ولایت تکوینی
لازمۀ اثبات ولایت و حکومت برای امام(ع) این نیست که مقام معنوی نداشته باشد. برای امام مقامات معنوی هم هست که جدا از وظیفۀ حکومت است. و آن، مقام خلافت کلی الهی است که گاهی در لسان ائمه، علیهم السلام، از آن یاد شده است. خلافتی است تکوینی که به موجب آن جمیع ذرات در برابر «ولیّ امر» خاضعند. از ضروریات مذهب ماست که کسی به مقامات معنوی ائمه(ع) نمی رسد، حتی ملک مقرب و نبی مرسل. اصولاً رسول اکرم(ص) و ائمه(ع) ـ طبق روایاتی که داریم ـ قبل از این عالم انواری بوده اند در ظل عرش؛ و در انعقاد نطفه و «طینت» از بقیۀ مردم امتیاز داشته اند. و مقاماتی دارند الی ماشاءالله . چنانکه در روایات «معراج» جبرئیل عرض می کند: لَوْ دَنَوْتُ أَنْمُلَةً، لاَحْتَرَقْتُ. (هرگاه کمی نزدیکتر می شدم، سوخته بودم.) یا این فرمایش که إنَّ لَنا مَعَ الله ِ حالات لایَسَعُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لا نَبِیٌ مُرْسَلٌ. (ما با خدا حالاتی داریم که نه فرشتۀ مقرب آن را می تواند داشته باشد و نه پیامبر مرسل). این جزء اصول مذهب ماست که ائمه(ع) چنین مقاماتی دارند، قبل از آنکه موضوع حکومت در میان باشد. چنانکه به حسب روایات این مقامات
کتابولایت فقیه؛ حکومت اسلامی: تقریر بیانات امام خمینی (س)صفحه 53
معنوی برای حضرت زهرا، سلام الله علیها، هم هست؛ با اینکه آن حضرت نه حاکم است و نه قاضی و نه خلیفه. این مقامات سوای وظیفۀ حکومت است. لذا وقتی می گوییم حضرت زهرا، علیهاسلام، قاضی و خلیفه نیست، لازمه اش این نیست که مثل من و شماست؛ یا بر ما برتری معنوی ندارد. همچنین اگر کسی قائل شد که «النَّبیُّ أَوْلیٰ بِالْمُؤْمِنِینَ مِن أَنْفُسِهِمْ.» سخنی دربارۀ رسول اکرم(ص) گفته بالاتر از اینکه آن حضرت مقام ولایت و حکومت بر مؤمنان را دارد. و ما در این باره اکنون صحبتی نداریم، زیرا به عهدۀ علم دیگری است.
کتابولایت فقیه؛ حکومت اسلامی: تقریر بیانات امام خمینی (س)صفحه 54