فصل چهارم: احکام فقهی جنگ و دفاع

احکام مربوط به غنایم جنگی

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

تصرف در غنایم

سؤال:‏ تصرف و تملک در کدامیک از غنایم و با چه شرایطی برای‏‎ ‎‏رزمندگان جایز است؟‏

جواب:‏ در غیر ادوات جنگی برداشتن اشیای مختصر از قبیل لباس و‏

کتابجنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 156

‏ساعت و رادیو و امثال آن برای رزمندگان اشکال ندارد.(307)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تصرف در اموال‎ ‎مقتولین

سؤال:‏ اگر سرباز اسلام شخصی از سربازان صدام را به قتل برساند آیا اگر‏‎ ‎‏لباس و ساعت و پول و رادیو و امثال اینها را به عنوان غنایم جنگی از او‏‎ ‎‏برای خود بردارد و خمس آن را هم بدهد متعلق به خودش می شود یا‏‎ ‎‏باید به دولت جمهوری اسلامی تحویل دهد؟‏

جواب:‏ می تواند برای خود بردارد و خمس واجب نیست.(308)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تملک در اموال‎ ‎غنیمتی

سؤال:‏ چـه مقـدار از غنـایم را افـرادی که در جبهـه هستنـد‏‎ ‎‏می توانند‌قصـد تملک کننـد و آیا آن مقـدار از مورد تعلـق خمس هست یا‏‎ ‎‏نه؟‏

جواب:‏ اسلحه را باید تحویل دهند و مختصرات مثل ساعت و لباس را‏‎ ‎‏می توانند تملک کنند و خمس ندارد و در زیادتر موکول به نظر دولت‏‎ ‎‏اسلامی است.(309)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تصرف در دینار‎ ‎غنیمتی

سؤال:‏ یکی از برادران رزمنده مبلغ نهصد دینار عراقی در یکی از‏‎ ‎‏سنگرهای دشمن به دست آورده، تکلیف این وجه را معین فرمایید،‏‎ ‎‏مبلغ مزبور حدود سی ـ چهل هزار تومان ارزش دارد و بر فرض اینکه باید‏‎ ‎‏از مقامات مربوطه اجازه بگیرد آیا اجازه می فرمایید که ایشان خودش‏‎ ‎‏قصد تملک کند و در آن تصرف کند؟‏

جواب:‏ برای تعیین تکلیف مبلغ مزبور، به مسئولین مربوطه مراجعه‏‎ ‎‏شود.(310)‏


کتابجنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 157

تصرف در اموال‎ ‎مقتولین دشمن

سؤال:‏ بعضی از جوانانی که به جبهه جنگ رفته اند سوال می کنند‏‎ ‎‏برداشتن چیزهایی از قبیل انگشتر، لباس و کفش دشمن، چه صورت‏‎ ‎‏دارد آیا استفاده از آنها جایز است یا خیر؟‏

جواب:‏ برای مقاتلین برداشتن چیزهای مختصر مثل آنچه ذکر شده و‏‎ ‎‏تصرف در آن اشکال ندارد.(311)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

شرایط تصرف در‎ ‎غنایم جنگی

سؤال:‏ آیا رزمندگان اسلام می توانند در غنایم به دست آمده از دشمن،‏‎ ‎‏تصرف شخصی نمایند؟ و ضمناً در صورت تعلق بعضی از غنایم به‏‎ ‎‏رزمندگان به کدام رزمنده می رسد؟‏

جواب:‏ روشن است که رزمندگان ما که در راه خدا و خدمت به اسلام از‏‎ ‎‏جان خود می گذرند برای غنیمت نمی جنگند و نباید در فکر آن باشند،‏‎ ‎‏ولی در غنایم به دست آمده آلات و ادوات جنگی مربوط به دولت‏‎ ‎‏اسلامی است، و در غیر آن تصرف برای هر رزمنده ای که به دست آورده‏‎ ‎‏مانع ندارد مگر مسئولین امر در دولت اسلامی مقررات خاصی وضع‏‎ ‎‏نموده باشند.(312)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

