وجوب حج بر مستطیع و عدم کفایت خیرات دیگر از آن
[سؤال 5486] 2680
بسمه تعالی 24 رجب 1402 ق
زعیم عالی قدر حضرت آیت الله خمینی
با نهایت احترام این جانب دبیر و متأهل و شوهرم نیز کارمند دولت است، چون فاقد منزل مسکونی بودیم از روز ازدواج بدون پرداخت اجاره خانه در خانۀ پدرم هستیم و ماهیانه زن و شوهر پولی در بانک مسکن پس انداز می کنیم، لذا برای این که مستطیع نشویم این موضوع را به مرجع تقلید قبلی گفتم، ایشان اجازه دادند که مجاز هستید پس انداز بکنید تا خانه بخرید. حال چون حدود یک ماه است این جانب مقلد آن حضرت شده ام با این که صاحب یک اولاد هم هستیم و تا حال هم خانه نخریده و با شرایط بالا باز هم در خانۀ پدرم هستیم و هر ماه هم مبلغی برای خرید منزل به بانک می گذاریم، خواستم که آن حضرت هم اجازه بفرمایید که مستطیعی از ما سلب باشد. در ضمن برای پرداخت وجوهات شرعی پدرم کتباً سؤالاتی از آن مقام کرده و من هم مطیع جواب آن سؤال ها خواهم بود.
بسمه تعالی، با فرض نیاز به منزل مسکونی اگر پول جمع شده وافی برای خرید منزل و مخارج سفر حج نباشد مستطیع نیستید و حقوق پس انداز شده سر سال خمس دارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 3
[سؤال 5487] 2681
بسمه تعالی 6 / 3 / 1362
حضرت آیت الله العظمی، امام امت خمینی، دام ظله
با عرض سلام، بنده تبعۀ افغانستان هستم. مدت تقریباً چهار سال است که واجب الحج هستم، اما تهیه پاسپورت برایم میسر نیست تا این که فریضه را انجام دهم و خود از افغانستان فرار کرده، فعلاً در ایران هستم. لطفاً بفرمایید که با نبود راه برای رفتن به حج، وظیفۀ شرعی بنده فعلاً چیست؟ والسلام علیکم ورحمة الله
بسمه تعالی، با فرض نبودن راه برای رفتن به مکه، حج بر شما واجب نیست.
[سؤال 5488] 2682
بسمه تعالی
شخصی از دنیا رفته و ارثی به عیال او رسیده است. آن زن قبل از ارث رسیدن مریض بوده و این کسالت تا آخر عمر ادامه داشته؛ آیا این زن که بعد از، از دست دادن سلامتی کامل، صاحب چنین ثروتی شد؛ حج بر او واجب است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر مرض او به نحوی است که قدرت بر رفتن به حج ندارد، مستطیع نشده و حج واجب نیست.
[سؤال 5489] 2683
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی آقای خمینی، مدّ ظله العالی، سلام
پس از عرض سلام، نظر مبارک را در این مسأله بیان فرمایید:
1. موقعی که ثبت نام برای رفتن حجاج به مکۀ معظمه برای پنج سال به پایان رسیده بود و برای ثبت نام دیگر پول نمی پذیرفتند، من پولی به دستم رسیده و مستطیع شدم؛ و تا پنج سال دیگر، انجام اعمال حج برای ما میسّر نمی شود. تا چند ماه دیگر
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 4
ممکن است پولی که به دست ما آمده، خرج معاش و تأمین زندگی شود. آیا وصیت برای انجام حج استیجاری برای من واجب است یا خیر؟
بسمه تعالی، وصیت لازم نیست و اگر پول خرج شد، حج بر شما واجب نیست.
[سؤال 5490]
2. پس از سپری شدن پنج سال یا برطرف شدن مانع برای حج، انجام حج، در صورت مستطیع نبودن من، واجب است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر قبل از این که بتوانید به مکه بروید پول خرج شد و از جهت مالی استطاعت نداشته باشید، حج واجب نیست.
[سؤال 5491] 2684
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی زعیم الشیعه حاج آقای روح الله خمینی دام ظله الشریف، عرض می شود:
1. در صورتی که حج برای مستطیع به غیر از طریق اوقاف میسر نباشد آیا وجوب حج ساقط یا باید به همین طریق برود، بیان فرمایید.
بسمه تعالی، حج ساقط نیست و باید برود.
[سؤال 5492]
2. اگر طریق دیگر باشد و لکن با زحمت و مشقت باز اختیاراً جایز است از طریق مذکور در سؤال اول حج را به جا آورد یا خیر؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
3. شخصی 15 روز مسافرت می کند و 15 روز در وطن خود توقف دارد و شغل آن رانندگی است. حکم نماز و روزه آن 15 روز که در سفر است بیان فرمایید.
بسمه تعالی، باید نماز را تمام بخواند و روزه بگیرد. بلی در سفر اولی که بعد ازماندن 15 روز می کند حکم سایر مسافرین را دارد که نمازش قصر است و باید روزه را افطار کند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 5
[سؤال 5493] 2685
بسمه تعالی 14 / 2 / 1362
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دامت برکاته
پس از عرض سلام و دست بوسی از راه دور معروض می گردد:
1. اگر شخصی از مورّث پدری خود آب و املاکی داشته باشد که این ها تأمین کنندۀ مخارج زندگی او محسوب نمی شوند و از آن طرف وسیلۀ تأمین مخارج زندگی، حقوق یا شهریۀ طلبگی باشد، آیا چنین شخصی مستطیع محسوب می شود یا خیر؟ و در صورتی که با این وضع حج کند، آیا به نیت وجوب باشد یا خیر؟
بسمه تعالی، کسی که درآمد کسب و ملک او برای معیشت او کافی نیست مستطیع محسوب نمی شود و حج بر او واجب نیست.
2. در وصیت نامه شهیدی آمده است: ... و تا می توانید از اموال من در راه خدا انفاق کنید. مستدعی است مراد از عبارت فوق را بیان فرمایید تا رفع شبهه گردد.
بسمه تعالی، حتی الامکان احتیاط مراعات شود.
3. اگر کسی زن ثیّبی را به عقد خود درآورد و قبل از دخول طلاق دهد، آیا تمام المهر را بپردازد یا نصف المهر؟
بسمه تعالی، در فرض مسأله، نصف مهر را باید بپردازد.
4. اگر از پدری بعد از مرگش نوشته ای به این صورت به دست آید: (طلب گواهی می نمایم این جانب..... ولایتاً و قیومتاً از طرف فرزندم.... از آقایانی که اطلاع دارند بر این که مقدار.... ملک ابتیاعی و موروثی این جانب است) مستدعی است مرقوم فرمایند که آیا این نوشتۀ دلیل بر ملکیت فرزند مشارالیه هست یا خیر؟
بسمه تعالی، مجرد نوشته اعتبار ندارد.
[سؤال 5494] 2686
بسمه تعالی
با عرض سلام خدمت رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، نایب امام زمان (عج)، حضرت آیت الله العظمی آقای حاج سید روح الله الموسوی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 6
الخمینی، مدّ ظله، با عرض معذرت، چند مسأله را از حضورتان استفتا می نمایم:
1. شخصی است که از ارث، مقداری پول ـ که تقریباً 94 هزار تومان می باشد ـ به او رسیده و در حوزۀ علمیه قم در یکی از مدارس آن مشغول درس خواندن می باشد و مخارج تحصیلی و خرج زندگی را به او می دهند، و همچنین در مواقع تعطیلی مدرسه ـ در ایام محرم و صفر و تابستان ـ به کسب و کار مشغول می شود و مقداری پول به دست می آورد؛ این شخص با این که خانه ندارد، اما با پول خود و سایر ورثه می تواند برای خودش خانه ای تهیه کند و در آن زندگی نماید، و همچنین قصد ازدواج نیز دارد؛ آیا جهت رفتن به حج مستطیع می باشد یا خیر؟ و نیز با این شرایط، در چه صورتی می تواند مستطیع شود؟
بسمه تعالی، اگر علاوه بر مصارف حج، وسیلۀ امرار معاش از غیر دریافت وجوه شرعیه دارد مستطیع است؛ و اگر مسکن مورد حاجت است و یا آن که نیاز به ازدواج دارد، به نحوی که ترک آن موجب مشقت و حرج باشد یا خوف وقوع در حرام داشته باشد، می تواند پول را صرف آن نماید و حج واجب نیست. و همچنین اگر ترک تزویج موجب نقص و مهانت باشد عرفاً.
