احکام تقاص

‏‏احکام تقاص ‏

‏‏[سؤال 11327]‏‏ ‏ ‏ 6506‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. شخصی در کنار مرز شوروی ساکن بوده است و به خاطر این که گاو و گوسفند‏‎ ‎‏یا مانند آن، از وی توسط مرزداران آن ها کشته شده بوده است، به تقاص این کار ـ مثلاً‏‎ ‎‏ـ شتری که آبکش بوده از آن ها دزدیده و با چند نفر، که محتاج و فقیر بوده اند، گوشت‏‎ ‎‏آن را خورده اند. با توجه به این که در کنارۀ مرز سرخس و شوروی، اکثر ساکنین در‏
‏‎

‎‏شوروی، مسلمان اهل سنّت هستند و یا اجمالاً در وقت سرقت نامبرده مسلمان‏‎ ‎‏بوده اند ـ  ترکمنستان شوروی ـ و نامبرده هم دستش تهی است؛ اکنون به فکر افتاده به‏‎ ‎‏صورتی این موضوع را حل کند و دست توسّل به سوی آن جناب دراز نموده تا تعیین‏‎ ‎‏فرمایند که چه باید کند؟ تکلیف نامبرده را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، نمی توانند تقاص کنند.‏

‏‏2. در مورد شخصی که شتر را دزدیده است، خواهشمند است بفرمایید وظیفه اش چیست؟ آیا وجه‏‎ ‎‏شتر مسروقه را، به پول زمان سرقت، یا به پول حالا حساب نماید؟ و اگر قادر به پرداخت فوری نیست،‏‎ ‎‏آیا می تواند هر وقت برایش ممکن شد، بدهد؟ یا این که در صورت عدم قدرت، باید به موارد دیگر، از‏‎ ‎‏قبیل صدقه به هر مقدار که می تواند، و یا اگر نمی تواند، به استغفار اکتفا نماید؟ امید است از این که‏‎ ‎‏مزاحم اوقات شریف می شوم، مرا ببخشید، چون شخص مزبور، مکرراً به این جانب مراجعه می نماید‏‎ ‎‏و لازم است که جوابش داده شود.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، می تواند به هر نحو که مقدور است، تدریجاً وجه آن را ـ به عنوان‏‎ ‎‏صدقه ـ به قیمت امروز به فقرا بپردازد.‏

‏‏[سؤال 11328]‏‏ ‏ ‏ 6507‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم مسئول دفتر امام سلام عرض نموده، سلامت و صحت‏‎ ‎‏حضرت عالی را از درگاه خداوند کریم خواهانم. مسأله ای مرا رنج می دهد؛ لطفاً‏‎ ‎‏راهنمایی فرمایید.‏

‏‏مسأله ای که ذکر می شود از مرجع عالی قدر حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏‎ ‎‏سؤال شود و به وسیلۀ نامه مرا مطلع فرمایید. از لطف شما قبلاً تشکر می نمایم.‏

‏‏حقیر، مدت نه سال در شرکت ایران یاس کار می کردم و برای گرفتن حق و حقوق‏‎ ‎‏واقعی خود هرچه اعتراض نمودم، کسی از مسئولین جوابی به من نمی داد و یا حقوق‏‎ ‎‏مرا زیاد نمی کردند و پول های گزافی بابت رشوه و یا حق حساب و یا به حساب‏‎ ‎‏چیزهای دیگر به دیگران داده می شد و خیلی هم دزدی در بین رؤسا رواج داشت.‏‎ ‎‏چند قلم هم که من توانستم شناسایی کنم، مرا از کار برکنار نمودند. لذا به خاطر خیانت‏
‏‎

‎‏آن ها، من مجبور شدم بابت حق خودم، مقداری گازوییل به خارج از کارخانه منتقل‏‎ ‎‏کنم که حدوداً مبلغ سی و پنج هزار تومان می باشد. این مسأله بعد از انقلاب مرا‏‎ ‎‏آزرده  خاطر نموده. چون قبلاً مقلد امام بودم و فعلاً هم هستم؛ لطفاً مرا راهنمایی کنید‏‎ ‎‏که چگونه می توانم این پول را به صاحب آن برگردانم. باید به عرض برسانم که‏‎ ‎‏صاحبان کارخانه فعلاً فراری هستند و کارخانه زیر نظر صنایع ملی کار می کند. دیگر‏‎ ‎‏عرضی ندارم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر حقوق شما را کاملاً نمی داده اند و به مقدار مبلغ مرقوم، از‏‎ ‎‏آن شرکت طلبکار هستید، می توانید به جای طلب خودتان حساب کنید و‏‎ ‎‏در غیر این صورت باید به همان محل برگردانید. ‏

