وقف مسجد و احکام آن

‏‏وقف مسجد و احکام آن‏

‏‏[سؤال 7960]‏‏ ‏ ‏ 4179‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 6 / 10 / 1358‏

‏‏سماحة مولانا الحجة آیت الله‌ العظمی حضرت رهبر و زعیم عالی قدر اسلامی‏‎ ‎‏جناب آقای خمینی دامت برکاته‏

‏‏مسجد امام حسن مجتبی واقع در تهران؛ حقیر از بدو تأسیس 1374 تا کنون‏‎ ‎‏1400  هـ . ق امامت آن را بر عهده دارم تولیت آن از طرف واقف بر عهده شخص‏‎ ‎‏دیگری است مسجد مزبور از لحاظ ساختمان فاقد سالن سخنرانی، کتابخانه و بعض‏‎ ‎‏دیگر از لوازم است و دارا بودن این لوازم مستلزم تخریب و تجدید بنای آن است و‏‎ ‎‏ساکنین محل از سال ها قبل این تقاضا را داشته و مصرانه آن را دنبال می کنند ولی متولی‏‎ ‎‏نامبرده موافق نیست آیا تخریب این مسجد به منظور تبدیل به احسن با عدم رضایت‏‎ ‎‏متولی مذکور مجوّز شرعی دارد یا خیر؟ مستدعی است نظر مبارک را صریحاً اعلام‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، تخریب مسجد جایز نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7961]‏‏ ‏ ‏ 4180‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 جمادی الثانی 1403 ق‏

‏‏محضر زعیم عالی قدر و رهبر کبیر انقلاب جمهوری اسلامی، حاج آقا روح الله‌‏‎ ‎‏خمینی، روحی فداه، بعد التحیة و الثناء و ابلاغ عرض سلام، به عرض عالی می رساند:‏

‏‏شخصی زمینی را در چهار سال قبل به عنوان مسجد خریده، ولی صیغۀ وقف را‏‎ ‎‏جاری ننموده. اکنون در صد متری آن ـ با فاصلۀ کم ـ مسجدی بنا شده. آیا از جهت‏‎ ‎‏میزان شرعی می توان آن زمین را فروخته و خرج این مسجد یا جهت کمک به‏‎ ‎‏رزمندگان یا جنگ زده ها یا کارهای خیر دیگری صرف نمود یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین وقف نشده، مالک شرعی می تواند هرگونه تصرفی در‏‎ ‎‏آن بکند. ‏

‏‏[سؤال 7962]‏‏ ‏ ‏ 4181‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم دفتر استفتائات امام، سلام علیکم ورحمة الله‌ ‏

‏‏پس از ابلاغ سلام، محترماً معروض می دارد که در روستایی مسجدی ساخته اند دو‏‎ ‎‏طبقه، که طبقه اول ارتفاعش سه متر و طبقه دوم شش متر می باشد که در حدود یک‏‎ ‎‏سال و نیم استفاده شده، به خاطر این که طبقه دوم گرم نمی شد دیگر استفاده نکردند و‏‎ ‎‏بر اثر برف و باران مقداری از سقف طبقه دوم خسارت برداشته که امکان تعمیر طبقه‏‎ ‎‏دوم هست. اما عده ای از مردم می گویند که مسجد را خراب کنیم و مسجد یک طبقه‏‎ ‎‏بسازیم و این کار احتیاج به خرج بسیار زیادی دارد که قصد دارند مقداری از خودشان‏‎ ‎‏و مقداری از دولت کمک بگیرند. آیا این کار جایز است یا خیر؟ لطفاً حکم را بیان‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، خراب کردن مسجد برای تجدید ساختمان مسجد و تعمیر آن‏‎ ‎‏مانع ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7963]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 770‏

‏‏2. مساجدی که برق و آب آن را می دهند آیا به خارج بردن آن به جهت کسب جایز‏‎ ‎‏است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خلاف مقرّرات یا خلاف مصلحت مسجد باشد جایز‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 7964]‏‏ ‏ ‏ 4182‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 5 / 1361‏

‏‏با درود به رهبر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی‏

‏‏محترماً به عرض می رسد که آیا این اتاق هایی که در گروهان ها و پاسگاه ها و‏‎ ‎‏بعضی از ادارات، به نام نمازخانه از آن نام برده می شود، حکم مسجد را دارند؟ مثلاً در‏‎ ‎‏موقع جنابت نمی شود داخل آن شد یا این که احترام دارد ولی به آن صورت حکم‏‎ ‎‏مسجد را ندارد؟ جواب این سؤال را لطفاً بدهید. قبلاً از همکاری شما تشکر می کنم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مسجد بودن محل ثابت نیست احکام مسجد مترتب‏‎ ‎‏نمی شود.‏

‏‏[سؤال 7965]‏‏ ‏ ‏ 4183‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام بقاؤه‏

‏‏1. اگر اصل وقف مشخص نباشد برای مسجد مثلاً، آیا حکم مسجد دارد یا نه؟ و‏‎ ‎‏اگر اصل وقف معلوم باشد ولی مورد تصرف و مصرف آن مشخص نباشد، چه باید‏‎ ‎‏کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تا عنوان مسجدیت در وقف محرز نشود، حکم مسجد‏‎ ‎‏مترتب نمی شود؛ و در صورت معلوم نبودن مصرف، صوری دارد که در‏‎ ‎‏تحریر مذکور است.‏

‏
‏‎

‎‏2. حائض بلاعادت، قبل از ده روز پاک شده؛ بعد از چند روز، قبل از ده روز خون دید و ادامه پیدا کرد تا‏‎ ‎‏بعد از ده روز؛ برنامۀ نماز و روزه و غیر آن، در وقت پاکی چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، خون دوم حیض نیست و نماز و روزۀ او در وقت پاکی صحیح است.‏

‏‏3. گفته شده اگر کسی نماز مغرب و عشا را عمداً یا سهواً نخواند، فردایش را باید به عنوان کفاره روزه‏‎ ‎‏بگیرد. آیا واجب است یا نه؟ در صورت وجوب، قضا یا کفاره دارد، اگر صوم را نگرفت؟‏

‏‏بسمه تعالی، اصل روزه در فرض مسأله و قضا و کفاره واجب نیست.‏

‏‏4. در نماز جماعت، مأموم از جلو متصل نیست، ولی از طرفین متصل است؛ چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر کسی که در صف متأخر است بتواند صف جلو یا بعض افراد آن را ببیند نماز‏‎ ‎‏جماعتشان صحیح است.‏

‏‏[سؤال 7966]‏‏ ‏ ‏ 4184‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 ذی قعدة الحرام 1399 ق‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏با عرض سلام، مستدعی است بیان فرمایید، واقف مسجد خود را متولی، و عزل و‏‎ ‎‏نصب امام مسجد را در حیطۀ تولیت خود قرار داده است. آیا صحیح است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، جعل تولیت برای مسجد صحیح نیست، و عزل و نصب او‏‎ ‎‏اثر ندارد.‏

‏‏[سؤال 7967]‏‏ ‏ ‏ 4185‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 4 / 1361‏

‏‏دفتر امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏محترماً؛ چنانچه مسجد یا زمین یا ساختمانی، تولیت خاصی داشته باشد، دیگری‏‎ ‎‏بدون اجازۀ متولی می تواند تصرف کند یا خیر؟ لطفاً جواب مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اصل ساختمان مسجد تولیت بردار نیست و تصرف در‏‎ ‎‏موقوفات مسجد یا موقوفات دیگر موکول به اجازه و نظر متولی شرعی‏‎ ‎‏است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7968]‏‏ ‏ ‏ 4186‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی ایران، دام ظله العالی‏

‏‏با تقدیم احترام، مسجدی است که موقوفاتی هم دارد. بانی مسجد و رقبات‏‎ ‎‏موقوفه، بر اساس وقف نامه ای برای مسجد و موقوفات، متولی و ناظر تعیین نموده و‏‎ ‎‏مدت متجاوز از یک قرن است که در تحت ید متولی و اعقاب وی بوده و هم اکنون‏‎ ‎‏متولی در شهر دیگری است و برای رسیدگی به امور موقوفه، برای خود نماینده ای‏‎ ‎‏تعیین نموده است. آیا می توان بدون اذن متولی و یا نمایندۀ او، در رقبات تصرف نمود‏‎ ‎‏و در آن مسجد نماز خواند یا نه؟‏

‏‏در خاتمه با تجدید احترام، دوام ظلّ عالی را مسئلت می نماید.‏

‏‏بسمه تعالی، مسجد تولیت بردار نیست و نماز خواندن در آن، موقوف بر‏‎ ‎‏اجازۀ کسی نیست، ولی تصرف در موقوفات مسجد، منوط به نظر و اجازۀ‏‎ ‎‏متولی شرعی است.‏

‏‏[سؤال 7969]‏‏ ‏ ‏ 4187‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 شوال المکرم 1399 ق‏

‏‏حضور مبارک آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله، با عرض سلام، مستدعی‏‎ ‎‏است بیان فرمایید:‏

‏‏تصرف در مسجد، مانند اقامۀ مجلس و استفاده از بلندگو و برق و فرش و غیره‏‎ ‎‏(غیر نماز خواندن) بدون اجازه و با نهی واقف و متولّی مسجد جایز است یا نه؟ متّع‏‎ ‎‏الله‌ المسلمین بطول بقائکم‏

‏‏بسمه تعالی، جعل تولیت برای مسجد صحیح نیست و نهی واقف اثر‏‎ ‎‏ندارد. بلی، اگر برای اشیای مربوط به مسجد، متولّی خاصی قرار داده شده؛‏‎ ‎‏تصرف در آن ها موقوف است به نظر او و مراعات جهت وقف.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7970]‏‏ ‏ ‏ 4188‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ دوازدهم صفر 1403 ق‏

‏‏در خدمت اقدس عالی جناب الحاج آقانا آیت الله‌ امام خمینی صاحب الموسوی‏‎ ‎‏مدّ ظله العالی‏

‏‏سؤال: از طرف اهالی و مؤمنین محله حسن آباد پست خانه، سرینگری 3 کشمیر‏‎ ‎‏هندوستان در باب انور شرعی مساجد شریف حسن آباد‏

‏‏عرض به خدمت اقدس عالی جناب این است که برای امورات مساجد شریف‏‎ ‎‏محله حسن آباد آغا مرحوم الحاج آغا سیدیوسف صاحب الموسوی الصفوی متولی‏‎ ‎‏خواهد بود آغاء مرحوم از جانب خود شخص سید محمد سعید باشندۀ حسن آباد‏‎ ‎‏بابت انتظام و انصرام این مساجد شریف ناظر مقرر کرده بود چون که آغای موصوف‏‎ ‎‏وفات کرد حکم در امورات شرعی این مساجد شریف در صورت عدم موجودگی‏‎ ‎‏متولی چه است و دخل در انتظام و انصرام از ناظر سید محمد سعید شرعی جواز دارد‏‎ ‎‏یا نه؟ از جوابش همه ما را عنایت فرمایید.‏

‏‏مزید عرض است که بابت انتظام و انصرام و شرعی امورات مساجد شریف‏‎ ‎‏متذکره بالا در عدم موجودگی متولی شرعی به صورت عدول مؤمنین باشند سؤال‏‎ ‎‏متذکره بالا از جوابش مشکور می فرمایید تا که گمراه نمی شود. ‏

