در بیان سرّ رفع یدین است

‏‏در بیان سرّ رفع یدین است‏‏ ‏

‏‏در هر صورت، بلند کردن دستها در نماز، در هر تکبیری، زینت نماز است. و نماز جبرئیل، علیه السلام، و ملائکه سماوات سبع بدین طریق است، چنانچه ‏

‏
‏‎

‏‏«علت اینکه دستها در تکبیر بلند می شود آن است که در آن قسمی از انقطاع و تخلیص و تضرع است. پس خدای تعالی دوست دارد که در وقت ذکر او، بنده منقطع به سوی او باشد و متضرع و خالص باشد. و برای آن است که به واسطه رفع ید انسان متوجه شود و احضار نیت کند و قلب اقبال کند.» ‏‎[2]‎‏ و این فرموده مطابق است با آنچه بعض اهل معرفت گویند در سرّ رفع ید که به واسطه آن، غیر را به پشت سر اندازد و خار طریق وصول را از میان بردارند و خود را منقطع از ما سواء و خالص و مخلص- بی شائبه توجه به غیر و غیریت که شرک است در مذهب عشق و محبت- گردانند، آن گاه به معراج حقیقی معنوی و مسافرت إلی الله روند. و این مسافرت و معراج بی رفض غیر و غیریت و ترک خودی و انانیت صورت نگیرد، چنانچه با تکبیرات سبعه افتتاحیّه خرق حجب سبعه کلیه ملکیه و ملکوتیه گردد.‏

‏‏پس، نماز اولیا چنان است که در هر تکبیری حجابی خرق کنند، و عوالم این حجاب را رفض کنند، و قاطنین این سرادق را ترک گویند. پس از آن، کشف حجاب دیگری بر آنها شود و تجلی تقییدی دیگری بر قلوب آنها گردد، باز آن خار طریق آنها نگردد و مایه سرگرمی و توجه قلبی آنها نشود، و آن را به تکبیر دیگر خرق کنند. گویی باطن قلب آنها می سراید: الله أکبر من أن یتجلّی تجلیّا تقییدیّا، چنانچه شیخ الاولیاء و المخلصین، جناب خلیل الرحمن، در آن سفر عرفانی شهودی و تجلیات تقییدی فرمود. پس، سالک إلی الله و مسافر کوی عشق و مجذوب طریق وصول یک یک حجب را خرق کند تا به تکبیر آخر رسد، و بدان حجاب سابع را خرق کند و رفض غیر و غیریت کند و گوید:‏‏ وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذی فَطَرَ السَّمواتِ وَ الأرْضَ ‏‏  ‏‎[3]‎‏ تا آخر آیه، چنانچه حضرت إبراهیم خلیل گفت. پس از آن، فتح باب گردد و کشف سبحات جلال بر او شود، باز استعاذه کند و با اسم خدای تعالی وارد شود. و اشاره به این فرموده است در حدیث شریف محمّد بن علیّ بن الحسین، رضوان الله علیه، بإسناده عن أبی الحسن، علیه السّلام، أنّه روی لذلک علّة أخری و هی أنّ النّبیّ، صلّی الله علیه و آله، لمّا أسری به إلی السّماء، قطع سبع حجب، فکبّر عند کلّ حجاب تکبیرة، فأوصله الله عزّ و جلّ بذلک إلی منتهی الکرامة.‏‎[4]‎

‏
‏‎

‏‏در هر صورت، ما از ادراک این معانی محرومیم تا چه رسد به شهود یا وصول! و بدی و بدبختی ما آن است که منکر همه مقامات و مدارج نیز شویم و معراج اولیا و نماز پاکان را مثل خود می دانیم، و کمال آن را شبه کمال عمل خود می دانیم. غایت آنچه تصور می کنیم، و فوق آن را ادراک نمی کنیم، آن است که نماز آنها قرائت و سایر آدابش خوب است و خالی از شرک و ریا و سمعه است. یا آنکه عبادت آنها برای خوف از جهنم و شوق بهشت نبوده. و این یکی از مقامات رسمیه رایجه آنهاست، و از برای آنها در نماز و این معراج روحانی مقامات دیگری است که در وهم ما نیاید.‏

‏‎ ‎

‏‎

• . و روی عن مقاتل بن حیان، عن أصبغ بن نباته، عن أمیر المؤمنین (ع) قال: لمّا نزلت هذه السورة [الکوثر] قال النبی، صلی الله علیه و آله و سلّم، لجبرئیل (ع): ما هذه النحیرة الّتی أمرنی بها ربّی؟ قال: لیست بنحیرة، و لکنّه یأمرک إذا تحرّمت للصّلاة أن ترفع یدیک إذا کبّرت و إذا رکعت و إذا رفعت رأسک من الرکوع و إذا سجدت. فإنّه صلاتنا و صلاة الملائکة فی السماوات السبع. فإنّ لکلّ شی ء زینة، و إنّ زینة الصلاة رفع الأیدی عند کل تکبیرة. (روایت شده از مقاتل پسر حیان، از اصبغ پسر نباته، از امیر مؤمنان (ع) که فرمود: چون این سوره (سوره کوثر) بر پیامبر (ص) نازل گردید، پیامبر به جبرئیل (ع) گفت: «این کدام قربانی است که پروردگارم مرا بدان فرمان داده است؟» گفت: «قربانی نیست، اما او تو را فرمان داده که هر گاه برای نماز آماده شدی، دستهایت را آن گاه که تکبیر گویی و آن گاه که به رکوع روی و آن گاه که سر از رکوع برداری و آن گاه که به سجده روی، بلند کنی، زیرا این نماز ما و نماز فرشتگان در آسمان های هفتگانه است. بدرستی که هر چیزی را زیوری است و زیور نماز بلند کردن دستها در تکبیر است.») مجمع البیان، تفسیر سوره «کوثر».
• . عن الرضا (ع) قال: إنّما ترفع الیدان بالتّکبیر لأنّ رفع الیدین ضرب من الابتهال و التّبتّل و التّضرّع، فأحبّ الله عزّ و جلّ أن یکون العبد فی وقت ذکره له متبتلا متضرّعا مبتهلا. و لأنّ فی رفع الیدین إحضار النیّة و إقبال القلب. وسائل الشیعة، ج 4، ص 727، «کتاب الصلاة»، باب 9، از «أبواب تکبیرة الإحرام»، حدیث 11.
• . «من روی خویش را به سوی کسی کردم که آسمان ها و زمین را آفرید. (انعام- 79).
• . وسائل الشیعة، ج 4، ص 722- 723،« کتاب الصلاة»، باب 7 از« ابواب تکبیرة الإحرام»، حدیث 5.
• . وسائل الشیعة، ج 4، ص 722- 723،« کتاب الصلاة»، باب 7 از« أبواب تکبیرة الإحرام»، حدیث 7.