[سؤال 5495]
2. پسری مقداری پول به پدرش بخشیده و مقداری نیز خود پدر داشته و مقداری هم از دیگران قرض گرفته است و با این پول ها به مکه مشرّف شده است و حج به جا آورده. آیا این شخص مستطیع بوده یا نه؟ و آیا دوباره لازم است به حج برود؟
بسمه تعالی، اگر در برگشت، وسیلۀ امرار معاش لایق به حال خود را نداشته، مستطیع نبوده و هر وقت استطاعت حاصل شد، باید حج اسلام به جا آورد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 7
[سؤال 5496]
3. شخصی مقداری پول داشته و مقداری را نیز قرض گرفته و تمام این پول ها را به کسی بخشیده و به او گفته که با این پول ها حج به جا آورد؛ آیا این شخص مستطیع می باشد و واجب است حج به جا آورد؟
بسمه تعالی، در فرض سؤال، اگر پول ها وافی به مصارف حج است، بر مشارٌالیه واجب می شود حج به جا آورد و مجزی از حجّة الاسلام است.
4. طلابی که جهت تبلیغ و ارشاد مردم به جبهه های جنگ و یا به شهرها و روستاها می روند، و با این که خود را عادل نمی دانند، اما در مکان های مذکور به آن ها اصرار می کنند که امامت جماعت را قبول کنند، چون می گویند مورد تقویت اسلام و نیرو بخشیدن به رزمندگان و موجب کشاندن مردم به مساجد و بزرگ داشتن شعائر اسلامی می باشد، و اگر قبول نکنند موجب دلسردی و بدبینی آن ها به اسلام و روحانیت می شود، در این مورد آیا اجازۀ قبول امامت جماعت یا کارهایی که عدالت در آن شرط است را می دهید یا نه؟
بسمه تعالی، اگر در نظر مأمومین امام جماعت عادل است، اقتدا صحیح است و گرنه باطل است.
5. آیا در شرایطی که کشور به تبلیغات نیاز دارد و مردم در شهرها و روستاها نیاز به طلاّب و خطبا دارند، که اگر به آن جاها مسافرت نکنند، مردم از مسائل دینی و شناخت ضروریات اسلام بی خبر می مانند و احتمال گمراه شدن و از خط اسلام منحرف گردیدن گروهی از جوانان وجود دارد، در این صورت بر مبلغین اسلامی، واجب کفایی است که در این امر دخالت کنند؟ و آیا اگر شانه خالی نمایند، مرتکب گناه شده اند؟
بسمه تعالی، موکول به تشخیص خود شخص است؛ اگر احساس می کند که نشر معارف اسلام به وجود او نیاز دارد، در صورت امکان باید اقدام نماید.
6. با این که بسیار تأکید شده که انسان بعد از نماز فوراً تسبیحات حضرت زهرا علیهاالسلامرا بگوید، اما در مساجد، بعضی بعد از نمازها جهت بزرگداشت شعائر دینی و اسلامی و دعا برای رزمندگان، اذکاری را می گویند؛ حال آیا بعد از نماز شعارهای اسلامی را بدهیم یا تسبیحات حضرت زهرا علیهاالسلام؛ چون با دادن این شعارها، دیگر وقت و فرصتی جهت تسبیحات نمی ماند؟
بسمه تعالی، اختیار با نمازگزار است و جمع بین هر دو بهتر است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 8
7. آیا با این که می بینیم مردم در ظرف های آشغال و در زباله ها، نان، برنج، نمک، گوشت و... می ریزند و مرتب نیز در همه جا دیده شده، وظیفۀ ما نسبت به این امور چیست؛ با این که اسراف و تبذیر و بی احترامی به نعمت های الهی می باشد؟
بسمه تعالی، با مراعات شرایط، امر به معروف و نهی از منکر نمایید.
8. کسی که خمس خود را با حاکم شرع در رأس سال حساب کرده و مثلاً مقدار هزار تومان شده است، اگر این پول را از این مال ندهد و بخواهد از خرج سالیانۀ سال دیگری که کسب و کار کرده بدهد، آیا دادن خمس از این مال جدید صحیح می باشد یا نه؟
بسمه تعالی، اگر خواست از درآمد جدید بپردازد، باید خمس آن را بدهد.
9. گاهی دیده می شود که بعضی از افراد، چیزی را که با یک مرتبه طاهر می شود، دو یا سه مرتبه می شویند، و یا این که دست را با آب کُر، دو مرتبه یا بیشتر آب می کشند؛ آیا این کار بدعت و حرام است یا خیر؟
بسمه تعالی، بدعت نیست.
10. اگر انسان نان خور کسی باشد و آن شخص در کسب و کاری که می کند رعایت موازین شرعی را نمی نماید، مثلاً خمس پول را نمی دهد یا در معامله غش می کند و یا دروغ می گوید و در بعضی اوقات جنس ها را کم می فروشد و یا تقلبی به مردم می دهد، در همۀ این حالات، آیا نفقه گیرنده می تواند از مال یا خوراک و یا وسایلی که نفقه دهنده به او می دهد استفاده کند؟ و اگر نمی تواند، چه بایستی بکند تا از نظر شرعی درست شود؟
بسمه تعالی، اگر یقین ندارد مال مصرفی او حرام یا مخلوط به حرام است، چیزی بر او نیست.
11. در بعضی از مکان های حساس و مقرهای سپاه و بسیج و خانه های شخصیت های مملکتی، پاسدارها و نیروهای انتظامی مجبور هستند به خانه های اطراف یا به پشت بام ها یا توی خانه ها نگاه کنند. آیا این امر از نظر شرعی صحیح می باشد؟
بسمه تعالی، مقررات شرعی را باید مراعات نمایند.
12. روغنی (نفت، گازوییل، بنزین) که جهت سوختن استفاده می شود، اگر نجس شود و بعد از سوختن، به صورت دوده شود، آیا در این حالت استحاله شده و پاک می باشد یا خیر؟
بسمه تعالی، دودۀ متنجس نجس نیست، مگر آن که آلوده به ذرات متنجس باشد.
خداوند متعال سایۀ حضرت مستطاب عالی را تا انقلاب حضرت مهدی (عج) بر سر مستضعفین جهان قائم بدارد، آمین، بحق محمد و آله الطاهرین.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 9
[سؤال 5497] 2687
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
یکی از طلاب قم سه سال در محلی امام جماعت بوده و مخارجش از منبر و وجوهات بوده و در این مدت از پول منبر و اجارۀ منزل، به عنوان حجة الاسلام به مکه مشرف شده؛ آیا مستطیع بوده و عمل او صحیح بوده یا خیر؟ وی در سال دیگر، به عنوان روحانی کاروان مکه مشرف شده و اجیر هم شده و قصد نیابت کرده؛ آیا این حج صحیح بوده است یا وظیفه داشته سال دوم را به عنوان حجة الاسلام انجام دهد؟ و آیا وظیفۀ فعلی او چیست؟ و آیا می تواند فعلاً حجی به عنوان مافی الذمة اعم از حجة الاسلام و نیابت مستحب و واجب انجام دهد؟
بسمه تعالی، پول منبر و اجارۀ منزل اگر علاوه بر کفایت برای مؤونه سال، وافی به مصارف حج بوده مستطیع بوده است و هر دو حج صحیح واقع شده است؛ ولی اگر در حج اول مستطیع نبوده، حج اسلام محسوب نمی شود و هر وقت مستطیع شده، باید حجة الاسلام به جا آورد؛ و در موقع حج نیابتی اگر مستطیع نبوده، حج نیابتی صحیح است.
