احکام کسی که حج بر او مستقر شده
[سؤال 5560] 2713
بسمه تعالی
حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب و فقیه مجاهد عالی قدر، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، السلام علیکم ورحمة الله
بدین وسیله استفتا می شود: این جانب دارای مقداری ملک به ارزش محلی به مبلغ
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 35
410 هزار تومان می باشم. عیالم نیز فوت شده و احتیاج به عیال هم ندارم؛ دارای پنج فرزند هستم که همگی زن و فرزند دارند و احتیاج مالی هم به من ندارند. خانه مسکونی نیز دارم و در حال حاضر حدود هشتاد سال سن دارم و مریض هستم. در این صورت آیا می توانم تقاضای سفر حج کنم یا خیر؟ از نظر مالی می توانم بروم؛ ولی مریض هستم و نمی توانم بروم. آیا می توانم در موقع حیات خود نایب بگیرم یا نه؟
توضیح این که درآمد این ملک ها خرج روزانۀ مرا تأمین نمی کند؛ چون خودم نمی توانم کشت و زرع کنم و آن ها را اجاره داده ام.
بسمه تعالی، چنانچه قبلاً مستطیع بوده اید، در صورتی که از جهت پیری یا مرضی که امید خوب شدن آن نباشد نتوانید خودتان به حج بروید، واجب است نایب بگیرید. و اگر قبلاً استطاعت نداشته اید و نتوانید بروید، حج بر شما واجب نیست.
[سؤال 5561] 2714
بسمه تعالی چهارم صفر 1403 ق
به خدمت مقدس جناب آیت الله العظمی روح الله الموسوی الخمینی که او را تصدق و فدا شوم.
جناب آقا، سرور گرامی، عرض بنده آن که خلاصه، بنده مقلد شمایم و یک مرد ضعیفم و حج بیت الله بر من واجب شده و بنده از ضعیفی و پیری نمی توانم اعمال حج را به جا بیاورم. آیا بنده در این موقع، می توانم اجیر بگیرم که برایم حج کند یا نه؟ لطفاً جواب مرحمت فرمایید.
بسمه تعالی، اگر از جهت پیری نمی توانید به حج بروید و قبلاً مستطیع بوده اید، باید نایب بگیرید که برای شما به حج برود.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 36
[سؤال 5562] 2715
بسمه تعالی 29 / 10 / 1361
حضور محترم حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، ادام الله عمره الشریف حتی ظهور امام العصر (عج)
1. آیا شخصی که مستطیع الحج باشد و ثبت نام برای حج بکند و نوبتش برای سال 1365 باشد و بعد از ثبت نام، ازدواج کند و پولی را که دارد خرج ازدواج کند، آیا شخص مذکور، واجب الحج است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر قبلاً مستطیع نبوده، در فرض مزبور، مستطیع نیست و واجب نیست به حج برود.
2. آیا پولی که برای ثبت نام حج در بانک می ماند، به این پول، حق الله تعلق می گیرد یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر سال اول استطاعت باشد و سال بر آن بگذرد، خمس دارد.
3. آیا شخصی که نتواند به حضرت امام، حق الله برساند و در منطقه، اگر نمایندۀ امام را نشناسد، آیا حسابی وجود دارد که در آن حساب بتوان این حقوق را پرداخت نمود؟
بسمه تعالی، می توانند به حساب شمارۀ هزار مؤسسۀ تعاون اسلامی قم حواله کنند.
[سؤال 5563] ----> 1116
2. مسأله دیگر: بنده ثبت نام کرده ام برای حج و در قرعه کشی، نام بنده برای سال 1365 درآمده است و پولم ـ ان شاء الله ـ تا سال 1365 در اختیار دولت جمهوری اسلامی می باشد، اگر فوت کردم که خداوند ـ ان شاء الله ـ از من راضی شد و به خانۀ ابدیت رفتم، مسأله حج من چه می شود؟
بسمه تعالی، اگر قبلاً استطاعت نداشته اید، با مردن قبل از تمکّن، کشف می شود که حج واجب نشده است.
[سؤال 5564] ----> 1817
3. شخصی از نظر مالی، واجب الحج است؛ ولی از نظر جسمانی نمی تواند برود و ثبت نام هم نکرده. حال با وجود این که اوقاف اعلام کرده که تا 5 سال آینده ثبت نام
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 37
نمی کند و بعد هم برای فرستادن به مکه، اولویت قرار داده که با همۀ این احوال، رفتن این شخص، یک مقداری امکانش کم است، این شخص، از مرجع خود سؤال می کند که آیا می تواند خرج سفر خود را به حساب 100 امام یا بازسازی مناطق جنگی بریزد؟ آیا این کار از حج، واجب تر نیست بر فردفرد مسلمانان؟! اگر آن مرجع عالی قدر اجازه می فرمایند، بنویسید که به کدام حساب پولش را بریزد؟
بسمه تعالی، اگر سال اول استطاعت مالی است، تا استطاعت بدنی و آزادی راه نباشد، حج واجب نیست؛ ولی اگر از قبل، مستطیع بوده و نرفته و حالیه نمی تواند برود، باید نایب بگیرد.
