فصل اول : قلب ایران در قلب اروپا (امام در پاریس)

اصرار دکتر سنجابی برای صدور بیانیه مشترک با امام

‏به‌ هرحال، امام‌ یکی ـ دو جا را اصلاح کردند. پس‌ از آن‌ سنجابی‌ به اتفاق‌ همراهان‌ ‏‎ ‎‏قبلی‌ با امام‌ دیدار کرد. در آن‌ جلسه‌ ایشان‌ به‌ امام‌ می‌گوید این‌ مواضع‌ ماست‌ و اجازه‌ ‏‎ ‎‏بدهید که‌ این‌ به‌ عنوان‌ سند پیش‌ شما بماند. بعد سو‌ال‌ می‌کند اجازه‌ می‌دهید اگر در ‏‎ ‎‏تهران‌ یا جایی‌ ضرورت‌ پیدا کرد، این را اعلام‌ بکنیم؟ امام‌ با هوشیاری‌ گفتند اگر این‌ ‏‎ ‎‏بیانیه‌ مواضع شماست، همین الآن که‌ از اینجا بیرون‌ رفتید، می‌توانید آن‌ را اعلام کنید. ‏‎ ‎

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 3صفحه 115
‏آقای‌ سنجابی اصرار داشت‌ که‌ بیانیه‌ فوق‌ به‌ امضای‌ امام‌ هم برسد، ولی‌ امام‌ آن‌ را ‏‎ ‎‏ضروری‌ تشخیص‌ ندادند. واقع‌ امر هم‌ به‌ نظر من توقع‌ بسیار نامناسبی‌ بود. بعد از این‌ ‏‎ ‎‏دیدار ما یک‌ عده‌ خبرنگار را تحریک‌ کردیم‌ که‌ بپرسند جریان‌ چیست؟ که‌ آن‌جا متن ‏‎ ‎‏بیانیه را خواندند‏‎[1]‎‏ و بلافاصله‌ تمامی خبرگزاری‌ها آن‌ را مخابره‌ کردند و از روز بعد ‏‎ ‎‏تبلیغ‌ کردند که‌ بین‌ جنبش‌ ملی‌ و جنبش‌ اسلامی‌ به‌ رهبری‌ خمینی‌ و سنجابی ائتلاف‌ ‏‎ ‎‏شده‌ است. از روز قبل‌ عناصر جبهه‌ ملی‌ تلاش‌ می‌کردند همین موضوع‌ را جابیندازند. ‏‎ ‎‏یکی‌ از دوستان‌ ما ـ دکتر رضا صفاتی ـ که‌ از آلمان به‌ پاریس آمده‌ بود و قصد داشت‌ ‏‎ ‎‏به‌ نوفل‌ لوشاتو بیاید، نقل می‌کند وقتی‌ این‌ ملاقات‌ تمام‌ شد، در دفتر پاریس یکی از ‏‎ ‎‏افرادی که همراه امام از نجف به پاریس آمده بود خیلی خوشحال‌ شد و شیرینی پخش ‏‎ ‎‏کردند و گفتند که الحمدلله نهضتیها را شکست دادیم و سیلی زدیم به صورت بازرگان.‏

‏برای‌ من‌ خیلی‌ دردناک‌ بود که‌ چرا باید یک‌ عده‌ ساده‌اندیش‌ باشند وقتی‌ شنیدم‌ ‏‎ ‎‏خیلی‌ برآشفته شدم، رفتم خدمت امام و گفتم من در این یکی ـ دو روز نِق‌ می‌زدم‌ ‏‎ ‎‏برای این‌ بود که‌ این کار صورت‌ نگیرد. امام گفتند مگر چه‌ شده؟ گفتم‌ که من‌ دَردَم ‏‎ ‎‏این است‌ که‌ اینها در شانی نیستند که بخواهند با شما بیانیه‌ مشترک‌ بدهند و بخواهند با ما ایجاد وحدت بکنند. جبهه ملی قصد بهره‌برداری سیاسی‌ دارد. من‌ شنیدم که یکی از ‏‎ ‎‏آقایان جشن‌ راه‌ انداخته‌ و شیرینی داده‌ و درصدد نوشتن‌ بیانیه مشترک هستند. آنگونه‌ ‏‎ ‎‏که‌ یادم‌ مانده‌ آقای‌ خوئینی‌ها در همین‌ لحظه به‌ ما و حاج‌ مهدی‌ عراقی‌ پیوست. امام‌ ‏‎ ‎‏گفتند «نگران‌ نباش! اگر بیانیه‌ای‌ به‌ این‌ صورت‌ بیرون‌ بیاید من‌ تکذیب‌ می‌کنم» من‌ ‏‎ ‎

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 3صفحه 116
‏خیلی‌ آرام‌ شدم. به‌ خودم گفتم‌ خدا کند آنها یک‌ چنین‌ بیانیه‌ای‌ بدهند حتی‌ بدمان‌ ‏‎ ‎‏نمی‌آمد که آن دفتر یک‌ بیانیه‌ به‌ عنوان‌ اعلامیه‌ مشترک بدهد که‌ ما بتوانیم تکذیبیه‌ای‌ از ‏‎ ‎‏امام بگیریم اما ظاهراً این به‌ گوش آن‌ طرف هم رسید و هوشیاریشان ایجاب می‌کرد که ‏‎ ‎‏این کار را انجام ندهند.‏

‏در همین ارتباط خالی‌ از لطف‌ نیست‌ به‌ نکته‌ای اشاره‌ کنم که‌ گهگاه شنیده‌ و ‏‎ ‎‏خوانده‌ام‌ که‌ به‌ همین‌ دیدار و نیز مقایسه‌ آن‌ با ملاقات‌ مهندس بازرگان‌ با امام‌ باز ‏‎ ‎‏می‌گردد.‏

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 3صفحه 117

  • . متن بیانیه دکتر سنجابی از این قرار است:بسمه تعالییکشنبه، 14 ذیحجه 1398، 14 آبان 13571ـ سلطنت کنونی ایران با نقض قوانین اساسی و اعمال ظلم و ستم و ترویج فساد و تسلیم در برابر سیاستهای  بیگانه فاقد پایگاه قانونی و شرعی است.2ـ جنبش ملی ـ اسلامی ایران، با وجود بقای نظام سلطنتی غیرقانونی با هیچ ترکیب حکومتی، موافقت نخواهد  کرد.3ـ نظام حکومت ملی ایران، بر اساس موازین اسلام و دموکراسی و استقلال، به وسیله مراجعه به آرای عمومی  تعیین گردد.