[سؤال 5498] 2688
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی، ادام الله بقائه
هرگاه زنی با کسب بتواند مخارج خودش را متکفل شود و مخارج حجّش را نیز دارد، لکن ممکن است در صورتی که حج برود، شوهرش برای مخارج به زحمت بیفتد. آیا این زن مستطیع است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر به زحمت افتادن شوهر موجب حرج برای او نباشد، مستطیع است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 10
[سؤال 5499] ----> 1876
5. آیا خانمی که کارمند است ولی حقوقش را خرج مخارج زندگی می نماید و پس اندازی ندارد، آیا چون نفقه به عهدۀ همسرش می باشد و او موظف به خرج کردن برای زندگی نبوده است، به صرف این که کارمند است بر او حج واجب می شود؟
بسمه تعالی، اگر شوهر نفقه او را می پردازد و زن به مقداری دارد که به مکه برود و برگردد، مستطیع می شود.
[سؤال 5500] 2689
بسمه تعالی
سلام علیکم ورحمة الله، از محضر محترم جناب عالی تقاضا دارم به سؤالات زیر پاسخ دهید:
1. امسال با نام نویسی قبلی می توانم به مکۀ معظمه شرفیاب شوم، آیا جایز است که این حج را به پدرم ببخشم؟
ضمناً شرایط من این چنین است که مبلغ بیست هزار تومانی که بابت ثبت نام داده ام، هشت هزار تومانش از درآمد خودم بوده؛ ده هزار تومانش را مادرم بخشیده و دو هزار تومانش نیز قرض است و این قرض را هم نمی توانم بپردازم و خمسی را هم که از ده هزار تومان باید بدهم، ندارم و از طرفی، معیشت زندگی خود و شوهرم نیز متوسط است و پس اندازی نداریم و منزلمان نیز اجاره ای است. در مقابل، پدرم سال های قبل واجب الحج بوده و نرفته و امسال نیز می تواند پول حج را بپردازد و چون پدرم بزرگ تر است و حق به گردنم دارد می خواهم حج خود را به ایشان بدهم؛ آیا می توانم این کار را بکنم یا خیر؟
بسمه تعالی، شما مستطیع نیستید و چنانچه با مقررات مطابق باشد می توانید به دیگری واگذار کنید.
2. از 9 سالگی تا چند سال روزه نگرفته ام؛ به این ترتیب که پدر و مادر نمی گذاشتند بگیرم و می گفتند که توانایی جسمی نداری، (با این که می توانستم) و سحر بیدارم نمی کردند و کمی هم که بزرگ تر شدم
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 11
گاهی عمداً می خوردم چون اولاً که مسائل کفارۀ روزه را نمی دانستم و دوم این که اهمیتی به مسأله روزه نمی دادم؛ حال تنها قضای روزه ها را می گیرم و نمی دانم که تکلیفم چیست؛ آیا باید کفاره بدهم یا خیر؟ و در ضمن، اگر کفاره واجب است، ارتباط آن با مسأله واجب الحج بودن چگونه است؟
بسمه تعالی، هر مقدار که یقین دارید می توانسته اید روزه بگیرید و عمداً و بدون عذر افطار کرده اید کفاره دارد و واجب الحج نبودن شما در مسأله قبل معلوم شد.
3. کسی که اصل مالش اشکال دارد ـ به این ترتیب که یا از کسب حرام به دست آمده یا ارثی است که مساوات شرعی در آن رعایت نشده ـ اگر هدیه ای به انسان بدهد، چگونه می شود آن را مصرف کرد؟
بسمه تعالی، اگر یقین به بودن مال حرام در آنچه هدیه داده شده نباشد، مصرف آن جایز و بلامانع است.
4. اگر انسان به این طریق که پولی به صاحب خانه بدهد و کرایه ای پرداخت نکند منزلی را رهن نماید اشکال دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، حکم ربا دارد و نمی تواند در خانه تصرف کند.
[سؤال 5501] ----> 2299
6. با داشتن قرض اقساطی در صورت استطاعت، حج واجب است یا نه؟
بسمه تعالی، اگر علاوه بر مخارج حج بتواند بعد از برگشتن، مخارج خود را به اضافۀ دادن اقساط وام، از درآمد کسب تأمین نماید، حج واجب است.
[سؤال 5502] 2690
بسمه تعالی
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، مدّ ظله العالی، سلام علیکم
با سپاس و درود از مجاهدات و زحمات شما و سایر علمای اعلام که در به ثمر رساندن انقلاب اسلامی تلاشی شبانه روزی داشته و دارید لازم دانستم که این مسأله شرعی را استفتا نمایم و از این که وقت گران بهایتان را می گیرم قبلاً پوزش می طلبم.
حقیر استوار بازنشستۀ ژاندارمری هستم حقوق ماهیانۀ این جانب 2420 تومان
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 12
است. تا سال 1358 به شغل رانندگی نیز اشتغال داشتم و از این شغل مبلغ 85000 تومان جهت خریداری جهیزیه برای دو دخترم پس انداز نمودم. از این مبلغ، 55000 تومان بابت خرید جهیزیۀ یکی از دخترانم پرداخت نمودم و بقیه موجود است. در ضمن خمس پول را نپرداخته ام پس طبعاً با در نظر گرفتن این وجه، تکلیف شرعی حج به ذمه ام مانده است و هم گرانی و مشکلات مالی؛ در هر صورت بفرمایید:
1. چه مبلغ خمس بدهکارم و به چه شکلی، نقدی یا قسطی امکان پرداختش هست؟ حساب بانکی را مشخص کنید.
2. آیا مستطیع هستم یاخیر؟ در صورت مستطیع بودن با پرداخت خمس پولی برای رفتن به حج باقی نمی ماند. ضمناً خانۀ مسکونی ام نیز شخصی می باشد که هنوز مبلغی بابت آن به بانک بدهکارم.
بسمه تعالی، برای تصفیۀ حساب به یکی از وکلای مسلّم الوکاله این جانب مراجعه کنید. و اگر قبلاً استطاعت داشته اید یا فعلاً بعد از پرداخت خمس مستطیع باشید، باید به حج بروید.
[سؤال 5503] ----> 2764
13. شخصی مستطیع است و از بابت حساب شرعی هم مدیون است و اگر بخواهد حساب شرعی را تصفیه کند و همه را بدهد نمی شود به مکه برود رفتن به مکه مقدم است یا دادن حساب شرعی یعنی سهم امام علیه السلام و سهم سادات؟
بسمه تعالی، اگر قبلاً استطاعت نداشته در فرض مذکور مستطیع نیست و باید خمس بدهد و اگر قبلاً استطاعت داشته باید به حاکم شرع مراجعه و از او اجازه بگیرد.
[سؤال 5504] ----> 4528
2. مدت چهار سال است که برای زیارت به خانه خدا شرکت می کنم و موفق نشدم تا این که امسال مبلغ پنجاه هزار ریال به عنوان ثبت نام به اداره اوقاف واریز کردم ولی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 13
متأسفانه در قرعه کشی موفق نشدم، به این جانب وعده دادند اگر پول را پس نگیرید سال آینده پول شما محفوظ است و بدون قرعه کشی حق تقدم دارید. با این شرایط سال آینده می توانم بدون قرعه کشی به حج بروم یا این که با پس گرفتن پول مجدداً در قرعه کشی شرکت نمایم، آیا وجه یاد شده را وصول نمایم یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر مستطیع هستید نباید زمینه حج برای سال آینده را تفویت کنید.