[سؤال 5565] 2716
بسمه تعالی 17 / 4 / 1361
با عرض سلام و تحیّت، سلامت کامل وجود مبارک امام امت و رهبر عالی قدر انقلاب را از خداوند متعال خواستار و توفیق اعضای محترم دفتر امام را در خدمت به اسلام عزیز و امت حزب الله مسئلت دارم.
غرض از تصدیع آن که لطفاً پاسخ مسألۀ ذیل را اعلام و ابلاغ فرمایید:
والدۀ این جانب که به سن کهولت رسیده است، از فروش سهم الارث خانۀ موروثی خویش که بالغ بر بیست و هشت هزار تومان می باشد، از لحاظ امکان مالی، مستطیع گردیده است ولی خود قادر به انجام مناسک حج و عزیمت به خانۀ خدا نیست و در آینده هم احتمال بهبود مزاج و قدرت بر عزیمت به خانه خدا نیست؛ بنابراین مستدعی است جواب مسأله های زیر را بفرمایید:
1. آیا می تواند در حال حیات، کسی را به نیابت خود به حج بفرستد؟
بسمه تعالی، اگر قبل از ناتوانی مستطیع شده است، باید نایب بگیرد و حجّة الاسلام محسوب می شود.
2. مبلغ فوق که از فروش ملک موروثی خانه به دست آمده آیا به آن خمس تعلق می گیرد یا خیر؟
بسمه تعالی، خمس ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 38
3. کسی که حج نیابتی را قبول می کند، اگر به عنوان روحانی کاروان باشد و مدیر کاروان مبلغی به او می پردازد و یا مخارج او (کرایۀ ایاب و ذهاب و پذیرایی در طول سفر) را تأمین می کند، می تواند به عنوان حج نیابتی، مثلاً مبلغ 25 هزار تومان دریافت کند؟ در صورتی که من در رسالۀ امام دیده ام باید شخص از اول به قصد حج نیابتی از طرف کسی ثبت نام کند اما من وجه آن را به یکی از روحانیان بابل داده ام، لطفاً در اسرع وقت جواب این مسائل را مرقوم و ارسال دارید.
بسمه تعالی، چنانچه با کارهایی که باید انجام دهد منافات نداشته، اشکال ندارد.
[سؤال 5566] 2717
بسمه تعالی 28 / 7 / 1358
ریاست محترم دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
محترماً؛ به عرض می رساند: این دومین عریضه ای است که به آن دفتر محترم، ملجأ و مرجع مسلمانان تقدیم داشتم، ولی متأسفانه به جواب آن تا کنون نائل نشدم. اینک چون امر مذهبی است؛ مجدداً مزاحم شده و از آن مقام محترم استدعای عاجزانه دارم جوابم را مرقوم فرموده و مرا از این ناراحتی درون و آشفتگی، آسوده خاطر سازید.
این جانب با این که از جمیع جهات مستطیع هستم، ولی به خاطر کسالتی که دارم توان تشرف و زیارت خانۀ خدا را ندارم. قبل از این که برای این امر که واقعاً کار مذهبی است نایب بگیرم، از آن مقام منیع و رفیع اسلام و تشیع تقاضا می کنم در صورت اجازه، مبلغی را که خودشان قید می فرمایند به حساب مستضعفان واریز کنم. در ضمن این را هم معروض دارم که این جانب قریب ده یا دوازده سال است که مقلد آن بزرگوار هستم. در هر حال، از حضور امام تقاضا دارم تکلیف شرعی این جانب را مرقوم فرمایید.
بسمه تعالی، اگر قبل از مرض استطاعت داشته اید و از جهت مرض نمی توانید بروید و مأیوس از خوب شدن هستید، باید نایب بگیرید و دادن پول به حساب مستضعفان کفایت نمی کند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 39
[سؤال 5567] ----> 6457
2. آیا با این عناوین که ذکر کردم پولی را که مادرم روی هم گذاشته باید خرج حج کند یا این که باید از این پول هایی که دارد به ما هم بدهد؟
بسمه تعالی، اگر پول هایی که جمع کرده شرعاً حق او بوده و در ایام صحت توانایی رفتن به حج را داشته، حج بر او مستقر شده و واجب است حج به جا آورد ولی اگر در آن پول ها حق سایر ورثه هم بوده، باید حق سایر ورثه را بپردازد.
[سؤال 5568] ----> 2332
2. حاجی عمره تمتع را خاتمه داده و مُحل شده؛ قبل از محرم شدن برای حج تمتع، در مکه فوت می کند. آیا بری ءالذمه شده یا لازم است برای او نایب بگیرند؟
اگر نایبِ شیعه نباشد و بنا شد نایب بگیرند، تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، از حج کفایت می کند و لازم نیست نایب بگیرند.