‏‏بسمه تعالی، مسجد متولّی ندارد و متولّی بردار نیست.‏

‏‏[سؤال 7971]‏‏ ‏ ‏ 4189‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و حامی مستضعفان حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، دامت برکاته، احتراماً؛ بعد از سلام سؤال می شود: ‏

‏‏1. اگر شخصی مقداری از زمین مسجد را بی قید و شرط ـ یعنی تولیت آن برای‏‎ ‎‏کسی شرط نکرده  ـ وقف مسجد نماید اهالی امام جماعتی را از فقیه جامع الشرایط‏
‏‎

‎‏دعوت نمایند و وی کتباً آن امام را منسوب و به سعی ایشان مسجد آباد و تکمیل گردد‏‎ ‎‏آیا رضایت کسی که مقدار از زمین را وقف کرده تا آخر عمرش به هر امام جماعت‏‎ ‎‏شرط است یا عدم رضایت ایشان در صحت نماز اهالی و امام آن مسجد اثر ندارد؟‏

‏‏2. زیرزمین چنین مسجد برای تعلیم قرآن و سوادآموزی و کتابخانه وقف شده‏‎ ‎‏بدون تولیت اداره آن، بیان فرمایید به وسیله چه کسی باید اداره شود. ظلکم مستدام‏

‏‏بسمه تعالی، 1 و 2، مسجد متولی ندارد و رضایت کسی در عبادت در آن‏‎ ‎‏معتبر نیست ولی تصرفاتی که منافی با احترام مسجد یا مزاحم نمازگزاران‏‎ ‎‏باشد جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 7972]‏‏ ‏ ‏ 4190‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پیشگاه رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ‏

‏‏چهار پنج سال قبل، یک صد و پنجاه متر از محوطۀ خانه ام را برای مسجد نذر کردم،‏‎ ‎‏به این صورت که چون مقدار آن کم، و قیمتش زیاد بود، آن را بفروشم و در محل‏‎ ‎‏دیگری مسجد بزرگ تری بسازم. سال گذشته یک روحانی با چند نفر از اهل محل‏‎ ‎‏مراجعه، و فرمودند شنیده ایم زمین نذر مسجد کرده اید؛ پنجاه متر اضافه تر بدهید، و‏‎ ‎‏هشتاد متر هم فروشی ـ که اهل محل پول هشتاد متر را بدهند، و در ثواب شریک‏‎ ‎‏شوند ـ بنده بدون این که قلباً راضی باشم که زمین بیشتری از محوطه خانه ام بدهم،‏‎ ‎‏ناگزیر ـ به خاطر آقای روحانی و سایر همسایگان ـ قبول کردم. پس از چندی، همان‏‎ ‎‏روحانی با چند نفر مراجعه، از قول حاکم شرع فرمودند: این خانۀ شما را دولت‏‎ ‎‏می گیرد، بهتر است خود شما برای مدرسۀ علمیه آن را هدیه کنید. به عرض رساندم:‏‎ ‎‏بنده فقط دو خانه برایم باقیمانده، که یکی بیع بانک و در آن ساکن هستم، و دیگری هم‏‎ ‎‏برای امرار معاش، و آن زمانی که ثروتمند بودم، زمین بزرگی برای مدرسه داده ام، که‏‎ ‎‏هم اکنون از آن استفاده می شود، و دیگر آن که طلبه ای که در خانۀ غصبی تحصیل علم‏
‏‎

‎‏کند، نمی تواند منویات شارع مقدس اسلام و علمای حاضر و رهبر انقلاب را ـ که‏‎ ‎‏همانا منویات اسلام است ـ اجرا نماید. تشریف بردند، و طولی نکشید، بنده را‏‎ ‎‏بازداشت کردند. بدون هیچ گونه خلافی، مدتی در بازداشت بودم، و چون زاید است،‏‎ ‎‏از شرح آن می گذرم.‏

‏‏به مسجد، که منظور اصلی است برمی گردیم: 1. اول آن که پولی بابت هشتاد متر‏‎ ‎‏نپرداخته اند و صیغه خوانده نشده است. 2.  این آقایان به نظر بنده قصدشان این بوده‏‎ ‎‏که با دریافت اجازۀ ایجاد مسجد از طرف بنده، پول ساخت آن را از دولت بگیرند.‏‎ ‎‏این را هم عرض کنم که اگر در این محل مسجد ساخته شود، خودکفا است و دارای‏‎ ‎‏چند مغازه می شود.‏

‏‏و اما نظر خود بنده این بود که مسجدی احداث کنم، و تولیت آن را تعیین نمایم، و‏‎ ‎‏به کم و کسر آن برسم. اینک به سؤالات ذیل جواب مرقوم فرمایید:‏

‏‏1. بنده نیتم این بوده که تولیت مسجد را عهده دار شوم، آیا این حق را دارم یا خیر؟‏

‏‏2. آیا چون پولی نپرداخته اند، نسبت به هشتاد متر حق عدول دارم یا خیر؟‏

‏‏3. نسبت به پنجاه متر اضافه بر نذر اولیه ـ با این که نظر خودم این است که چون‏‎ ‎‏برای مسجد است، آن را هم بدهم و خواهم داد ـ ولی از نظر شرعی مایلم بدانم همان‏‎ ‎‏نذر اولی، که خودم کرده ام، صحیح است، یا این که پنجاه متر بعدی، هم چون نذر شده،‏‎ ‎‏مجبور به اجرای آن هستم یا مختار؟‏

‏‏4. نذر اصلی این بود که زمین را بفروشم و در محل وسیع تری مسجد بسازم؛ چون‏‎ ‎‏از پول این زمین می توان محل وسیع تری تهیه کرد و حتی قسمتی از ساختمان مسجد‏‎ ‎‏را هم ساخت. آیا حق دارم نذر اولیه را اجرا کنم یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اصل مسجد تولیت بردار نیست، ولی نسبت به موقوفات آن،‏‎ ‎‏واقف می تواند خود یا دیگری را متولّی قرار دهد، و نذر اگر با خواندن‏‎ ‎‏صیغۀ مخصوص آن شرعی شده، وفای به آن لازم است، وگرنه وجوب وفا‏‎ ‎‏ندارد، و ملک اگر فروخته شده و معاملۀ شرعی انجام گرفته، تسلیم آن به‏
‏‎

‎‏مشتری لازم است، وگرنه اختیار ملک با مالک است و تصرف ملک غیر،‏‎ ‎‏بدون اجازۀ مالک شرعی، غصب و حرام است.‏

‏‏[سؤال 7973]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4432‏

‏‏3. مقداری از بیابان، برای مسجد تعیین می شود و به عنوان مسجدیت، در آن نماز‏‎ ‎‏اقامه می شود؛ سپس از آن جا می روند؛ برای کسانی که موضوع را می دانند، اگر‏‎ ‎‏گذرشان به آن جا بیفتد، حکم مسجد دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، به مجرد تعیین مقداری از بیابان برای مسجد و نماز در آن،‏‎ ‎‏حکم مسجد پیدا نمی کند.‏

‏‏[سؤال 7974]‏‏ ‏ ‏ 4191‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 1 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته العالی‏

‏‏پس از تقدیم سلام، امیدوارم در ظلّ توجهات ولی عصر علیه السلام مصون و محفوظ‏‎ ‎‏باشید؛ و در ضمن استدعا دارم این چند مسأله را جواب بفرمایید.‏

‏‏1. شخصی زمینی را به عنوان مسجد داده و نام آن را مسجد جعفری نهاده؛ چون‏‎ ‎‏جدّش شیخ جعفر کبیر بوده؛ و فعلاً بعد از پیروزی انقلاب، جوان ها آن را مسجد امام‏‎ ‎‏جعفر صادق علیه السلام نامگذاری کرده اند. آیا از نظر شرعی اشکالی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد.‏

‏‏2. اگر کسی چیزی را که جزء مؤونه حساب می شود خریداری کند ـ مانند خانه و فرش و امثال آن ـ‏‎ ‎‏و  بعد از چند سال احتیاجش برطرف شد، و قیمت آن از موقع خرید زیادتر شده، آیا زیادی آن‏‎ ‎‏خمس  دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر با پول غیر مخمس خریده، موقعی که احتیاج برطرف شد، به قیمت فعلی‏‎ ‎‏خمس دارد.‏

‏‏3. خانه ای را مهر زن قرار می دهند که صدهزار تومان قیمت داشت؛ بعد از مدتی زن خانه را به دویست‏‎ ‎‏هزارتومان می فروشد. آیا زیادی آن خمس دارد؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، خمس ندارد.‏

‏‏4. شخصی که حج می رود، مقداری ریال سعودی از دولت خریداری می کند. اگر آن را به کس دیگر‏‎ ‎‏بفروشد، چه صورتی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مقررات دولت اسلامی را باید مراعات کند.‏

‏‏5. اگر کسی به نیابت شخصی حج برود و اعمال عمرۀ تمتع را به جا آورد؛ اما به واسطۀ فوت یا مرض‏‎ ‎‏نتواند وقوف به عرفه یا مشعر بنماید ـ نه اختیاری و نه اضطراری  ـ آیا نایب، بری ء الذمّه می شود یا نه؟‏‎ ‎‏و در صورت بری ء الذمّه شدن، نسبت به منوب عنه، چه وظیفه ای است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بعد از احرام و داخل حرم شدن فوت کند، نایب و منوب عنه، هر دو‏‎ ‎‏بری ءالذمّه می شوند؛ و اگر به واسطۀ مرض نتواند حج به جا آورد، باید به وظیفۀ محصور عمل‏‎ ‎‏کند و منوب عنه، بری ءالذمّه نمی شود.‏

‏‏[سؤال 7975]‏‏ ‏ ‏ 4192‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 ربیع الاولی 1403 ق‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران،‏‎ ‎‏امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏چه می فرمایید در این مسأله شرعیه: این جانب خادم مسجد کارخانه قند‏‎ ‎‏میاندوآب، مدت سی و دو سال است در این مسجد برای رضای خدا به اجازۀ علمای‏‎ ‎‏وقت خدمت می کنم؛ این مسجد مقداری زمین در محوطۀ حیاط دارد؛ از روزی که در‏‎ ‎‏این مسجد خادم می باشم، با دسترنج خود مقداری قلمۀ درخت و درخت میوه نهادم و‏‎ ‎‏بار آوردم. آیا جایز است خانوادۀ این جانب از میوه و چوب آن، استفاده کنند یا جایز‏‎ ‎‏نیست؟ جواب مرقوم فرمایید تا خیال این جانب راحت باشد. خودم دارای ده ـ دوازده‏‎ ‎‏عایله می باشم و در این باب پیرمرد شدم و در این مدت خدمت بر مسجد، از کسی‏‎ ‎‏مزد و حقوق نگرفتم و برای رضای خدا خدمت کردم. لطفاً بفرمایید با این شرایط،‏‎ ‎‏استفاده از محوطۀ حیاط مسجد جایز است یا جایز نیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر درختان را از مال خودتان غرس کرده اید و وقف‏‎ ‎‏ننموده اید، میوه آن از خود شما است و می توانید استفاده کنید.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7976]‏‏ ‏ ‏ 4193‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی  ‏ ‏ 30 / 2 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏احتراماً؛ به عرض می رساند: در زمان طاغوت زمین های مردم غصب و در آن ها‏‎ ‎‏پادگان ها و پایگاه های نظامی ساخته شده است که این پایگاه هم مستثنا از عرایض‏‎ ‎‏فوق نمی باشد. ضمناً در همان زمان عده ای از پرسنل مؤمن و متعهد اقدام به ساختن‏‎ ‎‏مسجدی در همین زمین ها نموده اند و صیغۀ آن توسط مرحوم آخوند آقا ملا علی‏‎ ‎‏همدانی خوانده شده است. با توجه به عرایض بالا تقاضا می شود بفرمایید: وضع این‏‎ ‎‏مسجد چگونه است و آیا صیغه ای که برای آن خوانده شده است باطل است یا خیر؟ ‏

