در بعض مکاید شیطان است

‏‏در بعض مکاید شیطان است‏‏ ‏

‏‏و از تصرفات خبیثه شیطانیه یکی آن است که انسان وجهه قلب خود را از جاده مستقیم معوج کند و به صورت شوخی یا شیخی متوجه کند. و یکی از شاهکارهای بزرگ شیطان موسوس فی صدور ناس است که با بیانی شوخ و شنگ و تصرفاتی دلفریب گاهی بعضی مشایخ را به بناگوش شوخی دلبر درآویزد، و عذر این کبیره، نه، بلکه این شرک عرفانی، را چنین آورد که قلب اگر احدیّ التعلق باشد، زودتر موفق به سلب علاقه شود! و گاهی بعض شوخ چشمان ابله را به صورت دیو سیرت شیخی عوام فریب، نه، بلکه شیطان قاطع الطریق، متوجه کند، و عذر این شرک جلیّ را آورد به آنکه شیخ انسان کامل است و انسان از طریق انسان کامل باید به مقام غیب مطلق، که به هیچ وجه ظهور ندارد جز در مرآت احدی شیخ، برسد. و تا آخر عمر آن یک [با] یاد رخسار دلبند شوخ خود، و این یک با صورت منکوس شیخ خود به عالم جنّ و شیاطین ملحق شوند. نه آن، علاقه حیوانیه اش سلب می شود، و نه این از طریق کورکورانه به مقصود می رسد.‏

‏‏و باید دانست که مؤمن چون سیرش مستقیم و قلبش مستوی و توجهش إلی الله و صراطش سویّ است، از این جهت در آن عالم نیز صراطش مستقیم و روشن و قامتش مستقیم و صورت و سیرت و باطن و ظاهرش به صورت و هیئت انسانیت است. و با این مقایسه قلب مشرک را نیز می توان فهمید، که چون قلبش از فطرت الهیه خارج و از نقطه مرکزیه کمال متمایل و از بحبوحه نور و جمال منحرف است و از تبعیت هادی مطلق و ولیّ کامل منصرف و برکنار است، و به انیت و انانیت خود و دنیا و زخارف آن مصروف است، از این جهت در عوالم دیگر نیز با سیرت و صورت مستقیمه انسانیه محشور نگردد و به صورت یکی از حیوانات منکوس الرأس محشور شود، زیرا که در آن عالم صورت و هیئت تابع قلوب است و ظاهر ظلّ باطن و قشر سایه لبّ است، و مواد آن عالم مثل این نشئه تعصی از قبول اشکال ملکوتیه باطنیه ندارند. و این در محل خود مبرهن است. پس قلوبی که از حق و حقیقت معرض ‏

‏
‏‎

‏‏عن الکافی بإسناده عن أبی الحسن الماضی، علیه السّلام، قال: قلت:‏

‏‏«أَ فَمَنْ یَمْشی مُکِبّاً عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمشی سویّاً عَلی صِراطٍ مُستَقیمٍ»؟‏‏ قال:‏

‏‏إنّ الله ضرب مثلا من حاد عن ولایة علیّ، علیه السّلام، کمن یمشی علی وجهه لا یهتدی لأمره، و جعل من تبعه سویّا علی صراط مستقیم. و «الصّراط المستقیم» أمیر المؤمنین، علیه السّلام.‏‎[2]‎‏ فرمود: «خدای تعالی در این آیه شریفه مثلی زده است، و آن مثل کسانی است که اعراض نمودند از ولایت امیر المؤمنین، علیه السلام، که آنها گویی راه می روند به رویهای خود و به هدایت نرسند. و کسانی را که متابعت آن حضرت نمودند، قرار داده به راه مستوی و راست. و «صراط مستقیم» امیر المؤمنین، علیه السلام، است.‏

‏‏و در حدیث دیگر است که مقصود از «صراط مستقیم» علی، علیه السلام، و ائمه، علیهم السلام، است. ‏‎[3]‎‏ و از کافی شریف از فضیل منقول است که گفت: «با جناب باقر العلوم، علیه السلام، داخل مسجد الحرام شدم، و آن حضرت به من تکیه کرده بود. پس، آن حضرت نظر مبارک افکند به سوی مردم و ما در باب بنی شیبه بودیم، پس فرمود، ای فضیل، این طور در جاهلیت طواف می کردند! نه می شناختند حقی را و نه تدین به دینی داشتند. ای فضیل، نظر کن به آنها، پس همانا به رویها واژگونه در افتادند.‏

‏‏خداوند لعنت کند آنها را که خلقی هستند مسخ شده و منکوس.» پس از آن قرائت ‏

‏
‏‏فرمود آیه شریفه ‏‎

‏‎ ‎

‏‎

• . ( ملک- 22)
• . کافی، ج 1، ص 432،« کتاب الحجة»،« باب فیه نکت و نتف من التنزیل فی الولایة»، حدیث 91.
• . عن حمران قال سمعت أبا جعفر (ع) یقول قول الله تعالی: «و إنّ هذا صراطی مستقیما فاتّبعوه و لا تتّبعوا السّبل.» قال: علیّ بن أبی طالب و الأئمة من ولد فاطمة هم صراط الله، فمن أباهم، سلک السّبل ... (حمران گوید از امام باقر (ع) شنیدم که درباره کلام خداوند: «همانا این راه راست من است، پس پیرو آن شوید و به راههای [دیگر] مروید.» فرمود: «علی بن ابی طالب و امامان از ذریه فاطمه راه خدایند، پس هر که از آنان روی گرداند، به راههای دیگر رفته است.») بحار الأنوار، ج 24، ص 15، «کتاب الإمامة»، باب 24، حدیث 17.
• . عن الفضیل قال: دخلت مع أبی جعفر، علیه السلام، المسجد الحرام و هو متّکی علیّ فنظر إلی النّاس، و نحن علی باب بنی شیبة، فقال: یا فضیل، هکذا کان یطوفون فی الجاهلیة! لا یعرفون حقّا و لا یدینون دینا! یا فضیل، أنظر إلیهم، مکبّین علی وجوههم، لعنهم الله من خلق مسخور بهم مکبّین علی وجوههم. ثمّ تلا هذه الآیة: «أَ فَمَنْ یَمْشی مُکِبّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمشی سَویّا علی صِراطٍ مُستَقیم؟» یعنی، و الله، علیّا، علیه السلام، و الأوصیاء، علیهم السلام، ... روضه کافی، ص 288. حدیث 434.
• . ص 530.