[سؤال 5569] 2718
بسمه تعالی 14 / 12 / 1361
محضر مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی دام ظله العالی، سلام علیکم
احتراماً به عرض می رساند این جانب ساکن ابرقوی فارس که قبلاً از وضع مالی نسبتاً خوبی برخوردار بوده و بدیهی است که مستطیع نیز بوده ام اما آن زمان موفّق به زیارت خانۀ خدا نشدم، ولی پس از چندی دفعتاً به خواست پروردگار وضع زندگی من دگرگون شده به مرور در عرض یکی دو سال مجبور شدم هر آنچه داشتم از املاک و وسایل زندگی را به فروش برسانم و دین خود را به بدهکاران ادا نمایم. ناچاراً هم اکنون زندگی را به سختی می گذرانم. از لحاظ بدنی نیز حال چندان خوبی ندارم و به ضعف اعصاب و عوارض ناشی از آن مبتلا گشته ام، بنابراین در حال حاضر در عین حال که پشیزی در بساط ندارم از نظر جسمی و روانی نیز حالم وخیم می باشد، لذا
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 40
خواستم از جناب عالی کسب تکلیف نمایم که وظیفۀ این جانب را در رابطه با عمل حج و ادای دین خود مشخص فرمایند. ضمناً آیا جایز است با خریدن میقاتی این تکلیف شرعی را انجام دهم؟
بسمه تعالی، اگر مرض او به نحوی است که خودش نمی تواند به حج برود و مأیوس از خوب شدن است باید نایب بگیرد و حج میقاتی کفایت می کند.
[سؤال 5570] 2719
بسمه تعالی 23 / 11 / 1361
تهران، دفتر محترم امام خمینی
شخصی مستطیع مریض که قادر به حرکت نیست، آیا می شود به نیابت از وی حج نمود؟
بسمه تعالی، اگر مریض است و امید خوب شدن تا آخر عمر ـ به طوری که خودش به حج برود ـ ندارد، باید نایب بگیرد و کفایت از حج او می کند.
[سؤال 5571] ----> 2897
4. اگر کسی نتواند به حج برود، پولش را قبول می کنید یا خیر؟
بسمه تعالی، کسی که از جهت پیری یا مرضی که مأیوس باشد از خوب شدن ـ و با وجود استقرار حج از قبل ـ نتواند حج برود، نایب می گیرد و دادن پول کفایت نمی کند.
[سؤال 5572] 2720
بسمه تعالی چهاردهم شعبان 1404 ق
حضور محترم رهبر انقلاب امام خمینی
برادری هجده ساله و مجرد داشتم که مدت سی روز است شهید شده است.
پدرم یک طبقه از آپارتمانِ مسکونی ای را به اسم او کرده بود و او هنوز ازدواج
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 41
نکرده و در خانۀ پدری زندگی می کرد و شهید شد. سؤالم این است که آیا به این برادر حج واجب است یا خیر و آیا می شود احتیاطاً برایش حج انجام داد؟
بسمه تعالی، اگر زاید بر احتیاجات زندگی و وسیلۀ امرار معاش، مصارف حج را داشته و می توانست به حج برود مستطیع بوده و باید از مال او برایش حج به جا آورند وگرنه واجب نیست؛ ولی اگر ورثه بخواهند برای او احتیاطاً حج به جا آورند مانع ندارد.
[سؤال 5573] 2721
بسمه تعالی 12 / 6 / 1361
امام بزرگ، مرجع عالی قدر و رهبر عظیم الشأن ضمن سلام و آرزوی بقای عمر برای شما، از محضر آن جناب استفتا می نمایم، و آن این که پسری داشتم که بنا به پیش بینی خودم، بعد از من می بایست جانشینم می گشت و سرپرستی خانه و خانواده ام را عهده دار می شد. پنج سال قبل بنا به همین پیش بینی و به جهت این که مبادا پس از مرگ، مقروض دیگران بمانم مقدار 5 / 5 هکتار زمین کشاورزی خریداری، و به نام فرزندم ثبت نمودم، که اگر بعد از مرگم مقروض دیگران مانده باشم، او با فروش مقداری زمین، دِین مرا ادا کند، که البته پیش بینی من درست از کار درنیامد و او قبل از من افتخار شهادت نصیبش شده و به لقاء الله پیوست.
پسرم تقریباً اوایل جنگ بود که پس از پایان تحصیل و اخذ دیپلم، جهت مبارزه با صدامیان عازم جبهه ها شد و در تاریخ 3 / 8 / 1359 در جبهۀ آبادان به شهادت رسید، البته چون جنازۀ ایشان به دست بعثیون افتاده بود، پس از یک سال ـ که حصر آبادان شکست ـ جنازۀ او پیدا شده و به ما تحویل گردید.
موضوع استفتائیه من این است که چنانچه از زمین ملکی ایشان ـ که بنده به نام او ثبت نموده بودم ـ سالیانه مبلغ پانصد هزار ریال درآمد عاید شود، با وجود این که او در حین حیات خود نان خور من بوده، این درآمد می تواند او را مستطیع کند؟ اگر بله، آیا
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 42
بنده که خود فریضۀ حج را انجام داده و مستطیع نیستم، می توانم دِین او را ادا کنم؟
منتظر راهنمایی های پدرگونۀ شما هستم.
