تحلیل انتقادی عرفان
حجة الاسلام والمسلمین خلیل رضا منصوری
تحلیلی از رویکردهای گوناگون درباره مفهوم و ماهیت عرفان و کارکردهای آن در ساحتهای فردی و اجتماعی است. در این تحلیل نخست از نقد پذیری عرفان گفت و گو می شود و ثابت می گردد که عرفان دارای ماهیتی نقد پذیر است، سپس از چیستی و ماهیت عرفان سخن به میان می آید و شهود عرفانی و نقش آن در معنا بخشی به هستی مورد بررسی قرار می گیرد. نویسنده در ادامه، عرفان و نهادهای دینی را به بحث گذاشته و نتیجه گرفته است عرفان و نهادهای دینی در مقابل هم قرار دارند و از دو جریان متمایز از یکدیگر پیروی می کنند.
در بخشهای بعدی مقاله به ترتیب از فقه و عرفان و نسبت میان آن دو، و نیز زبان نمادین عرفان گفت و گو شده است. نویسنده، با ارایۀ تحلیلی انتقادی از مفاهیم نظری تصوف و تفاوت آن با تصوف فلسفی، به مبانی تصوف در گریز از مسئولیت و انزوا طلبی پرداخته و عرفان مورد نظر امام را عرفانی مسئولیت پذیر و اجتماع گرا معرفی کرده است. به باور امام التزام به شریعت، شرط لازم طریقت است و بدون اخذ به ظواهر شریعت امکان ندارد که بتوان به باطن شریعت دست یافت و به حقیقت رسید. نویسنده بخش پایانی مقاله را، به روش تفسیری عارفان اختصاص داده و با بیان نمونه هایی از سخنان امام یادآور شده است. بهترین روش تفسیری قرآن، روش عرفانی است.
مجموعه آثار کنگره اندیشه های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره) ـ جلد 15چکیده مقالات کنگرهصفحه 249