خمس اموال افراد بدهکار

‏‏خمس اموال افراد بدهکار‏

‏‏[سؤال 4727]‏‏ ‏ ‏ 2300‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 12 / 1361‏

‏‏این جانب دو سال پیش خانه ای به وسیله وام از بانک خریده ام و چون در آن موقع‏‎ ‎‏پول کم داشتم پدرم هم مبلغ پنجاه هزار تومان به این جانب کمک نمود، البته بدون‏‎ ‎‏شرط پرداخت، یعنی این که به من نگفت که باید حتماً پولم را پس بدهی، یا این که مثلاً‏‎ ‎‏سعی کن تا فلان وقت پولم را پس بدهی، البته این را هم نگفت که پولم را نمی خواهم،‏‎ ‎‏تقریباً کمک بلاعوض نمود، ولی حالا در هنگام محاسبه سال، ایشان به من می گوید که‏‎ ‎‏تو باید پولی را که من به تو داده ام جزء قرض هایت به حساب بیاوری و من به ایشان‏‎ ‎‏گفته ام که این جانب قصد ندارم پول شما را پس بدهم و به همین دلیل نمی توانم آن را‏‎ ‎‏جزء قرض هایم به حساب بیاورم و اگر شما واقعاً می خواهید پولتان را پس بگیرید‏‎ ‎‏بگویید تا خرده خرده آن را به شما بدهم. ایشان می گویند نه، ولی تو باید آن را به‏‎ ‎‏عنوان قرض حساب کنی؛ چون هر وقت به آن پول احتیاج داشتم آن را از تو پس‏‎ ‎‏می گیرم و بنابر این در موقع حساب سال آن را جزء قروضات خود به حساب بیاور.‏‎ ‎‏اکنون تکلیف این جانب چیست؟ آیا می توانم پولی را که پدرم به من داده جزء‏‎ ‎‏قرض هایم حساب کنم؟ و من الله‌ التوفیق‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که دو سال قبل پول از پدرتان گرفته اید از درآمد‏‎ ‎‏این سال که حساب می کنید کسر نمی شود.‏

‏‏[سؤال 4728]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3807‏

‏‏2. شرکت نفت مبلغی برای خرید خانه به کارگران وام می دهد؛ آیا وجوهات‏‎ ‎‏شرعیه شامل این وام که به تدریج از حقوقمان کسر می شود می گردد؟ ضمناً بعضی از‏‎ ‎‏کارگران که منزل سازمانی از طرف شرکت دارند خانۀ خریداری شده با وام را به‏
‏‎

‎‏دیگران نیز اجاره می دهند؛ حکم آن چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وام را در مؤونه صرف کنند، خمس ندارد. و در غیر این‏‎ ‎‏صورت هر مقدار قسط آن ادا شده خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4729]‏‏ ‏ ‏ 2301‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏آقایان کارگر که از افغانستان به خارج برای کار و کسب می آیند و در وطن مدیون‏‎ ‎‏هستند و بعد از ایشان، عیالشان قرض نموده به مصرف رسانیده اند و آقایان در مدت 3‏‎ ‎‏سال که این جا هستند پولی که کار کرده اند، سهم و خمس دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر دین برای مؤونه سال باشد از درآمد سال کسر می شود.‏

‏‏[سؤال 4730]‏‏ ‏ ‏ 2302‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏احتراماً به عرض عالی می رسانم: این جانب با داشتن تاریخ سال مبلغ 000 / 30‏‎ ‎‏تومان در تهیۀ عمارت مقروض هستم، 000 / 6 تومان دارم، از سر سالم چند روزی‏‎ ‎‏می گذرد و حقوق آخر سال است و قبل از سال ندانستم به قرض خود بدهم، آیا‏‎ ‎‏مجازم آن مبلغ را به قرض خود بپردازم یا دادن خمس آن ضروری است؟ خواهشمند‏‎ ‎‏است جواب مرقوم و به مهر شریف مزیّن فرمایید. سایۀ عالی مستدام‏

‏‏بسمه تعالی، اگر همان سال قرض کرده اید یا برای ساختمان منزل بدهکار‏‎ ‎‏شده اید می توانید خمس مبلغ مرقوم را ندهید.‏

‏‏[سؤال 4731]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2254‏

‏‏2. شخصی برای اولین مرتبه اموالش را حساب کرده که خمس آن را رد کند و‏‎ ‎‏مقداری هم مدیون است که باید از حالا تا یک سال به تدریج بپردازد، آیا این بدهی را‏‎ ‎‏می تواند از اصل سرمایه کم کند یا خیر؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، در صورتی که دین مربوط به سرمایه یا مؤونه همان سال باشد،‏‎ ‎‏می تواند کسر نماید.‏

‏‏[سؤال 4732]‏‏ ‏ ‏ 2303‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک حضرت مستطاب حجت الاسلام والمسلمین آیت الله‌ العظمی‏‎ ‎‏خمینی مدّ ظله الشریف، با تقدیم سلام و تحیات وافره‏

‏‏شخصی از راه کار مقداری سرمایه تحصیل نموده و مقداری هم زمین موروثی‏‎ ‎‏دارد و در مقابل هم مقداری مقروض است و حسابی هم نداشته؛ آیا در مقابل آنچه‏‎ ‎‏مقروض است از سرمایه کسر کند و تتمه ای اگر باشد تخمیس کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر دین بر سرمایه یا مؤونه زندگی در همان سال بوده، استثنا‏‎ ‎‏می شود و در غیر این صورت اگر ادا نکرده کسر نمی شود و باید خمس تمام‏‎ ‎‏آنچه از راه کسب به دست آورده و سر سال موجود است را بدهد.‏

‏‏[سؤال 4733]‏‏ ‏ ‏ 2304‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏با عرض سلام به امام امت و ملت شهیدپرور ایران و درود بر شهیدان اسلام؛‏‎ ‎‏استدعا دارم جواب چند مسأله زیر را برای ما به آدرس روی پاکت ارسال فرمایید که‏‎ ‎‏برای تعدادی از ما که شک داریم، روشن شود.‏

‏‏1. شخصی خمس مال خود را داده و در بین سال برای مایحتاج زندگی خود،‏‎ ‎‏مبلغی از اشخاص و یا مغازه قرض نموده است؛ از طرفی در بانک هم مبلغی پول‏‎ ‎‏موجود داشته که یا دسترسی نداشته یا نخواسته آن را بردارد؛ الآن تاریخ سال خمسی‏‎ ‎‏او فرا رسیده، آیا به همۀ پولی که در بانک دارد خمس تعلق می گیرد یا باید پولی را که‏‎ ‎‏در بین سال برای مخارج زندگی قرض نموده از آن پول کسر و به بقیۀ موجودی‏‎ ‎‏خمس بپردازد؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، قرضی را که برای مخارج گرفته، می تواند سر سال از درآمد‏‎ ‎‏اضافی کم کرده و بقیه را تخمیس نماید.‏

‏‏[سؤال 4734]‏

‏‏2. به طوری که استحضار دارند در دهات، خرج سالیان‏‏ۀ‏‏ خود را غلات (گندم ـ‏‎ ‎‏جو) نگهداری می نمایند. شخصی که مقداری گندم برای خرج سالیان‏‏ۀ‏‏ خود نگه داشته‏‎ ‎‏و در عرض سال، احتیاج به بعضی از وسایل و‏‎ ‎‏مایحتاج زندگی دارد و برای احتیاط‏‎ ‎‏(مبادا این که قبل از خرمن که سال خمس او می باشد، خرجی وی تمام بشود یا سال‏‎ ‎‏آینده محصولات وی کفاف خرجی وی را ندهد) از فروختن گندم مازاد صرف نظر‏‎ ‎‏نموده و مقداری، از اشخاص و یا مغازه ها برای مخارج روزمر‏‏ۀ‏‏ خود قرض می کند،‏‎ ‎‏وقتی که سال خمسی وی فرا رسید، مثلاً 2 خروار گندم در منزل اضافه بر خرجی‏‎ ‎‏سالیانه موجود مانده و در مقابل، مبلغی در حدود مثلاً 000 / 15 ریال به مغازه ها‏‎ ‎‏بدهکار است، آیا به هم‏‏ۀ‏‏ گندم مازاد، خمس تعلق می گیرد یا بایستی مبلغ بدهی را از او‏‎ ‎‏کسر نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، می تواند مبلغ بدهی خود را از مازاد کسر نماید.‏