مجوز تصرف در‎ ‎غنایم

سؤال:‏ الاموال و الحاجات فی المواضع العراقیة فی الجبهة بعد الهجوم،‏‎ ‎‏ماهو حکمها و هل یجوز اخذها؟‏

جواب:‏ یجوز اخذ الغنائم للمقاتلین و یجوز التملک فی الاشیاء‏‎ ‎‏المختصرة منها و امّا الاسلحه فلا بدّ من تحویلها الی المقامات المسوولة‏‎ ‎‏فی الجمهوریّة الاسلامیّة.‏‎[1]‎‏(313)‏


کتابجنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 158

تصرف در اموال‎ ‎سپاه

سؤال:‏ در عملیات جنگی غنایمی به دست می آید مثل رادیو، اورکت و‏‎ ‎‏ساعت، بعضی اورکتها مال سپاه ایران است ندانسته برداشته می شود آن‏‎ ‎‏هم با اجازه فرمانده عملیات، الآن سپاه شهرستان می گوید باید اورکتها را‏‎ ‎‏تحویل دهید، حکم شرعی را بیان فرمایید.‏

جواب:‏ اگر مربوط به سپاه بوده با مطالبۀ سپاه باید تحویل دهند.(314)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

استفاده از غنایم‎ ‎جنگی

سؤال:‏ وضع نگهداری غنایم جنگی ـ که متعلق به ارتش عراق است ـ یا‏‎ ‎‏استفاده از آنها برای آموزش چه صورتی دارد؟‏

جواب:‏ موکول به نظر مسئولین مربوطه است.(315)‏

 *  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تملک اموال‎ ‎متصرف شده

سؤال:‏ در حملۀ بیت المقدس که برای آوردن تانکها و اتومبیلهای سانحه‏‎ ‎‏دیده به خط مقدم جبهه می رفتیم، با سنگرهای پر از تجهیزات سربازان‏‎ ‎‏فریب خوردۀ دشمن برخورد نمودیم، من مقداری از اجناس داخل سنگر‏‎ ‎‏را با خود آوردم که از آن جمله است: شش عدد پتو، دو عدد چراغ، کوله‏‎ ‎‏پشتی و یک عدد سر نیزه، البته سه عدد از پتوها را به سه خانوادۀ‏‎ ‎‏مستحق دادم؛ آیا می توانم از این اجناس در منزل استفاده کنم؟‏

جواب:‏ سرنیزه را باید به مراکز مربوطۀ ارتش یا سپاه تحویل دهید و سایر‏‎ ‎‏اشیای مذکوره اگر محلّ حاجت شما است، مجازید از آن استفاده‏‎ ‎‏کنید.(316)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

حکم غنیمت اموال

سؤال:‏ در هنگام گرفتن غنایم، اگر معلوم نشود که این مالها از خود‏‎ ‎‏دشمن است یا اینکه آنها را از ما غارت کرده اند ـ مثلاً در فتح خرمشهر،‏

کتابجنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 159
‏اموالی به دست رزمندگان آمده که نمی دانند، آنها از اموال غارت شدۀ‏‎ ‎‏مردم است یا اینکه مال خود عراقی هاست ـ تکلیف چیست؟‏

جواب:‏ آنچه که تحت ید و استیلای دشمن است، حکم غنیمت دارد،‏‎ ‎‏مگر آنکه محرز شود که از سابق غارت کردند.(317)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

استفادۀ مختصر از‎ ‎غنایم

سؤال:‏ رزمنده ای که مستقیماً در جبهه شرکت دارد و یک یا چند نفر از‏‎ ‎‏مزدوران بعثی را به هلاکت رسانده آیا حق دارد لباس، ساعت، کفش یا‏‎ ‎‏سایر لوازم که همراه مقتول است برای خود بردارد و در جبهه یا غیر‏‎ ‎‏جبهه استفاده نماید یا نه؟‏