[سؤال 5505] 2691
بسمه تعالی 8 / 11 / 1360
محضر شریف حضرت امام دام ظله العالی
بنده در قم در منزل کسی سکونت داشتم که از من اجاره نمی گرفت و از حیث مدت، چند سال دیگر هم اجازۀ ماندن در آن خانه را داشتم. در این میان، زمینی در شهرقائم قم ابتیاع کرده و در آن ساختمان ساختم. هنوز در آن سکونت نکرده بودم که به عللی ناچار به فروش آن شدم و از پولش که حدود 130 هزار تومان بود، یک قطعه زمین 105 متری در قم خریده و از باقیماندۀ پول آن حدود پنجاه هزار تومان را پس انداز کردم تا سال بعد روی آن زمین، خانه ای بسازم. خلاصه خانه ای ساختم و الآن در آن هستم. در همان زمان مسأله را با بعضی در میان نهادم که شبهۀ حصول استطاعت حج را مطرح کردند، لذا جهت زیارت بیت الله الحرام ثبت نام کردم؛ اما هنوز قرعه به نام من نیفتاده است الآن اعلام ثبت نام شده و حال آن که زمینۀ مسافرت (از حیث مخارج) چندان برایم جور نیست. با توجه به این که در اصل وجوب حج، برای خودم بدان صورت «یقین» ندارم. لطفاً معلوم بفرمایید که آیا اقدام برای سفر حج، برایم واجب است یا خیر؟
از خداوند بزرگ، موفقیت و سلامتی شما را آرزومندم.
بسمه تعالی، اگر نیاز به خانه ملکی داشته اید با پول آن مستطیع نشده اید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 14
[سؤال 5506] 2692
بسمه تعالی
با سلام حضور محترم رهبر کبیر انقلاب، حضرت امام خمینی و با درود به شهیدان انقلاب اسلامی و رزمندگان اسلام، سخن را آغاز می کنم و با سلام حضور محترم شما خدمتگزاران در دفتر حضرت امام، چند مسأله را عنوان می کنم و از شما خواهش می کنم که جواب حضرت امام را برایم بفرستید؛ سؤال ها از این قرار است:
1. اگر شخصی که استطاعت مالی دارد، خواست به مکه برود و در این صورت این شخص، فرزندی داشت نوجوان که پایش یا یکی از اعضای دیگر بدنش ـ فرقی نمی کند ـ ناقص بود و دکتر گفت که این پسر را اگر به جاهای بالا ببرید و پول خرجش کنید، خوب می شود، آیا این پدر می تواند به مکه برود یا خیر؟ اولویت با کدام است، در صورتی که شخص برای بار اول به مکه می رود؟
بسمه تعالی، اگر معالجۀ بچه از مخارج عرفیۀ او محسوب است و نتواند هم خرج معالجه او را بدهد و هم به مکه برود، مستطیع نیست.
2. آیا اگر پدر او اقدام نکرد و پسر هم طلبه بود، می تواند از سهم امام علیه السلام خرج کند و اگر می تواند، باید از نمایندۀ حضرت امام پول بگیرد یا پدر او در صورتی که سهم امام داشت، می تواند خود خرج او کند؟
بسمه تعالی، امر سهم مبارک امام با حاکم شرع (مرجع تقلید) است و بدون اجازۀ او نمی توانند صرف کنند.
3. اگر انسان بداند که یک شی مثل نوشابۀ غیر الکلی را اگر بخورد برای او ضرر دارد، آیا خوردن این شی جایز است؟ و اگر جایز نیست، پس مثل چای ـ که می گویند ضرر دارد ـ یا مثل سیگار، چه باید کرد؟
بسمه تعالی، ضررها مختلف هستند و حکم نیز مختلف می شود.
با آرزوی موفقیت برای رزمندگان اسلام، از شما خوانندۀ عزیز نامه یا کسی که از شما به حضور حضرت امام رفتید تقاضا دارم از حضرت امام بخواهید که اولاً سلام مرا پذیرا باشند و ثانیاً چون که شخص معلول سائل خود من هستم از حضرت امام بخواهید که برای من دعا کنند که ان شاء الله پایم خوب شود و به جبهه بروم چون که خیلی دلم می خواهد به جبهه بروم. والسلام علیکم و رحمة الله.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 15
[سؤال 5507] ----> 2157
3. شخصی که سال گذشته مستطیع شده از جهت پولی، و در اثر پیشامد جنگ تحمیلی به جای دیگر رفته، اگر امسال قبل از رسیدن موسم حج آن پول را صرف ساختمان منزل مسکونی کند که به آن منزل احتیاج دارد و در موسم حج دیگر استطاعت مالی نداشته باشد حج از او ساقط است یا خیر؟ و آیا فرق است بین این که منزل همین امسال مورد احتیاج باشد و بین این که فعلاً محتاج نیست ولی در آینده مثلاً دو سال دیگر محتاج است به منزل؟ چون فعلاً شغل او در محلی است که دولت منزل با اجاره کم به او داده ولی می خواهد بعد از دو سال دیگر از آن محل برگردد به محل خود و در آن محل معلوم نیست که دولت منزل کم اجاره به او بدهد.
بسمه تعالی، اگر در زندگی احتیاج به آن منزل دارد مستطیع نیست.
[سؤال 5508] 2693
بسمه تعالی
شخصی به اندازۀ رفتن به حج و مراجعت پول دارد، ولی منزل شخصی ندارد و احتیاج به منزل نیز دارد، آیا منزل خریدن مقدم است یا به مکه رفتن؟
بسمه تعالی، اگر احتیاج به منزل ملکی دارد، در منزل صرف کند، و در فرض مذکور مستطیع نیست.
[سؤال 5509] ----> 2295
3. می گویند بنا به فتوای امام، هر کس مبلغ 20 هزار تومان داشته باشد، واجب الحج می شود. آیا با شرایط بالا، این جانب واجب الحج می باشم یا نه؟
بسمه تعالی، شما مستطیع نیستید.
[سؤال 5510] 2694
بسمه تعالی
1. افرادی که مستطیع هستند و ازدواج نکرده اند حج را مقدم بدارند یا ازدواج را؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 16
بسمه تعالی، اگر نیاز به ازدواج دارند، در صورتی مستطیع هستند که علاوه بر مصارف حج، مخارج ازدواج را هم داشته باشند.
2. غسل جنابت که انسان پیش از وقت نماز انجام می دهد احتیاج به وضو دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، احتیاج به وضو ندارد.
3. غسل واجب که بر انسان هست، می توان با غسل مستحب به یک نیت انجام داد؟
بسمه تعالی، مانع ندارد.
4. پولی که به نام فرزندش پس انداز می کند در صورت احتیاج از آن پول برداشته و دوباره به حساب فرزند می گذارد؛ آیا باید خمس آن را بپردازد؟
بسمه تعالی، اگر مناسب شأن خود به فرزند بخشیده خمس ندارد.
5. مقدار مصالح ساختمانی که از بنّایی زیاد آمده و سال بر آن گذشته، حال می خواهد بفروشد یا مورد استفاده مجدد قرار دهد، خمس به آن تعلق می گیرد؟
بسمه تعالی، اگر از درآمد کسب تهیه شده باید تخمیس شود.
[سؤال 5511]
6. شخصی که وام دریافت نموده و قسط خانه می پردازد و مقداری پس انداز به اندازۀ حج که برود، دارد آیا بر او واجب می شود؟
بسمه تعالی، اگر منبع درآمدی که زندگی او بعد از حج اداره شود، دارد در فرض سؤال، حج واجب است.
[سؤال 5512]
7. کسانی که به عنوان آشپز و غیره به سفر حج می روند، در صورت مستطیع شدن سال های بعد آیا باز هم حج بروند؟
بسمه تعالی، اگر با قبول آشپزی و غیره استطاعت حج حاصل شده، حجّة الاسلام واجب شده و در صورت انجام آن، دیگر واجب نیست.
8. مقداری پارچه و لباس و دیگر مؤونه برای مصرف سالش خریده و سال بر آن گذشته، حال که می خواهد خمسش را بپردازد قیمت زمان خرید جنس را حساب کند یا قیمت سر سال خمسی اش که فرا رسیده یا این که زمانی که می خواهد مورد استفاده مجدد قرار دهد؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 17
بسمه تعالی، قیمت سر سال خمسی.