‏‏3. شخصی با وام بانکی، منزلی را خریداری نموده و اکنون منزل او با نرخ روز بیش از یک میلیون‏‎ ‎‏تومان ارزش دارد ولی سیصد هزار تومان به بانک بدهکار است و از درآمد ماهیانه در عرض سال مثلاً‏‎ ‎‏بیست هزار تومان پس انداز کرده الف. آیا به خانۀ او خمس تعلق می گیرد یا نه؟ ب. پولی که پس انداز‏‎ ‎‏کرده، باید بابت بدهی حساب کند یا خمس او را بدهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، خانه اگر مناسب شأن او باشد خمس دادن واجب نیست و چنانچه سر سال از‏‎ ‎‏اقساط گذشته چیزی داده نشده، می تواند از پس انداز کسر نماید؛ ولی اقساط سال آینده را‏‎ ‎‏نمی توان کسر نمود.‏

‏‏4. اگر شخصی مبلغی ـ مثلاً ده هزار تومان ـ از اداره یا بانک وام بگیرد و این پول را عیناً به شخصی که‏‎ ‎‏احتیاج داشته قرض الحسنه بدهد و او هم قادر نیست یک جا این پول را بپردازد و فعلاً این پول نزد‏‎ ‎‏شخص دوم است، آیا شخص اولی که وام گرفته و قرض داده، باید خمس آن پول را بدهد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس آن واجب نیست.‏

‏
‏‎

‎‏5. شخصی کار دولتی دارد و ماهیانه حقوق و مزایای خود را دریافت می نماید و از طرفی وانت بار نمره‏‎ ‎‏کرایه هم دارد که ماهیانه، سهمیۀ بنزین آن را دریافت می کند و این بنزین را یا به مصرف کارهای‏‎ ‎‏شخصی خود می رساند یا اضافی بنزین را با قیمت بالا می فروشد، حکم این چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، مخالفت با مقررات دولت اسلامی جایز نیست.‏

‏‏6. شخص 75 ساله ای از کار افتاده، دارای یک زن مریض 70 ساله است و قبلاً در نزد شخصی دیگر کار‏‎ ‎‏می کرده و اینک به علت این که قادر به هیچ کاری نیست او را از کار برکنار نموده و مبلغی به عنوان‏‎ ‎‏بازخرید خدمت به او داده است. الآن موجودی‏‎ ‎‏این شخص شامل‏‎ ‎‏مبلغی است که قبلاً موجود داشته‏‎ ‎‏و مبلغی که از وسایل اضافی منزل فروخته، به اضاف‏‏ۀ‏‏ پول بازخریدی، جمعاً مبلغی در حدود‏‎ ‎‏000 / 150 تومان نقد در بانک دارد که خرجی این خانواده است تا مادامی که زنده هستند و از این پول،‏‎ ‎‏ماهیانه 1500 یا 2000 تومان بر می دارند و خرج می کنند و نان آور یا درآمد دیگری هم ندارند؛ آیا در‏‎ ‎‏آخر سال به باقیماند‏‏ۀ‏‏ پول این شخص، خمس تعلق می گیرد یا حکم آن چگونه است؟‏

‏‏بسمه تعالی، بهرۀ پول، ربا و حرام است و چنانچه پول موجود در بانک از درآمد کسب بوده یا‏‎ ‎‏از فروش وسایل تهیه شده از درآمد کسب باشد و خمس آن داده نشده، باید تخمیس شود.‏

‏‏[سؤال 4735]‏‏ ‏ ‏ 2305‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏اگر سر سال خمس شخصی رسید و سرمایۀ او (اعم از موجودی و مطالبات) مثلاً‏‎ ‎‏ده هزار تومان بود. از طرفی پنج هزار تومان مدیون است؛ مثلاً می گوید: این ده توپ‏‎ ‎‏پارچه را نسیه از تهران خریدم و بابت آن ها هزار تومان به بزاز تهران بدهکارم. (این‏‎ ‎‏قسمت را از مرحوم آیت الله‌ بروجردی سؤال کردیم؛ نوشته شده بود که از سرمایه‏‎ ‎‏مستثنا می شود). و هزار تومان به خباز بدهکاریم و هکذا. آیا پنج هزار تومان برابر دین‏‎ ‎‏خمس دارد یا نه؟ فرض مسأله جایی است که دین خود را ادا نکرده تا سال او رسیده‏‎ ‎‏است. ‏

‏‏بسمه تعالی، قرض هایی که برای مخارج سال خمس بوده و قرض هایی که‏‎ ‎‏در کسب حاصل شده است، باید استثنا شود. و خمس به آن ها تعلق‏‎ ‎‏نمی گیرد. و تفصیل در رساله های عملیه مذکور است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4736]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2267‏

‏‏7. مبلغ 20000 تومان که خمس آن داده شده بود، از پدرم قرض گرفته ایم و برای‏‎ ‎‏شرکت در قرعه کشی ماشین به حساب مشخص شده، واریز نموده ایم. الآن یک ماه به‏‎ ‎‏روز تعیین خمس سالمان باقی است. 20000 تومان اضافه نسبت به سال گذشته‏‎ ‎‏داریم. آیا می توانیم قرضمان را پس بدهیم و آیا برای این 20000 تومان باید خمسی‏‎ ‎‏بدهیم یا نه؟ پدرم چطور؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زاید بر 20000 تومان که قرض کرده اید، پول دیگری‏‎ ‎‏دارید باید خمس بدهید و بر پدر شما که یک بار خمس آن را داده، دو‏‎ ‎‏مرتبه خمس واجب نیست.‏

‏‏[سؤال 4737]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2157‏

‏‏4. اشخاصی که در بین سال برای مؤونه زندگی قرض می کنند و در آخر سال که‏‎ ‎‏می شود مبلغی استفاده کرده اند که به اندازه قرضی است که کرده اند یا بیشتر اولاً به‏‎ ‎‏اندازه قرض را می شود وضع کرد و خمس آن را ندهد یا خیر؟ و بر فرض جواز وضع‏‎ ‎‏و عدم وجوب خمس در سال بعد اگر از ربح همان سال بعد آن قرض سال گذشته را‏‎ ‎‏بدهد بدون دادن خمس با این که آن مبلغ که در سال قبل استفاده کرده بود و چون در‏‎ ‎‏مقابل آن قرض داشت خمس نداده بود موجود است و مصرف نکرده یا این که در این‏‎ ‎‏صورت باید خمس آن مبلغ که قرض سال گذشته را داده بدهد یا خمس آن مبلغ که از‏‎ ‎‏سال قبل مانده و خمس آن را نداده.‏

‏‏بسمه تعالی، قرض بر مؤونه از ربح استثنا می شود و اگر بعد از استثنا از‏‎ ‎‏ربح سال بعد دین را اداء کرد باید خمس آنچه را استثنا کرده فوراً بدهد.‏

‏‏[سؤال 4738]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2142‏

‏‏4. با این بدهکاری که تا آخر سال یا تا چند سال دیگر دارم، آیا لازم است آخر سال‏‎ ‎‏به حساب رسیدگی شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، لازم است و بدهی بر مؤونۀ سال کسر می شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4739]‏‏ ‏ ‏ 2306‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. شخصی که برای مؤونه خود قرض می کرد و آخر سال نمی آید حساب کند چند‏‎ ‎‏روزی یا یک ماهی تأخیر می اندازد موقع حساب می تواند به مقدار مؤونه که قرض‏‎ ‎‏گرفته از منافع همان سال وضع کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد.‏

