نامهای قیامت

‏‏نامهای قیامت‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏وجه تسمیه قیامت به یوم الدّین‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏در تفاسیر متداوله که دیدیم، یا از آنها نقل شده، «دین» را به معنای‏‎ ‎‏جزا و حساب دانسته اند. و در کتب لغت نیز به این معنی ذکر شده،‏‎ ‎‏و به قول شعراء عرب استشهاد شده مثل قول شاعر: وَاعْلَمْ بِاَنَّکَ‏‎ ‎‏ما تَدینُ تُدانُ.‏‎[2]‎‏ و قول منسوب به شهل بن ربیعة: وَلَمْ یَبْقَ سِوَی‏‎ ‎‏العُدْوانِ، دِنّاهُمْ کَما دانُوا.‏‎[3]‎‏ و گفته اند «دیّان»، که از اسماء الهیّه‏‎ ‎‏است، نیز به همین معنی است. شاید مراد از «دین» شریعت حقّه‏‎ ‎‏باشد. و چون در روز قیامت آثار دین ظاهر گردد و حقایق دینیّه از‏‎ ‎

‎

‏‏پرده بیرون افتد، از این جهت آن روز را «روز دین» باید گفت؛‏‎ ‎‏چنانچه امروز «روز دنیا» است، زیرا که روز ظهور آثار دنیا است و‏‎ ‎‏صورت حقیقیّه دین ظاهر نیست. و این شبیه قول خدای تعالی‏‎ ‎‏است که می فرماید: ‏‏وَ ذَکِّرْهُمْ بِاَیّامِ الله ؛‏‎[4]‎‏ و آن ایّامی است که حق‏‎ ‎‏تعالی به قهر و سلطنت با قومی رفتار کند.  و روز قیامت هم «یوم‏‎ ‎‏الله » است و هم «یوم الدّین» است، زیرا که روز ظهور سلطنت الهیّه‏‎ ‎‏و روز بروز حقیقت دین خدا است.(214)‏

‏‏ ‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏روز کشف سرایر‏

‏‏[‏‏قیامت‏‏]‏‏ روز بروز حقایق است؛ روز کشف سرایر است؛ روز‏‎ ‎‏تجسم اعمال و اخلاق است؛ روز رسیدن به حساب است؛ روز‏‎ ‎‏ذلت در مواقف است.(215)‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏یوم الحسرة‏

‏‏روز حسرتها و ندامتها فایده ندارد؛ ‏‏وَ أنْذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَةِ إذْ قُضِیَ الاَْمْرُ وَ‏‎ ‎‏هُمْ فِی غَفْلَةٍ وَ هُمْ لاَ یُؤمِنُونَ‏‎[5]‎‏ خدا می داند که این روز حسرت و ندامت‏‎ ‎‏چه روزی است. امروز ما از حسرتهای آن روز جز خبری‏‎ ‎‏نمی شنویم... حسرتهایی است که آخر ندارد، ندامتهایی است که‏‎ ‎‏منتها از برای او نیست.(216)‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏روز ندامت‏

‏‏در آن روز راهی برای جبران و حیله ای برای انسان نیست و فقط‏‎ ‎‏چیزی که می ماند حسرتها و ندامتها است ـ ندامتهایی که آخر‏‎ ‎

‎

‏‏ندارد، حسرتهایی که پایانش نیست: ‏‏وَ اَنْذِرْهُمْ یَوْمَ الْحَسْرَةِ اِذْ قُضِیَ‏‎ ‎‏الاَْمْر‏‏.(217)‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏روز تبدیل و تبدّل ارض‏

‏‏یَوْمَ تُبَدَّلُ الاْرْضُ  غَیْرَ الاَْرْضِ‏‎[6]‎‏ و ‏‏اَشْرَقَتِ الاَْرْضُ بِنُورِ رَبِّها.‏‎[7]‎‏  در آن روز اگر‏‎ ‎‏ارض تو غیر ارض نشده باشد و به نور رب نورانی نگردیده باشد،‏‎ ‎‏ظلمتها و سختیها و وحشتها و فشارها و ذلّتها و عذابها داری.‏

‏‏     ... و این شقاوتی است که سعادت در دنبالش نیست و ظلمتی‏‎ ‎‏است که نورانیت در عقب ندارد و وحشتی است که روی اطمینان‏‎ ‎‏نبیند و عذابی است که راحت در پی آن نیاید.(218)‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏سرشکستگی روز قیامت‏

‏‏رسوایی آن روز را نمی دانی چه رسوایی است. سرشکسته در آن‏‎ ‎‏محضر را خدا می داند چه ظلمتها دنبال دارد. آن روز است که به‏‎ ‎‏فرموده حق تعالی کافر می گوید: «ای کاش خاک بودم.‏‎[8]‎‏» و دیگر‏‎ ‎‏فایده ندارد.(219)‏

‏‎ ‎

‏‎

‎

• . «و بدان همان طور که کیفر می دهی جزا داده می شوی».
• . «و جز دشمنی چیزی نماند؛ کیفرشان دادیم آنچنان که آنها جزا دادند». (فَلَمّا اَصْبَحَ الشَرُّ وَ اَمْسی وَ هو عریانٌ، و لم یَبْقِ سِوَی العدوان دَنّاهم کما دانوا)؛ سهل بن شیبان؛ جامع الشواهد؛ باب الفاء مع اللام، ص 185.
• . «روزهای خدا را به یاد ایشان آورد»؛ ابراهیم  /  5.
• . «بیمشان ده از روز حسرت، روزی که کار به آخر رسد، در حالی که آنان در غفلت بوده اند؛ و ایشان ایمان نمی آورند»؛ مریم  /  39.
• . «روزی که زمین به زمین دیگری تبدیل شود»؛ ابراهیم  /  48.
• . «و زمین به نور پروردگارش روشن شود»؛ زمر /  69.
• . «وَ یَقُولُ الکافِرُ یا لَیْتَنی کُنْتُ تُراباً»؛ نبأ /  40.