‏     اگر رزمندگانی در معرکه شرکت داشته و گروهی از آنان دشمن‏‎ ‎‏را‌هلاک نمودند و پیشرفت کردند و گروه بعدی که به دنبال آنها در‏‎ ‎‏جنگ‌شرکت دارند سر رسیدند آیا گروه دوم یا سایر کسانی که کارشان‏‎ ‎‏حمل و نقل و تدارکات و رانندگی و غیره هستند می توانند از لوازم به جا‏‎ ‎‏مانده به عنوان غنیمت بردارند یا نه؟ و آیا در غنایم قسم اول و دوم‏‎ ‎‏کسانی که حق استفاده دارند آیا تکلیف خمس هم نسبت به آن دارند یا‏‎ ‎‏نه؟‏

جواب:‏ استفاده در چیزهای مختصر برای کلیه مقاتلین اشکال ندارد و‏‎ ‎‏خمس واجب نیست.(318)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

مراعات احتیاط در‎ ‎تملک

سؤال:‏ افرادی که در جنگ با عراقی ها مصادف با اجساد عراقی ها‏‎ ‎‏می شوند بعضی از چیزها را به عنوان غنیمت برای خود برمی دارند؛ در‏‎ ‎‏این مساله آیا فرق می کند که این افراد مسلحانه بجنگند یا آنکه پشت‏‎ ‎‏جبهه مامور دفن اجساد عراقی ها باشند و در حال دفن، لباس و ساعت را‏

کتابجنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 160

‏همراه خود بردارند و بیاورند؟‏

جواب:‏ مشکل است و احتیاط را مراعات کنند.(319)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

مراسم دعا در قبور‎ ‎شهدا

سؤال:‏ اگر شب به مزار شهدا برویم و روی قبر آنها دعای توسل یا زیارت‏‎ ‎‏عاشورا یا فاتحه و غیره بخوانیم، آیا جایز است؟‏

جواب:‏ جایز است.(320)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تسلیم خمس و‎ ‎سهم امام به مراجع

سؤال:‏ آیا می شود بابت خمس، آن مبلغی که تعلق می گیرد به حساب‏‎ ‎‏دولت جمهوری اسلامی ایران واریز نمود؟ آیا می شود خمس آن مبلغی‏‎ ‎‏که تعلق می گیرد به حساب جنگزدگان واریز نمود؟‏

جواب:‏ باید خمس و سهم امام را به مرجع تقلید یا وکیل مسلّم‌الوکاله او‏‎ ‎‏بدهند یا طبق اجازۀ ایشان مصرف شود.(321)‏

‏ ‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

پس انداز حقوق‎ ‎خمس دارد

سؤال:‏ آیا خمس بر سرباز واجب است؟ لازم به تذکر است که اینجانب‏‎ ‎‏مجرد بوده و ماهانه حدود هزار تومان از ارتش حقوق می گیرم که مقداری‏‎ ‎‏از این مبلغ را برای آینده پس انداز می کنم و تا به حال حدود یک سال و‏‎ ‎‏نیم است که در ارتش هستم و خمس هم نداده ام، تکلیف چیست؟‏

جواب:‏ هر مقدار از حقوق که پس انداز شده، خمس دارد.(322)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

قبول شهادت در‎ ‎نزد خداوند

سؤال:‏ در صورت راضی نبودن والدین اگر شخصی به جبهه رفته و شهید‏‎ ‎‏شود آیا اینگونه شهادت مورد پذیرش خداوند می باشد یا نه؟‏


کتابجنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 161

جواب:‏ بلی شهید هستند.(323)‏

*  *  *

‎ ‎

کتابجنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 162

  • سوال: حکم مالها و لوازم در سنگرهای عراقی در جبهه پس از حمله چیست؟ و آیا برداشتن آنها جایز است؟     جواب: برای جنگجویانرزمندگان گرفتن غنیمت جایز است و تملک(مالک شدن) در اشیاء کوچک و کم  جایز است ولی اسلحه را باید به مقامات مسئول جمهوری اسلامی تحویل دهند.