‏‏2. در کفاره تأخیر، اطعام کفایت می کند یا تسلیم مدّ، معین است؟‏

‏‏بسمه تعالی، مدّ طعام باید داد.‏

‏‏[سؤال 4740]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2347‏

‏‏4. شخصی که حساب سال نگه نداشته و اموالی را ـ اعم از منقول و غیر منقول ـ‏‎ ‎‏خریده و از بابت خرید آن ها مبالغی هم بدهکار شده است، در حال حاضر تکلیفش‏‎ ‎‏چیست؟ آیا می تواند بدهکاری خود را جزء مؤونه حساب کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، بدهی اگر برای خود آن اموال است از آن کسر می شود.‏

‏‏[سؤال 4741]‏‏ ‏ ‏ 2307‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏اگر کسی مقروض باشد آیا به مواد غذایی و غیره که در عرض سال خریده و اضافه‏‎ ‎‏آمده است خمس تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر دین بر مؤونۀ سال باشد، می تواند از آنچه از درآمد کسب و‏‎ ‎‏حقوق سر سال باقیمانده کسر نماید.‏

‏‏[سؤال 4742]‏‏ ‏ ‏ 2308‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 3 / 1362‏

‏‏جناب مستطاب حجت الاسلام و المسلمین، حاج آقای رسولی؛ سلام علیکم‏

‏‏لطفاً این چند مسأله سؤال شود:‏

‏
‏‎

‎‏1. شخصی از بانک وامی گرفته جهت منزل یا کسب و غیره به مدت 15 سال؛‏‎ ‎‏یک سال از تاریخ گرفتن گذشته و هنوز مصرف نکرده، آیا این پول خمس دارد‏‎ ‎‏یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس ندارد.‏

‏‏2. شخصی زمینی را از دیوانه ای خریده و سپس آن را به دیگری فروخته، تکلیف چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، معامله باطل است.‏

‏‏[سؤال 4743]‏‏ ‏ ‏ 2309‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. اگر کسی حساب سال خمسی دارد، در بین سال مقداری وام بگیرد، سر سال‏‎ ‎‏مقداری از آنچه وام گرفته زیاد بیاید، آیا خمس دارد یا نه؟ و در سال بعد آیا می تواند‏‎ ‎‏بدهکاری خود را که از سال قبل مانده از مؤونه بپردازد؟‏

‏‏بسمه تعالی، خمس ندارد و می تواند از ربح بین سال بپردازد.‏

‏‏2. بنا بر آنچه در تحریر آمده است «در مال مجهول المالک علی الاحوط اجازه از حاکم شرع‏‎ ‎‏می خواهد» خواهش دارم اجازۀ پرداخت مال مجهول المالک به فقیر بدهید؟‏

‏‏بسمه تعالی، شما مجازید اگر مال مجهول المالکی دارید به فقیر صدقه دهید.‏

‏‏3. اگر بعد از سی روز تردید در مسافرت تمام باید خواند، حالا آیا اگر به جهت دیگر شکسته می خوانده‏‎ ‎‏ـ مثل این که بیش از یک ساعت و دو ساعت از حد ترخص هر روز بیرون می رفته ـ آیا بعد از سی روز‏‎ ‎‏هم باید تمام بخواند؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم مذکور در صورتی است که در یک محل، سی روز متردداً بماند.‏

‏‏[سؤال 4744]‏‏ ‏ ‏ 2310‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 10 / 1361‏

‏‏حضرت امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی‏

‏‏محترماً این جانب مبلغی به طور قرض الحسنه به مدت یک سال از کسی دریافت‏‎ ‎‏نموده ام، که این مبلغ را کم کم در جایی پس انداز نموده تا در سررسید، یک جا کل مبلغ‏
‏‎

‎‏را پرداخت نمایم؛ لذا اعلام فرمایید که آیا برای مبلغ پس انداز شده، در پایان سال مالی‏‎ ‎‏خمس تعلّق می گیرد یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قرض را پس انداز کرده اید خمس ندارد؛ ولی اگر از حقوق‏‎ ‎‏پس انداز کرده اید، در صورتی که قرض برای مؤونه سال باشد، به مقدار آن‏‎ ‎‏خمس ندارد. ‏

‏‏[سؤال 4745]‏‏ ‏ ‏ 2311‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی حاج آقا روح الله‌‏‎ ‎‏الموسوی الخمینی، ادام الله‌ ظلّکم العالی علی رؤوس المسلمین‏

‏‏مستدعی است مسائل ذیل را جواب مرحمت فرمایید.‏

‏‏1. شخصی وسایلی از قبیل فرش و یا یخچال و یا سایر چیزهایی که جزء مؤونه‏‎ ‎‏حساب می شود خریداری می نماید ولی پول آن ها را در رأس سال نپرداخته و بدهکار‏‎ ‎‏است؛ آیا می تواند بدهکاری خود را از ربح آن سال کسر و استثنا کند و یا خیر؟‏

‏‏در ثانی، چنانچه اجناس خریداری شده را مدت دار خریده و باید در سال آتی‏‎ ‎‏پرداخت نماید ولی چون از مؤونۀ امسال است، در این صورت می تواند از ربح سال‏‎ ‎‏استثنا و کسر نماید و یا نمی تواند و باید ربح به دست آمده کلاًّ تخمیس شود توضیحاً‏‎ ‎‏بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، بدهی بر مؤونۀ سال از ربح بین سال کسر می شود ولی چنانچه‏‎ ‎‏بدهی را باید به اقساط بپردازد، اقساط هر سال از مؤونۀ آن سال محسوب‏‎ ‎‏می شود.‏

‏‏[سؤال 4746]‏

‏‏2. شخصی مبلغی از بانک قرض کرده و در مؤونه مصرف کرده ولی این پول را‏‎ ‎‏باید در سال های بعد به بانک بپردازد. آیا در رأس سال، این شخص می تواند مبلغی را‏
‏‎

‎‏که برای مؤونه قرض کرده، از ربح به دست آمده در همان سال، کسر و استثنا نماید و یا‏‎ ‎‏نمی تواند؟‏

‏‏بسمه تعالی، در این سال نمی تواند کسر کند و از ربح سالی که قرض را باید‏‎ ‎‏ادا کند کسر می شود.‏

‏‏3. شخصی از نظر نداشتن منزل مسکونی در مشقت است؛ ارباح به دست آمدۀ خود را قبل از فرا‏‎ ‎‏رسیدن سال به زوجۀ خود می بخشد تا چنانچه به حد کافی رسید منزل مورد نیاز خود را بتواند تهیه‏‎ ‎‏نماید. بفرمایید در این مورد، اشکالی هم وارد است یا خیر؟ و آیا خمس به زوجه یا زوج تعلّق می گیرد‏‎ ‎‏یا نمی گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مزبور باید خمس بدهد.‏

‏‏4. آیا می تواند انسان در نماز و روزه مقلد دو نفر بوده باشد؛ به این معنا که نمازش را در محل کار‏‎ ‎‏شکسته بخواند و روزه اش را به فتوای مرجع دیگر بگیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، با علم به این که یکی از دو فتوا صحیح نیست نمی تواند به این دو فتوا عمل کند و‏‎ ‎‏باید تقلید از اعلم یا محتمل الاعلمیه نماید و اگر ممکن نیست، به فتوای یکی عمل کند.‏

‏‏5. چنانچه انسان نذر کند برای برآمدن حاجتش پولی را به فقیر بدهد، آیا بعد از برآمدن حاجتش‏‎ ‎‏می تواند این پول را به واجب النفقۀ فقیر خود بدهد ـ مثل پدر و مادر و یا غیره ـ و یا نمی تواند.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در غیر نفقۀ واجبه صرف شود مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 4747]‏‏ ‏ ‏ 2312‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏‏خدمت حضرت مستطاب حجت الاسلام والمسلمین، آیت الله‌ العظمی خمینی،‏‎ ‎‏مدّ ظله الشریف، با تقدیم سلام و تحیات، معروض است:‏