‏‏با توجه به غصبی بودن زمین های این پایگاه آیا در حال حاضر می شود مسجد در‏‎ ‎‏آن بنا کرد یا خیر؟ والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، حکم به صحت وقف مزبور می شود و حکم مسجد بر آن‏‎ ‎‏مترتب است. ‏

‏‏[سؤال 7977]‏‏ ‏ ‏ 4194‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 11 / 1361‏

‏‏سلام علیکم، بدین وسیله استفتا می گردد که مسجدی در شهر ساخته شده که‏‎ ‎‏بانیان آن دو برادر بوده اند، که یکی از آن ها فوت کرده است و وصیت نموده که‏‎ ‎‏برادرش ساختمان مسجد را به اتمام برساند. در ضمن این دو برادر صاحب زمین های‏‎ ‎‏زیادی بوده اند و پس از تصویب قانون خرید و فروش زمین از مجلس شورای‏‎ ‎‏اسلامی مبنی بر این که کلیۀ زمین ها برای پنج سال، به عنوان حکم ثانوی به واسطه و‏‎ ‎‏نظارت کامل دولت باید خرید و فروش شود. پس از این که دولت اعلام نمود که طبق‏‎ ‎‏مصوبۀ مجلس شورای اسلامی، خرید و فروش زمین ممنوع است، بانی مسجد چند‏‎ ‎‏قطعه از زمین های خودش را برای مسجد به فروش رساند بدون این که دولت نظارتی‏
‏‎

‎‏داشته باشد و حتی به خاطر این که خلاف قانون انجام داده بود، هیچ مدرکی رد و بدل‏‎ ‎‏نشد و از این پول، برای به اتمام رساندن مسجد استفاده نمودند. با در نظر گرفتن این که‏‎ ‎‏قانون مجلس شورای اسلامی عین شرع است، این عمل جایز بوده است یا خیر؟ و در‏‎ ‎‏صورت اشکال، برای تطهیر مسجد چه اقدامی بشود؟‏

‏‏بسمه تعالی، دربارۀ مسجد اشکالی ایجاد نشده است.‏

‏‏[سؤال 7978]‏‏ ‏ ‏ 4195‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی نایب الامام، امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏احتراماً؛ استفتا و استفسار می شود، قطعه زمینی به مساحت تقریبی چهار صد متر‏‎ ‎‏مربع، واقع در فرحزاد تهران، یک نفر از بانوان خیّر و مؤمن جهت احداث مسجد به‏‎ ‎‏اهالی فرحزاد اهدا نموده است. پس از انجام تشریفات اهدا و وقف شرعی؛ اهالی‏‎ ‎‏جهت ساختن آن، شروع به خاک برداری نمودند که در حین خاک برداری تعدادی قبر‏‎ ‎‏پیدا شد. ضمناً اهالی محل نیز شهادت می دهند که محل مذکور قبرستان بوده است.‏‎ ‎‏توضیح این که اجساد داخل قبور پوسیده می باشد. در ضمن تا پیدا شدن قبرها در‏‎ ‎‏حدود مبلغ بیست و دو هزار تومان، بابت خاک برداری و غیره از پول های اهدایی‏‎ ‎‏مردم مصرف شده است. لذا از آن مقام محترم تقاضا می شود در این مورد حکم‏‎ ‎‏شرعی را جهت هرگونه اقدام لازم صادر فرمایند. ‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مذکور احداث مسجد مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7979]‏‏ ‏ ‏ 4196‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 10 / 1358‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏پس از عرض سلام؛ سلامتی وجود حضرت عالی را از درگاه خداوند متعال‏‎ ‎‏خواستارم.‏

‏
‏‎

‎‏حضرت امام! این جانب از طرف اهالی قریه کوشک سزننک سیمکان بخش جهرم‏‎ ‎‏به استحضار می رسانم که بنای یک مسجد در قریه نامبرده نموده ایم. قریه نامبرده‏‎ ‎‏موقوفه می باشد و در رژیم قبل به زارعین فروخته شده است. حال چهارصد متر زمین‏‎ ‎‏موات که در میان ده قرار دارد در حدود چهل سال است که قابل کشاورزی دیم نیست‏‎ ‎‏و اهالی، وسایل ساخت مسجد را فراهم آورده اند. استدعا داریم که دستور شرعی آن‏‎ ‎‏را اعلام بفرمایید. ‏

‏‏خداوند سایه مبارکتان را بر سر همه مسلمین جهان مستدام بدارد. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین وقف باشد، بنای مسجد در آن با اجازه متولی شرعی‏‎ ‎‏و مراعات مصلحت وقف مانع ندارد، لکن زمین آن حکم مسجد پیدا‏‎ ‎‏نمی کند.‏

‏‏[سؤال 7980]‏‏ ‏ ‏ 4197‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 2 / 1362‏

‏‏حضور محترم حضرت آیت الله‌ العظمی رهبر عالم اسلام، امام خمینی، مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی، پس از دعای خالصانه، احتراماً؛ به عرض عالی می رساند: ‏

‏‏مسجدی کوچک، خراب و کهنه در محل ما (سلاکجان حومۀ کلاچای گیلان)‏‎ ‎‏وجود دارد و برای مردم محل، بسیار کوچک و غیر قابل استفاده است؛ همۀ زمین‏‎ ‎‏اطراف مسجد، قبرستان است؛ آیا جایز است از هوای زمین قبرستان، برای اضافه‏‎ ‎‏و  توسعۀ مسجد استفاده شود؛ به طوری که از دفن اموات ممانعت نشود و فقط‏‎ ‎‏بالای  قبرها به ارتفاع دو متر توسعه پیدا کند؟ منتظر جواب از محضر آن امام بزرگوار‏‎ ‎‏هستیم. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر موجب نبش قبر یا هتک قبور مسلمین یا تصرف قبرستان‏‎ ‎‏نباشد اشکال ندارد؛ ولی مقداری که از هوایی قبرستان گرفته می شود،‏‎ ‎‏حکم مسجد پیدا نمی کند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7981]‏‏ ‏ ‏ 4198‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 8 / 1361‏

‏‏جماران، حضرت امام خمینی، بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران ‏

‏‏احتراماً؛ اهالی کیاکلایه لنگرود به علت کوچک بودن مسجد محله تصمیم گرفته اند‏‎ ‎‏مسجدشان را توسعه دهند و لذا به مشکلی برخورد کردند. مشکل این است که در‏‎ ‎‏جلوی مسجد یادشده، زمینی است که قبلاً ـ بیست سال پیش ـ مرده دفن می شده و‏‎ ‎‏زمین مورد بحث موقوفه نیست. لذا جهت شرعی بودن این مسأله، از آن رهبر عظیم‏‎ ‎‏الشأن تقاضا داریم دستورات لازمه در این باره به اهالی یادشده داده شود. والسلام‏

‏‏خدایا، خدایا، تا انقلاب مهدی، خمینی را نگهدار ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قبرستان، وقف و ملک کسی نیست و مستلزم نبش قبر‏‎ ‎‏نباشد، جزء بنای مسجد قراردادن مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7982]‏‏ ‏ ‏ 4199‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّظله العالی‏

‏‏در یکی از محله های قم، قطعه زمینی وقفی و متعلق به آستانه است. متولی آستانه‏‎ ‎‏این زمین را برای مسجد واگذار کرده که اهالی محل به خرج خودشان بسازند. آیا این‏‎ ‎‏مسجد حکم سایر مساجد، از نظر ثواب نماز یا عدم توقف زنان حائض و غیره را‏‎ ‎‏دارد؟ و همچنین پس از ساختن مسجد، می توانند مثل سایر مساجد این ساختمان را‏‎ ‎‏تحویل مسجد بدهند؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض وقف بودن زمین، حکم مسجد بر زمین مترتب‏‎ ‎‏نمی شود. بلی اگر زمین را از متولی شرعی و ملاحظۀ مصلحت و جهت‏‎ ‎‏وقف، برای ساختمان مسجد اجاره کنند و به قصد مسجدیت ساختمان‏‎ ‎‏کنند و تحویل دهند، بنای آن مسجد می شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7983]‏‏ ‏ ‏ 4200‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏زمینی است جزو موقوفۀ امام زادۀ خاکفرج، و بین خانه های مسکونی قرار گرفته.‏‎ ‎‏باتوجه به این که محل، بزرگ و فاقد مسجد می باشد، نظرتان را راجع به بنای مسجد‏‎ ‎‏بیان فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف است مسجد نمی شود.‏

‏‏[سؤال 7984]‏‏ ‏ ‏ 4201‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام عزّه العالی، خواهشمند‏‎ ‎‏است نظر مبارک خودتان را دربارۀ این مسأله بیان فرمایید:‏

‏‏شخصی زمینی را از آستان قدس اجاره کرده و سرقفلی زمین را به آستانۀ مقدسه‏‎ ‎‏پرداخته و بنایی دو طبقه ساخته. قسمت زیر آن را به نام حسینیه و قسمت بالای آن را‏‎ ‎‏به نام مسجد نام گذاری کرده و منزل خود را فروخته و پول آن را صرف این بنا نموده‏‎ ‎‏است و حتی دیناری در این بنا از کسی کمک نگرفته و کل هزینۀ آن را خودش خرج‏‎ ‎‏نموده و فعلاً در قسمتی از آن بنا می نشیند و افتخار خدمتگزاری بنا را عهده دار شده‏‎ ‎‏است و خودش را متصدی و متولی آن بنا قرار داده است. کسانی در این امر با او‏‎ ‎‏مخالفت می کنند و می خواهند بنا را در اختیار گیرند. آیا بدون اذن این شخص‏‎ ‎‏می توانند تصرف نمایند یا خیر؟ و اگر راضی نباشد، تصرف آن ها در چنین بنایی‏‎ ‎‏غصب است یا خیر؟ ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین وقف است، حسینیه و مسجد کردن آن صحیح نبوده‏‎ ‎‏است و امر آن با متولی شرعی آستانۀ مقدسه است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7985]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4398‏

‏‏2. زمینی را از متولی وقف عام، به مدت صد سال اجاره نموده، در آن مکان‏‎ ‎‏ساختمانی به نام مسجد بنا کرده اند؛ آیا حکم مسجد را دارد یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، حکم مسجد را ندارد.‏