‏‏[سؤال 11329]‏‏ ‏ ‏ 6508‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏آیا سودی که بانک های دولتی بابت پس انداز می پردازند، می شود بابت مالیات یا‏‎ ‎‏بهره ای که خودش یا پدرش و یا پسرش مجبوراً به دولت یا بانک ها پرداخته اند،‏‎ ‎‏ـ  اجازۀ بستگان مذکور ـ تقاصاً اخذ کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، سود پول حرام است. لیکن تقاصّ بابت طلب قانونی خودش‏‎ ‎‏یا طلب دیگران، با وکالت از طرف صاحب طلب، اشکال ندارد.‏

‏‏[سؤال 11330]‏‏ ‏ ‏ 6509‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. بانک به کسی بهره می دهد و از دیگری بهره می گیرد. آیا شخص اول می تواند‏‎ ‎‏بهره را از بانک بگیرد و به شخص دوم به حساب بهره ای که بانک از او گرفته، بدهد‏‎ ‎‏یا  خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، نمی تواند از بانک بگیرد و اگر گرفته، نمی تواند به دیگری‏‎ ‎‏بدهد. بلی، می تواند قبل از گرفتن وکیل شود برای تقاص، و تقاص کند.‏

‏
‏‎

‎‏2. مردی زنش را طلاق داده اما زن در عدّه با مرد دیگری که جاهل به قضیه بوده ازدواج کرده است.‏‎ ‎‏بعداً ولدی از این زن به دنیا آمده که صلاحیت دارد از اولی یا از دومی باشد. ولد به کدام ملحق است؟‏‎ ‎‏اگر به دومی ملحق باشد با جهل زن به حکم، ولد شبهه است یا زنا؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در عدّه رجعیه بوده، مورد قرعه است. و اگر در عده بائنه بوده، ملحق به دوم‏‎ ‎‏است و با جهل، ولد شبهه است.‏

‏‏3. در رژیم سابق در محضرهای اسناد و املاک قیمت ملک را کم می گفتند که کمتر مالیات به آن متعلق‏‎ ‎‏شود. فعلاً این عمل چه صورت دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد؛ ولی باید از دروغ احتراز کند.‏

‏‏4. کسی که چند سهم از بانک صادرات را خریده و قصدش هم این بوده که دست هژبر از این بانک‏‎ ‎‏کوتاه شود، فعلاً تکلیف او چیست؟ آیا معامله صحیح بوده یا باطل؟ بر فرض بطلان، سهام خریداری‏‎ ‎‏شده را به کی واگذار کند؟ پولی که داده، از دستش رفته یا قابل جبران است؟‏

‏‏بسمه تعالی، معامله صحیح است.‏

‏‏[سؤال 11331]‏‏ ‏ ‏ 6510‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏با سلام حضور مبارک حضرت بقیه الله‌، أرواحنا فداه و نایب بر حقّش امام امت،‏‎ ‎‏حضرت امام خمینی، دامت برکاته و درود بر رزمندگان اسلام و شهدای انقلاب‏‎ ‎‏اسلامی ایران.‏

‏‏1. اگر زید در بانکی سپرده ای داشته و بهره ای برای او منظور شده باشد و عمرو به‏‎ ‎‏بانک دیگر بهره داده است (با آن که هر دو از یک دولت است)، آیا در این صورت‏‎ ‎‏می تواند برای عمرو تقاصّاً بگیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مورد تقاصّ نیست.‏