‏‏شخصی مقداری زمین موروثی دارد و مقداری هم مقروض می باشد؛ آیا وقت‏‎ ‎‏تخمیس لازم است زمین در مقابل قرض قرارداده شود و بقیه اموال او تخمیس گردد و‏‎ ‎‏یا از بقیه اموال قرض را پرداخت و یا کسر کند و بقیه باقیمانده را تخمیس نماید.‏

‏‏بسمه تعالی، قرض اگر از برای مؤونه سال بوده، می تواند از ارباح کسر و‏‎ ‎‏خمس بقیه را بدهد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4748]‏‏ ‏ ‏ 2313‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. زیدی در آخر هر سال که به حساب مازاد خود رسیدگی می کرد مثلاً اگر از نقد‏‎ ‎‏و جنس هزار تومان داشت و پانصد تومان مثلاً مقروض بوده، فقط خمس پانصد‏‎ ‎‏تومان را می داد، آیا به نظر مبارک شما صحیح است صرف مقابله مازاد با دین یا ادای‏‎ ‎‏آن قبل از تمام شدن سال از مؤونه است؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قرض مذکور برای معاش بین سال بوده باید استثنا شود‏‎ ‎‏اگر چه نپرداخته باشد ولی در قروض دیگر تا نپرداخته مؤونه نیست و باید‏‎ ‎‏خمس بدهد.‏

‏‏2. سوغاتی که زائرین از مکه و کربلا برای اقارب و دوستان می گیرند چنانچه تا وقت رساندن به آن ها‏‎ ‎‏چند ماهی از سال خمسشان بگذرد آیا از مؤونه سال قبل است که سفر کرده یا باید تخمیس گردد؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید تخمیس شود.‏

‏‏3. فرموده اید احتیاط واجب در اموالی که نمی داند مکلف که در بین سال تهیه نموده یا بعد از گذشتن‏‎ ‎‏سال، صلح با حاکم شرع است، آیا کسی که سال نداشته در غیر سال اول به چه نحو می تواند بین سال‏‎ ‎‏و آخر سال را تمیز بدهد و اصولاً تعیین سال را برای تاجر و کاسب و امثال این ها واجب می دانید؟ یا‏‎ ‎‏خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، کسی که سال نداشته و اجمالاً می داند به او خمس تعلق گرفته با او به طور‏‎ ‎‏مصالحه انجام دهید و سال را از همان وقت مصالحه قرار دهید.‏

‏‏4. صاحبان اغنام و احشام که در کوهستان ها به سر می برند دیده شده بعضی سال خمس خود را اول‏‎ ‎‏فروردین قرار داده اند، در حالی که کاه و علفی که تهیه نموده اند تا اول خرداد مثلاً باید به صرف آن‏‎ ‎‏حیوانات برسانند، آیا به نظر حضرت آیت الله‌ از این قبیل اشیا جزء مؤونه سال قبل محسوب می شود،‏‎ ‎‏یا ملاک همان اضافه و مازاد است در آخر سال کیف کان.‏

‏‏بسمه تعالی، در آخر سال باید خمس بدهند.‏

‏‏5. اشخاصی که شغل آن ها سفر نیست ولی کار و شغل آن ها در سفر است مانند معلمین مثلاً و باید‏‎ ‎‏مسافت بیش از چهار فرسخ را هر روز یا هر هفته طی کنند تکلیف نماز و روزه آن ها در دوران سال‏‎ ‎‏چیست.‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، قصر است.‏

‏‏6. دختری که از قم به تهران شوهر می رود چنانچه برای دیدن والدین و اقاربش که به قم عودت می کند‏‎ ‎‏نخواهد ده روز بماند تکلیف عباداتش چیست و آیا وطن اصلی پدر با وطن اتخاذی او در این مسأله‏‎ ‎‏فرقی دارد یا خیر و آیا قصد دختر را در اعراض و عدم اعراض ذی دخل می دانید یا خیر.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وطنش بوده تا اعراض ننموده حکم وطن دارد و نمازش تمام است.‏

‏‏7. مأذون از قبل حاکم شرعی چنانچه خود مورد برای اخذ وجوهات باشد می تواند از سهم امام و غیره‏‎ ‎‏ابتداءً برای خود قبول کند بعد به مستحق دیگر از طلاب در مورد سهم امام، و مظالم و زکوات در مورد‏‎ ‎‏سایر فقرا بپردازد یا خیر.‏

‏‏بسمه تعالی، بَسته به اجازه هست.‏

‏‏8. فرموده اید: سهم سادات هم، با اذن حاکم شرع باید به سادات داده شود، آیا کسی که در این مسأله از‏‎ ‎‏مرحوم آیت الله‌ بروجردی تقلید نکرده بوده ولی در مسائل دیگر مقلد بوده ولو فرضاً یک مسأله تقلید‏‎ ‎‏کرده باشد اجازه می فرمایید در این مسأله از فتوای ایشان استفاده کند یا خیر؟ چون مکرر سهم سادات‏‎ ‎‏به سادات فقیر مثلاً داده به خیال این که در سهم سادات اجازه لازم نیست.‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد.‏

‏‏9. پدر و پسری است که در زندگی نسبت به همدیگر نهایت احترام قائل می شوند و یک جا تا به حال‏‎ ‎‏زندگی نموده اما تا حدی حساب مداخل هر یک در دست خود می باشد و سال خمس هر دو هم به‏‎ ‎‏نحو اشتراک یک روز بوده آیا در آخر سال دخل هر کدام را با قرض دیگری می شود کسر و انکسار کرد‏‎ ‎‏یا هر کدام مداخل و قروضشان مربوط به خودشان است.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شرکت نداشته اند هر کدام دخل و خرجشان علی  حده است.‏

‏‏10. معمول است بعد از نمازها اول به حضرت اباعبدالله‌ علیه السلام، بعد به حضرت امام هشتم علیه السلام، سپس به‏‎ ‎‏حضرت ولی عصر ارواحنا له الفداء سلام می کنند، آیا این کیفیت دستوری رسیده یا نه و به نظر شریف‏‎ ‎‏شما رجحان دارد اگر دستوری نرسیده باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، سلام به ائمّه هدی مستحب است.‏

‏‏[سؤال 4749]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6815‏

‏‏3. کسی که قرض دارد و می داند آخر سال چیزی زیاد نمی آورد، آیا باید حساب‏‎ ‎‏سال داشته باشد و حساب کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، لازم نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4750]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6512‏

‏‏5. آیا می شود تمام آنچه مازاد بر خرج سال است ـ مثل پول نقد و مازاد مصرف‏‎ ‎‏مواد غذایی و وامی که در فوق به آن اشاره شد ـ همه را به پول حساب کند و جزو‏‎ ‎‏دارایی باشد؛ بعد بیاید آنچه بدهی دارد ـ مثلاً بدهی به اشخاص و بدهی به بانک از‏‎ ‎‏بابت وام فوق که مصرف نکرده ـ را هم جمع بزند و جمع آن را که بدهی حساب‏‎ ‎‏می شود، از دارایی کم کند و هرچه می ماند، خمس آن را بدهد؟ مثلاً هزار تومان مازاد‏‎ ‎‏مواد غذایی در منزل دارد و ده هزار تومان پول نقد دارد و صد هزار تومان پول وامی که‏‎ ‎‏گرفته است، جمعاً یک صد و یازده هزار تومان دارایی حساب کند؛ بعد حساب کند‏‎ ‎‏نود هزار تومان به بانک بدهکار است و پنج هزار تومان به یک نفر دیگر بدهکار است،‏‎ ‎‏جمعاً نود و پنج هزار تومان بدهکار است و خالص آن شانزده هزار تومان برایش مانده‏‎ ‎‏که خمس آن را حساب کند و بدهد.‏

‏‏بسمه تعالی، بدهی اقسامی دارد که در رساله ذکر شده است و برای تصفیۀ‏‎ ‎‏حساب می توانند نزد یکی از وکلای این جانب مراجعه کنند.‏