‏‏[سؤال 7986]‏‏ ‏ ‏ 4202‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 9 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی ایران‏

‏‏احتراماً؛ اهالی کیاکلایه لنگرود به علت کوچک بودن مسجد محله، که گنجایش‏‎ ‎‏افراد مؤمن را ندارد، تصمیم گرفتند؛ مسجدشان را توسعه دهند و از این بابت حدوداً‏‎ ‎‏100 هزار تومان جهت همین کار، تحویل مسئول انجمن اسلامی داده اند ولی در وسط‏‎ ‎‏زمین مورد نظر، چند قبر، حدود 20 سال قرار دارد. بعضی ها در محل، گفته اند: اگر‏‎ ‎‏چنانچه قبر در وسط مسجد باشد، اشکال دارد. روی این اصل می خواهیم با امام‏‎ ‎‏دراین باره صحبت نموده و نتیجه را به این انجمن اعلام بفرمایند. بی صبرانه منتظر‏‎ ‎‏فرمان امام و حکم شرعی آن امام بزرگوار می باشیم.‏

‏‏خدایا، خدایا، تا انقلاب مهدی (عج)، خمینی را نگهدار‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه زمین مذکور وقف یا ملک کسی نباشد و نبش قبر‏‎ ‎‏نشود، جزو مسجد قراردادن آن، مانعی ندارد.‏

‏‏[سؤال 7987]‏‏ ‏ ‏ 4203‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 4 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی، سلام علیکم‏‎ ‎‏ورحمة الله‌، استدعا می شود پاسخ دو استفتای زیر را کتباً مرقوم فرمایید:‏

‏‏1. قطعه زمینی مورد نظر است تا در آن مسجدی که مورد نیاز است احداث گردد و‏‎ ‎‏این زمین در قریه ای قرار دارد که از کل زمین های آن قریه، یک دانگ آن به طور مشاع‏
‏‎

‎‏وقف حضرت سید الشهدا می باشد؛ ساختن مسجد در این زمین چه صورت دارد؟ و‏‎ ‎‏آیا حضرت امام اجازه می فرمایند تا در آن احداث مسجد شود با توجه به ضرورت‏‎ ‎‏وجود مسجد در این قریه؟‏

‏‏بسمه تعالی، نسبت به قسمتِ وقف، مسجد نمی شود.‏

‏‏2. نوعی ماهی در دریای خزر وجود دارد که خاویار آن منبع درآمد سرشاری برای دولت است، لذا‏‎ ‎‏دولت آن را از صیادان خریداری نموده و به دولت های کافر می فروشد؛ صید و فروش این ماهی (ماهی‏‎ ‎‏خاویار) به دولت برای صیادان چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر فلس دارد فروش آن صحیح است.‏

‏‏[سؤال 7988]‏‏ ‏ ‏ 4204‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر شریف آقایان شورای استفتای امام، دام عزّهم، با کمال ادب، مقتضی است‏‎ ‎‏به سؤالات ذیل جواب مرقوم فرمایید.‏

‏‏1. زمینی را شخصی برای مسجد وقف می کند. عده ای از مؤمنین محل آن زمین را‏‎ ‎‏مسجد می سازند و یکی از آقایان روحانی موقع ساختن، صیغه می خواند به این که این‏‎ ‎‏محل ـ چه طبقه پایین آن که به صورت سرداب است و چه طبقۀ بالا که به صورت‏‎ ‎‏مسجد است ـ تا روز قیامت باید مسجد باشد و تا به حال در زیرزمین مسجد، نمازی‏‎ ‎‏خوانده نشده است. آیا می شود انباری یا برای دفتر بسیج و مانند آن ها استفاده کرد یا‏‎ ‎‏نه؟ و رفتن به آن محل ـ یعنی سرداب ـ طهارت می خواهد یا نه؟ خلاصه باید حکم‏‎ ‎‏مسجد را بار کرد یا می شود استفاده های دیگر نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، زیرزمین هم حکم مسجد دارد.‏

‏‏2. در کنار یک مسجد کوچک، به فاصلۀ 8 متری، زمینی به مساحت 1200 متر برای مسجد وقف‏‎ ‎‏گردیده است. آیا می شود در این زمین، سالن سخنرانی و منزل خادم و وضوخانه و حجراتی برای‏‎ ‎‏تحصیل و چند مغازه برای هزینۀ مسجد درست کرد یا آن که باید فقط مسجد درست کرد و تصرّفاتی‏‎ ‎‏دیگر نمی شود کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع نحوۀ وقف است. اگر زمین، وقف شده که از عواید آن، صرف احتیاجات‏
‏‎

‎‏مسجد شود، تصرّفات مزبوره جایز نیست؛ مگر آن که زمین را با صلاحدید وقف، از متولّی‏‎ ‎‏شرعی برای تصرّفات مزبوره اجاره کنند.‏

‏‏[سؤال 7989]‏‏ ‏ ‏ 4205‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 5 / 1360‏

‏‏رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، امام خمینی‏

‏‏احتراماً؛ به استحضار می رساند که مسجد محل ما از ابتدا تا کف مثنی، به نام‏‎ ‎‏حسینیه بنا گردید و از کف مثنی به بالا به نام مسجد، از مردم پول گرفته شد و 65% آن‏‎ ‎‏را جهاد جهت احداث مسجد پرداخته است؛ چه حکمی دارد؟ مسجد است یا‏‎ ‎‏حسینیه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر از ابتدا مقداری به حساب حسینیه و مقداری به عنوان‏‎ ‎‏مسجد ساخته شده و وقف گردیده، اشکال ندارد و هر یک از حسینیه و‏‎ ‎‏مسجد حکم خود را دارد.‏

‏‏[سؤال 7990]‏‏ ‏ ‏ 4206‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏به استحضار عالی می رساند که حدود 18 سال قبل دو نفر برادر از اهالی اصفهان‏‎ ‎‏قطعه زمینی وسیع در حدود خیابان جی اصفهان خریداری و آن را به قطعات کوچک‏‎ ‎‏جهت ساختمان خانه قطعه بندی نموده و قطعات را به تدریج به مردم فروخته و مردم‏‎ ‎‏نیز اقدام به ساختن خانه مسکونی نموده اند که هم اکنون این منطقه یکی از محل های‏‎ ‎‏پرجمعیت اصفهان می باشد و در ابتدای امر قطعه زمینی را جهت ساختمان مسجد‏‎ ‎‏اختصاص و با هزینه شخصی مبادرت به ساختن مسجدی به نام مسجد الرسول صلی الله علیه و آله‏‎ ‎‏می نمایند. پس از چندی یکی از دو برادر به رحمت ایزدی پیوسته و در وصیت نامه‏‎ ‎‏خود مقداری از قطعات زمین مورد بحث را جهت ثلث مال خود تعیین و وصیت‏‎ ‎‏می نماید که این قطعات را به فروش رسانده و به مصرف امور خیریه از قبیل مسجد و‏
‏‎

‎‏غیره نمایند و بر همین مبنا وراث نامبرده چند قطعه زمین را رایگان به افراد بی بضاعت‏‎ ‎‏واگذار و آنان نیز تبدیل به خانه کرده و هم اکنون در آن ساکنند در زمان رژیم گذشته در‏‎ ‎‏اثر تمرکز جمعیت و نبودن خیابان شهرداری نقشه ای جهت چند خیابان در این منطقه‏‎ ‎‏طرح و دو الی سه خیابان آن احداث و بقیه خیابان ها به علت نبودن اعتبار به تأخیر‏‎ ‎‏می افتد تا اخیراً در اثر فشار مردم، شهرداری مشغول خیابان کشی گردیده که در نتیجه‏‎ ‎‏مسجد فوق الذکر در مسیر قرار گرفته و اعلام تخلیه از طرف شهرداری می شود.‏

‏‏لذا ورثه مرحوم تصمیم می گیرند در مجاورت مسجد اولیه از ثلث مرحوم پدر‏‎ ‎‏خود قطعه زمینی را به مسجد اختصاص دهند و از محل ثلث با مشارکت عموی‏‎ ‎‏خودشان مبادرت به ساختن مسجد جدیدی می نمایند و این ساختمان مسجد جدید تا‏‎ ‎‏پوشش سقف ادامه یافته و بعد از آن تعطیل می گردد. لذا اهالی محل تصمیم می گیرند‏‎ ‎‏با جمع آوری اعانه از مردم به اتمام ساختمان مسجد اقدام نمایند که مورد اعتراض‏‎ ‎‏مؤسّسین اولیه قرار می گیرند و اعلام می کنند که خود بانیان اولیه ساختمان مسجد را‏‎ ‎‏تمام خواهند نمود لذا تصمیم می گیرند با فروختن زمین های مربوط به ثلث پدرشان و‏‎ ‎‏کمک عموی خود هزینه مسجد را تأمین نمایند و مبالغی هم از همین طریق تأمین و به‏‎ ‎‏مصرف رسید ولی برای اتمام آن مواجه با فتوای جناب عالی شدند، اطاعت از‏‎ ‎‏مصوبات و قوانین دولت جمهوری اسلامی امری شرعی و تخلف از آن خلاف شرع‏‎ ‎‏محسوب می گردد و دولت جمهوری اسلامی فروش زمین را کلاً ممنوع اعلام نموده و‏‎ ‎‏دفاتر اسناد رسمی بر طبق دستور دولت از نقل و انتقال زمین خودداری می نمایند.‏

‏‏لذا از حضور مرجع عظیم الشأن استفتا می شود که آیا فروش زمین هایی که مربوط‏‎ ‎‏به ثلث مرحوم واقف و برادر او می باشد با قیمت روز یعنی متری حدود 2 هزار تومان‏‎ ‎‏بدون نقل و انتقال رسمی و مصرف پول به دست آمده جهت تکمیل مسجد مورد ذکر‏‎ ‎‏که تنها مسجد محل و هم اکنون مورد استفاده عامه و برگزاری نماز جماعت و تعزیه‏‎ ‎‏خامس آل عبا علیه السلام و غیره می باشد چه صورتی دارد آیا می شود در این مسجد مراسم‏
‏‎

‎‏دینی به جا آورد و یا خیر؟ و اگر نمی شود دستور فرمایید از این مسجد چگونه می توان‏‎ ‎‏استفاده نمود.‏

‏‏بسمه تعالی، نماز و سایر مراسم مذهبی در مسجد مذکور مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7991]‏‏ ‏ ‏ 4207‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 8 / 1358‏

‏‏قم، دفتر امام، بعد از سلام‏

‏‏احتراماً؛ به عرض می رساند: مسجد امام خمینی (شاه سابق) در اصفهان ـ که بعد از‏‎ ‎‏انقلاب، فقط مخصوص عبادت و برنامه های مذهبی می باشد ـ را می خواهند مثل‏‎ ‎‏سابق؛ یعنی زمان اختناق، دوباره برای تماشای آن بلیط بفروشند. و حال آن که نماز‏‎ ‎‏جمعۀ اصفهان و همه برنامه های بزرگ در این محل برگزار می شود. خواهشمند است‏‎ ‎‏وضع مسجد را روشن نمایید که آیا بلیط بگذارند برای فروش یا این که فقط برای‏‎ ‎‏برنامه های مذهبی باشد؟ ‏

