فصل اول: پیوند با نهضت امام

احترام آیت الله شیخ عبدالکریم حائری به امام خمینی

احترام آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری‎[1]‎ به امام خمینی

‏مرحوم آسید محمد حسین تهرانی که چند سال پیش فوت کردند در اوایل مصوبه انجمنهای ایالتی و ولایتی در مسجد قائم واقع در سعدی شمالی نماز میخواند. محل زندگی او هم نزدیک دولاب‏‎[2]‎‏ تهران بود. سالها بود که به مشهد هجرت کرده و تألیفات. ‏

کتابدیدار در نوفل لوشاتوصفحه 12
‏ذی قیمتی به جهان تشیع عرضه کرده است. ایشان از علما و فضلای حوزه علمیه قم بود و به دعوت آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی برای تاسیس حوزه علمیه به قم عزیمت نمود. یکی از روزهایی که من به همراه سایر دوستان هم مبارزه‏‎ ‎‏ای به دولاب رفته بودیم، مهمان یکی از این دولابی ها بودیم. درهمان مجلس یکی از همان دولابی ها برای ما تعریف می کردند که از همان ابتدایی که حوزه علمیه قم تشکیل شد امام خمینی مورد توجه آیت الله حاج شیخ عبد الکریم حائریی زدی قرار گرفته بود. به طوری که وقتی حاج میرزا مهدی بروجردی از طرف آیت الله حائری یزدی مسئولیت اجرایی و پرداخت شهریه طلاب را به عهده میگیرد امام خمینی وقتی می بینند که یک حوزهای با آن اهمیت، همه کارها دست یک نفر است، یکی از روزها آمد نزد مرحوم آیت الله حائری وقتی نشست رو کرد و گفت: آقای حاج شیخ چرا عنان همه کارهای حوزه علمیه را به دست یک نفر سپرده اید؟ آیا این کار درست است؟ آیت الله سید محمد حسین تهرانی هم در آن جلسه حضور داشتند. ایشان هم خاطراتی را از آشیخ عبدالکریم حائری و امام نقل کردند. از صحبت ایشان این طور استنباط میشد که آیت الله حائری برای امام احترام خاصی قائل بودند.‏

کتابدیدار در نوفل لوشاتوصفحه 13

  • . آیت‌الله حاج شیخ‌عبدالکریم حائری«مؤسس حوزه علمیه قم» (1276- 1355 ق) در سال 1276 در میبد یزد چشم به دنیا گشود و پدر وی کشاورزی پرهیزگار بود. پس از تحصیل مقدمات و سطوح در یزد راهی عتبات مقدسه شد و از محضر اساتید بزرگی همچون سید محمد فشارکی و شیخ‌فضل‌الله نوری استفاده نمود. در سال 1332 هجری بنا به دعوتی که از ایشان شد به اراک مهاجرت نمود و در آنجا حوزه‌ای بنیان گذاشت و مدت 8 سال به پرورش فضلا و طلاب علوم‌دینی پرداخت. مسافرتی به قم و زیارت حضرت معصومه(س) داشت و در همین مسافرت بحث ماندن ایشان و تأسیس حوزه علمیه قم به میان آمد و به اصرار علماء بالاخص آیت‌الله بافقی سرانجام در سال 1340 ه‍. ق در شرائطی دشوار به طور رسمی حوزه علمیه قم را تأسیس نمود. طلاب در ابتدا حدود 600 نفر بیشتر نبودند بخصوص به خاطر جریانات سیاسی و طرح مسأله«متحد‌الشکل شدن البسه» و کینه رژیم رضاشاه درس‌ها خارج از شهر برگزار می‌شد. و شبها طلاب برای استراحت به حوزه باز می‌گشتند. آیت‌الله حائری در برابر کشف حجاب شدیداً پایداری نمود و اعلان کرد تا پای جان باید ایستاد. از خدمات دیگر آیت‌الله حائری بنای دارالاطعام و تأسیس مریضخانه برای بیماران می‌باشد. ساختن قبرستان نو، تعمیر دو مدرسه علمیه دارالشفاء و فیضیه و ساختمان بیمارستان فاطمی از دیگر خدمات اوست. تألیفات او عبارتند از: تقریرات درس- دررالفوائد- الّرضاع- الصلوه- المواریث النکاح. آیت‌الله حائری سرانجام در شب 17 ذیعقده 1355 دارفانی را وداع گفت و در جوار حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد.
  • . محله دولاب یکی از محلات قدیمی تهران است. این محله که در قسمت جنوبی میدان شهدا و در شمال میدان خراسان قرار گرفته، دارای سابقه‌ای بسیار درخشان در دفاع از اسلام و دیانت و انقلابیون مسلمان است. در سال‌های نهضت اسلامی این منطقه عموما دارای جالیزارهای کشت صیفی جات بود که تا سالهای اخیر نیز برخی از آنها وجود داشت، مردم خونگرم و مسلمان این منطقه، در آن سالها عمدتا به کار کشاورزی و تامین غذای مردم اشتغال داشتند و در جریانات انقلابی نیز نقش فعالی داشتند. سابقه حمایت از مرحوم شهید نواب صفوی و پناه دادن وی در این منطقه و حضور در تظاهرات و راهپیمایی‌های مختلف به حمایت از نهضت اسلامی، از افتخارات این منطقه است. در جریان 15 خرداد نیز، این مردم خداجو، در تظاهرات ضد رژیم شرکت کردند و رژیم شاه از فرط عصبانیت آنان را متهم کرد که با گرفتن مبلغ 15 ریال به تظاهرات آمده‌اند و از آنجا که کلیه تظاهرات به نفع رژیم شاه با مخارجی از قبیل چلوکباب و پول تو جیبی بود نهضت مردم نیز به این امر متهم شد. در جریان خیزش نهضت اسلامی در سالهای 56 و57 نیز محله دولاب نقش بسیار فعالی داشت که یکی از آنها حضور در سخنرانیها، مراسم و دسته جات سینه‌زنی با شعار‌های انقلابی، حمایت از مبارزین و پناه دادن به آنها، چاپ و تکثیر بسیاری از اطلاعیه‌ها و شرکت در تظاهرات روز هفدهم شهریور میدان ژاله بود که با کشتار عظیم مردم توسط رژیم شاه، به میدان شهدا مبدل شد. آزاد مرد شهید طیب حاج رضایی، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، 1378، ص 118-19).