‏‏[سؤال 4751]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 5429‏

‏‏7. سر سال من رسید و 5000 تومان منفعت سال دارم که باید خمس آن را بدهم‏‎ ‎‏ولی 5000 تومان یا بیشتر و کمتر بدهکاری دارم، تکلیف من چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، بدهی اگر بابت مؤونه باشد از درآمد کسر می شود.‏

‏‏[سؤال 4752]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 927‏

‏‏4. آیا با وجود حدود ده هزار تومان قرض، به پول پس انداز ـ حدود دو یا سه هزار‏‎ ‎‏تومان ـ خمس تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پس انداز و قرض، مربوط به یک سال باشد و قرض، بابت‏‎ ‎‏مؤونه باشد، پس انداز آن سال، خمس ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4753]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1012‏

‏‏4. شخصی سر سالش رسیده؛ ولی 20 هزار تومان به صندوق قرض الحسنه‏‎ ‎‏بدهکار است که ماهی هزار تومان می دهد. آیا این 20 هزار تومان را کم کند از منفعت‏‎ ‎‏خود یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قرض برای مؤونه بوده، مبلغی که قسط همان سال است‏‎ ‎‏کسر می شود.‏

‏‏[سؤال 4754]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2296‏

‏‏3. اگر کسی در شش ماهۀ اول سال خود، درآمدی نداشته باشد و از سرمایۀ خود‏‎ ‎‏در مؤونه صرف کند و در شش ماهۀ بعد مقداری ربح حاصل گردد آیا می تواند با آن‏‎ ‎‏مقدار ربح، سرمایۀ خود را ترمیم کند، بدون آن که خمس آن مقدار را بدهد یا باید‏‎ ‎‏خمس آن ربح حاصله را بعد از گذشت سال ادا نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر سرمایۀ او در جریان کسب است می تواند از ربح نقص‏‎ ‎‏سرمایه را تتمیم کند.‏

‏‏[سؤال 4755]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2037‏

‏‏2. کسی که برای خریدن خانه بدهکار بانک می باشد و روزی را سال نگهداشته و‏‎ ‎‏اقساط بانک همه ماهه باید پرداخت شود، سر سال وضعیت خمسش چگونه است، با‏‎ ‎‏توجه به این که به بانک بدهکار است ولی ممکن است علاوه بر پرداخت یکی از‏‎ ‎‏اقساط مبلغی نقد برایش بماند.‏

‏‏بسمه تعالی، هر مقدار از اقساط که در بین سال پرداخت شده جزء مؤونه‏‎ ‎‏همان سال محسوب است و خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4756]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1673‏

‏‏4. اگر کسی سر سالش مقداری از درآمدش اضافه آمد، در صورتی که بدهکاری به‏‎ ‎‏افراد یا بانک ها دارد و هنوز وقت پرداخت آن قسط ها نرسیده، آیا این درآمد سالیانه‏
‏‎

‎‏خمس دارد یا نه؛ در صورتی که اگر خواسته باشد بپردازد باز هم بدهکار می باشد؟‏‎ ‎‏و  آیا شهریۀ طلاب اگر مقداری از خرج آن ها اضافه بیاید سر سال خمس دارد‏‎ ‎‏یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، بدهی که باید سال بعد پرداخت شود از درآمد سال کسر‏‎ ‎‏نمی شود، و اضافۀ شهریه خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4757]‏‏ ‏ ‏ 2314‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏بنده می خواستم زمینی را بخرم چون پول نقد می خواستند سی هزار تومان وام‏‎ ‎‏برداشتم و بعد معامله مان نشد و زمین مناسب دیگر پیدا نکردم و این پول را در بانک‏‎ ‎‏گذاشتم تا آماده باشد و این پول در بانک سال به رویش آمد و در مدت یک سال ده‏‎ ‎‏هزار تومان قسط او را داده ام و بیست هزار تومان هنوز مقروضم، کدام یک از این ها‏‎ ‎‏خمس دارد یا اصلاً ندارد، حکم الله‌ را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، مبلغ پرداختی قسط وام اگر از درآمد کسب پرداخت شده‏‎ ‎‏خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4758]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 155‏

‏‏6. شخصی به طور مثال پانصد تومان پول به کسی مقروض است و پانصد تومان‏‎ ‎‏هم سهم مبارک امام علیه السلام بدهکار است و موجودی وی پانصد تومان است؛ پانصد‏‎ ‎‏تومان را به کی بدهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر دو، دین است؛ اگر یکی دارای رجحان باشد، ترجیح دهد‏‎ ‎‏والاّ مخیّر است و چنانچه بتواند در فرض مسأله، به حاکم شرع مراجعه و‏‎ ‎‏اجازه بگیرد و صرف در دین غیر سهم کند.‏

‏‏[سؤال 4759]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1890‏

‏‏12. کسانی که در آخر سال به حساب سال خود می رسند دیونی دارند آیا کسر‏
‏‎

‎‏دیون کفایت می کند یا باید ادا کنند به حکم اداء الدیون من المؤونه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر دین برای مؤونه همین سال بوده استثنا می شود هر چند‏‎ ‎‏اداء نشده باشد و در سایر دیون در صورتی که در بین سال ادا شده باشد‏‎ ‎‏استثنا می شود وگرنه مستثنا نیست.‏

‏‏[سؤال 4760]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1849‏

‏‏2. این دیون مربوط به 35 سال قبل به این طرف بود، ولی کفاره را کلاً و یک جا از‏‎ ‎‏محل درآمد آخرین سال خود انجام داده ام و نه آن که از درآمد هر سال به طور جداگانه‏‎ ‎‏کفاره آن سال را تأدیه نمایم.‏

‏‏در این صورت وضع شرعی آن چگونه است؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد و خمس واجب نشده است.‏

‏‏[سؤال 4761]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4805‏

‏‏5. کسی که مقداری برنج، ذرّت غذایی و بعضی از لوازم زندگی دارد که در سال‏‎ ‎‏استفاده نشده، یا محصول قبل، بعد از به دست آمدن محصول سال جدید، باقیمانده و‏‎ ‎‏طرف مقداری بدهکاری دارد، آیا به این اموال خمس تعلق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، باقیماندۀ اجناس خمس دارد و اگر بدهی برای مؤونه سال‏‎ ‎‏باشد کسر می شود.‏

‏‏[سؤال 4762]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6512‏

‏‏2. در مورد وام فوق، با توجه به این که وام گیرنده هر ماه، مبلغی بابت اقساط وام به‏‎ ‎‏بانک پرداخت می کند و با توجه به این که مقداری از وام را از حقوق خود یا درآمد‏‎ ‎‏کسب به طور اقساط ماهیانه به بانک پرداخت کرده، ولی تمام مبلغ وام را دارد و خرج‏‎ ‎‏نکرده، حال وقتی که سر سال رسید و بخواهد خمس خود را حساب کند، چه صورتی‏‎ ‎‏دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر مقدار از وام را که ادا کرده خمس دارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4763]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6817‏

‏‏5. فردی احتیاج به مسکن دارد و خانه ای را به طور اقساط می خرد یا پول آن را‏‎ ‎‏قرض می نماید و در ظرف چند سال می پردازد. آیا به پولی که هر سال در بین سالش‏‎ ‎‏ادا می نماید خمس تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، پولی که در هر سال بابت بدهی مسکن مورد حاجت پرداخت‏‎ ‎‏می شود از مؤونه همان سال محسوب است و خمس ندارد‏

‏‏[سؤال 4764]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2115‏

‏‏2. کسی که مقروض است و پول جمع می کند تا قرض خود را بدهد، اگر از این‏‎ ‎‏پولی که جمع می کند سال بگذرد آیا خمس به آن تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، پولی که جمع می کند سرسال خمس دارد، مگر این که قرض‏‎ ‎‏برای مؤونه همان سال باشد.‏

‏‏[سؤال 4765]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 7230‏

‏‏2. برای ساختن خانۀ مسکونی، مبلغی در سال جاری به عنوان وام دریافت کرده ام‏‎ ‎‏که ماهیانه مبلغ 000 / 20 ریال بپردازم؛ چون بازپرداخت وام به سال بعد خواهد کشید،‏‎ ‎‏دو سؤال مطرح می شود: ‏