بسمه تعالی، مجرد ثبت به نام فرزند، ملک شرعی او نمی شود و زمین و درآمد آن، مربوط به خود مالک شرعی آن است و چنانچه واقعاً زمین به او تملیک شده، و در زمان حیاتش، استطاعت پیدا شده و اقدام نکرده، باید برای او نایب گرفت و نیابت خود شما هم مانع ندارد.
[سؤال 5574] 2722
بسمه تعالی
رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، دام ظله العالی
زن شوهرداری که تمام مصارف و مایحتاج او را شوهرش به عهده دارد و متحمل است، در حال حیات شوهر، این زن یک مقدار مال و زمین مزروعی را به ارث می برد، که در هر مقطع از زمان، قیمت آن زمین ـ با در نظر گرفتن شرایط استطاعت همان عصر و زمان ـ برای رفتن به مکه معظمه کافی بوده است؛ ولی زن موصوفه، جاهل به حکم و از مسأله استطاعت غفلت داشته است، و مدت چند سال شوهرش زمین را زراعت می نموده و بعد از آن، زمین را به دو دخترش ـ که شوهر آن ها با هم برادر می باشند ـ هبه نموده است و در حین هبه، با داماد بزرگش شرط گذاشته است که او را به زیارت کربلای معلّی ببرد و قبل از تحقق شرط، آن زن وفات نموده و داماد بزرگش را ناظر و پسر خود را وصی قرار داده است و وصیت نایب حج هم نکرده است.
اوّلاً: زن مذکوره از نظر شرعی مستطیع بوده است یا خیر؟ و بر فرض استطاعت، هبۀ زمین مذکورۀ موروثی صحیح است یا خیر؟ و بر فرض استقرار وجوب حج و عدم صحت هبۀ زمین، آیا بعد از وفاتش، نایب حج بلدی برای او بگیرد یا میقاتی؟
و ثانیاً: زمین مال کسی است که اجرت نایب را می دهد و یا این که زمین مال همۀ ورثه و اجرت نایب، بر عهدۀ همۀ آن ها است؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 43
و ثالثاً: این که زمین فعلاً تحت تصرّف ناظر میت است و بر فرضی که ناظر، از نایب گرفتن حج سر باز بزند و زمین را تسلیم وصی ـ که پسر میت است ـ ننماید، تکلیف و وظیفۀ وصی چیست؟
بسمه تعالی، در فرض سؤال، حج بر ذمه مشارٌ الیها مستقر است و اگر ترکه ای از خود باقی گذاشته، واجب است برای او حج میقاتی بدهند و در هر صورت، هبه صحیح است و چیزی از این بابت بر موهوب لها نیست.
[سؤال 5575] 2723
بسمه تعالی
محضر مرجع بزرگ عالم اسلام و تشیع، حضرت آیت العظمی امام خمینی، حفظه الله تعالی
مادرم پیش از بدرود حیات، بنا به وصیت می گذارد و وصی خود را دو نفر از اولاد ذکور خود ـ که یکی خود این جانب است ـ تعیین می کند. و ثلث خود را به هر دو نفر ما واگذار می کند که پس از حیات، چندین صوم و صلات جهت خود او و مادر و پدرش به جا بیاوریم. و خمس و زکات نیز بپردازیم. و نیز اضافه کرده است که هرچه خود ما که وصی هستیم صلاح بدانیم، کارهای خیر دیگری را به نیابت او انجام دهیم. اما در وصیت نامه اسمی از حج نبرده است. برادر بزرگم نیز که وصی بوده، سه سال بعد از حیات مادرم بدرود حیات گفته و موارد وصیت نامۀ مادرم از قبیل صوم و صلات و خمس و زکات را اکثراً انجام داده ام؛ چنانچه ملکی را که به عنوان ثلث می باشد، بفروشم؛ به اندازۀ زیارت حج، بودجه تحصیل خواهد شد. آیا واجب است زیارت مکه را به نیابت مادرم انجام بدهم یا خیر؟ احکام را بیان فرمایید.
بسمه تعالی، اگر استطاعت داشته و در زمان حیات حج بر او واجب شده و انجام نداده، باید از ترکۀ او حج او را بدهید و مراعات ثلث در حج واجب نمی شود. لکن حج میقاتی کافی است.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 44
[سؤال 5576] 2724
بسمه تعالی 16 / 3 / 1361
پدر من در سال 1357 برای مکه اسم نویسی کرده و اسمشان برای مکه درنیامده و وجهی هم پرداخت نکرده اند و الآن چهار سال است که فوت کرده اند؛ ما یک مادر پیر و دو برادر داماد شده و پنج تا خواهر صغیر و کبیر هستیم و من قیّم این بچه ها هستم؛ چون بعضی از مردم و روحانیون به من می گویند که شما بایستی برای پدرتان به مکه بروید و بعضی ها می گویند چون صغیر دارید نمی توانید، لذا خواهشمندم تکلیف من را روشن فرمایید.
