ولایت تکوینی و تشریعی از نظر امام(ره)
حجة الاسلام سید محمد تقی هاشمی
مطالبی که در این مقاله به بررسی آنها پرداخته شده به اختصار عبارت اند از:
1 ـ پرهیز از غلوّ و شرک و هرگونه مطلبی که انسان را در ورطه ضلالت اندازد، که هیچ مصیبتی از این بدتر نیست!
2 ـ اگر عین ثابت انسان کامل، که عبارت از وجود خواجه کائنات است نبود، هیچ یک از اعیان، در عالم ظهور راه نمی یافت و درهای رحمت الهی باز نمی شد.
3 ـ قول به استقلال غیر خدا در امر خلق از اماته و احیاء و تدبیر امور کائنات کلاً یا جزأً در ولایت تکونیّه مستقله، باطل است.
4 ـ همان طور که تصرف و ولایت و اعطای قدرت بر تصرف از طرف قادر متعال جایز است، همین تصرف به واسطه علوم اکتسابی و تعلیم خدا و علوم لدنی، به اسباب و سبب به گونه کلی یا به طور جزیی امکان پذیر است.
5 ـ ولایت و قدرت تصرف در عالم گاه به این صورت است که خداوند اشیاء را تکوینا فرمان بر و مطیع او قرار دهد. مانند نرم شدن آهن برای حضرت داوود(ع) که واقع شده و درست است و شکی در آن نیست.
6 ـ دارا بودن منصب اداره کائنات، به گونه ای غیر مستقل و طبق مقتضی قضا و قدر الهی، به عنوان مأموریت و وظیفه ای از جانب خدا و
مجموعه آثار کنگره اندیشه های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره) ـ جلد 15چکیده مقالات کنگرهصفحه 52
عامل اراده حق و واسطه بودن ـ مانند ملائکه مقسمات و مدّبرات ـ منافی توحید نیست و اختلالی بر این عقیده وارد نمی شود.
7 ـ گرچه این مطلب را بعضی از بزرگان مُنافی آیات قرآن و احادیث دانسته اند و از پذیرفتن آن خودداری می کنند و می فرمایند ثبوت این مطلب در حق پیامبر و ولی نیاز به دلیل قاطع و روشن دارد که قرینه بر صرف آیات از ظواهرشان باشد. البته، همین محقق مذکور به طور موجبۀ جزئیه این مقام را برای ملائکه و بشر ثابت می داند و شکی ندارد.
8 ـ معجزاتی که به وسیله انبیاء و اولیاء اظهار می شود، بعضا فعل بدون واسطه خداوند است مانند قرآن و برخی هم فعل پیامبر و یا وصی است.
9 ـ ولایت شخص برنفس خود و آنچه مسخر اوست.
10 ـ علت فاعلی تنها اراده خداست، در عالم آفرینش پیامبر و ائمه واسطه فیض هستند.
11 ـ اعتقاد به اینکه تکوینا وجود امام و مقام او در عالم به منزله قلب در وجود انسان و مانند هسته مرکزی در اتم است از باب تشبیه و انس ما به عالم طبیعت است و گرنه نقش پیامبر ائمه در تربیت و رساندن فیض الهی به سایر ممکنات بقاء فعلیت و رشد و کمال غیر قابل درک است دیگر غلو و شرک و تفویض در کار نیست و احادیث معتبر دال بر آن است.
12 ـ پیامبر و امام مجاری فیض خدایند و به همین معنا علت غایی آفرینش هستند به طفیل وجود مبارک آنها عالم آفریده شده و فیض وجود آنها به تمام کائنات می رسد.
13 ـ پیامبر و امام مجاری فیض هستند به این معنا که ارادۀ الهی بر آن قرار گرفته تا فیض خود را طبق تقدیرات و مشیت خود از این مجاری که مأمور، بلکه فطرةً، البته نه به حد الجاء، که به رساندن فیض به خلائق عالم باشند.
14 ـ خلق مجردات و ارواح مادیات و اجسام از عدم بحسب ظواهر
مجموعه آثار کنگره اندیشه های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره) ـ جلد 15چکیده مقالات کنگرهصفحه 53
آیات و روایات یا واسطه و بلاواسط فعل خاص قادر متعال است. فاعل و علت، خود اوست و ذات بی زوال او اطلاق علت به معنای خالق و مؤثر است و در وجود، جز او جایز نیست و استعمال این گونه الفاظ و به کار بردن این گونه مفاهیم برای غیر خدا خطاست.
15 ـ ولایت بر تشریع و جعل احکام در تمام شئون و کلیه نظامات عالم علوی و سفلی، جن و انس و ملائک مختص ذات ذوالجلال است و کسی غیر او را نشاید.
16 ـ تفویض مطلق امر دین به پیامبر و امام که به طور کامل و بدون وحی و الهام به جعل احکام می پردازد مطلبی باطل است کسی که قرآن می گوید (و ماینطق عن الهوی ان هو الاوحی یوحی).
مجموعه آثار کنگره اندیشه های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره) ـ جلد 15چکیده مقالات کنگرهصفحه 54