فصل دوم: هجده سال فعالیت و تبلیغ در اردکان فارس

نمایندگی امام خمینی

‏محمدحسن شریف قنوتی در ماه های آغازین ورود خود به اردکان‏‏ ‏‎ ‎‏فارس‏‏، از سوی امام خمینی‏‏ نیز به جمع آوری وجوهات شرعی مردم آن ‏‎ ‎‏سامان انتخاب گردید. او پیش از آن، آشنایی هایی با امام داشت و حتی ‏‎ ‎‏مدتی در محضر ایشان به تلمذ نشسته بود. از آن به بعد ارتباط شریف ‏‎ ‎‏قنوتی با امام خمینی‏‏ گسترده تر شد و این ارتباط تا زمان شهادت شیخ ‏‎ ‎‏ادامه یافت. شیخ در اثر ارتباطات خود با امام خمینی‏‏ فعالیت های ‏‎ ‎‏انقلابی اش را نیز متمرکزتر ساخت و در خدمت نهضت اسلامی قرار ‏‎ ‎‏گرفت و با راهنمایی ها و نظرات امام خمینی‏‏ اقدامات شایان و مؤثری در ‏‎ ‎‏جهت پیشبرد انقلاب در اردکان فارس و حومه انجام داد‏‎.‎

‏شریف قنوتی بسیار مورد اعتماد امام خمینی‏‏ و آیت الله سید مرتضی ‏‎ ‎‏پسندیده‏‏، برادر بزرگ امام بود. او تا دوره پیروزی انقلاب اسلامی افتخار ‏‎ ‎‏نمایندگی امام را در جمع آوری وجوهات دینی مردم داشت. او پس از ‏‎ ‎‏جمع آوری مبالغی از وجوهات شرعی با بیت امام هماهنگی می کرد و به ‏‎ ‎‏خدمت امام در قم‏‏ می رسید و وجوهات را تقدیم ایشان می کرد و قبض ‏‎ ‎

کتابشیخ شریفصفحه 37
‏رسید دریافت می کرد. او در طی این ملاقات ها رهنمودهایی را در زمینه ‏‎ ‎‏چگونگی ادامه مبارزات سیاسی از امام خمینی‏‏ دریافت می کرد و دوباره ‏‎ ‎‏به محل مأموریت خود، اردکان‏‏ فارس‏‏، بازمی گشت‏‎.‎

‏به یقین، بین امام خمینی‏‏ و شریف قنوتی نامه ها و یادداشت هایی در ‏‎ ‎‏امور گوناگون به ویژه در زمینه وجوهات شرعی ردوبدل شده است. در ‏‎ ‎‏این میان، دو نامه از امام خمینی‏‏ به شریف قنوتی در دست است که در ‏‎ ‎‏آن امام خمینی‏‏ ضمن تشکر از فعالیت های شریف قنوتی در جمع آوری ‏‎ ‎‏وجوهات شرعی، و راهنمایی درباره نحوه هزینه کردن آن وجوهات، ‏‎ ‎‏ایشان را «عمادالاعلام» خطاب کرده است: ‏

‏«خدمت جناب مستطاب عمادالاعلام و حجت الاسلام آقای شیخ آقا ‏‎ ‎‏محمدحسن قنوتی ـ دامت برکاته ـ به عرض می رساند مرقومه آن جناب ‏‎ ‎‏که حاکی از صحت مزاج شریف و تفقد از حقیر بود موجب تشکر ‏‎ ‎‏گردید. وجه ارسالی توسط بانک صادرات نیز واصل و قبوض رسید ‏‎ ‎‏جوفاً ارسال گردید. راجع به صرف سهم سادات در محل همان طوری که ‏‎ ‎‏مرقوم داشته بودید جنابعالی مجازید مقدار چهار پنجم آن را در محل به ‏‎ ‎‏سادات فقیر و متدین عفیف بپردازید و راجع به طلاب محترمی که اسامی ‏‎ ‎‏آنان مرقوم شده بود مجازید ثلث از سهم مبارک امام علیه السلام را ‏‎ ‎‏مادامی که اشتغال به تحصیل یا ترویج احکام شریعت مقدسه دارند به آنان ‏‎ ‎‏بپردازید. از خداوند متعال دوام توفیقات آن جناب را مسئلت دارم مرجو ‏‎ ‎‏آن که در مظان استجابت دعوات حقیر را از دعای خیر فراموش نفرمایید. ‏‎ ‎‏والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته. روح الله الموسوی الخمینی».‏‎[1]‎


کتابشیخ شریفصفحه 38
‏در نامه دیگری از امام خمینی‏‏ که تاریخ 30 تیر 1343 را در بردارد باز ‏‎ ‎‏همان موضوع وجوهات شرعی مطرح شده است: ‏