‏‏2. از مصر سؤال شده است که نظر مبارک امام در صحت نماز جماعت با اهل سنت آیا برای حفظ‏‎ ‎‏وحدت و مقصور به حج است یا مطلقا صحیح است؟ و آیا برای عدم بروزِ تشاجر و احیاناً اختلافات و‏‎ ‎‏درگیریِ لفظی، برای حفظ وجاهت و وحدت می توان بر فرش های غیر حصیر سجده کرد؟ و در هر دو‏‎ ‎‏صورت، آن نماز احتیاج به اعاده دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، مقصور به حج نیست و در هر مورد تقیه باشد، نماز صحیح است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11332]‏‏ ‏ ‏ 6511‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله، لطفاً به دو سؤال ذیل‏‎ ‎‏پاسخ مرقوم فرمایید: ‏

‏‏سؤال اول این که: غیر از امسال هیچ پولی دستم نبوده؛ هرچه خریده ام اقساطی‏‎ ‎‏خریده و به تدریج پرداخت نموده ام. این سرمایه که دستم است کفاف کار نمی شود‏‎ ‎‏بنابر این؛ چون همیشه ناراحتم تقاضا دارم تکلیف مرا نسبت به پرداخت خمس مالم‏‎ ‎‏که تمیز باشد و در نزد خدا شرمنده نشوم، روشن فرمایید.‏

‏‏در ضمن، اگر بخواهم خانه ام را بفروشم و یک مغازه و یک خان‏‏ۀ‏‏ کوچک بخرم‏‎ ‎‏تکلیف شرعی چیست؟ و ضمناً جهت اثاث خانه ام که اقساطی خریده ام، به آن ها هم‏‎ ‎‏خمس تعلق می گیرد یا نه؟ در ضمن، ساختمانی که فروختم 20 درصد درآمد آن را‏‎ ‎‏اداره، سال گذشته در مالیات گرفتند؛ آیا آن ها از خمس حساب می شود یا نه؟‏

‏‏دوم: با یک نفر شریک بودم. چون تلفن شرکتی خریده بودیم و پولش را نصف‏‎ ‎‏داده بودیم در موقع فروش چون تلفن به نام ایشان بود حقم را به من نداد. حدود نه‏‎ ‎‏هزارتومان از حق خودم نداد. در مقابل این، حدود چهارهزار و یک صد تومان در مال‏‎ ‎‏من دارد که او خبری ندارد؛ آیا آن را از آن حساب می شود کسر کرد یا نه؟ در این موقع‏‎ ‎‏تکلیف چیست؟ تلفن را به خان‏‏ۀ‏‏ خودش برده و دیگر نمی دهد.‏

‏‏بسمه تعالی، 1 و 2، اگر از او طلب دارید و نمی دهد، می توانید از مبلغ‏‎ ‎‏مزبور تقاص کنید و در مورد سؤال خمس، به یکی از وکلای مسلّم الوکاله‏‎ ‎‏این جانب مراجعه و تصفیه حساب کنید.‏

‏‏[سؤال 11333]‏‏ ‏ ‏ 6512‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 10 / 1361‏

‏‏دفتر استفتائات امام خمینی، مدّ ظله العالی، خواهشمند است در صورت امکان، به‏‎ ‎‏سؤالات زیر پاسخ داده شود:‏

‏
‏‎

‎‏1. شخصی از بانک وامی می گیرد برای خرید منزل یا تعمیر منزل مسکونی، ولی به‏‎ ‎‏عللی آن وام برای منظورهای فوق مصرف نمی شود و وام گیرنده پول را در حساب‏‎ ‎‏پس انداز خودش می گذارد. حال با توجه به این که بانک حدود 4% بابت کارمزد و بهره‏‎ ‎‏روی وام کشیده است و اکنون هم که وام گیرنده، پول وام را به حساب پس انداز‏‎ ‎‏خودش در همان بانک گذاشته است، بانک مبلغی به عنوان بهره به صاحب پول‏‎ ‎‏پرداخت می کند، این مسأله از نظر شرعی چه حالتی دارد؟ (بهره ای که بانک گرفته‏‎ ‎‏است بدین وسیله پس گرفته می شود).‏