‏‏خداوند سایه مبارکتان را بر سر همه مسلمین جهان مستدام بدارد. ‏

‏‏بسمه تعالی، مسجد محل عبادت و شعائر مذهبی است و مزاحمت کسانی‏‎ ‎‏که برای عبادت به مسجد می روند جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 7992]‏‏ ‏ ‏ 4208‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 6 / 3 / 1362‏

‏‏محضر مبارک حضرت مستطاب آیت الله‌ العظمی، امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏به عرض می رساند: زیرزمینی برای منبع درآمدِ خودِ مسجد، ساخته شده و مسجد‏‎ ‎‏را بالای زیرزمین ساخته اند. ولی زمان آمادگی زیرزمین جهت اقامۀ نماز جماعت،‏‎ ‎‏پیش از ساختمان مسجد بود. این جانب در زیرزمین، مدت شش ماه اقامۀ نماز‏‎ ‎‏جماعت داشتم. آیا زیرزمین به طور معاطات حکم مسجد را پیدا نکرده است؟‏‎ ‎‏بفرمایید که آیا قصد واقف که بنا داشته زیرزمین را فروشگاه یا بنگاه قرار دهد، با این‏
‏‎

‎‏کار به هم نخورده است؟ مستدعی است جواب را مرقوم، و با خاتم شریف مزیّن‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که زیرزمین به عنوان مسجد ساخته نشده، و به‏‎ ‎‏این عنوان، وقف یا تحویل نشده، حکم مسجد ندارد.‏

‏‏[سؤال 7993]‏‏ ‏ ‏ 4209‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏با عرض ادب خدمت آقایمان امام زمان (عج) و با آرزوی طول عمر برای رهبرمان‏‎ ‎‏و پیروزی برای رزمندگانمان و با سلام بر شهیدان راه حق و توفیق برای شما عزیزان،‏‎ ‎‏در راه خدمت به اسلام و مسلمین.‏

‏‏این جانب یک سرباز در جبهۀ سومار می باشم، چند سؤال فقهی برایم پیش آمده که‏‎ ‎‏بر آن شدم با شما عزیزان مطرح کنم، تا ان شاء الله‌ جواب آن ها را دریافت کنم.‏

‏‏1. در این جا سنگرها و یا چادرهایی است که به همت برادران به عنوان مسجد و‏‎ ‎‏نمازخانه ساخته شده است؛ آیا مسائلی که در باب مسجد در رسالۀ امام و دیگر کتب‏‎ ‎‏اسلامی آمده است، شامل این مکان ها هم می شود یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مکانی در زمین موات به عنوان مسجد ساخته شود و‏‎ ‎‏تحویل نمازگزاران داده شود، حکم مسجد دارد و اگر فقط اختصاص برای‏‎ ‎‏خواندن نماز داده شده، مسجد نیست.‏

‏‏2. در باب مسائل مربوط به نماز مسافر، به دو مسأله بر می خوریم: یکی این که باید رفت و برگشتمان از‏‎ ‎‏وطن، هشت فرسخ شود تا حکم مسافر پیدا کنیم و دیگر این که اگر آن مقدار از شهر دور شویم که دیگر‏‎ ‎‏دیوارهای شهر را نبینیم و صدای اذان شهر را نشنویم، حکم مسافر را پیدا می کنیم؛ مواقعی امکان دارد‏‎ ‎‏پیش بیاید که اگر از دید مسأله اولی بنگریم، هنوز حکم مسافر را نداریم؛ ولی اگر مسأله دوم را در نظر‏‎ ‎‏بگیریم، حکم مسافر را داریم؛ مثلاً به اندازۀ دوازده کیلومتر که از وطنمان خارج شویم، دیگر دیوارهای‏‎ ‎‏شهر را نمی بینیم و صدای اذان را نمی شنویم؛ وظیفه چیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، نتیجۀ دو مسأله فوق این است که کسی که به قصد هشت فرسخ از وطن بیرون رود‏
‏‎

‎‏ـ که مبدأ هشت فرسخ آخر شهر است ـ وقتی به حدی رسید که دیوارها را نمی بیند و صدای‏‎ ‎‏اذان را نمی شنود، نمازش را شکسته بخواند و منافاتی در بین نیست.‏

‏‏3. توضیحی برای مسأله 1490 در باب مکروهات نماز جماعت بدهید؛ زیرا این طور استنباط می شود‏‎ ‎‏که مواقعی که ما مسافر هستیم، حتی جایی که نماز جماعت برپا باشد، باید نمازمان را فرادا بخوانیم و‏‎ ‎‏مکروه است که نمازمان را به جماعت بخوانیم.‏

‏‏بسمه تعالی، منظور از کراهت در این جا این است که ثواب این نماز از جماعت های دیگر کمتر‏‎ ‎‏است؛ پس لازم نیست نماز فرادا خوانده شود، بلکه این نماز جماعت از نماز فرادا ثوابش‏‎ ‎‏بیشتر است.‏

‏‏[سؤال 7994]‏‏ ‏ ‏ 4210‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی ایران، مدّ ظله العالی ‏

‏‏با اهدای سلام و دعا به شما و رزمندگان عزیز؛ معروض می دارد: در بخش فراشبند‏‎ ‎‏فارس مسجدی در وسط محل است که از حیث کثرت جمعیت گنجایش ندارد. در‏‎ ‎‏کنار این مسجد قطعۀ زمینی است که مالک آن شخصی مجرد بوده و تقریباً مدت‏‎ ‎‏چهل  سال است که نامعلوم و مفقودالاثر می باشد. نامبرده دارای یک برادر و یک‏‎ ‎‏خواهر است که این برادر هم سفیه می باشد. با این توضیح خواهشمند است حکم‏‎ ‎‏فرمایید: ‏

‏‏1. مالک زمین کیست؟ ثانیاً: زمین را به چه صورت می شود جهت این مسجد‏‎ ‎‏خریداری و جزء مسجد نمود؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، باید به حاکم شرع مراجعه شود. ‏

‏‏[سؤال 7995]‏

‏‏2. مسجد فوق الذکر شبستانی دارد قدیمی که چندین سال است بلا استفاده‏‎ ‎‏می باشد، با توجه به این که شبستان جدید البنا دارد؛ آیا می شود شبستان قدیمی را‏
‏‎

‎‏خراب نموده و جزء صحن مسجد نمود؟ در ضمن صحن مسجد خیلی کم است. لطفاً‏‎ ‎‏جواب مرقوم فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد؛ ولی احکام مسجد دارد.‏

‏‏[سؤال 7996]‏‏ ‏ ‏ 4211‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 12 / 1361‏

‏‏حضور محترم مسئول دفتر حضرت امام خمینی‏

‏‏در زمینی وقفی از طریق جهاد سازندگی مسجدی با زیربنای 9 × 12 بنا گردیده‏‎ ‎‏است، این زمین درخت کاری و یا کشت نشده تا به حال، ولی قابل کشت و‏‎ ‎‏درخت کاری می باشد. در ضمن هنوز متولی آن را ندیده ایم که سؤال کنیم این زمین‏‎ ‎‏وقف اولاد بوده یا وقف امام حسین علیه السلام. در ضمن متولی آن در قید حیات می باشد.‏‎ ‎‏لطفاً جواب بفرمایید. نماز خواندن در این مسجد چه صورتی دارد؟ در ضمن می تواند‏‎ ‎‏حسینیه باشد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین وقف است مسجد نمی شود و می توانند آن را با‏‎ ‎‏اجازۀ موقوف علیهم اختصاص به حسینیه دهند.‏

‏‏[سؤال 7997]‏‏ ‏ ‏ 4212‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 8 / 4 / 1361‏

‏‏محضر رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی دام ظله العالی‏

‏‏احتراماً به عرض می رساند: در زمان طاغوت مسجدی در پایگاه سوم شکاری‏‎ ‎‏نوژه بنا گردیده و فرش و سایر وسایل مربوطه توسط پرسنل خریداری شده و یا از‏‎ ‎‏وجوهی که جهت مخارج مسجد از قبیل پذیرایی و غیره جمع آوری می شده،‏‎ ‎‏خریداری گردیده است. لذا با توجه به عرایض فوق تقاضا می شود بفرمایید حکم‏‎ ‎‏وقفیت بر اجناس فوق مترتب است یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، فرش و سایر لوازم را اگر واگذار به مسجد برای استفادۀ‏‎ ‎‏واردین نمودند در حکم وقف است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7998]‏‏ ‏ ‏ 4213‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏محترماً به عرض اقدس عالی می رساند: زمینی در بیش از بیست سال قبل برای‏‎ ‎‏مسجد داده شده و با پول مردم مسجد ساخته شده است. آیا صاحب قبلی زمین یا‏‎ ‎‏وارث آن می تواند بگوید من راضی نیستم کسی در این مسجد نماز بخواند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، بعد از ساختن مسجد و تحویل به نمازگزاران، نمی تواند‏‎ ‎‏رجوع کند و رضایت او معتبر نیست. ‏

‏‏[سؤال 7999]‏‏ ‏ ‏ 4214‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی الامام الخمینی، دامت برکاته‏

‏‏محترماً به عرض عالی می رساند که شالودۀ مسجدی بدون صیغۀ وقف ریخته شده‏‎ ‎‏ولی جای مناسبی ندارد. و تقریباً بیست ذرع آن طرف تر همسایۀ هم جوار آن، حاضر‏‎ ‎‏است با زمینی مناسب تر عوض نماید. در صورتی که صلاح بدانید تعویض آن را اجازه‏‎ ‎‏داده با جواب مرقوم بفرمایید. زیادی بر این، باعث تصدیع خاطر مبارک نمی شوم. امر،‏‎ ‎‏امر مبارک شما است.‏

‏‏بسمه تعالی، در وقف مسجد، خواندن صیغه معتبر نیست و اگر وقف‏‎ ‎‏مسجد تمام نشده، اختیار زمین با صاحبان آن است.‏

‏‏[سؤال 8000]‏‏ ‏ ‏ 4215‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم مرجع عالی قدر و رهبر عزیز و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران‏‎ ‎‏سلام عرض می شود.‏

‏
‏‎

‎‏ضمن تقدیم عرض سلام؛ لطفاً به چند مسأله شرعی پاسخ فرمایید:‏

‏‏1. بنده یک فرد عادی و اهل زابل هستم؛ در سال 1355 یک قواره زمین را که 312‏‎ ‎‏متر مربع می باشد، برای مسجدی خریداری نمودم؛ چون مردم این محل بودجه‏‎ ‎‏نداشتند نتوانستند بسازند؛ حالا با کمک مردم می خواهند مسجد را بسازند که می بینند‏‎ ‎‏این زمین برای مسجد کوچک است. آیا اجازه است که این زمین را بفروشیم و در‏‎ ‎‏همین محل، زمین بیشتری خریداری نماییم؟ در ضمن، موقع خریداری زمین، صیغه‏‎ ‎‏خوانده نشده و با عقیدۀ کامل برای مسجد خریداری شده. ‏

‏‏بسمه تعالی، خرید زمین به قصد بنای مسجد کافی در وقف نیست؛ اگر بعد‏‎ ‎‏از خرید، وقف نشده و تحویل وقف نگردیده، به ملک مالک باقی است و‏‎ ‎‏اختیار آن با مالک است.‏

