مجله کودک 92 صفحه 21

فرهنگ دوست شعر گفتن برای شما شعرگفتن برای کودکان در زمانی نسبتا دور، کار سبک و بیهودهای شمرده میشد. در فکر شاعران قدیم، کودکان ارزش چندانی نداشتند، تا برایشان شعر سروده شود. اگر هم شاعری، شعری کودکانه میسرود، یا نام خود را پای آن نمیآورد، یا شعر درلابلای ترانههای عامیانه گم میشد. از ترانههای عامیانه گفتیم. محققان میگویند، شعر گفتن برای کودکان از دل ترانههای عامیانه برخاسته است. لالاییها، متلها، حتی بازیهایی که کودکان انجام میدادند، منشاء شعر کودک بوده است. بعد از انقلاب مشروطیت؛ که حدود صدسال پیش برای رهایی کشور از استبداد شاهان قاجار و ایجاد مجلس شورا انجام شد، شاعرانی که برای کودکان شعر سرودند، یکی یکی پیدا شدند. اولین کسی که پژوهشگران عقیده دارند، ابتدا برای کودکان شعر گفته است، «محمود خان ملک الشعرای صبا» است. شعرش را که بخوانید، متوجه میشوید که با ترانههای عامیان فاصله زیادی ندارد: باغبون آمد با بیلش بار ریش و سبیلش با تون همچو فیلش انگور تور زنبیلش بعد از مدتی شاعران کودک تصمیم گرفتند، شعر گفتن برای شما را به سمت نصحیت، پند و اندرز هدایت کنند. کتابهای درسی قدیم هم پر شد از انواع شعرهای کودکانه که حالت نصحیت و اندرز داشت. ایرج میرزا یکی از این شاعران کودک است که شعرهای حالت پند و اندرز دارد: هان! ای پسر عزیز دلبند بشنو ز پدر نصیحتی چند زین گفته سعادت تو جویم پس یاد بگیر، هرچه گویم میباش به عمر خود سحرخیز و زخواب سحرگهان، بپرهیز... یا در جای دیگری میگوید: در کوچه چو میروی به مکتب معقول گذرکن و مودب چون با ادب و تمیز باشی پیش همه کس عزیز باشی... اما وصف آسمان، ماه، جنگل، دشت و ... هم از موضوعهایی بود که مدتها بعد، شاعران کودک به سرودن درباره آنها روی آوردند. محمود کیانوش، از اولین کسانی است که شعر گفتن برای کودکان را از قالب پند و نصیحت خارج کرد و به موضوعهایی که شما روزانه با آن سرو کار دارید، پرداخت: مادر بیا که خواب چشم مرا گرفت در زیر پلک من آهسته جا گرفت در گوش من بگو با آن صدای خوش آرام قصهای از قصههای خوش: «یک مادر و پدر با بچههای خوب دریک جهان پاک با یک خدای خوب»