‏‏بسمه تعالی، بیش از مبلغی که به بانک می دهد، حق ندارد از بانک بگیرد.‏

‏‏2. در مورد وام فوق، با توجه به این که وام گیرنده هر ماه، مبلغی بابت اقساط وام به بانک پرداخت‏‎ ‎‏می کند و با توجه به این که مقداری از وام را از حقوق خود یا درآمد کسب به طور اقساط ماهیانه به‏‎ ‎‏بانک پرداخت کرده، ولی تمام مبلغ وام را دارد و خرج نکرده، حال وقتی که سر سال رسید و بخواهد‏‎ ‎‏خمس خود را حساب کند، چه صورتی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، هر مقدار از وام را که ادا کرده خمس دارد.‏

‏‏3. بهره ای که بانک از وام گیرنده گرفته و بهره ای که بانک به وام گیرنده پرداخت کرده، از بابت همان وام‏‎ ‎‏که در حساب پس انداز گذاشته بود، از نظر خمس چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، بیش از آنچه بانک از او می گیرد، حق ندارد از بانک بگیرد و آنچه را به بانک‏‎ ‎‏می دهد، مقابل آن خمس دارد.‏

‏‏4. اگر وام گیرنده به عللی نتوانسته باشد که آن وام را برای خرید یا تعمیر منزل خرج کند و به مصرف‏‎ ‎‏برساند و با آن وام، تعدادی سکۀ طلا ـ مثل بهار آزادی یا سکه هایی که در زمان طاغوت به علل مختلف‏‎ ‎‏ضرب می شد ـ خریداری نماید و با توجه به این که هرماه اقساط وام را از حقوق یا از درآمد کسب‏‎ ‎‏پرداخت می کند، سر سال از نظر خمس و زکات چه مسأله ای دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، گذشت که هر مقدار از وام را ادا کرد، مقدار مقابل آن خمس دارد و با وجود‏‎ ‎‏شرایط، زکات هم تعلق می گیرد.‏

‏‏الف. آیا به سکه های طلا که در رابطه با وام فوق خریداری شده، خمس یا زکات تعلّق می گیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، سکه ها نسبت به مقداری از وام که ادا شده خمس دارد و با وجود شرایط، زکات‏‎ ‎‏هم دارد.‏

‏
‏‎

‎‏ب. اگر تعلق می گیرد، بر مبنای خرید سکه باید خمس و زکات داده شود یا به قیمت روز؟‏

‏‏بسمه تعالی، به قیمت روز.‏

‏‏ج. آیا می تواند سکه های فوق را به بچه های خود ببخشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد؛ ولی اگر زاید بر شؤون یا برای فرار از خمس باشد خمس ساقط‏‎ ‎‏نمی شود.‏

‏‏د. اگر سکه ها را به بچه های خود ببخشد، با توجه به سؤال قبلی، وضع او از نظر خمس و زکات چه‏‎ ‎‏می شود؟ (چون بدهی به بانک را جزو بدهی کل حساب کرده، ولی با پولی که جزو دارایی بود، سکه‏‎ ‎‏خریده و به بچه های خود بخشیده).‏

‏‏بسمه تعالی، گذشت که اگر برای فرار از خمس بخشیده یا بخشش زاید بر شؤون او باشد، باید‏‎ ‎‏خمس بدهد.‏

‏‏5. آیا می شود تمام آنچه مازاد بر خرج سال است ـ مثل پول نقد و مازاد مصرف مواد غذایی و وامی که‏‎ ‎‏در فوق به آن اشاره شد ـ همه را به پول حساب کند و جزو دارایی باشد؛ بعد بیاید آنچه بدهی دارد ـ‏‎ ‎‏مثلاً بدهی به اشخاص و بدهی به بانک از بابت وام فوق که مصرف نکرده ـ را هم جمع بزند و جمع آن‏‎ ‎‏را که بدهی حساب می شود، از دارایی کم کند و هرچه می ماند، خمس آن را بدهد؟ مثلاً هزار تومان‏‎ ‎‏مازاد مواد غذایی در منزل دارد و ده هزار تومان پول نقد دارد و صد هزار تومان پول وامی که گرفته‏‎ ‎‏است، جمعاً یک صد و یازده هزار تومان دارایی حساب کند؛ بعد حساب کند نود هزار تومان به بانک‏‎ ‎‏بدهکار است و پنج هزار تومان به یک نفر دیگر بدهکار است، جمعاً نود و پنج هزار تومان بدهکار‏‎ ‎‏است و خالص آن شانزده هزار تومان برایش مانده که خمس آن را حساب کند و بدهد.‏