‏‏الف. آیا این جانب موظّفم خمس این وام را در پایان سال 1361 بپردازم، با توجه‏‎ ‎‏به این که شروع ساختمان در سال 1362 شمسی خواهد بود؟‏

‏‏ب. آیا حق دارم از درآمد سال 1362 اقساط وام را بدون محاسبۀ خمس آن‏‎ ‎‏بپردازم؟‏

‏‏بسمه تعالی، وام خمس ندارد و دادن اقساط از درآمد مانع ندارد و‏‎ ‎‏خمس  ندارد؛ مگر این که پولی که قسط وام آن پرداخت شده، سر سال باقی‏‎ ‎‏بماند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4766]‏‏ ‏ ‏ 2315‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏1. شخصی که منزل مسکونی ای که در شأن اوست، در چند سال از ربح کاسبی اش‏‎ ‎‏بخرد، آیا خمس دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر منزل را بر ذمه خریده و تدریجاً از ارباح پرداخته، خمس‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏2. در صورتی که فردی سال داشته باشد و زمین درخت داری را برای امرار معاش، با پول قرضی به مبلغ‏‎ ‎‏دو هزار و پانصد تومان می خرد و پس از چند سال، خمس پول اصل زمین را می دهد و پس از پانزده‏‎ ‎‏سال، آن را به دوازده هزار تومان می فروشد. آیا خمس ترقی و اصل آن زمین بر او واجب است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ترقی قیمت بعد از ادای خمس حاصل شده، خمس آن واجب نیست.‏

‏‏3. ساداتی که به ظاهر مؤمن و فقیر هستند، ولی در بعضی از کارها سهل انگاری می کنند، آیا می شود به‏‎ ‎‏آنان سهم سادات داد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که متجاهر به فسق نباشند مانع ندارد، ولی باید با اجازۀ حاکم شرع‏‎ ‎‏باشد.‏

‏‏[سؤال 4767]‏‏ ‏ ‏ 2316‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پس از دعا برای آن امام عزیز و آرزوی پیروزی رزمندگان اسلام در جبهه های حق‏‎ ‎‏علیه باطل، خواهشمند است به مسائل زیر پاسخ فرمایید:‏

‏‏1. شخصی برای تعمیر خانه و پرداخت قسمتی از پول اتومبیل، جهت استفاده‏‎ ‎‏شخصی، از مردم قرض می گیرد و تا پایان سال مالی می داند که نمی تواند قرض خود‏‎ ‎‏را پرداخت نماید، آیا بر قرضی که در سال بعد می پردازد خمس تعلّق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به حساب احتیاجات زندگی قرض نموده، پرداخت بدهی‏‎ ‎‏از درآمد سال بعد خمس ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏2. شخصی مبلغی سهمین بدهکار است و مسأله را از دفتر امام سؤال نموده و طبق دستور دفتر امام،‏‎ ‎‏مبلغ بدهی سهمین را به تدریج می پردازد، اما نه به دفتر امام، بلکه به دفتر آیت الله‌ منتظری و تا کنون‏‎ ‎‏مبلغی پرداخت و رسید دریافت نموده، آیا بقیۀ سهمین را به دفتر آیت الله‌ منتظری یا به اشخاص دیگر‏‎ ‎‏بدهد اشکالی ندارد یا باید به دفتر امام ارسال دارد؟ در صورت دوم، شمارۀ حساب و آدرس صحیح را‏‎ ‎‏اعلام فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، باید بر طبق اجازه ای که گرفته عمل نماید.‏

‏‏3. شخصی خانه ای را در پانزده سال پیش تهیه کرده و مسلّم می داند که خمس بدهکار نیست و پول‏‎ ‎‏زمین خانه را خمسش را پرداخته است‏‎ ‎‏و هر وقت از خرج سال زیادتر داشته، خمس پرداخت نموده،‏‎ ‎‏ولی حالا فراموش کرده که آیا آنچه در خلال سال تهیه نموده خمس داده یا جزء مؤونه به حساب‏‎ ‎‏آورده؛ اکنون می خواهد خانه را ـ چون در جوار حمام است و زیاد ناراحت هستند خانواده اش ـ‏‎ ‎‏بفروشد و خان‏‏ۀ‏‏ دیگری تهیه کند؛ آیا به مجرد فروش باید خمس بدهد ولو این که این پول را گرفته و به‏‎ ‎‏فاصل‏‏ۀ‏‏ چند روز بابت بهای خان‏‏ۀ‏‏ جدید پرداخت می نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، باید پول فروش خانه را احتیاطاً بپردازد.‏

‏‏4. شخص دیگری دارای سه باب خانه است که اولی را در حدود 20 سال گذشته تهیه نموده و حساب‏‎ ‎‏سال داشته و در خلال سال تهیه نموده؛ دومی و سومی را در اوان انقلاب یکی را خریداری و دیگری‏‎ ‎‏را ساخته و آن یکی را که ساخته هنوز تکمیل نشده؛ آیا سهمین این خانۀ در دست ساختمان، طبق‏‎ ‎‏پولی است که خرج شده و می شود یا طبق قیمت فعلی است؟ زیرا به علت نبودن پول، حدود سه سال‏‎ ‎‏طول کشیده که به تدریج ساخته شده و قبلاً زمین و مصالح ارزان بوده.‏

‏‏و خانه ای که ساخته خریداری نموده، آیا سهمین طبق قیمت خریداری شده باید پرداخت شود یا قیمت‏‎ ‎‏فعلی تخمیس شود؟ و چون پرداخت سهمین یک جا مقدور نیست، لازم است یکی از خانه ها را‏‎ ‎‏بفروشد و سهمین را بدهد یا این که به تدریج بپردازد اشکالی ندارد؟ نظر عالی را اعلام فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، به قیمت فعلی خمس دارد.‏

‏‏[سؤال 4768]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1745‏

‏‏6. پولی به مبلغ 18 هزار تومان در بانک اسلامی به سپرده گذاشتم و فعلاً قرض‏‎ ‎‏دارم. پس از آن که وامش تمام شد، آیا این پول خمس دارد؟ در صورتی که این پول هم‏‎ ‎‏قرض بوده، ولی پرداخت شده حکم آن چیست؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، اگر قرض برای گذاشتن پول در بانک بوده و از ارباح مکاسب‏‎ ‎‏ادا شده، باید خمس مبلغی که در بانک موجود است را بدهید و اگر وام‏‎ ‎‏دیگری در بین هست، تفصیلی دارد که در رساله عملیه ذکر شده است.‏

‏‏[سؤال 4769]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2033‏

‏‏9. خمس را از پول غیر مخمس می شود داد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد ولی مقدار خمس موجود در آن، به جای خودش‏‎ ‎‏حساب می شود؛ مثلاً اگر بیست تومان بدهکار باشد و از پول غیر مخمس‏‎ ‎‏خواست بدهد، باید بیست و پنج تومان بدهد.‏

‏‏[سؤال 4770]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1971‏

‏‏2. اگر مقداری پول قرض کرده باشم برای مخارج ازدواج یا خرید بعضی از‏‎ ‎‏وسایل مورد نیاز زندگی و مقداری از حقوقم را در هر ماه بابت این قرض بدهم، باز‏‎ ‎‏هم در این مورد خمس به اموال بنده تعلق می گیرد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، هرچه که در بین سال بابت بدهی مزبور پرداخت شده خمس‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏[سؤال 4771]‏‏ ‏ ‏ 2317‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏قم، دفتر محترم امام خمینی، سلّمه الله‌ تعالی، با تشکر قبلی و عرض معذرت ‏

‏‏با این که می دانم مشغلۀ آن امام همام و دفتر وابسته خیلی زیاد است، لیکن جواب‏‎ ‎‏این مسأله را چون در رساله ها پیدا نکردم، استدعا دارم از آیت الله‌ خمینی جواب این‏‎ ‎‏مسأله را جویا شده و ارسال فرمایید. ‏