لازم به تذکر است چون امسال اسم نویسی، پنج ساله بود و به من گفتند تو بایستی برای مکه اسم نویسی کنی، برای این که دِینی اسلامی در گردن من و بلکه در گردن پدرم نباشد، من برای مکه اسم نویسی کردم و همین امسال اسمم برای مکه درآمده، ولی پدرم هیچ وصیتی نکرده. آیا من بایستی از پول خودم و بچه ها برایشان به مکه بروم؟ آیا اگر از پول خودم به مکه بروم و ثوابش برای پدرم باشد، اشکالی دارد؟
بسمه تعالی، اگر برای حج مستطیع بوده، مخارج یک حج میقاتی از ترکه او خارج می شود؛ و اگر مستطیع نبوده، از سهم صغار نباید مخارج را بردارند؛ و در هر صورت اگر از مال خودتان هم برای او حج به جا آورید صحیح است و برای او واقع می شود، ولی باید قصد نیابت کنید نه مجرد اهدای ثواب به او؛ و اگر خودتان مستطیع هستید، اول باید برای خودتان حج بروید.
[سؤال 5577] 2725
بسمه تعالی
1. آیا می توان از وجه فروش مال الارث، برای میت فریضۀ حج به جا آورد؛ در حالی که میت هیچ گونه وصیتی نداشته است؟
بسمه تعالی، با رضایت ورثه اشکال ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 45
2. آیا کسی که وجه خمس خود را با نمایندۀ مسلم الوکالۀ حضرت امام، مدّ ظله العالی دستگردان کرده و بر ذمه دارد که به تدریج بپردازد، می تواند فریضۀ حج را نیابتاً برای مرحوم والد خود به جا آورد؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
3. نماز و روزۀ قضای پدر که بر فرزند بزرگ واجب است هنوز تماماً به جا آورده نشده. فرزند بزرگ می تواند قبل از اتمام آن ها، فریضۀ حج را ـ نیابتاً ـ برای والد خود انجام بدهد؟
بسمه تعالی، اشکال ندارد.
[سؤال 5578]
4. برای انجام فریضۀ حج ـ نیابتاً ـ برای مرحوم پدر در صورتی که هزینۀ آن از مال الارث تأمین شده باشد، آیا رضایت سایر ورثه شرط است یا خیر؟
بسمه تعالی، اگر وصیت نکرده، اجازۀ سایر ورثه لازم است تا هزینۀ حج معیّن شود، هرچند اصل حج واجب نیاز به اجازه ندارد.
5. شخصی در هنگام اجابت مزاج ـ مخصوصاً موقع یبوست ـ چیزی شبیه منی از او دفع می شود که طبق گفتۀ پزشک امری طبیعی است؛ زیرا که روده ها به غدۀ پروستات فشار می آورند و باعث دفع ترشحات غدۀ پروستات می شود؛ آیا محکوم به غسل است یا خیر؟ و در صورتی که نیاز به غسل دارد، چنانچه در روز، دو یا سه مرتبه این عمل واقع می شود، حکم به چه صورت است؟ و نماز و عبادات واجبی که قبلاً انجام داده و غسل ننموده، چه حکمی دارد؟
بسمه تعالی، در صورت شک در جنابت غسل واجب نیست.
6. آیا داشتن کتاب که به مرور زمان و تدریجاً خریداری شده و تقریباً مورد مطالعه می باشد، شخص را جهت انجام فریضۀ حج مستطیع می سازد یا خیر؟ چنانچه باعث استطاعت می شود آیا باید آن ها را بفروشد و فریضه را به جا بیاورد یا این که صبر کند تا وجه نقدی عایدش بشود؟
بسمه تعالی، در فرض مذکور مستطیع نمی شود.
7. کسی که فریضۀ حج را ـ نیابتاً ـ برای کسی انجام می دهد آیا باید طبق فتاوای مرجع تقلید خود عمل نماید یا طبق فتاوای مرجعی که میت قبلاً تقلید می کرده است؟
بسمه تعالی، باید طبق فتوای مرجع خودش عمل کند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 46
[سؤال 5579] 2726
بسمه تعالی 18 / 5 / 1358
پیشگاه معظم رهبر عالی قدر، مرجع بزرگ تقلید، نایب الامام امام خمینی
در کمال احترام؛ معروض می دارد: پدر این جانبان حدود سی و دو روز قبل، دار فانی را وداع گفت. در حدود سی سال قبل، از نظر مالی مستطیع بودند و انجام فریضۀ حج بر آن مرحوم واجب شده بود. ولی ظرف چند مدت به علّت عدم وصول طلب ها ایشان ورشکست گردید و تا لحظۀ مرگ از نظر مالی برای بار دوم مستطیع نگردیده بوده است. لذا خواهشمند است بفرمایید: آیا ادای حج برای مشارالیه از طرف پسران ایشان واجب است؟ و اگر واجب می باشد، باید خرج حج چگونه تأمین گردد؟ و نیز اگر واجب می باشد، می توان خرج حج وی را به پیروی از دستورات آن رهبر والا مقام به حساب مستضعفین اسلامی واریز نمود یا خیر؟ منتظر پاسخ و مراحم بی پایان آن رهبر می باشیم. در خاتمه بقای عمر و سلامتی کامل آن روشنایی دیدۀ اسلامی را از درگاه ایزد منّان مسئلت داریم.
بسمه تعالی، باید یک حج میقاتی از ترکۀ او بدهند وگرنه در ترکه نمی توانند تصرف نمایند.