‏‏بسمه تعالی، بدهی اقسامی دارد که در رساله ذکر شده است و برای تصفیۀ حساب می توانند‏‎ ‎‏نزد یکی از وکلای این جانب مراجعه کنند.‏

‏‏[سؤال 11334]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1641‏

‏‏3. کسی که در زمان طاغوت به علت وام گرفتن از بانک ها، مبلغی به عنوان بهره و‏‎ ‎‏سود به بانک ها داده، اگر بانک ها به وجوه ثابت یا پس انداز او سودی اضافه بکنند، آیا‏‎ ‎‏به میزان همان سودهای داده شده از طرف او به بانک ها، می تواند بهره دریافت کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، از خصوص همان شعبه، به همان مقدار بهره که داده، می تواند‏‎ ‎‏به عنوان تقاص دریافت کند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11335]‏‏ ‏ ‏ 6513‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏یک نفر یک نفر دیگر را مزدور می گیرد، قرار می گذارد تا مدت یک سال کار کند‏‎ ‎‏واین نفر مزدور در خانه ارباب مدت هشت ماه کار می کند، بعداً ارباب شروع می کند‏‎ ‎‏به بد رفتاری کردن و مزدور هم از کار به کنار می رود و ارباب هم حق کار هشت ماه را‏‎ ‎‏نمی دهد، برای مزدور جایز است که حق هشت ماه خود را از مال ارباب دزدی کند‏‎ ‎‏چون رو به رو زورش نمی رسد؟ شما امر بفرمایید.‏

‏‏والسلام علی من اتبع الهدی‏

‏‏بسمه تعالی، می تواند حق خود را از او بگیرد و اگر ممکن نیست می تواند‏‎ ‎‏از مال او تقاصّ کند.‏

‏‏[سؤال 11336]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2002‏

‏‏2. ارباب ظالم که همیشه رعیت را جریمه می کند به ناحق مال رعیت را غصب‏‎ ‎‏می کند، حالا هر رعیتی که مالش غصب شده آیا می تواند از ارباب غاصب اندازه مال‏‎ ‎‏خود از مال او دزدی کند؟ شما بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر تمکّن ندارد که مال خود را از او بگیرد می تواند به مقدار‏‎ ‎‏آن از مال او تقاصّ کند.‏

‏‏[سؤال 11337]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6810‏

‏‏2. کسی پولی در بانک مسکن می گذارد و بداند که بهره روی آن می آید و بخواهد‏‎ ‎‏بعداً وام از بانک بگیرد، آیا می تواند بهر‏‏ۀ‏‏ پول گذاشته شده را، به جای بهره ای که بانک‏‎ ‎‏از او می گیرد، بدهد.‏

‏‏بسمه تعالی، از همان محلی که از او بهره گرفته اند، می تواند بهره را تقاصّاً‏‎ ‎‏بگیرد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11338]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1393‏

‏‏2. برادری می گفت مدت نه سال است که در شرکتی مشغول به کار هستم و با‏‎ ‎‏کوشش خستگی ناپذیری ـ چه در شهرستان ها و چه در مرکز ـ برای آن شرکت زحمت‏‎ ‎‏کشیده ام و اکنون آن شرکت در حال انحلال است و بنده مقداری جنس ـ لوازم یدکی‏‎ ‎‏لوازم منزل ـ که حدود ده هزار تومان است را در نزد خود نگه داشته؛ چرا که در طی‏‎ ‎‏این نه سال، حقوق قابل توجهی نداده و اکنون می خواهند با مبلغی ناچیز بنده را‏‎ ‎‏به خاطر انحلال شرکت بازخرید کنند. البته بایستی گفته شود که نظیر من 300 نفر دیگر‏‎ ‎‏هم هستند که در حال اخراج و بازخرید هستند. حالا بفرمایید: آیا می توانم این مقدار‏‎ ‎‏جنس را به عنوان حق ضایع شد‏‏ۀ‏‏ خود بدانم، یا این که به هر شکل که هست به‏‎ ‎‏صاحبش برگردانم؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر حقوق قراردادی به شما داده شده، حق تقاص ندارید و‏‎ ‎‏باید مال را به شرکت رد کنید.‏

