برداشت جالب امام از نماز طواف در صورت تغییر محل مقام ابراهیم

‏‏برداشت جالب امام از نماز طواف در صورت تغییر محل مقام ابراهیم‏

‏‏یک وقت در نجف اشرف معروف شد که جایگاه مقام حضرت ابراهیم(ع) را در‏‎ ‎‏مسجدالحرام تغییر و آن را به نزدیک چاه زمزم انتقال داده اند ولی آنچه که واقع‏‏ ‏‏شده‏‎ ‎‏بود چنین نبود و صرفاً برداشتن پوشش مقام حضرت ابراهیم صورت گرفته بود و آن‏‎ ‎‏را به پوشش بلورین که فعلاً هم همانگونه است تغییر داده بودند. در‏‏ ‏‏هر حال در‏‎ ‎‏زمانی که در آن شهر و در شهرهای دیگر این تغییر مکان شایع شد، سؤالات بسیاری‏‎ ‎‏از حجاج و کاروانهای ایران درباره دو رکعت نماز پشت مقام ابراهیم از طریق‏‎ ‎‏اینجانب به مراجع نجف عرضه شد. به این صورت که آیا دو رکعت نماز طواف را‏‎ ‎‏باید در جای اولی که مقام حضرت ابراهیم(ع) قرار داشت خواند و یا در جای دوم‏‎ ‎‏که مقام حضرت در آنجا (بر حسب شایعه) قرار داده شده است؟‏

‏‏     به هر یک از مراجعی که مراجعه کردم پاسخهایی را به تفصیل دریافت نمودم،‏‎ ‎‏بعضی جواب دادند که باید احتیاط شود و نماز را هم در جای اول که مقام‏‎ ‎‏قرار‏‏ ‏‏داشت و هم در جای دوم که شایع شده است اقامه کرد. برخی دیگر از آقایان و‏‎ ‎‏مراجع جواب دادند که باید دو رکعت نماز طواف را در همانجای اول که مقام‏‎ ‎‏ابراهیم(ع) قرار داشت اقامه کنند، چرا که مقام را اسم مکان گرفته بودند. سپس‏‎ ‎‏عین‏‏ ‏‏همان استفتاء را به محضر امام ارائه کردم. ایشان بدون درنگ جوابی برخلاف‏
‏‎

‏‏     بنده پاسخ را گرفتم و این مسأله را شب در منزل براساس روایات مورد بررسی‏‎ ‎‏قرار دادم. به حدیثی بدین مضمون برخورد کردم: «مقام حضرت ابراهیم(ع) به کعبه‏‎ ‎‏چسبیده بود و به تعبیری دیگر به دیوار کعبه منسوب بود. بعدها آن را به جایی که‏‎ ‎‏الآن قرار دارد منتقل کردند. ائمه ما هم این مکان را پذیرفتند و نماز طواف را‏‎ ‎‏پشت سر آن اقامه کردند». ما از این حدیث کشف می کنیم که سنگ موضوعیت دارد‏‎ ‎‏و هر کجا باشد باید پشت آن نماز طواف اقامه شود. شب دیگر خدمت امام رسیدم‏‎ ‎‏به ایشان عرض کردم، آقا شما به چه دلیل فرمودید که دو رکعت نماز طواف باید در‏‎ ‎‏همانجایی که مقام ابراهیم(ع) منتقل شده است اقامه گردد؟ فرمودند: «من از خود‏‎ ‎‏آیۀ شریفه "و اتخذوا من مقام ابراهیم مصلی"‏‎[1]‎‏، این را استفاده کردم». عرض کردم،‏‎ ‎‏چنین حدیثی را هم در وسایل یافتم، آیا شما از این حدیث چیزی در خاطر مبارک‏‎ ‎‏داشتید؟ ایشان فرمودند: «خیر، بلکه نظر من مستند به ظاهر خود آیه بود». گفتم،‏‎ ‎‏شما برای نماز خواندن در پشت مقام ابراهیم(ع) برای سنگ موضوعیت قائلید؟‏‎ ‎‏ایشان فرمودند: «بله». عرض کردم، حتی اگر سنگ به کشور دیگر هم منتقل شود‏‎ ‎‏باید رفت و پشت آن نماز خواند؟ فرمودند: «بلی در صورتی که بر بودن آن در‏‎ ‎‏مسجد دلیلی نباشد موضوعیت برای نماز دارد». بعد از آنکه نظر قطعی امام را در‏‎ ‎‏این مسأله یافتم، بلافاصله به منزل آن بزرگواری که فرموده بود باید در جای اصلی‏‎ ‎‏مقام نماز خوانده شود رفتم. جریان را به ایشان بازگو کردم. ایشان بلافاصله فرمود:‏‎ ‎‏«حق هم همین است و به من امر کرد که استفتاء را بیاور». استفتاء را آوردم و نظرش‏‎ ‎‏را مطابق نظر امام تغییر داد و فرمود: «همین نظریه صحیح است». به دو مرجع‏‎ ‎‏دیگری هم که احتیاط می کردند رجوع کردم و جریان را گفتم، ولی آنها دست از‏
‏‎

‏‏*  *  *‏

‏‎ ‎

‏‎

• بقره / 125.
• )) رسالت (ویژه نامه ارتحال امام خمینی) خرداد 73.