‏‏شخصی که از یکی از بانک ها یا مؤسسه دیگری وام می گیرد تا در ظرف چند سال‏‎ ‎‏به اقساط ماهیانه بپردازد، آیا در رأس هر سالی که برای حسابرسی خمس خود معین‏
‏‎

‎‏نموده، باید کلیه بدهکاری خود را به آن مؤسسه به حساب بدهی های خود بگذارد و‏‎ ‎‏یا اگر اقساطی از سال گذشته اش را نپرداخته، فقط بایستی به حساب بدهی های خود‏‎ ‎‏بگذارد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، دین اگر برای مؤونه است، قسط هر سال از درآمد آن سال‏‎ ‎‏استثنا می شود.‏

‏‏[سؤال 4772]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1970‏

‏‏2. در قباله و سند ازدواجمان ثبت شده است که بابت جهیزیه بیست هزار تومان به‏‎ ‎‏متعلقه بدهکارم و باید به مرور بپردازم و یا اثاث منزل و مایحتاج زندگی را فراهم‏‎ ‎‏نمایم. حال آیا می بایست اول این مبلغ پول و دین را ادا نمایم؟ ناگفته نماند، پیش از‏‎ ‎‏این که خمسی داده باشم ازدواج کرده بودم. چنانچه مبلغ جهیزیه را پس انداز نمایم تا‏‎ ‎‏بیست هزار تومان تکمیل شود، و این پس انداز در عرض دو سال باشد، خمس به آن‏‎ ‎‏تعلق می گیرد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، طلب زن تا ادا نشده، استثنا نمی شود و اگر پس انداز کنید، باید‏‎ ‎‏خمس آن را بدهید.‏

‏‏[سؤال 4773]‏‏ ‏ ‏ 2318‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 1 / 1361‏

‏‏حضور مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی و بنیان گذار جمهوری اسلامی‏‎ ‎‏ایران، آیت الله‌ العظمی خمینی، مدّ ظله الشریف، با تقدیم تحیت و سلام‏

‏‏مسائل ذیل جواب مرقوم شود جزاکم الله‌ عن الاسلام و اهله خیراً.‏

‏‏1. آیا شخصی می تواند در سر سال وام های طویل المدت را به تمامه کسر نموده و‏‎ ‎‏سپس تخمیس اموال کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، وام اگر برای مؤونه بوده، قسط هر سال از درآمد آن سال کم‏‎ ‎‏می شود.‏

‏
‏‎

‎‏2. اجازه می فرمایید از سهم مبارک امام علیه السلام خرج احداث و یا تعمیر مسجد شود به خصوص در‏‎ ‎‏صورت عدم تمکن؟‏

‏‏بسمه تعالی، محتاج به اجازه خاص است.‏

‏‏3. شخصی که سال جهت تخمیس اموال نداشته ولی به تدریج در خلال چند سال مبلغی داده؛ فعلاً که‏‎ ‎‏اقدام به تخمیس سرمایه می کند، مقدار مزبور را می تواند به حساب بیاورد و کسر کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بابت سهمین داده و مورد هم مصرف سهمین بوده قبول است.‏

‏‏4. شخصی به مقدار مصرف لبنیات منزل خود گاو و گوسفند دارد. آیا تخمیس آن ها هم مثل سرمایه اش‏‎ ‎‏لازم است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم سرمایه دارد.‏

‏‏[سؤال 4774]‏‏ ‏ ‏ 2319‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏شخصی که سال دارد، در بین سال خانه ای که مورد احتیاجش است می خرد و با‏‎ ‎‏خریدن خانه، مبلغی بدهکار می شود که باید ظرف دو سال پرداخت نماید؛ الآن که‏‎ ‎‏اول سالش رسیده، آیا لازم است بدهکاری خود را از سرمایه کسر نماید یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اقساط بدهی بابت خانه در هر سال، جزء مؤونۀ آن سال‏‎ ‎‏محسوب است و از درآمد آن سال کسر می شود. ‏

‏‏[سؤال 4775]‏‏ ‏ ‏ 2320‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 6 / 1358‏

‏‏حضور مبارک زعیم عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی، از درگاه احدیت سلامت، توفیق و طول عمر آن رهبر ارجمند را مسألت‏‎ ‎‏می نمایم و توأمان با احترام، استفتای مشروحۀ زیر را از نظر مبارک می گذرانم و امید‏‎ ‎‏بذل عنایت دارم:‏

‏‏آیا به مبالغ باقیمانده از مخارج سال و یا پس انداز خمس تعلق می گیرد، در حالی که‏‎ ‎‏برابر آن و شاید چند برابر، بدهی وجود دارد؟‏

‏
‏‎

‎‏توضیح این که بدهی، مربوط به اخذ وام از بانک برای تهیۀ منزل است و در حدود‏‎ ‎‏یک سال از اقساط اصل بدهی و بهرۀ آن، پرداخت و حدود چهارده سال دیگر از‏‎ ‎‏اقساط باقی است. اکنون چند حالت ممکن است تصور گردد:‏

‏‏1. ان شاء الله‌ پس از تحقق کامل حکومت حقۀ اسلامی ظرف چند سال آتی ممکن‏‎ ‎‏است بهره، از اقتصاد مملکت حذف وحتی عطف به ماسبق گردیده و فقط اصل مبلغ‏‎ ‎‏را مطالبه بنمایند؛ در این صورت شاید صواب این باشد که فعلاً پرداخت اقساط ادامه‏‎ ‎‏یابد تا پس از تقریباً شش سال، وجوه پرداختی به بانک به عنوان تأدیۀ اصل بدهی‏‎ ‎‏تلقّی و با استفاده از معافیت بهره بتوان سند خانه را آزاد نمود. در چنین حالتی همه‏‎ ‎‏ساله مبلغی پس انداز باقی می ماند.‏

‏‏2. علاوه بر پرداخت اقساط، پس اندازهای هر سال جمع آوری شود تا بتوان پس از‏‎ ‎‏چند سال، با قدرت مالی کافی به بانک مراجعه نمود و با پرداخت اصل بدهی،‏‎ ‎‏خواستار تعدیل بهرۀ متعلقه و آزاد نمودن سند گردید.‏

‏‏در هر دو حالت، آیا به پس اندازها خمس تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏چنانچه مبالغ پس انداز بیش از مخارج عائله و سفر حج باشد، آیا مستطیع بودن‏‎ ‎‏محقق شده است و سفر حج واجب گردیده یا خیر؟‏

‏‏ ‏ ‏ والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته، با تجدید احترام‏

‏‏بسمه تعالی، اقساط هر سال از دین خانه، مؤونه همان سال است که خمس‏‎ ‎‏ندارد و پس انداز زاید بر آن باید تخمیس شود؛ و اگر در وقت ادای اقساط‏‎ ‎‏بتواند دین را ادا کند، در فرض مذکور استطاعت حاصل می شود.‏

‏‏[سؤال 4776]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1878‏

‏‏8. قرض بین سال را از مالی که خمس به او تعلق دارد در سال های بعد می تواند داد‏‎ ‎‏و همچنین قرض سال قبل را یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، ادای قرض بابت سرمایه و قرض دستگردان بدهی خمس از‏
‏‎

‎‏مؤونه نیست و قرض بابت مؤونه سال ربح از ربح استثنا می شود و سایر‏‎ ‎‏قرض ها در صورت ادا در سال ربح جزو مؤونه محسوب می شود و خمس‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏[سؤال 4777]‏‏ ‏ ‏ 2321‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر انقلاب و مرجع عظیم الشأن، امام خمینی‏

‏‏این جانب ساکن شهرستان لنگرود می باشم و چون مقلد حضرت امام می باشم‏‎ ‎‏نظرات ایشان را در مورد مسألۀ زیر خواستارم:‏

