کنگره بین المللی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشورا

مصاحبه با آیت الله استادی

‏آیةالله استادی‏

‏ ‏

‏از نهضت عاشورا در سطح فردی و اجتماعی و از ابعاد گوناگون سیاسی، عرفانی، اخلاقی، فرهنگی و... چه درسهایی می توان گرفت؟‏

‏احیا و استمرار نگرش حسینی مهمترین دستاورد عاشورا‏

‏مهمترین آن همان است که خود ائمه دنبال می کردند. خواسته ایشان این بود که این قضیه زنده بماند و زنده ماندن این داستان به معنای زنده ماندن این طرز فکر است؛ یعنی مهمترین و بالاترین بهره ای که ما می توانیم از عاشورا بگیریم زنده نگهداشتن این طرز تفکر و تلقین و القای هر چه بیشتر آن به مردم است و این ثمرۀ کوچکی نیست؛ تمام نهضت امام خمینی را می توان معلول همین ثمره دانست؛ یعنی هم خود ایشان مانند امام حسین فکر می کرد و معتقد بود که باید اعتراض کند، باید امر به معروف کند، باید تشکیل حکومت دهد و این حرکت به هر جا هم که می خواهد منتهی شود، باید انجام شود و هم در مردم چنین تفکری را القا کرد. این بعد از همه ابعاد مهمتر است؛ ولی از این بعد اصلی که بگذریم، داستان کربلا ابعاد مختلفی دارد و در هر یک از این ابعاد می تواند آموزنده باشد؛ مثلاً اخلاقیاتی که در کربلا مطرح شده است خیلی قابل توجّه است. اصلاً سراسر سیرۀ اخلاقی امام حسین و اصحاب ایشان از روز حرکت تا هنگام شهادت و حتی اخلاق اهل بیت تا پایان اسارت می تواند گویای مکتب اخلاقی اسلام باشد چون در حادثه عاشورا وقایع خیلی عجیب و غریبی اتفاق افتاده است؛ مثلاً ماجرای برخورد امام حسین با حرّ و دار و دستۀ حرّ، حادثه بسیار عجیبی است. صداقت امام حسین با اطرافیانش و صداقت و صمیمیت اصحاب و یاران با امام حسین و با یکدیگر در طول این حرکت از نمونه هایی که از جنگهای رسول خدا نقل می شود که خیلی هم پرجاذبه است بسیار جذّابتر است؛ یعنی بعدی که واقعاً قابل استفاده است بعد اخلاقی قضّیه است.‏


مجموعه مصاحبه های کنگره بین المللی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشورااندیشه عاشورا (مجموعه مصاحبه ها) ـ دفتر 2صفحه 75

‏به هم پیوستگی رفتار سیاسی ائمه(ع) و ضرورت جامع نگری در تحلیل و تفسیر آن‏

‏در جنبه های سیاسی هم به عقیده ما ائمه یک مجموعه هستند و به این مجموعه باید من حیث المجموع نگاه کنیم و از آن الگو بگیریم و درس بیاموزیم؛ اینکه مثلاً امام کاظم را جدا بررسی کنیم، امام رضا را جدا بررسی کنیم، از حیث بررسی خوب است ولی از جهت نتیجه گیری باید آنها را در کنار هم قرار داد و از مجموع آنها درس گرفت. در این صورت از لحاظ سیاسی هم از داستان امام حسین می توانیم بهره بگیریم، بخصوص اینکه بتوانیم سیره امام حسن و سیره امام سجاد را به آن ضمیمه کنیم. این از بعد سیاسی و اینکه یک مسلمان اهل سیاست، چگونه می تواند منطقی رفتار کند، نه اینکه تحت تاثیر احساسات و بی حساب کارهایی انجام دهد، بسیار آموزنده است. داستان کربلا خیلی حساب شده انجام گرفته است و اگر قبل و بعد آن را نیز در نظر بگیریم، از لحاظ سیاسی می تواند برای همه نهضتها آموزنده باشد. نباید تصور شود که قصه کربلا تنها مسئله کشته شدن و شهادت بود، بلکه یک نهضت حساب شده و کاملاً منطقی و معقول بود.‏

‏تاثیر و بهره نهضت عاشورا در تداوم انقلاب و استقرار نظام‏

‏امروزه که ما در دورۀ تاسیس حکومت و استقرار نهادها هستیم، در عرصۀ سیاسی- اجتماعی چه الهامی می توانیم از عاشورا بگیریم و این حرکت چگونه برای امروز قابل بهره برداری و استفاده است؟‏

‏گزینش و ترجیح دین و آیین بر خویشتن در هنگامه دو راهیها، بزرگترین پیام عاشورا‏

‏تنها و مهمترین عاملی که می تواند تمام این نهادها را تقویت کند و تقویت این نهادها، تقویت حکومت باشد و مشکلات این نظام تقلیل یابد و نظام استحکام پیدا کند، همان است که امام حسین به آن عمل کرده است که باید به دین، بیش از خودمان بها بدهیم. اگر عامۀ مردم این گونه فکر کنند، همه چیز درست می شود. امروز تقریباً هر کمبودی داریم، از این‏


مجموعه مصاحبه های کنگره بین المللی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشورااندیشه عاشورا (مجموعه مصاحبه ها) ـ دفتر 2صفحه 76
‏ ناحیه است؛ به عنوان نمونه مسئله گرانی را فرض کنید. این گرانی معلول هر عامل اقتصادی یا عوامل دیگری باشد- مثلاً در برنامه ریزی اشتباه شده باشد- یک عامل بسیار مهم آن این است که مردم در عمل حاضر نیستند که سود خود را فدای نظام کنند. می گویند نظام باشد، ولی سود مالی ما هم باشد. امام حسین این درس را به ما داد که اگر بر سر دوراهی دین و جان قرار گرفتی باید از جان بگذری. این مهمترین درسی است که همه مردم باید از امام حسین بگیرند؛ یعنی اگر این درس را از امام حسین بیاموزیم که برای دینمان و برای نظاممان- که نظاممان، همان دینمان است- بیش از خودمان و مادیات خودمان ارزش قائل باشیم، من فکر کنم که به زودی شاید 90٪ مشکلات ما حل شود و تنها مشکلات دشمن خارجی باقی می ماند که با نیرومند شدن ما قابل حل است. مشکلی که ما اکنون داریم در نهاد، در غیر نهاد، در بازار، در خیابان، در کشاورزی و... در رده های متوسط، احیاناً در رده های نزدیک به بالا، حاکمیت این نگرش و این طرز تفکر است که نظامی هست و ما هم هستیم و نظام باید باشد و خوب هم هست و حامی آن هم هستیم، ولی به زندگی ما هم نباید لطمه بخورد.‏

‎ ‎

مجموعه مصاحبه های کنگره بین المللی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشورااندیشه عاشورا (مجموعه مصاحبه ها) ـ دفتر 2صفحه 77