فصل در فضیلت مسواک است
بدان که مسواک نمودن، که در این حدیث شریف جناب رسول اکرم، صلّی الله علیه و آله، وصیت به آن فرمودند، یکی از آداب مستحبه شرعیه است مطلقا، و در مواقع خاصه مؤکّد است، مثل قبل از وضو و نماز، و در وقت قرائت قرآن، و وقت سحر، و وقت برخاستن از خواب. و در اخبار شریفه سفارش بلیغ و تأکید تامّ درباره آن شده است، و از برای آن خواص و آثار بسیار ذکر شده است، و ما به ذکر بعضی از آن این اوراق را متبرک می کنیم.
کافی بإسناده عن أبی عبد الله، علیه السّلام، قال: فی السّواک اثنتا عشرة خصلة: هو من السّنّة، و مطهرة للفم، و مجلاة للبصر، و یرضی الرّبّ، و یذهب بالبلغم، و یزید فی الحفظ، و یبیّض الأسنان، و یضاعف الحسنات، و یذهب بالحفر، و یشدّ اللّثة، و یشهّی الطّعام، و یفرح به الملائکة. فرمود: «در مسواک دوازده خصلت است: از سنت رسول خداست، (چنانچه در اخبار کثیره است که مسواک از سنن پیغمبران است) و پاکیزه کننده دهان است، و روشنی چشم را زیاد کند، و خدای تعالی را راضی می کند، و بلغم را می برد، و حافظه را زیاد می کند، و دندانها را سفید می نماید، و حسنات را مضاعف می کند، و بثورات و جوشهایی که در پی دندان است زائل می کند، و لثه ها را محکم می کند، و اشتهای به طعام [را] زیاد می کند، و ملائکه را خشنود و فرحناک می کند.» و در حدیث دیگر نیز قریب به این مضمون وارد است. و این بثورات و
کتابشرح چهل حدیث (اربعین حدیث)صفحه 508
قرحه ها، که در این حدیث شریف وارد است، عبارت است از جوشها و قرحه های کوچکی که در بن دندانها پیدا شود، و چرکی سفید و متعفن در آن تولید می گردد که در وقت جویدن غذا آن بثورات منفجر شده و از آن چرکها مخلوط به غذا شده اسباب کثیری از امراض، از قبیل سوء هضم و غیره، گردد. و اطبّاء حاضر آن را «پیوره» گویند، و به آن خیلی اهمیت می دهند، حتی آنکه برای معالجه آن محتاج به کشیدن دندانها شوند. پس، انسان با قطع نظر از جهات غیبیه باطنیه، که اعظم آنها رضایت حق است، برای حفظ صحت و تنظیف نیز باشد، خوب است به آن مواظبت کند و به این سنت مستمره انبیا قیام کند. و در حدیث است که رسول اکرم، صلّی الله علیه و آله، فرمود: «این قدر جبرئیل به من سفارش مسواک نمود که من بر دندانهای خود ترسیدم.» و فرمود: «اگر بواسطه مشقّت نبود، من بر امت خود واجب می کردم مسواک را قبل از وضو و هر نمازی.» و جناب رسول اکرم، صلّی الله علیه و آله، آب وضو و مسواک خود را [زیر] بالین سر مبارک می گذاشتند در شبها، و سر ظرف آب وضو را با چیزی می پوشاندند، و وقتی از خواب ناز بیدار می شدند، مسواک می کردند و وضو می گرفتند و چهار رکعت نماز می خواندند و می خوابیدند، و پس از آن بیدار می شدند و مسواک می کردند وضو می گرفتند و نماز می خواندند. جناب صادق، علیه السلام، پس از ذکر این حدیث فرمود: «شما نیز تأسّی نیکو کنید به رسول خدا، صلّی الله علیه و آله.» و در حدیث است که دو رکعت نماز با مسواک افضل است از هفتاد رکعت بدون مسواک حتی آنکه مستحب است اگر انسان فراموش نمود مسواک را قبل از وضو بعد از آن به جا آورد و پس از آن سه مرتبه مضمضمه کند. و اخبار در این باب بسیار است، هر کس طالب است به کتب اصحاب مراجعه کند.
کتابشرح چهل حدیث (اربعین حدیث)صفحه 509