فرایند توسعه دراسلام از نگاه امام خمینی و علامه طباطبائی
مصطفی خلیلی
یکی از موضوعاتی که مورد بحث اندیشمندان بوده و در دهه های اخیر به آن توجه بیشتری شده است، مسأله دین و توسعه و تلازم یا تعارض میان آن دو است. هر چند که موضوع مزبور، در حیطه قلمرو اسلام، به جهت بداهت پیوند دین و توسعه کمتر مورد توجه عالمان دینی قرار گرفته است ولی شدت بحث در میان متفکران مسیحی در غرب که در حقیقت، مقوله توسعه در امور دنیوی را با دین محرف مسیحی مورد بحث و بررسی قرار دادند، موجب تسری آن در دین اسلام گردید.
در حقیقت دو عنصر مهم در طرح بحث میان متفکران و اندیشمندان اسلامی نقش بسزایی داشته است و شاید اگر این دو عنصر نمی بود هیچ جایگاهی برای طرح این موضوع وجود نداشت، یکی از آن دو، مقایسه میان اسلام و مسیحیت است که دین را به معنای اعم کلمه اخذ نمودند و دیگر اینکه توسعه را ملازم با مظاهر فساد غرب دانستند. در صورتی که این هر دو باطل است چون نه قیاس اسلام و مسیحیت قیاس درستی است و نه معنای توسعه هیچ گونه تلازمی با مظاهر فساد در غرب دارند. امام خمینی ( ره) با توجه به این دو نکته دیدگاه خاص خود را از مفهوم توسعه ارائه داده و معتقد است «مذهبی که حالا در دست مسیحیها هست و اینها می گویند که هیچ کاری به زندگی مردم و وضع سیاسی نداشته باشید. من گمان ندارم که مسیح مذهبش این بوده باشد. مذهب یهود هم همین طور. این مذاهب منحرف شده اند و دست در آنها برده شده است. »
مجموعه آثار کنگره اندیشه های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره) ـ جلد 15چکیده مقالات کنگرهصفحه 283