9. لباس و پارچه ای که برای زن و فرزندش خریده خمس به آن تعلق می گیرد؟
بسمه تعالی، اگر مورد نیاز بوده و در وسط سال خریده شده خمس آن واجب نیست.
10. جنسی را که برای خانه خریده ـ مانند خوراک و پوشاک ـ باید سر سال خمسی اش حساب نمود یا که یک سال از زمان خرید آن ها بگذرد؟
بسمه تعالی، سر سال خمسی باید حساب شود.
11. قرآن و بلندگویی را برای هیأتی مورد استفاده قرار می دادند، حال، هیئت به هم خورده، آیا جایز است در مکان های دیگر که مورد احتیاج است استفاده کرد؟
بسمه تعالی، اگر وقف شده باید در مماثل هیئت مورد استفاده قرار گیرد.
12. هر سال مقداری جهیزیه برای دختر می خرند تا زمانی که می خواهد شوهر کند؛ آیا باید خمس آن ها را بپردازند؟
بسمه تعالی، واجب نیست.
13. شخصی مقداری وام دریافت نموده و مقداری از آن را بابت خرید خانه و یا پرداخت قرض به دیگران صرف نموده؛ مقداری دیگر که مانده، آیا سر سال باید خمس آن را حساب نموده و بپردازد، در صورتی که بابت وام دریافتی قسط می پردازد؟
بسمه تعالی، خمس ندارد.
[سؤال 5513] 2695
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
به عرض می رساند که فرزند این جانب در تاریخ 8 / 7 / 1360، به اتفاق سرتیپ فلاحی و سرتیپ فکوری و سایر همراهان، در اثر سقوط هواپیما سی 130، در کهریزک شهید شد. او دارای یک خانه کوچک است که شاید به مبلغ یک صد و پنجاه هزار تومان بخرند و یک زوج قالی یک متر و نیمی دارند که شاید سه هزار تومان بخرند. چون مجرّد بود و ازدواج نکرده، آیا با داشتن خانه و قالی فوق الذکر، استطاعت داشت یا خیر؟ مرقوم فرمایید. در خاتمه، سلامتی آن رهبر
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 18
عالی مقام را از خداوند متعال خواستارم.
بسمه تعالی، مستطیع نبوده است.
[سؤال 5514] ----> 2430
2. کارمند بازنشسته هستم و با حقوقی که دارم می توانم زندگی خود را اداره نمایم با شخصی اخیراً در مرغداری شریک شدم که حقوق (درآمدی) حدود 4 هزار تومان به دست می آورم ولی در مقابل، مبلغ شصت هزار تومان بدهی دارم آیا پس از پرداخت بدهی زیارت حج بر من واجب هست؟
بسمه تعالی، اگر پس از پرداخت بدهی، مصارف حج و سایر شرایط را دارید مستطیع هستید.
[سؤال 5515] ----> 2057
4. چون این پول فعلاً از پسرم به من رسیده ولی تکلیف او روشن نیست که زنده باشد و اسیر و برگردد یا از بین رفته باشد، چنانچه از بین رفته باشد و این پول مال بنده بشود، فدوی مستطیع می شوم و حج به فدوی واجب می شود. در این صورت، تکلیفم چه خواهد بود؟
بسمه تعالی، اگر زاید بر لوازم زندگی و وسیلۀ امرار معاش در برگشت، مصارف رفت و برگشت سفر حج را داشته باشید مستطیع هستید.
[سؤال 5516] ----> 2179
2. اگر کسی کسبی دارد که زندگی او را کفایت می کند و یک خانه دارد که مقداری از آن را می تواند کرایه بدهد و یا رهن بدهد و بعداً هم برای از رهن خارج کردن آن ناراحت نخواهد شد و می تواند به خوبی با پول رهن مکه برود؛ آیا این شخص واجب الحج است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر به فروش آن مستطیع نمی شود، اجاره دادن و رهن دادن آن لازم نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 19
[سؤال 5517] 2696
بسمه تعالی
شخصی که در غیر ماه ذی الحجّه به مکه مشرف می شود و در همان وقت از مکه بیرون می شود، آیا دفعه دوم در مراسم حج واجب باید این شخص برود؟ چون که اختلاف است به این که این شخص چون در غیر ماه قربان قدرت پیدا کرده به انجام حج، بر ذمه اش واجب است که در ماه ذی الحجّه نیز به حج برود. امیدوارم که جواب را واضح بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر مستطیع بوده باید به حج برود و در غیر این صورت لازم نیست و شرایط استطاعت در رساله ذکر شده است.
[سؤال 5518] ----> 2496
2. حج بیت الله الحرام به طور کلی بر چه شخصی واجب است؟
بسمه تعالی، بر کسی که استطاعت مالی و قدرت بدنی داشته باشد، یک بار در مدت عمر واجب می شود.
[سؤال 5519] 2697
بسمه تعالی 20 / 7 / 1361
محضر مبارک رهبر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
ان شاء الله که وجود مبارک از جمیع بلیات ارضی و سماوی محفوظ باشد. باری، مادر پیری دارم به سن هفتاد سال که درآمدی ندارد، فقط مبلغ یک صد هزار تومان به قیمت حاضر آب و ملک دارد، که درآمد آن در سال به پانصد تومان نمی رسد. آیا مکه رفتن به ایشان واجب است یا خیر؟
به امید پیروزی رزمندگان اسلام بر کفر جهانی، والسلام
بسمه تعالی، اگر ملک مزبور وسیلۀ اعاشۀ او هست و در صورت فروش و صرف در حج، نفقه تأمین نیست، مستطیعه نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 20
[سؤال 5520] 2698
بسمه تعالی بیستم ذوالقعده 1399 ق
محضر مقدس رهبر بزرگ انقلاب و پیشوای جهان اسلام، نایب الامام، امام خمینی، ادام الله ظله علی رؤوس المسلمین
1. کسی که منزل گران قیمت دارد، مثلاً کنار خیابان است؛ اگر آن را بفروشد و مقداری دورتر بخرد، با تفاوت قیمت می تواند مکه برود؛ آیا مستطیع است؟
بسمه تعالی، اگر منزلی که دارد زاید بر شؤون او نباشد، لازم نیست آن را بفروشد و با این فرض مستطیع نیست.
[سؤال 5521]
2. طلبه ای با اجاره نشینی زندگی می کند و در زحمت هم نیست و زمینی خریده برای تهیۀ منزل و چون بودجۀ ساختمان ندارد؛ زمین بایر مانده است. آیا لازم است بفروشد و به حج رود؟
بسمه تعالی، اگر با وجوه شرعیه زندگی می کند، مستطیع نیست.
[سؤال 5522]
3. اگر طلبه ای پول به اندازۀ حج دارد یا با مقداری قرض و موجودی، می تواند حج برود و بدون فشار قرض را هم ادا کند. البته درآمد او از شهریه و منبر و امثال آن می باشد. آیا مستطیع است؟
بسمه تعالی، اگر از غیر وجوه شرعیه زندگی او اداره نمی شود، مستطیع نیست.
[سؤال 5523]
4. چون زندگی طلاّب غالباً به وسیلۀ شهریه و منبر و امثال آن اداره می شود، اگر احیاناً پولی به اندازۀ مخارج حج به دست او آمد، آیا مستطیع می شود یا نه؟
بسمه تعالی، حکم آن از مسأله قبل معلوم شد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 21
5. آیا طلبۀ مستغنی از شهریه، می تواند شهریه بگیرد یا نه؟
بسمه تعالی، فقر شرط نیست، ولی باید با مقررات دفتر شهریه باشد.
[سؤال 5524]
6. آیا طلبۀ سید و غیره یا سید غیر طلبه از سهم امام علیه السلام یا سهم سادات می تواند یک بار به اندازۀ پول حج قبول کند و استطاعت حاصل می شود یا نه؟
بسمه تعالی، نمی تواند قبول کند و مستطیع نمی شود.
