فطرت و فطریات از دیدگاه امام خمینی
علی محمد محمودی
یکی از مسائلی که در انسان شناسی در ارتباط با انسان مطرح می شود بحث فطرت و فطریات است، و اینکه آیا انسان یک موجودی است که ماهیت و طبیعت از پیش تعیین شده ای دارد، و یا این چنین نیست و ماهیت و طبیعت از پیش تعیین شده ای ندارد، بلکه انسان ابتدا خلق می شود و وجود پیدا می کند و با اختیار مستمر و دائمی خود ماهیت خویش را می سازند.
نویسنده با استناد به اظهارات امام خمینی، در ذیل حدیث یازدهم کتاب اربعین به بررسی این مسأله پرداخته و دیدگاه او را تبیین نموده است. از جمله مسائلی که در ضمن این حدیث مطرح شده تشخیص فطریات از غیر فطریات و بیان نشانه ها و شاخصهای امور فطری از غیر فطری است. به نظر امام خمینی، امور فطری اموری اند که عموم انسانها درباره آن اتفاق نظر دارند و تفاوت شرایط اقلیمی و جغرافیایی و نژادی و تاریخی موجب اختلاف نظر آنان نمی شود. او معتقد است امور فطری اولا همگانی، همه جایی، و همه زمانی اند، و ثانیا عوامل خارجی تأثیری در اصل وجود و عدم آنها ندارند، و ثالثا اموری بدیهی هستند و محتاج به نظر و تفکر نمی باشند. وی، در ادامه از اعتقاد به خدا به عنوان مهم ترین امر فطری یاد می کند که در طول تاریخ و عرض جغرافیا وجود داشته و همه انسانها به نوعی معتقد به وجود خداوند بوده اند. همچنین اعتقاد به معاد و روز رستاخیز نیز امری فطری به شمار می رود و همه بالاتفاق بدان معتقد بوده و هستند.
مجموعه آثار کنگره اندیشه های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره) ـ جلد 15چکیده مقالات کنگرهصفحه 277