[سؤال 5580] ----> 1854
8. کسی که از دنیا رفته و مستطیع بوده و به مکه نرفته اکنون وراث او باید حج بلدی یا میقاتی برای او انجام دهند و آیا در کم و زیاد بودن ثروت و صغیر داشتن و نداشتن متوفی حکم آن فرق می کند یا نه؟
بسمه تعالی، از اصل ترکه مصارف حج میقاتی برداشته می شود و کفایت می کند.
[سؤال 5581] ----> 4156
9. پول موجود حج پدرم و مادرم را چطور می شود رد کرد؟ یعنی مادرم چگونه
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 47
می تواند حج برود؟ آیا از ارثی که به او می رسد، به او رد شود؟
بسمه تعالی، پول موجود اگر به کسی بخشیده نشده، جزء ترکه است و به تمام ورثه می رسد. و مادر اگر مستطیعه است، باید از مال خود حج به جا آورد و پدر هم اگر مستطیع واجب الحج بود، باید از ترکه برای او حج میقاتی نایب بگیرند.
[سؤال 5582] 2727
بسمه تعالی 21 / 1 / 1362
حضور مبارک حضرت آیت الله العظمی امام خمینی بزرگ، متّع الله المسلمین بطول بقائه
1. زنی مستطیعه شد، مکه نرفت و مرحومه شد؛ وارث این مرحومه تصمیم دارد کسی را به عنوان نیابت از طرف این زن به مکه بفرستد، آیا واجب است از همان بلد که منزل این مرحومه است و در حدود ششصد فرسخ یا بیشتر است، نایب بگیرد و بفرستد یا اگر از خود مکه هم نایب بگیرد از یکی از میقات گاه ها و حج را انجام داد کافی است؟
بسمه تعالی، حج از میقات کفایت می کند.
2. آیا ردّ مظالم را می شود برای مسجد یا حمام و یا حسینیه خرج کرد یا نمی شود؟
بسمه تعالی، باید به فقیر داده شود.
[سؤال 5583] 2728
بسمه تعالی رمضان 1402 ق
دفتر محترم آیت الله العظمی، نایب الامام، امام خمینی، أدام الله ظله العالی
صحت و سلامتی و موفقیت آن یگانه مرجع و رهبر عالی قدر را از خداوند بزرگ خواستار و امیدوارم در ظلّ توجهات ولی عصر، روحی له الفداء و علیه الصلاة والسلام، از بلیات ارضی و سماوی، مصون و محفوظ بوده باشید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 48
1. زنی فوت کرده و دارای صغیر می باشد و واجب الحج بوده و فعلاً اگر حج بلدی خریداری شود، به ضرر صغیر خواهد بود و اگر بخواهند حج میقاتی خریداری نمایند، فعلاً امکان ندارد؛ زیرا می دانید بردن پول ممنوع است و ضمناً در حال حیات، مبلغ بیست هزارتومان نزد شخصی سپرده بوده است برای حج. فعلاً تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، حج میقاتی کفایت می کند و اگر حج میقاتی امکان ندارد، حج بلدی نایب بگیرند.
2. مشعر الحرام یعنی مکان آن، برای اشخاص غالباً نامعلوم است و ممکن است اشخاص با فاصلۀ کم یا زیاد وقوف نمایند و سؤال هم برای اشخاص تقریباً غیر ممکن است؛ زیرا اولاً به گفتۀ آنان معلوم نخواهد شد و آنان هم زوار می باشند. تکلیف چیست؟
بسمه تعالی، باید از اهل خبره سؤال کنند و بر طبق وظیفه عمل نمایند.
3. روز دهم در منی شخص می آید برای رمی جمرۀ عقبه، ولی در اثر ازدحام زیاد نمی تواند رمی کند. آیا جایز است در این صورت، قبلاً برود قربانی و حلق انجام دهد و شب، برای رمی جمره برگردد یا خیر؟
بسمه تعالی، تقدیم جایز نیست. اگر در روز نمی تواند، در شب رمی کند؛ بعداً ذبح نماید و سپس حلق انجام دهد.
[سؤال 5584] 2729
بسمه تعالی 8 / 7 / 1358
محضر مبارک زعیم عالی قدر نایب الامام حجت الاسلام سیدالعلماء والمجتهدین رئیس الملة والدین، جناب آقای حاج آقا روح الله خمینی، متّع الله المسلمین بطول بقاء وجوده الشریف
پس از ابلاغ سلام، معروض می دارد که شخصی بدون وصیت فوت کرده، کمال استطاعت را داشته و دارد. اکنون دارای دو صغیر است، با دارا بودن قیّم. آیا شخص قیّم می تواند حج بلدی یا میقاتی از جهت متوفی خریداری نماید یا خیر؟ حکم الله را مرقوم فرمایند.