[سؤال 5525]
7. اگر مسألۀ فوق اشکال دارد و کسی هم با این پول مکه رفته، آیا مجزی است یا دوباره باید برود؟
بسمه تعالی، کفایت نمی کند.
[سؤال 5526]
8. کسی اموالی مثل زمین و خانه دارد و فعلاً ارتزاق او به وسیلۀ آن ها نیست و اگر بفروشد، آن ها را کمتر از قیمت معمولی می خرند. آیا لازم است به همان قیمت کم بفروشد و به حج رود؟
بسمه تعالی، اگر ضرر فاحشی نیست ـ به طوری که بر او اجحاف باشد ـ باید بفروشد و به مکه برود.
[سؤال 5527]
9. طلبۀ معمولی ای شغلش درس در حوزه است و در بین سال و خصوصاً ایام تبلیغی تبلیغ می رود به محل خود، آیا ماشین جزء مؤونه او است یا نه؟ خصوصاً اگر مسافت بین محل فرد با قم زیاد باشد مثل اصفهان و غیره. با توجه به این که مسافرت با ماشین های عمومی با زن و بچه برای طلاب مشکل است یا این که منزل او بیرون قم است و اگر ماشین شخصی نباشد، هر روز ساعاتی را باید صرف رفت و آمد کند. البته
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 22
اکثر طلاب ماشین ندارند و با ماشین های عمومی مسافرت می کنند. آیا ماشین جزء مؤونه است در مورد حج و خمس یا نه؟
بسمه تعالی، اشخاص مختلفند و میزان احتیاج و شؤون است.
[سؤال 5528] ----> 2725
6. آیا داشتن کتاب که به مرور زمان و تدریجاً خریداری شده و تقریباً مورد مطالعه می باشد، شخص را جهت انجام فریضۀ حج مستطیع می سازد یا خیر؟ چنانچه باعث استطاعت می شود آیا باید آن ها را بفروشد و فریضه را به جا بیاورد یا این که صبر کند تا وجه نقدی عایدش بشود؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور مستطیع نمی شود.
[سؤال 5529] ----> 2169
2. زنی که طلا آلات داشته و آن را می پوشیده است و مال دیگری غیر از آن ندارد، ولی اگر آن ها را بفروشد، توانایی رفتن حج را دارد. آیا زیورآلات زن مستثنا از استطاعت است یا به وسیلۀ آن ها زن مستطیع می گردد و باید آن ها را فروخته و به حج برود؟ و چنانچه مرده باشد، آیا باید برای او نایب بگیرند؟
بسمه تعالی، اگر داشتن زیورآلات برای او لازم نیست و نداشتن آن عیب نیست، مستطیع است و باید به حج برود.
[سؤال 5530] ----> 6457
3. آیا پولی را که من به عنوان پول حج واجب از مادرم گرفته ام می توانم پس بدهم در صورتی که راضی نیست پول را پس بگیرد و می گوید باید بروی حج، یا این که می توانم این پول را به عنوان حق خود ـ که به آن دو خواهر به یکی 14000 تومان داده و به یکی دیگر هم ماهی 500 تومان در حدود 3 سال می دهد ولی به من هیچی نداده ـ بردارم و نه برایش حج بروم و نه پول را به او پس بدهم؟ در صورتی که از خواهران من یکی معلم است و دیگری هم شوهرش پول دار است و در صورتی که مادر من در
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 23
حدود 30000 تومان پول دارد. و حقوق را هم که در هر ماه می گیرد.
بسمه تعالی، اگر هنگام ثبت نام اجیر شدید از طرف مادر که برای او حج به جا آورید واجب است بر طبق قرارداد اجاره عمل نمایید و بعداً اگر استطاعت داشتید برای خودتان حج به جا آورید ولی اگر اجیر نشدید و الآن خودتان مستطیع هستید واجب است برای خودتان حج به جا آورید.
[سؤال 5531] 2699
بسمه تعالی
اگر شخصی اجیر شد برای حج و بعد از عقد اجاره از راه دیگر غیر از اجرت حج مستطیع شد حج منوب عنه مقدم است یا حج خودش یا اجاره باطل می شود؟
بسمه تعالی، اجاره صحیح است و حج استیجاری مقدم است.
[سؤال 5532] 2700
بسمه تعالی 7 / 1 / 1361
حضور محترم حضرت امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی و مرجع تقلید شیعیان
پس از عرض سلام و آرزوی پیروزی برای اسلام و مسلمین دو سؤال دارم که اگر امکان دارد جواب بفرمایید:
1. اگر کسی مقدار پولی را که امروزه برای انجام فریضه حج لازم است و مقدار کمی هم بیشتر در اختیار داشته باشد، ولی بترسد که اگر به حج رود، بعد از بازگشت خرجی نداشته باشد؛ و یا شغلی گیرش نیاید؛ آیا می تواند از رفتن به حج خودداری کند؟
بسمه تعالی، اگر در برگشت، وسیلۀ امرار معاش مطابق با شؤون خود ندارد، مستطیع نیست
2. اگر معلم یا سخنوری که آشنایی به زبان عربی و دیگر علوم قرآنی نداشته باشد در سخنانش از آیاتی
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 24
که بسیار مورد استفاده قرار می گیرد مانند:إنْ تَنْصُرُوا الله یَنْصُرْکُم و یا وَلاَ تَحْسَبَنَّ الَّذِینَ قُتِلُوا... و آیاتی مشابه آنچه ذکر شد در سخنانش استفاده کند و فقط به معنای ظاهری آن اکتفا کند؛ از لحاظ شرعی اشکال دارد یا خیر؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 5533] 2701
بسمه تعالی
محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، دام ظله
به شخصی پولی رسیده که می توانسته به مکه برود و به زندگی او تغییری داده نشود (با توجه به این که زندگی او از وجوهات است و کسب و کاری ندارد)؛ ولی او به حساب خود، مکه نرفته است و نیابت گرفته و به مکه مشرف شده. آیا این شخص، اگر حجة الاسلام بر او واجب شده که باید برود، تکلیف او با نیابت چیست؟ آیا باید پول را برگرداند و خبر بدهد یا نگه دارد و بعداً برود؛ با این که احتمال دارد نگذارند او دیگر، به مکه برود؟
بسمه تعالی، اگر در بازگشت از حج باید با وجوه شرعیه ارتزاق نماید، مستطیع نبوده و حج نیابی او صحیح است.
[سؤال 5534] 2702
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله
معروض آن که طلبه و اهل علمی که مشغول تحصیل علوم دینیه می باشد و شهریه می گیرد، از روضه خوانی و غیره، پول به دست آورده است، آیا این شخص واجب الحج است یا نه؟ خواهشمند است که مسأله را واضح بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر پس از برگشت از حج باید با شهریه زندگانی خود را ادامه دهد، مستطیع نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 25
[سؤال 5535] 2703
بسمه تعالی
محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی آقای خمینی، مدّ ظله العالی
با ابلاغ سلام، محترماً؛ به عرض می رساند: این جانب به منظور تحصیل استطاعت حج از راه کسب، قدری فعالیت نموده و در حال حاضر خود را مستطیع می دانم. و خلاصۀ مطلب این که کل مخارج حج ونیمی از مؤونۀ زندگی از راه کسب اداره می شود و نیمی دیگر از مؤونه زندگی از راه شهریه اداره می گردد. با توجه به شرح مرقوم، وظیفۀ بنده چیست؟ انجام حج به نیت واجب و یا به نیت مستحب و یا راه دیگری دارد؟ مستدعی است، راهی را که به مراعات احتیاط نزدیک تر باشد، راهنمایی فرمایید.
بسمه تعالی، اگر در ادارۀ زندگی خود، بعد از مراجعت از حج نیاز به شهریه دارید، مستطیع نیستید.