‏‏2. در سال 1358 منزل نداشتم؛ تقریباً چهل هزار تومان پول داشتم که ایّام ماه ذیحجه رسید؛ در همین‏‎ ‎‏ایّام، منزل نیمه تمامی را به هفتاد هزار تومان خریدم. آیا مستطیع شدم یا خیر؟ ضمناً این منزل نیمه تمام‏‎ ‎‏را خرده خرده درست کردم؛ موقع سال خمس بنده رسید، ولی هنوز منزل تمام نشده بود که داخل‏‎ ‎‏حیاط بروم. آیا خمس تعلق گرفته است یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، خمس منزل لازم نیست؛ بلی اگر 40000 تومان مرقوم از درآمد‏‎ ‎‏کسب بوده و بعد از سال بدون دادن خمس صرف در خرید منزل شده، از قیمت فعلی، نسبت به‏‎ ‎‏آن باید خمس داده شود.‏

‏‏[سؤال 8001]‏‏ ‏ ‏ 4216‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی، ایّده الله‌ تعالی‏

‏‏پس از عرض سلام و دعاگویی وجود شریف، شخصی زمینی را تقریباً به مساحت‏‎ ‎‏500 متر برای مسجد قرار داده، ولی نه صیغۀ وقف خوانده شده و نه تصرف مسجدی‏‎ ‎‏شده است؛ آیا می شود آن زمین را فروخت یا مالک تقبل کند و قیمتش را برای توسعۀ‏‎ ‎‏مسجد دیگر یا ساختمان حسینیه مصرف نمایند؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقفیت زمین متحقق نشده اختیار آن با مالک است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8002]‏‏ ‏ ‏ 4217‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر و امام بزرگوار امت اسلامی، حضرت آیت الله‌‏‎ ‎‏العظمی امام خمینی، متّع الله‌ المسلمین بطول بقائه الشریف‏

‏‏1. یکی از هیأت های عزادار حضرت ابی عبدالله‌ الحسین علیه السلام که چندین سال در‏‎ ‎‏یکی از مساجد اقام‏‏ۀ‏‏ عزا می نموده، با کمک افرادی خیّر، چندین قطعه فرش در‏‎ ‎‏سنوات گذشته خریداری کرده و شبستان مسجد مذکور را مفروش نموده است. اکنون‏‎ ‎‏که هیأت مذکور، در مسجد مشارالیه اقام‏‏ۀ‏‏ مجلس نمی کند، از امنا و متصدیان شرعی و‏‎ ‎‏قانونی مسجد مذکور، ادعای فرش های اشاره شده را می نماید به عنوان این که هیأت،‏‎ ‎‏هنگام تهی‏‏ۀ‏‏ فرش ها، برای مسجد تهیه نکرده؛ بلکه برای هیأت تهیه نموده است.‏‎ ‎‏مدعی، دلیل شرعی یا عرفی بر مدعای خود ندارد؛ فقط بعضی از اشخاصی که قبل از‏‎ ‎‏ده سال پیش در اعطای وجه و ثمن فرش ها شریک بوده یا خودشان خریده و به‏‎ ‎‏تصرف مسجد داده اند، اکنون می گویند: برای مسجد نداده ام؛ بلکه برای هیأت داده ام.‏‎ ‎‏تکلیف امنا و متصدیان مسجد مذکور در مورد تحویل فرش های ذکر شده به مدعیان‏‎ ‎‏آن چیست؟ بیان فرمایید.‏

‏‏2. هیأت مذکور در زمانی که در مسجد مشارالیه اقامۀ عزا می کرده، در سنوات‏‎ ‎‏گذشته مقداری اثاث و لوازم، از قبیل استکان، قوری، قند، شکر و چای و امثال این ها با‏‎ ‎‏کمک اهل خیر خریده و در انبار مسجد که در آن زمان در اختیار مسئولین هیأت بوده‏‎ ‎‏گذاشته است. این اشیا، علامتی که مشخص کند متعلق به مسجد است یا هیأت، ندارد.‏‎ ‎‏اکنون که هیأت مذکور در مسجد مشارالیه اقامۀ مجلس عزا نمی کند؛ نیز ادعای اشیای‏‎ ‎‏مذکوره را دارد. تکلیف امنا و متصدیان مسجد مذکور در مورد تحویل اشیای مذکوره‏‎ ‎‏چیست؟ بیان فرمایید. ادام الله‌ ظلّکم علی رؤوس المسلمین‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه از فرش ها و لوازم که در مسجد است، متعلق به مسجد‏‎ ‎‏است؛ مگر آن که به طریق شرعی اثبات کنند که ملک هیأت است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8003]‏‏ ‏ ‏ 4218‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک مرجع عالی قدر مسلمین حضرت آیت الله‌ العظمی روح الله‌‏‎ ‎‏الموسوی الخمینی، دامت عزته‏

‏‏عرض مسئلت می نماییم: یک محل به نام ملاط، از توابع شهرستان لنگرود است؛‏‎ ‎‏چون معروف است دوازده نفر سادات در آن ـ به نام مشهدسرای ملاط ـ مدفون است.‏‎ ‎‏و در آن نزدیکی مسجد وجود ندارد چون ایام زیارتی و فاتحه و ماه محرم و ماه‏‎ ‎‏رمضان و روضه و عزاداری جای نیست و در آن محدوده، یک قسمت زمین بابت‏‎ ‎‏خریداری برای مسجد وجود ندارد و چون صحن آن بزرگوار 50 هزار متر بالغ است،‏‎ ‎‏در آن حدود صحن جایی است که 15 سال یا بیست سال قبرستان بوده آیا امکان‏‎ ‎‏ساختن مسجد در آن مکان می باشد یا خیر؟ با توجّه به این که برای اجتماع مسلمانان‏‎ ‎‏یک مسجد لازم است.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف نیست و مالک هم ندارد و نبش قبر هم نمی شود‏‎ ‎‏می توانند آن جا مسجد بسازند. ‏

‏‏[سؤال 8004]‏‏ ‏ ‏ 4219‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک امید مستضعفان جهان، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏احتراماً؛ به عرض می رساند: دهی در قریۀ دیزان طالقان می باشد که دارای یک‏‎ ‎‏مسجد خیلی قدیمی بوده، که شخصی غیر محلی در دویست سال قبل آن را ساخته‏‎ ‎‏بود. در اثر مرور زمان، این مسجد به صورت مخروبه ای درآمده؛ اهالی آن را خراب‏‎ ‎‏کردند و تجدید بنا نمودند و بیشتر عملیات ساختمان مسجد نیز انجام گرفته. بعداً‏‎ ‎‏متوجه شدیم که زمین این مسجد، وقف اولاد ذکور بوده. پس از تحقیقات، معلوم شده‏‎ ‎‏که نه عوض داده شده و نه قیمت زمین گرفته شده، و از آن جایی که ملک وقف قابل‏
‏‎

‎‏خرید و فروش نیست، آیا صاحب این زمین، بدون رضایت وارث بعدی می تواند به‏‎ ‎‏کسی ببخشد یا بلاعوض واگذار نماید یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر برای اهالی محرز شده که زمین مذکور وقف اولاد ذکور‏‎ ‎‏است و به وجه شرعی به فروش نرسیده، وقف دوبارۀ آن به عنوان مسجد‏‎ ‎‏باطل است و مسجد نمی شود، ولی اهالی می توانند زمین را از بطن موجود،‏‎ ‎‏اگر صلاح وقف بداند اجاره کنند که وجه اجاره، تسلیم موقوف علیهم گردد‏‎ ‎‏و از زمین، برای محل نماز استفاده شود. ‏

‏‏[سؤال 8005]‏‏ ‏ ‏ 4220‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک مرجع تقلید و رهبر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی،‏‎ ‎‏متّع الله‌ المسلمین بطول بقائه ‏

‏‏در یکی از محلات شهر که فاقد مسجد بوده، عده ای از مؤمنین تصمیم به ساختن‏‎ ‎‏مسجد گرفته؛ بعضی از آقایان با پول و برخی با دادن مصالح ساختمانی و برخی هم که‏‎ ‎‏فاقد هر دو بودند به کمک بنّاها در ساختمان شرکت کردند. حال که ساختمان مسجد‏‎ ‎‏تمام شده بعضی از همین آقایان، خود را به واسطۀ کمکی که کرده اند ذی حق دانسته به‏‎ ‎‏تحریک بعضی ها باعث ایجاد تفرقه شده اند. آیا کمک کردن به ساختمان مسجد ـ به‏‎ ‎‏هر اندازه و هر شکل که باشد ـ برای کمک کنندگان ایجاد حقی می کند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، کسانی که به نحوی به مسجد کمک کرده اند، با دیگران مساوی‏‎ ‎‏هستند و هیچ حقی به مسجد ندارند و کمک کردن موجب حق نمی شود.‏

‏‏[سؤال 8006]‏‏ ‏ ‏ 4221‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک مسئولین محترم دفتر امام خمینی، روحی له الفداء‏

‏‏احتراماً؛ مسجدی در سال 1354 توسط شخصی بنا شده و شخص نامبرده تحت‏
‏‎

‎‏عنوان مسجد، نام گذاری نموده و مردم در طول چندین سال در این مسجد نماز‏‎ ‎‏خوانده و سپس مسجد را توسعه داده و مقداری زمین نیز جنب مسجد مذکور‏‎ ‎‏خریداری نموده و فرش و منبر و سایر لوازم نیز خریده اند و خود آقای بانی هم که‏‎ ‎‏پیرمردی می باشد، در جریان بوده و هیچ گونه ممانعتی نکرده است. سپس مردم‏‎ ‎‏مستضعف مقداری ـ حدود بالای یک میلیون ریال ـ آهن نیز خریداری کرده اند تا‏‎ ‎‏مسجد را به طور کلی تعمیر اساسی نمایند؛ لکن بانی به علت برخی عقاید خاصّی که‏‎ ‎‏دارد و عللی که خود می داند، اکنون مخالفت نموده و مانع ساختمان و توسعۀ مسجد‏‎ ‎‏می باشد و حال این که اولاً، خود ایشان عنوان مسجد را گذاشته و ثانیاً، به علت خاصّی‏‎ ‎‏اکنون می گوید حتی اگر به مراجع هم مراجعه کنید من می گویم مسجد را وقف‏‎ ‎‏نکرده ام و سند آن در نزد من است و من آن را نمی دهم و شما اگر می خواهید، در کنار‏‎ ‎‏این مسجد، یک مسجد برای خودتان بسازید. ما هم آهنی را که تهیه کرده ایم برای همۀ‏‎ ‎‏زیر بنا و با نقشۀ مهندسی می باشد و در ثانی، خرج زیادی هم برای محلی که ایشان آن‏‎ ‎‏را مسجد نامیده کرده ایم. اکنون نه می توانیم دو مسجد در کنار هم بسازیم و نه‏‎ ‎‏می توانیم تعمیر اساسی مسجد را شروع و ساختمان مسجد را تکمیل نماییم و آهن ها‏‎ ‎‏هم که مال بیت المال است، مدت بسیار زیادی است که از بین می رود. خواهشمند‏‎ ‎‏است هر چه زودتر، بازرسی به این محل فرستاده و ما را راهنمایی کامل بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، سند میزان نیست. اگر وقف مسجد متحقق شده و تحویل‏‎ ‎‏جهت وقف گردیده، دیگر واقف اختیاری در آن ندارد و توسعۀ مسجد اگر‏‎ ‎‏ضرورت داشته باشد اشکال ندارد و واقف حق ممانعت ندارد.‏

