نامهای قیامت
وجه تسمیه قیامت به یوم الدّین
در تفاسیر متداوله که دیدیم، یا از آنها نقل شده، «دین» را به معنای جزا و حساب دانسته اند. و در کتب لغت نیز به این معنی ذکر شده، و به قول شعراء عرب استشهاد شده مثل قول شاعر: وَاعْلَمْ بِاَنَّکَ ما تَدینُ تُدانُ. و قول منسوب به شهل بن ربیعة: وَلَمْ یَبْقَ سِوَی العُدْوانِ، دِنّاهُمْ کَما دانُوا. و گفته اند «دیّان»، که از اسماء الهیّه است، نیز به همین معنی است. شاید مراد از «دین» شریعت حقّه باشد. و چون در روز قیامت آثار دین ظاهر گردد و حقایق دینیّه از
کتابمعاد از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 328
پرده بیرون افتد، از این جهت آن روز را «روز دین» باید گفت؛ چنانچه امروز «روز دنیا» است، زیرا که روز ظهور آثار دنیا است و صورت حقیقیّه دین ظاهر نیست. و این شبیه قول خدای تعالی است که می فرماید: وَ ذَکِّرْهُمْ بِاَیّامِ الله ؛ و آن ایّامی است که حق تعالی به قهر و سلطنت با قومی رفتار کند. و روز قیامت هم «یوم الله » است و هم «یوم الدّین» است، زیرا که روز ظهور سلطنت الهیّه و روز بروز حقیقت دین خدا است.(214)
* * *
روز کشف سرایر
[قیامت] روز بروز حقایق است؛ روز کشف سرایر است؛ روز تجسم اعمال و اخلاق است؛ روز رسیدن به حساب است؛ روز ذلت در مواقف است.(215)
* * *
یوم الحسرة
روز حسرتها و ندامتها فایده ندارد؛ وَ أنْذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَةِ إذْ قُضِیَ الاَْمْرُ وَ هُمْ فِی غَفْلَةٍ وَ هُمْ لاَ یُؤمِنُونَ خدا می داند که این روز حسرت و ندامت چه روزی است. امروز ما از حسرتهای آن روز جز خبری نمی شنویم... حسرتهایی است که آخر ندارد، ندامتهایی است که منتها از برای او نیست.(216)
* * *
روز ندامت
در آن روز راهی برای جبران و حیله ای برای انسان نیست و فقط چیزی که می ماند حسرتها و ندامتها است ـ ندامتهایی که آخر
کتابمعاد از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 329
ندارد، حسرتهایی که پایانش نیست: وَ اَنْذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَةِ اِذْ قُضِیَ الاَْمْر.(217)
* * *
روز تبدیل و تبدّل ارض
یَوْمَ تُبَدَّلُ الاْرْضُ غَیْرَ الاَْرْضِ و اَشْرَقَتِ الاَْرْضُ بِنُورِ رَبِّها. در آن روز اگر ارض تو غیر ارض نشده باشد و به نور رب نورانی نگردیده باشد، ظلمتها و سختیها و وحشتها و فشارها و ذلّتها و عذابها داری.
... و این شقاوتی است که سعادت در دنبالش نیست و ظلمتی است که نورانیت در عقب ندارد و وحشتی است که روی اطمینان نبیند و عذابی است که راحت در پی آن نیاید.(218)
* * *
سرشکستگی روز قیامت
رسوایی آن روز را نمی دانی چه رسوایی است. سرشکسته در آن محضر را خدا می داند چه ظلمتها دنبال دارد. آن روز است که به فرموده حق تعالی کافر می گوید: «ای کاش خاک بودم.» و دیگر فایده ندارد.(219)
کتابمعاد از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 330