‏«بسمه تعالی. خدمت ذی شرافت جناب مستطاب حجت الاسلام آقای آقا ‏‎ ‎‏شیخ محمدحسن شریف قنوتی ـ دامت برکاته. به عرض می رساند ‏‎ ‎‏مرقومه شریفه و مبلغ یک صد و سی و پنج تومان وجه ارسالی توسط ‏‎ ‎‏بانک صادرات واصل گردید و قبض رسید همان طور که مرقوم فرموده ‏‎ ‎‏بودید صادر، جوفاً ارسال گردید. از خدای متعال دوام توفیقات آن ‏‎ ‎‏جناب را در ترویج شریعت مقدسه و اِعلای کلمه طیبه اسلام خواستار و ‏‎ ‎‏ملتمس دعا هستم. ضمناً چون وضع وجهی که مربوط به آقای عزیزالله ‏‎ ‎‏جمشیدی‏‏ بود معلوم نبود عین دو نامه جنابعالی ارسال گردید. انشاءالله از ‏‎ ‎‏این به بعد وجوه ارسالی را واضح تر بنویسید که برای رسید و جواب ‏‎ ‎‏اشتباه نشود. والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته. ‏

‏روح الله الموسوی الخمینی ـ 11 ع1 84»‏

‏همراه نامه مزبور دو فقره رسید‏‎ ‎‏وجوه شرعی ـ یکی به نام شیخ ‏‎ ‎‏شریف و دیگری به نام عزیزالله جمشیدی‏‏ ـ به شیخ ارسال گردیده ‏‎ ‎‏است.‏‎[2]‎‏ جریان مستأجر بودن شیخ در اردکان‏‏ فارس‏‏ از نظر امام خمینی‏‏ ‏‎ ‎‏هم دور نمانده و ایشان نیز طی نامه ای به وی اجازه داده با برداشت ‏‎ ‎‏مبلغی از وجوهات شرعی خانه ای برای خودش تهیه نماید. فاطمه ‏‎ ‎‏حکمتی‏‏ می گوید: «در سال 1341ش در اردکان بودیم، نامه ای از امام ‏‎ ‎‏خمینی‏‏ برای شریف قنوتی آمد که ایشان آن را برایم خواند. در آن نامه ‏‎ ‎‏امام خمینی‏‏ به شریف قنوتی اجازه داده بود که مبلغی از وجوهات را ‏‎ ‎

کتابشیخ شریفصفحه 39
‏برای ساخت منزل شخصی استفاده کند. این اقدام کمک شایانی به ما بود ‏‎ ‎‏اما شیخ این کار را نکرد و ما همچنان تا آخر اقامت مان در اردکان در ‏‎ ‎‏منزل استیجاری زندگی کردیم. درباره آن نامه و نیز نامه آیت الله ‏‎ ‎‏گلپایگانی‏‏ باید بگویم که شریف قنوتی آن نامه ها را به من داد و از من ‏‎ ‎‏خواست تا از آن ها نگهداری کنم و من آن ها را تا سال 1342ش ‏‎ ‎‏نگهداشتم. پس از آن نیز نامه های زیادی از امام رسید ولی با قیام ‏‎ ‎‏حضرت امام در 1342ش و سخنرانی آتشین شیخ شریف به طرفداری از ‏‎ ‎‏امام، خطر حمله نیروها و عوامل ساواک به منزلمان وجود داشت لذا قبل ‏‎ ‎‏از دستگیری ایشان آن نامه ها را در گوشه ای زیر سنگ در باغچه منزل ‏‎ ‎‏پنهان کردم ولی بعدها که به سراغشان رفتم متأسفانه هرگز آن ها را پیدا ‏‎ ‎‏نکردم...»‏‎[3]‎

‏شیخ محمدحسن شریف قنوتی از هنگامی که وارد اردکان‏‏ فارس‏‏ شد ‏‎ ‎‏به ویژه از دورانی که افتخار نمایندگی امام خمینی‏‏ را در جمع آوری ‏‎ ‎‏وجوهات شرعی عهده دار گردید، در جهت معرفی نهضت اسلامی به ‏‎ ‎‏رهبری امام خمینی‏‏ تلاش و کوشش فراوانی کرد. وی در سخنرانی های ‏‎ ‎‏خود ـ که به گفته آنانی که در پای منبر ایشان بودند سخنرانی های ‏‎ ‎‏انقلابی و آتشینی هم بود ـ از اوضاع سیاسی و اجتماعی انتقاد می کرد و ‏‎ ‎‏در جهت آگاه ساختن مردم از رویدادها و وقایع رخ داده در کشور، ‏‎ ‎‏می کوشید‏‎.‎

