در بیان استحباب سه روز روزه در هر ماه
و اما سنت دوم رسول اکرم، صلّی الله علیه و آله، که عبارت است از سه روز روزه در هر ماه، پس اخبار کثیره که بالغ بر چهل حدیث می شود در فضل آن وارد است. و در کیفیت آن بین علمای اعلام خلاف است. آنچه مشهور بین آنها و موافق با اخبار کثیره است و عمل رسول خدا، صلّی الله علیه و آله، در آخر عمر و
کتابشرح چهل حدیث (اربعین حدیث)صفحه 487
ائمه هدی بر آن بوده آن است که آن سه روز پنجشنبه اوّل، که روز عرض اعمال است، و چهارشنبه اوّل دهه دوم، که روز نحس مستمر و روز نزول عذاب است، و پنجشنبه آخر از دهه آخر، که نیز روز عرض اعمال است، می باشد. و در روایتی وارد است که بر امم سابقه هر وقت عذاب نازل می شد در یکی از این ایام نازل می شد، پس رسول اکرم، صلّی الله علیه و آله، در این ایام مخوفه روزه گرفت . و در حدیث است که صوم این سه روز معادل با صوم دهر است. و تعلیل فرموده اند در بعضی روایات به آیه شریفه مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةٍ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها. و اما آنچه در بعضی روایات وارد است که در ترتیب مخالف با این روایات است محمول است به مراتب فضل. و فرضا که معارض باشند، از جهات کثیره رجحان با این اخبار است. بلکه توان گفت که معارضه بین آنها معارضه نصّ و ظاهر، یا اظهر و ظاهر است. و اما مرسله صدوق که می فرماید: «در صورتی که در عشر آخر دو پنجشنبه باشد، اوّلی را روزه بگیر، زیرا که شاید دومی را ملاقات نکنی.» منافات با این اخبار ندارد، زیرا که ظاهر آن است که برای رسیدن به فضل عاجل است برای خوف عدم توفیق، به موت یا غیر آن، چنانچه در حکمت جعل «عتمه» نیز همین طور وارد است. پس، این روایت خود از روایات داله بر مقصود است، یعنی بر افضلیت پنجشنبه آخر، نه اخبار معارضه. و ظاهر این است که اگر پنجشنبه اوّل را روزه گرفت و به پنجشنبه آخر نیز رسید، افضل آن است که آن فضیلت را ادراک کند، و روزه اول مجزی از آن نباشد. و آنچه محقق جلیل فیض و محدّث عالی الشأن، صاحب حدائق ، علیهما الرّحمة، در مقام جمع فرمودند بعید است، خصوصا دومی.
کتابشرح چهل حدیث (اربعین حدیث)صفحه 488