[سؤال 5536] 2704
بسمه تعالی
محضر مقدس آیت الله العظمی نایب الامام، امام خمینی، أدام الله ظله الوارف
زنی مبلغ پنجاه هزار تومان املاک خود را فروخته و به پسرش به عنوان قرض داده و او خانه خریده و درآمدی ندارد؛ آیا اگر پسرش بتواند به قدر مخارج حج، پول مادر را بدهد، مستطیع است یا خیر؟
توضیح آن که ایشان غیر از مبلغ مزبور که قرض داده، مالکیتی ندارد مگر یک دانگ خانۀ کوچک؛ و فعلاً در خانۀ پسرش نشسته و پسرش هم چون ازدواج نکرده، خرجش را می دهد؛ ولی معلوم نیست بعداً که زن به خانه آورد، بتوانند با یکدیگر زندگی کنند یا نه؛ و این زن پنجاه و چند سال دارد و کاری از او برنمی آید که مخارجش را تأمین کند. لطفاً حکم مسأله دربارۀ حج ایشان روشن شود.
بسمه تعالی، اگر در برگشت از سفر حج، وسیلۀ کسبی که زندگی وی را تأمین نماید ندارد مستطیعه نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 26
[سؤال 5537] 2705
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی
پس از عرض سلام و امید سلامتی و طول عمر و موفقیت جناب عالی، پدر این جانب که دارایی او عبارت است از یک باب منزل مسکونی، که من و مادر و خانواده ام در آن زندگی می کنیم و یک باغچه که در گذشته هیچ درآمدی نداشته و مجاور خانه و حدود پانصد متر می باشد و من از حدود سال 1353 تا کنون مشغول کار هستم و یک حقوق ماهانه دارم و پدرم در سال 1354 از دنیا رفته و مخارج روزمره او را مقداری خودم که در حین تحصیل کار می کردم داده ام و مقداری را نیز مردم خیّر چون سید بوده به او کمک می کرده اند:
1. اولاً پدرم مستطیع بوده یا نه؟
بسمه تعالی، اگر از کمک مردم کسری زندگانی خود را تأمین می کرده، مستطیع نبوده است.
[سؤال 5538]
2. من مستطیع هستم یا نه؟
بسمه تعالی، شما در صورتی مستطیع می شوید که اضافه بر شغل، لوازم و احتیاجات زندگی خودتان را داشته باشید و بتوانید به حج بروید و برگردید.
[سؤال 5539]
3. در صورتی که پدرم و من هردو مستطیع هستیم، برای کدام اول واجب است به حج بروم؟ و آیا می توانم از وام اداری که 4% سود به عنوان کارمزد گرفته می شود، به حج بروم؟ چون این باغچه راه مناسب ندارد و کسی به طور عادلانه خریدار آن نیست.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 27
بسمه تعالی، اگر شما مستطیع هستید برای خودتان باید به حج بروید و نمی توانید برای پدرتان قبل از این که حج خود را به جا آورید، حج بروید. بلی، می توانید شخص دیگری را اجیر کنید که برای او به حج برود و گرفتن وام مانع ندارد، هرچند بهرۀ آن را ضامن نیستید.
[سؤال 5540] ----> 2058
3. اگر طلبه از بانک اسلامی مبلغ بیست هزار تومان (000 / 200 ریال) قرض گرفته که برای مخارج حج تقریباً کافی است حج واجب می شود یا نه؟ در این صورت که اقساط وام از شهریه پرداخت خواهد شد و وام را برای ازدواج گرفته بود که وقت حج رسیده.
بسمه تعالی، در فرض مسأله حج واجب نمی شود.
[سؤال 5541] ----> 1613
3. آیا کسی می تواند زن سیده خود را از سهم سادات مال خود مستطیع کند یا بر فرض از طرف مجتهدی اجازه و وکالت داشته باشد از مال دیگری سهم سادات را به زنش بدهد و او را بفرستد مکه یا خیر؟
بسمه تعالی، با سهم سادات مستطیع نمی شود و جایز نیست سهم سادات را در این راه صرف کند.
[سؤال 5542] ----> 6359
4. در صورتی که وجهی به صبیه بنده برسد، با آن چه کار می شود کرد؟ و احیاناً اگر مستطیع شود وظیفه چیست؟
بسمه تعالی، شبهۀ وجوب حج اگر از ناحیۀ رسیدن ارث شوهر به وی باشد، در فرض مرقوم، مستطیعه نشده و دارایی زن پس از کسر بدهی و وصیت، به والدین او می رسد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 28
[سؤال 5543] 2706
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی الامام الخمینی دام ظله الوارف
یک خانم شوهرش فوت کرده و دو دختر از او به جا مانده است بعد از مدتی این دو دختر فوت کرده مال و اثاثیه خانه آن مرد در حدود هفتاد هزار افغانی شمارش شده ولی این پیرزن ده هزار افغانی را برای سهم امام علیه السلام و خمس داده است باقیمانده است 60 هزار افغانی و این زن عازم ایران شده تقریباً چهل و پنج هزار افغانی به یک نفر داده و او را کرایه کرده تا او را به ایران برساند وقتی که ایران رسیده 15 هزار افغانی مانده و این زن 50 سال عمر دارد و سرپرست هم ندارد آیا حج به این زن واجب شده یا خیر؟
بسمه تعالی، در فرض سؤال حج واجب نیست.
[سؤال 5544] 2707
بسمه تعالی
حضور رهبر گرامی، حضرت آیت الله العظمی، آقای روح الله موسوی خمینی
با درود فراوان، این جانب دارای سه دختر مکلف تحت تکفل هستم و شوهرم بازنشسته راه آهن بوده و چندین سال است به رحمت ایزدی پیوسته و فعلاً از بابت بازنشستگی آن مرحوم، 1600 تومان دریافت می دارم و از نظر مسکن نیز، بچه ها از آن مرحوم خانه ای را به ارث برده اند. هدف از تصدیع این است که به این جانب از پدرم مبلغ بیست هزار تومان ارث رسیده است و این مبلغ را مدت دو سال است در اختیار دارم و اکنون سر دو راهی قرار گرفته ام و مسأله را به انواع مختلف برایم می گویند. با توجه به این که پول بازنشستگی پدرشان ـ طوری که مشاهده می فرمایید ـ کافی نیست، و فقط می تواند غذای آن ها را تأمین بنماید و در خرج خانه پسر من که او هم دارای اولاد و عیال می باشد، کمک می نماید، آیا من می توانم این پول را صرف جهیزیه و یا تحصیل دخترانم بنمایم؟ و یا این که مستطیع هستم؟ بعضی می گویند: چون ارث
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 29
پدری است، باید به زیارت خانه خدا بروی و این پول کفایت مخارج خانه خدا را می نماید و جهیزیه دختران و تشریفات برگشت و غیره ضروری نیست. از رهبر گرامی تقاضا می شود تکلیف شرعی مرا روشن بنمایند.
بسمه تعالی، اگر در زمان فوت پدر، شوهر نداشته اید و یا قبل از فوت شوهر، متمکن از تصرف در ارث پدر خود نبوده اید، در فرض مذکور مستطیع نیستید.
[سؤال 5545] ----> 3780
2. شخصی از دنیا رفت و سه پسر دارد. قبل از تقسیم اموال، پسر بزرگ تر با رضایت برادرها از مال مشترک به حج مشرف شد. آیا این حج از حجة الاسلام او کافی است یا بعد از تقسیم اموال، در صورت استطاعت نیز باید به حج مشرف شود؟
بسمه تعالی، اگر مستطیع بوده، کفایت می کند.
[سؤال 5546] ----> 5981
2. زنی سؤال می کند که من با مرد پیری ازدواج کردم و مهریۀ من بیست هزارتومان است؛ آیا من با این مهریه، مستطیع هستم و حال آن که به غیر از این مهریه، چیز دیگری ندارم و بعد از شوهر، کسی که خرج مرا عهده دار شود ندارم؟
بسمه تعالی، در صورتی که تمام احتیاجات زن، به توسط همسر او رفع می شود و وجه مذکور برای مخارج حج او کافی است، مستطیع است.
