مقصد چهارم طبیعیات

انواع تقسیم

انواع تقسیم

‏تقسیم فکّی سه قسم است: تقسیم قطعی مانند پاره کردن گوشت، تقسیم کسری‏‎ ‎‏مثل شکستن شیشه و تقسیم خرقی مانند جدا کردن قسمتی از آب از قسمت دیگر آن.‏

‏تقسیم وهمی نیز دارای دو قسم است: یکی اینکه به سبب حامل باشد، مانند جسم‏‎ ‎‏متصلی که یک طرف آن سیاه و طرف دیگر آن سفید است، با اینکه جسم در حقیقت‏‎ ‎‏متصل است، ولی چون انسان یک طرف آن را سیاه و طرف دیگر آن را سفید می بیند،‏‎ ‎‏به واسطۀ این حامل جسم را به دو قسمت وهمی سیاه و سفید تقسیم می کند و یا اگر‏‎ ‎‏جسمی یک طرف آن به سبب مجاورت با حرارت، گرم و طرف دیگر آن به‏‎ ‎‏سبب مجاورت با برودت، سرد باشد وهم نیز آن جسم را به دو طرف سرد و‏‎ ‎‏گرم تقسیم می نماید.‏

‏حامل قسمت و وادار کنندۀ وهم بر قسمت، در مثال اول، دو عرض قارّ و در مثال‏‎ ‎‏دوم، دو عرض غیر قارّ می باشد.‏

‏قسم دوم تقسیم وهمی آن است که به سبب حامل نباشد، بلکه خود وهم بدون‏‎ ‎‏اینکه در عرض جسم تفاوتی باشد، جسم را تقسیم کند.‏

‏مراد متکلمین از اینکه می گویند ذوات اوضاع قسمت فرضی هم قبول نمی کنند،‏

تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 2)صفحه 433
‏این است که آنها در عقل هم قابلیت تقسیم ندارند و فرق بین قسمت وهمی و‏‎ ‎‏عقلی این است که تقسیم وهمی در جزئیات است، مثلاً وهم ماده و موضوع‏‎ ‎‏مخصوص را تقسیم می کند، ولی عقل با مادۀ خاصی کار ندارد و اصل بُعد خالی از‏‎ ‎‏ماده را در نظر گرفته و آن را تقسیم می نماید؛ چنانکه حکما به قسمت عقلی الی غیر‏‎ ‎‏النهایه قائل شده اند.‏

تقریرات فلسفه امام خمینی (س)(ج. 2)صفحه 434