‏‏[سؤال 8007]‏‏ ‏ ‏ 4222‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضرت زعیم الاسلام والمسلمین، امام الامة، نایب الامام، امام خمینی، مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی روحی فداک ‏

‏
‏‎

‎‏شخصی ملکی را سی و پنج سال قبل موقع ارزان بودن زمین به مسجدی واگذار‏‎ ‎‏کرده و به خرج اهالی محل و مسجد، در آن ملک کانال کشی و تعمیر صورت گرفته‏‎ ‎‏است. مدرک وقفی هم اگر داشته، از بین رفته و حال که ملک ارزش پیدا کرده، مالک‏‎ ‎‏اولی ملک را به زنش منتقل نموده و با آن قباله قدیم می خواهد ملک را پس بگیرد. آیا‏‎ ‎‏ملکی را که سی و پنج سال است به شهادت اهل محل در تصرف مسجد بوده،‏‎ ‎‏می تواند دوباره تصرف کند یا خیر؟ در انتظار جواب هستم. ادام الله‌ ایام افاضاتکم‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ثابت است که زمین را وقف کرده و تحویل هم داده؛‏‎ ‎‏نمی تواند پس بگیرد.‏

‏‏[سؤال 8008]‏‏ ‏ ‏ 4223‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 5 / 1361‏

‏‏محضر مبارک آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏پس از مسئلت نمودن طول عمر معظم له از درگاه خداوند منان، به عرض حضرت‏‎ ‎‏امام می رساند: در روستای مهویه که جزء قرای فردوس می باشد، در نظر داریم با مبلغ‏‎ ‎‏وامی که از طرف بانک عمران در اختیار ما گذاشته می شود، اقدام به یک پروژۀ‏‎ ‎‏ساختمانی نموده؛ لکن برای اجرای این طرح باید ـ بر اثر پستی و بلندی زمین در‏‎ ‎‏خارج محل ـ قریۀ مذکور را به کلی از جایش تغییر دهیم، که بر اثر این تغییر و تحول،‏‎ ‎‏اماکن خیریه آن متروک می گردد. از محضر شریفتان دربارۀ موقوفات این اماکن ـ که‏‎ ‎‏توضیح آن ذیلاً عرض خواهد شد و آب آشامیدنی و متروک شدن اماکن خیریه ـ‏‎ ‎‏نیازمند راهنمایی می باشیم.‏

‏‏1. متروک شدن اماکن خیریۀ قریه ـ از قبیل دو حمام، دو مدرسه، حسینیه، بهداری،‏‎ ‎‏غسال خانه و چند مسجد که تمام آن نوساز می باشد ـ جایز است؟‏

‏‏بسمه تعالی، متروک ماندن اماکن مذکوره، تکلیف برای مردم ایجاد‏‎ ‎‏نمی کند؛ اگر چه خوب نیست مساجد مهجور بماند.‏

‏
‏‎

‎‏2. مصرف موقوفات اماکن خیریه ـ از قبیل مساجد و حمام و حسینیه ـ در اماکن خیریه نوساز بعدی‏‎ ‎‏جایز خواهد بود؟‏

‏‏بسمه تعالی، برای صرف عواید وقف اگر محل به خصوصی تعیین شده، تغییر وقف جایز‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏3. تغییر آب آشامیدنی از محل مذکور به محل نوساز با توضیح ذیل جایز است؟‏

‏‏توضیح: تأمین آب آشامیدنی این محل، به وسیلۀ لوله با طرح آبرسانی از چشمه ای که در بالای درۀ‏‎ ‎‏پشت قنات قریه جاری بوده، طبق یک «واگذاری کشاورزان» انجام شده ـ مشروط بر این که مازاد آن‏‎ ‎‏متعلق به خود کشاورزان بوده ـ و توسط یک لوله توی استخر ده می ریزد که به مصرف کشاورزی‏‎ ‎‏می رسد؛ و چند طاقه از همین آب، متعلق به اماکن مسجد و حسینیه و حمام و دو امامزاده بوده و آب‏‎ ‎‏این قنات، مالک خصوصی نداشته و همه در آن شریک و سهیم بوده، و موقوفات دیگر ـ مانند وقف‏‎ ‎‏اولاد و غیره ـ نیز دارد و بر اثر خشک سالی های پی درپی و کمبود آب کشاورزی، با کمی آب مواجه‏‎ ‎‏می باشیم. قطع کلی لوله و تغییر آن به محل تازه تأسیس چه صورتی خواهد داشت؟ بیان فرمایید.‏

‏‏توضیح دیگر: این روستا تقریباً دارای دویست و چهل خانۀ مسکونی بوده که بیست خانۀ آن در معرض‏‎ ‎‏سیل و از کل آن، دوسوم آن، ذی قیمت و نوساز و قابل زیست می باشد.‏

‏‏بسمه تعالی، آب مذکور اگر ملک باشد، اختیار آن با مالکین است و اگر وقف باشد، موکول به‏‎ ‎‏نظر متولی شرعی با مراعات جهت و مصلحت وقف است.‏

‏‏[سؤال 8009]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3741‏

‏‏3. تجدید بنای مسجد مخروبه چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مستحب است. ‏

‏‏[سؤال 8010]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 667‏

‏‏2. اگر برای کار گذاشتن دری در مسجد، از مرجع تقلیدی کسب تکلیف شود و آن‏‎ ‎‏مرجع اجازه نداده باشد ولی توجه نکنند به فتوای مرجع و قسمتی از دیوار مسجد را‏‎ ‎‏بشکافند و در (مخصوص رفت وآمد) را کار بگذارند، مسأله اش چگونه است؟ و آیا‏‎ ‎‏نماز خواندن در چنین مسجدی چگونه خواهد بود؟‏

‏‏بسمه تعالی، ضرر به نماز نمی رساند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8011]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 667‏

‏‏3. اگر برای خراب کردن مسجدی، از مرجع تقلیدی کسب تکلیف شود و آن‏‎ ‎‏مرجع اجازه ندهد و پس از این، خود با توسل به بهانه هایی ـ از قبیل تاریک بودن‏‎ ‎‏مسجد، شکست داشتن و غیره ـ اقدام به تخریب آن کرده و همۀ آن را از بین ببرند و با‏‎ ‎‏طرحی نو آن را بسازند، آیا دست اندرکاران این برنامه، غیر از عقوبت اخروی (که آیا‏‎ ‎‏شامل حالشان می شود یا خیر)، مشمول عقوبت دنیوی هم باید بشوند یا می شوند؟ و‏‎ ‎‏نماز خواندن در این مسجد چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، ضمان ندارد و نماز در آن مسجد صحیح است.‏

‏‏[سؤال 8012]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 206‏

‏‏8. آیا مکان هایی را که در ادارات، نمازخانه می کنند همان احکام مسجد بر آن ها‏‎ ‎‏جاری است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به عنوان مسجد وقف نشده حکم مسجد ندارد.‏

‏‏[سؤال 8013]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2852‏

‏‏5. آیا نمازخانه، حکم مسجد را دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، ندارد.‏

‏‏[سؤال 8014]‏‏ ‏ ‏ 4224‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 10 / 1361‏

‏‏حضور محترم معظم دفتر جناب آقای خمینی، به عرض عالی می رساند: ‏

‏‏1. این جانب محل کارم در ادار‏‏ۀ‏‏ درآمد شهرداری اصفهان می باشد. حضرت آقای‏‎ ‎‏خمینی در خصوص بلندگوها چه دستوری صادر فرمودند؟ بلندگویی هست در‏‎ ‎‏مسجد محله نو، بخش دو که صدای آن را تا آخر باز می کنند؛ آن محل مریض بسیاری‏‎ ‎‏دارد. تقاضامندم جواب را واضح تشریح بفرمایید؛ زیرا من که منکر مسجد یا نماز‏
‏‎

‎‏نیستم، ولی‏‎ ‎‏صدای بلندگو خیلی زیاد است. لطفاً جواب مرقوم فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، کاری که موجب ایذای مردم باشد جایز نیست. ‏

‏‏2. قدری هم می خواهم پول بفرستم؛ شمارۀ حساب قم، دفتر حضرت آقای خمینی را در جواب نامه‏‎ ‎‏مرقوم فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، می توانید وجوه شرعیه را به حساب شمارۀ هزار مؤسسه تعاونی اسلامی قم‏‎ ‎‏حواله کنید.‏

‏‏[سؤال 8015]‏‏ ‏ ‏ 4225‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏استفاده از بلندگوی مساجد، حسینیه ها، در مناطق مسکونی به طوری که موجب‏‎ ‎‏ایذاء همسایگان مسلمان شود چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، به نحو متعارف اشکال ندارد، مراعات همسایگان بشود.‏

‏‏[سؤال 8016]‏‏ ‏ ‏ 4226‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی متع الله‌ المسلمین بطول بقائه،‏‎ ‎‏نظر مبارک خویش را درباره سؤال ذیل مرقوم فرمایید.‏

‏‏آیا نمایش فیلم های انقلابی و رزمی حاوی آهنگ های انقلابی در مساجد و تکایا‏‎ ‎‏محل اشکال است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که مزاحمت نمازگزاران در مسجد و جهت وقف‏‎ ‎‏تکایا نباشد و آهنگی که موسیقی مطرب باشد در آن نباشد مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 8017]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 7274‏

‏‏2. بعضی از برادران می گویند: «باید در مسجد تلویزیون گذاشته شود که بیشتر‏‎ ‎‏مردم جمع شوند و دربارۀ برنامه های آن بحث کنند و باید وسیله ورزش در مسجد‏‎ ‎‏آورده شود و جوان ها بیایند در مسجد ورزش کنند» و عده ای دیگر از برادران هم با آن‏
‏‎

‎‏مخالفند. آوردن وسایل سرگرمی در مسجد، مانند فیلم و تئاتر و نمایش چه صورت‏‎ ‎‏دارد؟ امید است جواب قانع کننده باشد تا وظیفه مردم و روحانی روشن شود. در‏‎ ‎‏ضمن می پرسند آیا مدح اهل بیت خواندن در مجالس عمومی چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر منافات با احترام مسجد و شؤون آن داشته باشد باید ترک‏‎ ‎‏شود و مسجد جای ورزش نیست و مدح اهل بیت در قرآن مجید هم شده‏‎ ‎‏است و از افضل اعمال است.‏

‏‏[سؤال 8018]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5342‏

‏‏2. جمعی از مؤمنان چند هزار آجر برای صرف در مسجد معینی خریداری‏‎ ‎‏نموده اند که مقداری از آن آجرها اضافه آمده و محل حاجت آن مسجد نیستند. حکم‏‎ ‎‏آن ها چیست؟ آیا جایز است آن ها را بفروشند و پول آن ها را در آن مسجد مصرف‏‎ ‎‏نمایند یا باید عین آجرها را در مسجد دیگر مصرف نمایند؟ لطفاً جواب مرحمت‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم اختیار آجرهای به مصرف نرسیده با‏‎ ‎‏صاحبان پول است که آجر را به منظور صرف در مسجد خریده اند.‏