‏‏[سؤال 11339]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2159‏

‏‏3. اگر فردی که از دولت حقوق می گیرد، بنا به عللی، حقوق یک ماه و یا قسمتی از‏‎ ‎‏حقوق او پرداخت نشود و در اثر یک اشتباه، در لیست، در جای دیگری پولی اضافه به‏‎ ‎‏این فرد پرداخت شود، آیا این فرد می تواند این پول را به حساب آن مقدار قبلی که از‏‎ ‎‏دولت دریافت ننموده، حساب نماید و تصرف کند و دیگر به دنبال آن پول پرداخت‏‎ ‎‏نشده نرود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر طلب ثابت باشد و نتواند وصول کند، مانع ندارد به عنوان‏‎ ‎‏تقاص بابت طلب خود از پولی که به دستش آمده بردارد.‏

‏‏[سؤال 11340]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 157‏

‏‏3. اگر کسی چیزی از ما ببرد و ما بدانیم که مال خودمان است، آیا از نظر اسلام‏‎ ‎‏اشکالی ندارد آن را برداریم؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر یقین دارید، اشکال ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11341]‏‏ ‏ ‏ 6514‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. اگر شخصی فوت کند و ورث‏‏ۀ‏‏ او قیمت اعیانی که سهم زن شخص متوفی‏‎ ‎‏می باشد را نمی دهند و یا گاهی به زبان بگویند که هر وقت حصر وراثت شد می دهیم و‏‎ ‎‏چون باید مالیات بدهند، حاضر نمی باشند که حصر وراثت کنند که آن هم نتیجه ندادن‏‎ ‎‏را دارد؛ و در این صورت آن زن یا وکیل زن می تواند حق خود را تقاص کند یا خیر؟ و‏‎ ‎‏بر فرض جواز تقاص، اگر جوری باشد ناچار باید زیادتر از حق خود را تقاص کند؛‏‎ ‎‏ولی زیادتر را نمی خواهد و بر می گرداند به ورثه؛ ولی برای تقاص مبلغی باید خرج‏‎ ‎‏کند تا بتواند تقاص کند، بعد که آن زیادی را برمی گرداند به ورثه، مخارجی که کرده،‏‎ ‎‏حق مطالبه دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال تقاص جایز است؛ ولی مبلغی را که خرج‏‎ ‎‏می کند حق مطالبه ندارد.‏

‏‏2. اگر حاکم شرع یا مجاز از قِبَل او قیّمی برای دیوانۀ ادواری نصب کند، این دیوانه موقعی که حالش‏‎ ‎‏خوب است که علی الظاهر قیّم احتیاج ندارد؛ مرتبه دوم و سوم و هکذا که دیوانه می شود و خوب‏‎ ‎‏می شود همان نصب و جعل اول کافی است برای حالات بعد یا در هر مرتبه احتیاج به نصب و جعل‏‎ ‎‏جدید دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع کیفیت نصب حاکم شرع است.‏

‏‏[سؤال 11342]‏‏ ‏ ‏ 6515‏

‏‏پاسخ استفتا: ‏‎ ‎‏[نقل از صحیفه امام، ج 20، ص 387 ]‏

‏‏زمان: 26 شهریور 1366 / 23 محرّم 1408‏

‏‏مکان: تهران، جماران‏

‏‏موضوع: پاسخ استفتای اجاره بهای منازل مصادره شده‏

‏‏مخاطب: رمضانی (سرپرست دادسرای انقلاب اسلامی تهران ـ امور اقتصادی)‏

‏‏[ 1142 / 66 / 11 ـ مورخ 21 / 6 / 1366 ـ محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی‏
‏‎

‎‏امام خمینی ـ مدّ ظله العالی ـ رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران‏

‏‏سلام علیکم، تعدادی از منازل طاغوتیان و فراریان به خارج از کشور از بدو‏‎ ‎‏انقلاب در اختیار نهادهای انقلاب (سپاه ـ بنیاد مستضعفان ـ کمیت‏‏ۀ‏‏ انقلاب اسلامی ـ‏‎ ‎‏بنیاد جنگ زدگان)، اشخاص و نیازمندان قرار گرفته و در منازل مذکور سکنا نموده اند.‏‎ ‎‏و از بدو امر با آن ها قرارداد اجاره منعقد نگردیده و اجاره بهایی اخذ نشده است.‏‎ ‎‏استدعا دارد نظر مبارک خود را اعلام فرمایید که آیا:‏