‏‏این حقیر یک منزلی داشتم که کوچک بود و تصمیم به تعویض آن نمودم. چون که‏‎ ‎‏از نظر جا و مکان در تنگنا بودیم لذا منزل قدیمی را فروخته و مبالغی هم که در زیر‏‎ ‎‏درج می شود از سرمایه ام ـ که تماماً خمس آن را پرداخت کرده بودم ـ روی هم‏‎ ‎‏پرداخت کردم برای خرید و در ضمن، چون باز کسری داشتم در خلال حدود دو سال‏‎ ‎‏که کاسبی می کردم الباقی کسری را در حین درآمدم پرداخت کردم. سؤال می شود آیا‏‎ ‎‏این مبلغ اضافی را که در خلال کار کردن داده ام برای خرید خانه، خمس به آن تعلق‏‎ ‎‏می گیرد یا نه؟ و از قبل هم مقداری به حضرت ایشان بدهکار بودم که توسط نمایندۀ‏‎ ‎‏محترم ایشان در لنگرود به طور اقساط پرداخت می کردم و چون پول، جهت خرید‏‎ ‎‏خانه کسر داشتم اجازه گرفتم که این خانه را بخرم و بدهی قبلی را که حدود‏‎ ‎‏(000 / 330) ریال می باشد به طور اقساط بپردازم؛ فقط راجع به مبلغ الباقی که از درآمد‏‎ ‎‏گذاشته ام می خواهم بدانم آیا خمس بدهم یا نه؟‏

‏‏کل سرمایه که خمس آن را پرداخت کرده ام: 179 / 127 / 9 و‏‎ ‎‏فروش خان‏‏ۀ‏‏ قدیمی:‏‎ ‎‏000 / 115 / 3 که مجموعاً 179 / 242 / 12 ریال می باشد.‏

‏‏خرید خانۀ جدید همراه با فرش و موکت: 160 / 378 / 17‏

‏‏این مبلغ یعنی 981 / 135 / 5 ریال را در حین کاسبی کردن از درآمدم در مدت یک‏
‏‎

‎‏سال و اندی پرداخت کرده ام که خمس آن را نپرداخته ام.‏

‏‏توضیحاً: چون از نمایندۀ محترم شما اجازه گرفته بودم که اجازه دهید سال دوم‏‎ ‎‏حساب شما را (شخصی) رسیدگی کنم و پس از انقضای دو سال در تاریخ مقرّره‏‎ ‎‏رسیدگی کردم با ایشان که مبلغ فوق (981 / 135 / 5 ریال) را آیا خمس آن را بدهم یا‏‎ ‎‏خیر؟ خداوند سایه شما را از سر ما کم نکند. والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، از درآمد کسب، هر مقدار که در بین سال صرف ادای بدهی‏‎ ‎‏خانۀ مسکونی شده خمس ندارد.‏

‏‏[سؤال 4778]‏‏ ‏ ‏ 2322‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی دام عزّه‏

‏‏ضمن عرض سلام به عرض عالی می رساند: ‏

‏‏1. این جانب که کارمند بانک ملی هستم، از وامی که معمول است به کارمندان‏‎ ‎‏می دهند منزلی در هفت سال پیش خریدم، ولی به علت عائلۀ زیاد و کوچکی منزل،‏‎ ‎‏برای خرید منزل بزرگ تری یا توسعۀ ساختمان منزل فعلی، مبلغی مجدداً وام دریافت‏‎ ‎‏نمودم که هنوز موفق به انجام هیچ کدام از آن ها نشده ام، در حالی که پول موجود و‏‎ ‎‏حساب سالم فرا رسیده است (سال مالی 15 / 7 / 61) البته هنگام دریافت وام، قصد بر‏‎ ‎‏این بوده است که اگر موفق به خرید منزل و یا تکمیل ساختمان نشوم، وام مذکور را به‏‎ ‎‏حساب بانک واریز کنم.‏

‏‏قابل توضیح است که اقساط این وام، ماهانه از حقوقم کسر می شود، آیا من‏‎ ‎‏می توانم به تعداد اقساطی که از وام پرداخت نموده ام محاسبه و در حساب سال،‏‎ ‎‏منظور دارم یا باید خمس تمام پول وام را که موجود است و برای منظور فوق الذکر‏‎ ‎‏دریافت شده، بپردازم؟ زیرا به علت مشکلات ناشی از جنگ و کمبودها در منطقه‏‎ ‎‏موفق به خرید منزل مورد نظر یا توسعۀ ساختمان نشده ام و در صورتی که بعد از‏
‏‎

‎‏حساب سال، موفق به خرید منزل بشوم چگونه عمل کنم؟ و اگر بخواهم پول را به‏‎ ‎‏حساب بانک واریز کنم چگونه عمل کنم در حالی که در اصل، پول مال من نیست،‏‎ ‎‏ولی باید 000 / 450 ریال آن را بابت خمس پرداخت کنم؟ نظر مبارک را نسبت به‏‎ ‎‏چگونگی محاسبۀ بدهی و ادای دین بفرمایید؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر مقدار از اقساط وام که پرداخت نموده اید خمس دارد.‏

‏‏2. چنانچه منزلی که دارم برای نیاز به منزلی بزرگ تر می خواهم بفروشم، تفاوت قیمت خرید را باید فی‏‎ ‎‏المجلس خمسش را بدهم یا باید بگذارم سر سال مالی، چنانچه اضافه درآمدی بود، مانده را خمس‏‎ ‎‏بدهم؟ در حالی که به علت نیاز به منزلی بزرگ تر، مقداری پول وام گرفته ام تا منزل جدیدی خریداری‏‎ ‎‏کنم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وام خانه یا بعض آن پرداخت شده، بعد از فروش، نسبت به مقدار پرداخت‏‎ ‎‏شده خمس واجب است فعلاً.‏

‏‏[سؤال 4779]‏‏ ‏ ‏ 2323‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 4 / 1361‏

‏‏دفتر امام خمینی، خواهشمند است جواب سؤالات زیر را ارسال فرمایید.‏

‏‏خداوند بزرگ بر عمر رهبر انقلاب بیفزاید.‏

‏‏1. این جانب مبلغ 25000 تومان از بانک فرهنگیان، جهت خرید زمین، جهت‏‎ ‎‏احداث خانه وام گرفتم. اگر تا آخر سال زمین نخریدم و با توجه به این که ماهانه‏‎ ‎‏مبلغی  در حدود 1200 تومان بابت قسط می پردازم، باید وجوهات آن را چطور‏‎ ‎‏بدهم؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر مقدار که تا آخر سال قسط آن را داده، خمس دارد.‏

‏‏2. پدر و عمویم مشترکاً در ساری خانه ای خریدند و من در این خانه مستأجر هستم، آن ها حداقل‏‎ ‎‏هفته ای یک بار گاهی دو تا سه بار به ساری می آیند. فاصله تا ده ما 33 کیلومتر می باشد. نماز و روزۀ‏‎ ‎‏آن ها به چه صورت است؟ البته فرزندان آن ها برای تحصیل در آن خانه سکونت دارند؛ وضع نماز و‏‎ ‎‏روزۀ فرزندان آن ها هم چه حکمی دارد؟ لطفاً راهنمایی فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، حکم مسافر دارند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 4780]‏‏ ‏ ‏ 2324‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مرجع عالی قدر حضرت آیت الله‌ العظمی آقای خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏مستدعی است مسائل ذیل را مرحمت فرمایید:‏

‏‏شخصی مبلغی وام جهت سرمایه کسبی و یا خرید منزل مسکونی از بانک یا‏‎ ‎‏اشخاص قرض می گیرد تا در چند سال به تدریج بپردازد؛ آیا در موقع حساب سال،‏‎ ‎‏این شخص باید مقداری را که در سال های آینده بدهکار است از موجودی خود کسر‏‎ ‎‏کند و چنانچه باقیمانده ای داشت تخمیس نماید و یا حکم دیگری دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اقساطی که برای دین منزل هر سال می دهد، از مؤونه همان‏‎ ‎‏سال کسر می شود؛ ولی اقساط سرمایه را باید تخمیس نماید.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