بسمه تعالی، باید یک حج میقاتی برای او بدهند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 49
[سؤال 5585] 2730
بسمه تعالی
حضور حضرت آیت الله العظمی، رهبر کبیر انقلاب، امام خمینی، دام ظله العالی
شخصی به انجام حج بلدی نیابتاً وصیت نموده اما در اثر تسامح وصی، به تأخیر افتاده است، تا این که فعلاً امکان ادای وصیت میت از بلد او نیست. آیا در این صورت وصی می تواند از بلاد قریب نیابتاً انجام دهد، یا از میقات گاه نیز کافی است؟ اگر از میقات گاه نایب بگیرد و بعداً متمکن شود که از بلد میت نایب بگیرد، ذمه اش بری ء است یا خیر؟ لطفاً تصریح فرمایید.
بسمه تعالی، از هر جا پول کفایت می کند، نایب بگیرد.
[سؤال 5586] ----> 6305
4. هر گاه مال پدر در دست پسر باشد، آیا می تواند برای پدر حج میقاتی به جا بیاورد یا باید با اذن عمو و عمه که وارث هستند باشد؟
بسمه تعالی، اگر پدر مستطیع بوده و حج بر ذمّۀ او مستقر شده و نرفته از مال او باید برایش حج به جا آورند و حج میقاتی کفایت می کند و اذن عمو و عمه شرط نیست.
[سؤال 5587] 2731
بسمه تعالی
دفتر حضرت آیت الله العظمی امام خمینی
محترماً؛ این جانب کارمند بانک ملی شعبه کرج تقاضا دارم نسبت به سؤالات زیر این جانب را راهنمایی فرمایید.
پدرم دو ماه پیش فوت نمود. آن مرحوم در روستا زندگی می کرد و باغ و ملکی داشت که چندان ارزشی نداشت و توانایی مالی چندانی نداشت که حج بر او واجب شود؛ اما از چندی پیش که حج بر نامبرده واجب شد، قصد داشت قسمتی از ملک
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 50
خود را بفروشد و دین خود را انجام دهد؛ ولی وقتی به این فکر افتاد که در سن 90 سالگی بود و امکان داشت خود توانایی انجام مناسک را نداشته باشد، ولی می خواست با فروش قسمتی از زمین خود این دین را ادا نماید و در موقع صحبت کردن با خریدار زمین همان لحظه بر اثر سکته فوت نمود و اکنون ما فرزندان آن مرحوم که هفت نفر هستیم در نظر داریم این دین را از گردن نامبرده خارج نماییم؛ ولی نمی دانیم به چه صورت امکان دارد!
1. آیا قبل از فروش زمین های نامبرده می توانیم هر یک به اندازه توانایی خود پول فراهم کنیم و برای مکه آن مرحوم بپردازیم و یا این که حتماً باید زمین های خودش را بفروشیم؟
2. اگر باید حتماً زمین های خودش فروخته شود با توجه به این که ما در نظر داریم قبل از گذشت یک سال از فوتش نسبت به فروش زمین اقدام نکنیم؛ آیا در آن دنیا آرامش خواهد داشت؟
3. پسر بزرگ و پسر دوم آن مرحوم هر یک یک بار به مکه شرفیاب شده اند؛ اگر باید آن ها برای آن مرحوم به مکه بروند اکنون که تا چهار سال دیگر جهت مکه اسم نویسی نمی شود، به چه صورت خواهد شد؟
4. آیا می شود پول مکه را جهت راه های دیگر که در این زمان مسائل جبهه و جنگ زدگان و دیگر مسائل خرابی های شهرها در میان هست خرج نمود؟ اگر امکان دارد خواهشمند است مبلغ آن را تعیین فرمایید.
5. در روستای ما حمامی وجود دارد که به علت نداشتن بودجه، بیشتر اوقات سال بسته است و اهالی آن روستا کیلومترها باید راه بروند جهت استفاده از حمام های دیگر روستاها و یا شهرها. آیا می شود پول مکه را جهت آن استفاده نمود؟
6. آیا افراد دیگر که خمس بدهکار هستند، می توانند خمس خود را برای مصارف حمام بپردازند؟
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 51
خواهشمند است به هر صورت که ممکن است بفرمایید تا این دین از گردن آن مرحوم خارج شود. در این زمینه این جانب را راهنمایی فرمایید.
بسمه تعالی، اگر قبلاً استطاعت داشته، ورثه باید یک حج میقاتی از اصل ترکه برای او بدهند و الاّ نمی توانند در ترکه تصرف کنند و لازم نیست زمین ها را بفروشند و نمی توانند پول حج را در مصارف دیگر صرف کنند و دادن خمس در مصارف حمام بدون اجازۀ خاصه از حاکم شرع جایز نیست.
[سؤال 5588] 2732
بسمه تعالی
1. شخصی در سال 1361 برای حج شرکت نموده اند، ولی در تاریخ 1 / 7 / 1361 فوت کرده است. شرایط ایشان چگونه می باشد؟ کدام یک از اقوام می توانند جای ایشان حج مشرف شوند؟
بسمه تعالی، اگر از قبل مستطیع بوده، باید برای او نایب بگیرند که برای او حج بجا آورد و حج میقاتی کافی است.
2. اموال پدری ایشان موجود می باشد به ورثۀ او می رسد یا به مادرش یا شرایط دیگر دارد؟ راهنمایی بفرمایید.
بسمه تعالی، آنچه در وقت مردن او ملک او بوده، به همۀ ورثه اش می رسد.