‏‏اولاً، اجاره بهای منازل مذکور از تاریخ عقد قرارداد اجاره باید دریافت گردد یا از‏‎ ‎‏تاریخ سکونت ساکنین در منازل.‏

‏‏ثانیاً، چنانچه از تاریخ انعقاد قرارداد، این قبیل مستأجرین قادر به پرداخت اجاره بها‏‎ ‎‏نباشند، آیا می توان آن ها را از پرداخت اجاره بها معاف نمود؟‏

‏‏ ‏ ‏ سرپرست دادسرای انقلاب اسلامی تهران ـ امور اقتصادی ـ رمضانی]‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏چون غالباً اموال آنان از غصب و حرام تهیه شده است و ظاهراً اکثر قریب‏‎ ‎‏به اتفاق آنان مالیات های شرعی را نپرداخته اند، دولت مجاز است‏‎ ‎‏اجاره بها را از حال قرارداد اخذ کند.‏

‏‏و از اشخاصی که ضعیف هستند اجاره بها نگیرد.‏

‏‏و چنانچه پس از تحقیق معلوم شد بعضی از فراریان اموالشان از راه حلال‏‎ ‎‏بوده و مالیات های شرعی را به طور کامل پرداخته اند، دولت از موارد‏‎ ‎‏خیرات عمومی جبران نماید.‏

‏‏ ‏ ‏ 26 شهریور 66 ـ روح الله‌ الموسوی الخمینی‏

‏‏[سؤال 11343]‏‏ ‏ ‏ 6516‏

‏‏پاسخ استفتا: ‏‎ ‎‏[نقل از صحیفه امام، ج 19، ص 129 ]‏

‏‏زمان: 8 بهمن 1363 / 6 جمادی الاول 1405‏

‏‏مکان: تهران، جماران‏

‏
‏‎

‎‏موضوع: دریافت خمس و وجوه شرعی از متهمان مشمول عفو‏

‏‏سؤال کننده: صانعی، یوسف (دادستان کل کشور)‏

‏‏[محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی الامام خمینی ـ دام ظله العالی‏

‏‏محترماً به عرض می رساند، پرونده هایی در دادگاه های انقلاب اسلامی مستقر در‏‎ ‎‏چهار راه شهید قدوسی مطرح است که یا از جهت مجازات مشمول عفو حضرت عالی‏‎ ‎‏می باشند و یا حسب مقررات مجازات کیفری که در مورد اموال آنان برای حکام‏‎ ‎‏محترم شرع محرز است که آن ها یک خمس از باب خمس ارباح مکاسب و بعضاً دو‏‎ ‎‏خمس از باب اختلاط حرام به حلال بدهکار می باشند. آیا اجازه می فرمایید که‏‎ ‎‏دادگاه های مذکور با موافقت دادستان آن دادگاه از آن ها خمس گرفته و در حساب‏‎ ‎‏دادستانی کل در امور دادسراهای انقلاب اسلامی واریز و صرف اموری که نمی توان از‏‎ ‎‏بودج‏‏ۀ‏‏ عمومی استفاده نمود، گردد. بدیهی است چنانچه وجهی زیاد آید به حساب‏‎ ‎‏قطعی دولت واریز می گردد.‏

‏‏ ‏ ‏ یوسف صانعی ـ دادستان کل کشور]‏

‏‏بسمه تعالی، باید تمام امور مرقومه با تشخیص و صلاحدید جناب عالی که‏‎ ‎‏دادستان کل کشور هستید باشد و لازم است طریق احتیاط ملحوظ شود و‏‎ ‎‏تا به دلیل شرعی احراز موضوع نشود امری انجام نگیرد.‏