‏‏[سؤال 8019]‏‏ ‏ ‏ 4227‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 2 / 1361‏

‏‏مسئولین محترم دفتر حضرت امام خمینی‏

‏‏پس از سلام خواهشمند است جواب نامه را که به دست شما می رسد فوری‏‎ ‎‏مرحمت دارید. این جانب فرزندی داشتم که فاقد اهل و عیال بوده و در سن بیست‏‎ ‎‏سالگی در تاریخ 8 / 4 / 61 با لباس مقدّس سربازی در آبادان به شهادت رسیده، حال‏‎ ‎‏ارتش جمهوری اسلامی در صدد است که مبلغ دو میلیون ریال بابت ضرر و زیان به ما‏‎ ‎‏بپردازد. البته وضع ما به واسطه قانع بودن فعلاً خوب است، مسکن اصلی ما در بین راه‏‎ ‎‏آمل و تهران در منطقه ییلاقی می باشد که تابستان ها در آن جا به سر می بریم و یک‏
‏‎

‎‏آبادی 40 خانوار فاقد مسجد می باشد، آیا ما می توانیم در محل ذکر شده مسجدی به‏‎ ‎‏نام شهید مزبور از وجه پرداختی ارتش بسازیم یا خیر؟ باز خواهشمند است جواب‏‎ ‎‏فوری مرحمت دارید.‏

‏‏بسمه تعالی، در دریافت وجه مزبور اختیار با خود شما است و در صورت‏‎ ‎‏دریافت اگر به شما تملیک می شود مانع ندارد آن را صرف بنای مسجد‏‎ ‎‏نمایید.‏

‏‏[سؤال 8020]‏‏ ‏ ‏ 4228‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر زعیم عالی قدر رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، نایب الامام حضرت آیت‏‎ ‎‏الله‌ العظمی خمینی دام ظله‏

‏‏مسجد جامع استهبان نیاز به تجدید بنا و توسعه و گسترش دارد و تا حدودی‏‎ ‎‏مقدّمات آن کار توسط هیأتی فراهم آمده است. مبلغی پول هم جهت صرف امور‏‎ ‎‏خیریّه موجود است. خواهشمند است با توجه به نیاز مردم به مسجدی که از هر نظر‏‎ ‎‏جامع باشد و اهمیت بازسازی مناطق جنگی که توسط کفار بعثی مورد هجوم و‏‎ ‎‏تخریب واقع شده است، بفرمایید صرف مبلغ مزبور در کدام راه اولویت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پول برای مطلق امور خیریه بوده صرف آن در هر یک از‏‎ ‎‏دو امر مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 8021]‏‏ ‏ ‏ 4229‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر زعیم عالی قدر اسلام حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی دام ظله‏

‏‏ساختمان مسجد جامع اصطهبانات که به صورت یک طبقه ساخته شده است‏‎ ‎‏احتیاج به گسترش و توسعه و تجدید بنا دارد. قبلاً لازم دانستیم برای تهیه نقشه از آن‏‎ ‎‏مقام محترم پاسخ سؤالات زیر را گرفته و بر اساس آن عمل نماییم.‏

‏
‏‎

‎‏1. آیا در زیر زمین مسجد بعد از خاکبرداری می توان:‏

‏‏الف: کتابخانه مسجد ساخت؟‏

‏‏ب: دفتر امام جمعه، و دیگر اتاق های مسجد ساخت؟‏

‏‏ج: سالن اجتماعات مسجد ساخت؟‏

‏‏بسمه تعالی، زیر زمین مسجد حکم مسجد را دارد.‏

‏‏[سؤال 8022]‏

‏‏2. برای رفع کجی ساختمان مسجد و منظم ساختن بنای جدید بر اساس قبله‏‎ ‎‏اجازه می فرمایید بخش کمی از زمین مسجد را به فضای سبز یا مغازه یا اتاق تبلیغات‏‎ ‎‏مسجد اختصاص داد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تغییر قسمتی از مسجد به صورت دیگر جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8023]‏

‏‏3. برای گرفتن روشنایی، می توان بخش کمی از زمین مسجد را به حیات خلوت‏‎ ‎‏اختصاص داد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تبدیل زمین مسجد به حیاط خلوت جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8024]‏

‏‏4. چند مغازه خریداری شده است که به زمین مسجد اضافه شود. آیا مستأجرین‏‎ ‎‏برای تخلیه مغازه ها حق مطالبه وجهی (بابت حق پیشه یا سرقفلی) دارند؟ با توجه به‏‎ ‎‏این که با مالک قبلی قراردادی در این خصوص نداشته اند. ‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مسأله حق سرقفلی ندارند.‏

‏‏[سؤال 8025]‏

‏‏5. در صورتی که باید وجهی از بابت (حق پیشه یا سرقفلی) به مستأجرین‏‎ ‎‏پرداخت نمود، اجازه می فرمایید آن وجه از کمک های نقدی مردم که برای تجدید‏
‏‎

‎‏بنای مسجد پرداخت می کنند، پرداخت شود و اسباب رضایت مستأجرین را به منظور‏‎ ‎‏تخلیه مغازه ها فراهم ساخت؟‏

‏‏بسمه تعالی، از پولی که برای تجدید بنا جمع شده نمی شود در غیر آن‏‎ ‎‏صرف کرد.‏

‏‏[سؤال 8026]‏‏ ‏ ‏ 4230‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 12 / 1361‏

‏‏با درود و سلام به رهبر کبیر انقلاب اسلامی و شهیدان راه حق و حقیقت‏

‏‏پیشگاه مبارک زعیم عالی قدر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، بنیان گذار‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی ایران ‏

‏‏محترماً با نهایت احترام به استحضار آن رهبر عالی قدر می رساند: این جانبان هیئت‏‎ ‎‏امنای مسجد حضرت زینب واقع در نازی آباد، خیابان وطن، نظر به این که به نمایندگی‏‎ ‎‏از طرف هیئت امنای مسجد مذکور اقدام به احداث زیرزمین برای این مسجد به مقدار‏‎ ‎‏سیصد و هشتاد متر مربع نموده ایم و زیرزمین را خاک برداری کرده ایم و چون این‏‎ ‎‏محل فاقد درمانگاه شبانه روزی می باشد و از این رو تصمیم داریم در زیرزمین این‏‎ ‎‏مسجد درمانگاه شبانه روزی احداث نماییم، لذا از پیشگاه مبارک تقاضا داریم در این‏‎ ‎‏باره دستوراتی صادر فرمایید که آیا زیر این مسجد درمانگاه می توانیم بسازیم یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، زیرزمین مسجد حکم مسجد دارد و ساختن درمانگاه در زیر‏‎ ‎‏مسجد جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8027]‏‏ ‏ ‏ 4231‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 11 / 1361‏

‏‏حضور مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله‏

‏‏محترماً به عرض می رسد زمینی به مساحت دویست و پنجاه متر مربع، جنب‏‎ ‎‏مسجد امام حسین علیه السلام واقع در حصارک کرج به منظور اضافه کردن وسعت حیاط‏
‏‎

‎‏مسجد خریداری شده و بعداً ساختمانی در آن احداث گردیده که طبق‏‏ۀ‏‏ بالای آن به‏‎ ‎‏قسمت مسجد زنانه اضافه شده و از طبقه پایین و زیرزمین جهت انبار و کتابخانه و‏‎ ‎‏شوفاژ و سایر نیازهای مسجد استفاده خواهد شد. چون ساختمان مذکور احتیاج به‏‎ ‎‏دستشویی و توالت دارد، آیا می توان در زیرزمین این ساختمان چاهی برای فاضلاب‏‎ ‎‏و توالت حفر نمود و در روی آن دستشویی و توالت ساخت یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین مذکور به عنوان مسجدیت وقف نشده، بلکه برای‏‎ ‎‏آنچه در ارتباط با مسجد مورد نیاز است تهیه شده احداث امور ذکر شده‏‎ ‎‏مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 8028]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4852‏

‏‏4. اگر سگ درب چوبی داخل مسجد را با دهان و دندانش خرد کند. و درب‏‎ ‎‏چندان خراب نشده باشد، آیا درب باید توسط صاحب سگ یا اهالی ده عوض شود؟‏‎ ‎‏یا آن که با شستن یا رنده نمودن همان جایی که سگ دهان زده پاک می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر کوتاهی از صاحب سگ نبوده به او چیزی نیست و لازم‏‎ ‎‏است به هر نحو ممکن تطهیر نمایند.‏

‏‏[سؤال 8029]‏‏ ‏ ‏ 4232‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر زعیم عالی قدر اسلام، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله ‏

‏‏با تقدیم خالصانه ترین سلام ها به پیشگاه رهبر کبیر انقلاب اسلامی و عرض‏‎ ‎‏تبریک به مناسبت پیروزی با شکوه رزمندگان اسلام، از خداوند متعال سلامتی و طول‏‎ ‎‏عمر آن امام عزیز را تا ظهور حضرت مهدی عجل الله‌ تعالی فرجه مسئلت داریم.‏

‏‏امام عزیز مستحضرند که استقبال عموم از مراسم مذهبی به ویژه نماز جمعه در‏‎ ‎‏سرتاسر ایران اسلامی بی سابقه است شهرستان استهبان بحمدالله‌ از این حیث مستثنا‏‎ ‎‏نیست.‏

‏
‏‎

‎‏مسجد جامع گنجایش جمعیت کنونی برای انجام مراسم دینی را ندارد و در اثر‏‎ ‎‏کمبود جا شرکت کنندگان در نماز جمعه و یا دیگر برنامه های اسلامی دچار مشکل‏‎ ‎‏بوده و این امر از شکوه مراسم دینی کاسته است، لذا از طرف اهالی شهر هیأتی از‏‎ ‎‏عدول مؤمنین جهت تجدید و توسعه بنای مسجد جامع انتخاب و مقداری زمین در‏‎ ‎‏همسایگی مسجد خریداری شده تا به آن اضافه گردد.‏

‏‏اولاً: اجازه می فرمایید که ساختمان قدیمی تخریب و بر اساس رفع نیازهای حال و‏‎ ‎‏آینده تجدید بنا گردد؟‏

‏‏ثانیاً: در اطراف دیوار مسجد چندین مغازه وجود دارد که وقف مسجد است و‏‎ ‎‏بخشی از مخارج مسجد از قبیل سوخت و تعمیرات از مال الاجاره آن مغازه ها تأمین‏‎ ‎‏می گردد، ولی وجود آن مغازه ها از نور کافی مسجد کاسته است اجازه می فرمایید که‏‎ ‎‏آن مغازه ها را به ساختمان اضافه نمود و از قسمت زمین خریداری شده همان تعداد‏‎ ‎‏مغازه را ساخته و بر مسجد وقف کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مسأله تجدید بنا مانع ندارد، ولی تغییر و تعویض‏‎ ‎‏مغازه های وقفی جایز نیست.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