وحدت وجود از دیدگاه امام خمینی
دکتر فرشته ندری ابیانه
وحدت وجود زیربنای بسیاری از مباحث عرفانی است. از این رو عرفا پیش از هر چیز به طرح آن پرداخته اند. حضرت امام خمینی نیز در تعلیقه خود بر شرح فصوص ابن عربی به شرح این موضوع عرفانی پرداخته، که این نوشتار به تبیین دیدگاه های ایشان در این زمینه اختصاص دارد. نویسنده در مقدمه این اثر مبانی وحدت وجود را ذکر کرده. سپس آرا و دیدگاه های اسلام را در مسأله وحدت وجود به بحث گذاشته است.
از نگاه امام حقیقه الحقایق عبارت است از تجلی عینی قیومی به مقام جمعی احدی استهلاکی، و حقایق عبارت از اعیان و اسما به احدیت جمع آنها و مفردات همانها هستند به اعتبار کثرت و تفصیلشان، امام معتقد است که انسان خود را نیز از ورای حجاب ادراک نمی کند، چه رسید به ادراک حق.
فرق بین (( قرب الفرائض )) و «قرب النوافل» از دیگر مباحثی است که امام به آنها پرداخته و معتقد است. نتیجه قرب فرائض تدبیر و تعرف در آنچه انسان می خواهد، در حالی که نتیجه قرب نوافل تخلق به اخلاق الله و فنای صفاتی است. امام مقام تکوین را به تکوینات قبل و بعد از وصول تقسیم کرده و تکوین پس از وصول را بالاترین مرتبۀ تکوین، بلکه تمکین می داند. نظر امام درباره اسمای ذات، عماء، ظلیت عالم، عوالم خمسه، و قاعده فلسفی «بسیط الحقیقه کل الاشیاء» از جمله مباحثی است که نویسنده در این مقاله به بیان آنها پرداخته است.
مجموعه آثار کنگره اندیشه های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره) ـ جلد 15چکیده مقالات کنگرهصفحه 230