‏‏ ‏ ‏ 8 بهمن 63 ـ روح الله‌ الموسوی الخمینی‏

‏‏[سؤال 11344]‏‏ ‏ ‏ 6517‏

‏‏پاسخ استفتا: [ نقل از صحیفه امام، ج 3، ص 311 ]‏

‏‏زمان: اواخر سال 1356 هـ . ش./ اوایل سال 1398 هـ . ق‏

‏‏مکان: نجف‏

‏‏موضوع: سود سهام بانک‏

‏‏[قراین قطعی دلالت دارد هژبر یزدانی بهایی است و شاید کمتر از نصف سهام‏
‏‎

‎‏بانک صادرات و علی المذکور بعض بانک های دیگر مربوط به اوست؛ و آیا به محافل‏‎ ‎‏کمک می نماید، شاید قطعی نباشد. بعضی سود از بانک مزبور گرفته و یا در دفتر‏‎ ‎‏طلبکار هستند. آیا در این صورت از این بانک سود را تماماً بگیرند و به فقرا بدهند یا‏‎ ‎‏خیر؟ چون کمتر از نصف مربوط به هژبر یزدانی است ]‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد بگیرند و به فقرا بدهند.‏

‏‏[سؤال 11345]‏‏ ‏ ‏ 6518‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏لطفاً بفرمایید نظر حضرت عالی در رابطه با مصادر‏‏ۀ‏‏ اموال چیست، آیا موافق‏‎ ‎‏مصادره است یا مخالف؟ اگر موافق است علّت فقهی آن را با استناد به احکام شرع و‏‎ ‎‏قرآن بیان فرمایید، و اگر مخالف است مجوّز تصاحب اموال هزاران نفر از مردم را که با‏‎ ‎‏رأی دادگاه های اسلامی و به استناد قانون اسلام صورت گرفته بیان فرمایید؟‏

‏‏بسمه تعالی، در اسلام استرداد مال مردم و اموال بیت المال مسلمین که‏‎ ‎‏بغیر وجه شرعی اخذ شده جهت صرف در مصارف شرعیّۀ آن لازم است،‏‎ ‎‏و با تلف عین مال مثل یا قیمت آن باید گرفته شود، و جنایت بعض‏‎ ‎‏جنایتکاران به حدی است که اگر تمام آنچه در اختیار آن ها است پس‏‎ ‎‏گرفته شود باز بدهکارند، و کسانی که مقداری از اموال آن ها از مردم است‏‎ ‎‏همان مقدار گرفته می شود.‏

‏‏[سؤال 11346]‏‏ ‏ ‏ 6519‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 11 / 1361‏

‏‏محضر شریف رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران،‏‎ ‎‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏با درود فراوان و آرزوی سلامتی و طول عمر برای آن حضرت، به عرض عالی‏‎ ‎‏می رساند: اگر شخصی مورد تظلم شخص دیگر واقع شود و در دادگاه نیز حکم به نفع‏
‏‎

‎‏ظالم صادر شود. در این صورت مظلوم می تواند شخصاً از ظالم تقاص نماید یا خیر؟‏‎ ‎‏تقاضا دارم، نظر مبارکتان را در مورد فوق، مرقوم فرمایید. والسلام علیکم ورحمة الله‌‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 11347]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3668‏

‏‏3. اگر شخصی مدرکی که برای استفاده معلومه ای مقرر کرده اند بخرد و از او تلف‏‎ ‎‏شود آیا جایز است آن استفاده را بدون آن مدرک ببرد مثلاً بلیط قطار و هواپیما و‏‎ ‎‏ماشین و تمبر بخرد و پیش او بسوزد آیا می تواند بدون بلیط و تمبر مسافت معهوده را‏‎ ‎‏و نامه را یک مرتبه طی کند و بفرستد و یا اگر از راه دیگر می تواند تحصیل کند جایز‏‎ ‎‏است؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورت تلف شدن مانع ندارد به همان مقدار استفاده کند.‏

‏‏[سؤال 11348]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6479‏

‏‏5. اگر به جهت امتناع مدیون نسبت به ادای دین، یا بر اثر امتناع متعهد از انجام‏‎ ‎‏تعهد، متعهدله با گرفتن وکیل، متحمل خسارات دادرسی ـ از جمله: حق الزحمه‏‎ ‎‏کارشناس، دادخواست و مدارک و حق الوکاله ـ شود، آیا وصول این مبالغ از متعهد،‏‎ ‎‏شرعاً جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن نیست.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