تعامل عرفان و سیاست در اندیشه امام خمینی
دکتر عبدالوهاب فراتی
هر اندیشه سیاسی قرائت خاصی از انسان، به دست می دهد، و این قرائت نقش مهمی در هندسه فکری آن اندیشه ایفا می کند. بسیاری از مسائل و اندیشه های سیاسی را باید در برداشت خاص آنها از طبع بشر، جست و جو کرد. مقاله، با این نگاه به دغدغه های عرفانی و اخلاقی امام خمینی درباره غایت وجودی انسان، تأثیرات این دغدغه ها را بر حوزه سیاست، نگارش یافته است.
نویسنده ابتدا به تأثیر مرحوم شاه آبادی (استاد عرفان امام) بر تفکر عرفانی امام و نیز ورود به سلوک جمعی و تعامل برقرار کردن بین عرفان و سیاست اشاره کرده، سپس چگونگی ورود امام به سیاست و آن گاه جایگاه انسان را در اندیشه سیاسی وی، بیان کرده، می نویسد: انسان در معرفت عرفانی امام خلاصه و عصاره عالم خلقت است که رو به سوی کمال دارد. وی، آن گاه موانع انسان را در پیمودن راه کمال به دو دسته:
موانع درونی که حب نفس و غفلت از خدا و موانع بیرونی که ظلم و استبداد باشد، تقسیم کرد معتقد است که دغدغه اصلی امام در حیات سیاسی انسان مشکل استبداد است؛ پدیده ای که در مواجهه انسان با جهان خارج و ورود او به زندگی مدنی، مهم ترین مانع تحقق غایت وجودی او به حساب می آید. نویسنده آن گاه مسأله استبداد را در فهم سیاسی وی به بحث گذاشته و می نویسد: اندیشه سیاسی امام از بنیانهای کاملا سنتی سرچشمه گرفته و وجه سنتی آن بر اجزا و عناصر مدرن، غلبه دارد. وی، در تأیید این مسأله به سخن «کلیم صدیقی» متفکر مسلمان انگلیسی تبار در عوامل موفقیت امام در سرنگونی نظام سلطنتی استناد کرده است.
مجموعه آثار کنگره اندیشه های اخلاقی ـ عرفانی امام خمینی (ره) ـ جلد 15چکیده مقالات کنگرهصفحه 21