خمس مال حلال مخلوط به حرام
[سؤال 4882] 2371
بسمه تعالی 16 / 6 / 1361
محترماً به عرض می رسانم که سؤالاتی چند در مورد خمس دارم که پس از تحقیقات، تنها راه جواب را دفتر استفتا یافتم.
1. اگر جنسی که می خواهیم رد مظالم آن را بدهیم و قیمت آن را نمی دانیم و یا شک داریم، چگونه باید پرداخت کرد و همچنین باید قیمت حال را حساب کرد یا همان وقت را؟
بسمه تعالی، اگر مال حلال مخلوط به حرام است و مقدار حرام و مالک آن معلوم نیست، باید خمس عین مال یا خمس قیمت فعلی آن را بپردازید.
2. از آن جا که در خانواده ای زندگی می کنم که از مال حلال مخلوط به حرام زندگی مان می چرخد و بزرگ خانواده هم، مال حلال مخلوط به حرام را نمی خواهد جدا کند و خمس هم نمی دهد و من هم هیچ کاری نمی توانم بکنم، تکلیف پولی که می گیرم و لباس های مورد استفاده و اشیا و غذاهایی که می خورم و مکان نمازم چیست؟
بسمه تعالی، اگر یقین دارید اموالی که تحت تصرف شما قرار می گیرد از مال حرام است یا با مال حرام تهیه شده، تصرف جایز نیست؛ مگر آن که با اجازۀ حاکم شرع، مال حرام یا مقدار خمس مال را جدا کنید.
[سؤال 4883] 2372
بسمه تعالی
خدمت رهبر و امام عزیز و بزرگوار، حضرت آیت الله امام خمینی
پس از درود و سلام به آن رهبر عزیز و آرزوی سلامتی و طول عمر برای
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 472
امام بزرگوار؛ چند سؤال در پیرامون مسائل شرعی برایم وجود داشت که از شما می پرسم.
فردی در حیات خودش ضمن این که کار کشاورزی و خرید و فروش شالی می نمود، از قرار معلوم نزول هم می خورد و حدود نه سال است که فوت نموده است. پس از فوت، اموال وی را به وسیلۀ یک روحانی عالم ـ خدا او را بیامرزد که مورد احترام همه بود و هست و همچنین با حضرت امام در نجف هم کلاس بوده ـ رسیدگی و صورت برداری شد. کل اموال منقول و غیر منقول آن مرحوم طبق ثبت و ترکه موجود حدود شصت هزار تومان شد که حدود بیست هزار تومان آن ثلث آن مرحوم بود و بقیه از وارثین بود که نه نفر می باشیم، یعنی پدر، مادر، همسر و شش فرزند پسر. ولی حال پدر و مادر این مرحوم فوت نموده اند و بقیه هر یک به اندازه ای بر این اموال کار و عمر گذراندند و ازدیاد مال پیدا شد. حال سؤال می شود:
1. اگر کسانی نسبت به این فرد به وارثین اعتراضی بنمایند و خواستار حقی باشند، اصلاً می توانند اعتراضی بنمایند یا خیر؟
2. اگر بلی، آیا باید بدون مدرک از این که آن فرد چه مقدار نزول داده است، حقی به او داد یا این که باید مشخص گردد فرد دارای مدرک چه مقدار یا چه مبلغ نزول داده است؟
3. زمین های خریداری شده کشاورزی این شخص نزول خوار که حال به وارثین رسیده است چه حکمی دارد؟
4. حق همسر و صغار چه می شود؟
5. این مدت حدود نه سال که وارثین بر روی این اموال کار کردند و یا مدت نه سال که بر این اموال عمر گذراندند و وارثین که دارای زن و بچه می باشند چه می گردد؟
6. آیا می شود مقداری از اموال این مرحوم را یک جا به عنوان ردّ مظالم یا چیز
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 473
دیگری که اسلام اجازه می دهد به جایی مثل جبهه فرستاد یا خیر؟
بسمه تعالی، آنچه از راه ربا به دست آمده، باید به صاحبان آن برگردد و در صورت نشناختن او، به فقیر صدقه داده می شود و چنانچه کسی ادعایی بر میت و اموال او دارد باید شرعاً اثبات کند.
[سؤال 4884] 2373
بسمه تعالی 6 / 5 / 1361
حضور برادران عزیز دفتر امام خمینی، سلام، امیدوارم که در پناه خداوند عزیز و منان سلامت باشید و در راه خدا، هیچ گاه از انجام کارهای خیر باز نمانید.
برادر عزیزی که این نامه را می خوانید، من یکی از بندگان گناهکار خدا هستم و مدت دو سال پیش در جایی کار می کردم و الآن بیکار هستم. و چون در این ماه مبارک رمضان که گذشت در مساجد بودم و پای صحبت های روحانیون نشستم از آخرت و عذاب الهی وحشت کردم و ترس من را از خود بی خود کرد. ماجرای من از این قرار است که من در یک جایی (حُجره) کار می کردم و بعد مسئول خرید اجناس از بازار شدم و چون پول زیاد دستم بود، شیطان در من رخنه کرد و مقداری از پول ها را با فاکتورهای جعلی برمی داشتم و از آن جایی که مبلغی حقوق می گرفتم، پول حلال مخلوط به حرام جمع کردم و حال از این کار خود بسیار پشیمان هستم و چون فردی مسلمان و باتقوا هستم، از این کار خود سخت دل تنگ شده ام و می خواهم راهی پیدا کنم تا از این عذاب وجدان راحت شوم، ولی از آن جایی که مبلغی از پول ها را خرج کرده ام و مقداری که از نصف بیشتر می باشد و در حدود 000 / 6 تومان است، در اختیار دارم. وظیفۀ من چیست؟ مرا راهنمایی کنید، تا از عذاب وجدان که من را رنج می دهد، راحت شوم.
بسمه تعالی، از پول خرج شده هر مقدار یقین دارید مال غیر بوده، باید عوض آن را به مالک برسانید و نسبت به پول موجود که مقداری از آن مال غیر است، باید از مالک کسب رضایت نمایید یا به او رد کنید.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 474
[سؤال 4885] ----> 3013
6. یکی از مراجع تقلید سابق، فتوا به جواز استفاده از حقوق دولتی نظام طاغوت داده به شرط تخمیس، و مرجعی جواز تصرف از ناحیۀ خویش صادر فرموده اند؛ آیا عمل به احکام و فتاوی مزبور، رافع تکلیف بوده است؟
بسمه تعالی، حقوقی که در مقابل کارهای حلال اخذ شده حلال است، و غیر از خمس ارباح مکاسب، خمس دیگری ندارد.
استفتائات امام خمینی (س)ج. 4صفحه 475