3. خرج کفن و دفن ایشان حدود سی هزار تومان مقداری بیشتر شده است، آیا خمس و زکات تعلق می گیرد یا خیر؟ در ضمن اگر شوهر خرج کرده باشد و طلب کند، شرایط آن چگونه است؟
بسمه تعالی، مخارجی که شده اگر متعارف بوده و از درآمد بین سال شده، خمس ندارد و آنچه را شوهر خرج کرده، نمی تواند از کسی مطالبه کند، مگر این که به دستور دیگران خرج کرده باشد.
[سؤال 5589] ----> 1850
5. شخصی در موقع استطاعت به حج نرفته، بعد ثروتش از بین رفته؛ به وسیلۀ
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 52
شخص دیگری به عنوان مستخدم و کارگر به حج می رود؛ آیا قبلاً که در موقع استطاعت ترک حج نموده، ذمه اش ساقط می گردد یا خیر؟
بسمه تعالی، باید مناسک حج را به نیت انجام حج واجب به جا آورد و بدون آن، حج از ذمه اش ساقط نمی شود.
[سؤال 5590] 2733
بسمه تعالی
محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، با آرزوی طول عمر و سلامتی آن حضرت و به امید پیروزی نهایی رزمندگان اسلام
1. اگر چنانچه مدیر کاروان حج بیت الله الحرام که باید چند نفری جهت خدمۀ کاروان ـ برای خدمت به حجاج ـ ببرد، چند نفری را که در قرعه کشی اسم آن ها در نیامده یا به عللی موفق به انجام وظیفۀ شرعی حج بیت الله الحرام نشده اند، ببرد و مبالغی از آن ها بگیرد تا هم برای خدمۀ گروه کاروان از آن ها استفاده کند و هم در ضمن، اعمال حج را به جا بیاورند، این کار مدیر و سرپرست کاروان صحیح است یا خیر؟ و اعمال حج آن افراد که پول می دهند و به عنوان خدمه، خدمت می کنند چه صورت دارد؟ آیا قبول است یا خیر؟
بسمه تعالی، حج ایشان صحیح است؛ ولی بردن آن ها برای حج باید مطابق مقررات باشد.
2. اگر در دو خطبۀ نماز وحدت بخش جمعه، سورۀ آخر خطبه خوانده نشود چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، اگر سهواً یا نسیاناً باشد، مانع ندارد و نماز صحیح است.
3. آیا کسانی که فاصلۀ آن ها از اطراف، تا محل برگزاری نماز جمعه، از چهار فرسخ شرعی به بالا باشد و نماز عصر آن ها شکسته می شود، شرکت آن ها در نماز جمعه، الزامی می باشد؟ و در صورت شرکت، نماز آن ها چه صورت دارد؟
بسمه تعالی، نمازشان صحیح است و نماز جمعه، واجب تخییری است.
طول عمر حضرت عالی را از خداوند خواستارم. خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 53
[سؤال 5591] ----> 1328
2. اگر کسی در زمان معین، حج بر او واجب شده است ـ یعنی از نظر مالی مستطیع شده است ـ و نتوانسته حج برود و پس از مدتی به دلیل نیاز، پول را خرج کرده و اکنون استطاعت رفتن به حج را از نظر مالی ندارد، آیا این فرد باید حج برود یا خیر؟ (البته این فرد، زن است نه مرد و پول خویش را در جهت رفاه زندگی خرج کرده است).
بسمه تعالی، اگر سایر شرایط استطاعت برایش موجود بوده و حج بر او مستقر شده، باید به هر نحو شده حج به جا آورد.
[سؤال 5592] 2734
بسمه تعالی 3 / 10 / 1361
محضر محترم امام عزیز، سلامٌ علیکم، از دور، دست مبارک شما را می بوسم و از خداوند بزرگ، عمر با عزت شما را خواستارم.
در ضمن، سال گذشته دولت اعلام کرده: به مدت پنج سال، جهت زیارت حج ثبت نام نمی کنند. امسال عده ای از مؤمنین رفتند دفتر آیت الله منتظری حساب خود را واریز کردند. سهم امام و سهم سادات را پرداخت نمودند و مشمول زیارت خانۀ خدا شدند. از طرفی، طبق اعلام قبلی دولت، این ها به مدت چهار سال ثبت نام نخواهند شد. چنانچه وسط چهارسال بمیرند، مسئولیت شرعی این ها به چه صورت است؟
بسمه تعالی، اگر قبلاً استطاعت نداشته اند، چیزی بر آن ها نیست.
[سؤال 5593] ----> 752
4. با وجودی که سال های قبل، استطاعت زیارت حج را داشته ام و اهمال کرده ام، با توجه به این که تا چهار سال آینده عملاً برای بنده زیارت خانۀ خدا مقدور نمی باشد، اگر قبل از توفیق زیارت حج فوت شدم و برایم حج خریداری نمایند، باز هم شرعاً مسئول هستم یا نه؟
بسمه تعالی، باید از تأخیر عمدی حج واجب توبه کنید و حج را به جا آورید یا برای شما بعد از فوت، به جا آورند.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 5صفحه 54