[سؤال 5547] ----> 6405
6. این خانم در موقع ازدواج از نظر مهریه مستطیع بوده، ولی شوهر مهریه او را ندارد یا نداشته بدهد. وقتی زن فوت نمود از نظر حج تکلیف چیست؟ در صورتی که اموال زن اعم از جهیزیه و مهریه بین وارث تقسیم می شود، تکلیف حج او چه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 30
می باشد؟ این زن حج بر عهده او می باشد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر نمی توانسته مهریه را بگیرد یا شوهر فقیر بوده که زن حق مطالبه نداشته مستطیع نبوده است و حج بر او واجب نشده است.
[سؤال 5548] 2708
بسمه تعالی 25 / 11 / 1361
حضور محترم حضرت مستطاب، حجت الاسلام و المسلمین، رئیس الملّة و الدین، آیت الله العظمی، جناب آقای حاج آقا روح الله موسوی خمینی
استدعا دارم ضمن پـذیرفتن سلام نـوجوانی، بـه چند مسأله زیر پاسخ فرمایید تا ان شاء الله الرحمان راه الهی را در پیش گیریم:
1. خود شما واقفید که در این زمانه مهریه های عروس ها را نسبتاً زیاد می گیرند؛ مثلاً این جا که یک ده می باشد، حدوداً دویست الی پانصد هزار تومان و مقداری طلا، زمین و خانه نیز به آن اضافه می نمایند، آیا چنین عروس هایی واجب الحج نیستند؟ و آیا چنین امری جایز می باشد؟
بسمه تعالی، مانع ندارد و مهریه هر چه کم باشد بهتر است و اگر بتواند مهریۀ خود را بگیرد و به حج برود مستطیع است.
2. در نشریه های تبلیغی و خبری و روزنامه ها و اطلاعیه ها، نام ائمۀ اطهار علیهم السلام و پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و همچنین نام خدا ذکر می شود، آیا می توان بدون وضو چنین اسامی را مسح نمود؟ و همچنین بعد از این که روزنامه ها و نشریه ها و اعلامیه ها مورد استفاده واقع شد، برای از بین بردن آن ها چه باید کرد؟ و اگر این اطلاعیه ها که در کوچه و خیابان پخش می شود نجس شود چه باید کرد؟
بسمه تعالی، باید از انداختن آن در جاهایی که موجب هتک یا تنجیس است اجتناب نمایند.
3. امروزه برخی از اجناس از طریق کوپن داده می شود. اگر چنانچه کسی اجناسی را که از طریق کوپن می دهند مصرف نداشته باشد چه باید بکند؟
بعضی از مردم عقیده دارند که این حق همان فرد است و صاحب آن می باشد و می تواند بازار آزاد بفروشد؛ آیا این عمل مخالف اسلام نیست؟ و آیا این یک فعل حرام نمی باشد؟
بسمه تعالی، اگر مطابق مقررات باشد مانع ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 31
[سؤال 5549] 2709
بسمه تعالی
محضر مبارک حضرت امام خمینی
اگر قبالۀ زنی، یک صد و ده هزار تومان، باشد و شوهرش خرج او را بدهد، زن مستطیع است یا نه؟
والسلام علیکم ورحمة الله وبرکاته
بسمه تعالی، اگر بتواند از مهر خود برای حج استفاده نماید و در اختیار او باشد، حج بر او واجب است. و در صورت امکان اخذ مهر بدون زحمت زیاد نیز باید بگیرد و حج برود.
[سؤال 5550] ----> 662
4. اگر مهریه زوجه مثلاً صد هزار تومان باشد مستطیعه است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر شوهر اقدام به نفقه او دارد و می تواند مهریه را وصول کند و به حج برود، مستطیع است.
[سؤال 5551] ----> 2343
3. کارمند دولت که شرعاً مستطیع نیست، اگر از طرف دولت به جهت کاری مانند طبابت یا ارسال خبر یا غیرهما مأمور بشود و به مکه برود و مناسک حج و عمره را به جا آورد، آیا این حج مسقط حجة الاسلام است ـ که اگر آن کارمند بعد از آن شرعاً استطاعت پیدا کند، حج بر او واجب نشود ـ یا مسقط نیست؟
بسمه تعالی، مسقط از حجة الاسلام نیست.
[سؤال 5552] ----> 2651
5. این جانب در ایام حکومت طاغوتی به وسیله اداره اوقاف به زیارت خانه خدا و حج مشرف شده ام آیا یک بار دیگر می توانم حج را قضا نمایم؟
بسمه تعالی، حج قضا ندارد و اگر صحیح انجام داده اید کفایت می کند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 32
[سؤال 5553] ----> 5410
5. یک طلبه ای امسال به عنوان روحانی گروه به حج رفته و مستطیع هم بوده و اسم خود را نوشته چند سال دیگر درآمده آیا باز هم باید به حج برود یا همان کافیست؟
بسمه تعالی، اگر مستطیع بوده و برای خودش حج به جا آورده کفایت می کند.
[سؤال 5554] ----> 331
4. شخصی سه دانگ از یک عمارت را مالک بوده و به همسرش واگذار نموده است؛ همسر او غیر از این خانه، چیز دیگری ندارد و اگر آن خانه را بفروشد، شوهرش و خودش بدون خانه می مانند. آیا واجب است که زن، خانه را بفروشد و به مکه برود یا خیر؟
بسمه تعالی، در فرض مرقوم، که زندگی زن، وابسته به داشتن آن خانه است، فروش خانه برای حج لازم نیست و مستطیع نیستند.
[سؤال 5555] 2710
بسمه تعالی 15 / 11 / 1361
محضر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی
خداوند تبارک و تعالی حضرت امام را سلامت و طول عمر عطا بفرماید.
از حضرت امام راجع به دو مسأله ذیل ارشاد می طلبم.
1. کسی که مستطیع می باشد و قدرت رفتن حج را دارد، آیا می تواند به جای رفتن به حج، مسجدی بسازد یا نه؟
بسمه تعالی، باید به حج برود و دادن پول به مسجد، کفایت از حج نمی کند.
2. زنی دختری دارد؛ مردی زن را به عقد ازدواج خود در می آورد و پس از مدتی زن را یا طلاق می دهد و یا آن که زن از دنیا می رود. در این موقع مرد، دختر آن زن ـ که از شوهر قبل بوده است ـ را به عقد خود
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 33
در می آورد و زندگی را با وی ادامه می دهد. آیا چنین عقدی درست است؟
بسمه تعالی، اگر دخول به مادر شده، جایز نیست دختر او را عقد کند و ازدواج با دختر او باطل است.
[سؤال 5556] 2711
بسمه تعالی
شخصی که استطاعت رفتن به حج را پیدا کرده است، با توجه به شرایط کنونی کشور آیا می شود به جای رفتن به حج پول آن را به حساب یکی از مصارف لازمه واریز نماید، به طوری که از حج واجب کفایت کند؟
بسمه تعالی، مستطیع باید به حج برود و دادن پول در مصارف مذکور کافی از حج واجب نیست.
[سؤال 5557] 2712
بسمه تعالی
سلام به رهبر کبیر انقلاب
پس از تقدیم سلام، سلامتی آن رهبر بزرگ انقلاب را از خداوند یکتا خواهانم. خواستم خدمت رهبر بزرگ عرض کنم که این جانب امسال مستطیع شدم و اگر خدا بخواهد، می خواهم به زیارت خانۀ خدا بروم، اما با این وضع کشورمان، که این همه آوارۀ جنگ و بی خانمان دارد که احتیاج به کمک دارند، خواهشمندم بنده را راهنمایی بفرمایید که آیا به برادران و خواهران جنگ زده کمک شود، یا به زیارت خانه خدا بروم؟ جواب را ارسال فرمایید.
خداوند متعال سایۀ حضرت مستطاب عالی را تا انقلاب حضرت مهدی(عج) بر سر مستضعفین جهان قائم بدارد، آمین، بحق محمد و آله الطاهرین.
بسمه تعالی، اگر مستطیع هستید باید به حج بروید و خیرات دیگر کفایت نمی کند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 34