‏شریف قنوتی در جریان رفت وآمدها به بیت امام با فرزند ارشد امام ‏‎ ‎

کتابشیخ شریفصفحه 40
‏خمینی، آیت الله حاج سیدمصطفی خمینی‏‏، ارتباط یافت. آن دو پیش از ‏‎ ‎‏این، در دوره تحصیل در حوزه علمیه قم‏‏ آشنایی هایی با هم داشتند و ‏‎ ‎‏بین شان دوستی برقرار بود. حجت الاسلام سید محمدتقی حسین ‏‎ ‎‏اردکانی‏‎[4]‎‏، شاهد ملاقات شریف قنوتی با امام خمینی‏‏ و حاج آقا مصطفی ‏‎ ‎‏خمینی‏‎[5]‎‏ در 1341ش بوده است. او در این باره چنین می گوید: «در ‏‎ ‎‏1341ش بود که به همراه شریف قنوتی به خدمت امام در قم رفتیم. ‏‎ ‎‏غروب آفتاب بود و من در کناری‏‏ بودم و شهید قنوتی با امام خلوت کرد ‏‎ ‎‏و صحبت های زیادی بین شان ردوبدل شد. بعد از این که از خدمت امام ‏‎ ‎‏مرخص شدیم. شریف قنوتی در بین راه به من پیشنهاد کرد با هم برویم ‏‎ ‎‏منزل یکی از دوستان اهل علم. راه افتادیم. شاید محله صفائیه بود. خانه ‏‎ ‎‏تقریباً محقری بود. در زدیم. پیرزنی در را باز کرد. شریف قنوتی به آن ‏‎ ‎‏خانم گفت که‏‎ ‎‏بگویید شریف قنوتی آمده است. ایشان به مجردی که ‏‎ ‎‏رفت داخل، مرحوم حاج آقا مصطفی آمد دمِ در. صدا زد بفرمایید آقا. ‏‎ ‎‏من نمی دانستم که منزل حاج آقا مصطفی خمینی‏‏ است. موقعی که وارد ‏‎ ‎
کتابشیخ شریفصفحه 41
‏شدیم ایشان از اتاق که بیرون آمد ما سلام کردیم. من دیدم که مرحوم ‏‎ ‎‏حاج آقا مصطفی است که خیلی با آقای قنوتی گرم گرفته است. ایشان ‏‎ ‎‏خیلی از شریف قنوتی استقبال کرد و خوشحال شد و معانقه کردند و ‏‎ ‎‏بعد که نشستیم سؤال کرد از شریف قنوتی که آقا کجا هستید؟ ایشان ‏‎ ‎‏گفت مشغول هستیم. من خدمت حاج آقا مصطفی عرض کردم که آقا در ‏‎ ‎‏اردکان‏‏ فارس‏‏ مشغول است. آن روز صحبت هایی درباره مسایل علمی و ‏‎ ‎‏مسایل انقلاب مطرح شد. بیش از 45 دقیقه خدمت حاج آقای مصطفی ‏‎ ‎‏بودیم. موقع خداحافظی حاج آقا مصطفی فرمودند آقای قنوتی من باید ‏‎ ‎‏باز شما را زیارت کنم. من از اتاق بیرون آمدم و دیدم که آن ها با ‏‎ ‎‏همدیگر صحبت می کنند و چون با آن ها فاصله داشتم نفهمیدم که چه ‏‎ ‎‏صحبت هایی می کردند. بعد از این که خداحافظی کردیم از آقای قنوتی ‏‎ ‎‏سؤال کردم شما از کجا با حاج آقا مصطفی آشنا شده اید؟ گفت ایشان از ‏‎ ‎‏دوستان قدیمی ما هستند و ما در جلسات و مباحث علمی حوزه با ایشان ‏‎ ‎‏ارتباط داشتیم و الآن هم ارتباط داریم. من گفتم اگر ممکن است شما ‏‎ ‎‏بمانید تا بیشتر ایشان را زیارت کنید. فرمود من گرفتاری دارم ولی مجدداً ‏‎ ‎‏برمی گردم و با حاج آقا مصطفی‏‏ صحبت هایی دارم. گفتم آقا شما نگفته ‏‎ ‎‏بودید که اینقدر با حاج آقا مصطفی ارتباط نزدیک دارید...»‏‎[6]‎

‎ ‎

کتابشیخ شریفصفحه 42

  • . اصل نامه در پیوست آمده است. (سند شماره 3)
  • . اصل نامه در پیوست آمده است. (سند شماره 4)؛ صحیفه امام؛ ج1، ص356.
  • . مصاحبه با فاطمه حکمتی ، همان.
  • . حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمد تقی حسینی اردکانی  از واعظان شهر شیراز  است.  خاطرات وی درباره شریف قنوتی در 31 فروردین 1376 در منزل ایشان در شیراز ضبط  شده است.
  • . شهید حاج سید مصطفی خمینی  در آذر 1309 در قم  زاده شد. در پانزده سالگی در حوزه  علمیه قم  به تحصیل علوم دینی پرداخت و محضر علمای بزرگ را درک کرد و در 27  سالگی به درجه اجتهاد رسید. همزمان با تبعید امام خمینی  در 13 آبان 1343 به ترکیه ،  دستگیر و مدتی بعد پیش پدر تبعید گردید و در ترکیه و سپس نجف در خدمت امام  خمینی  قرار گرفت. او در کنار فعالیت های سیاسی در دوران تبعید، حدود سیزده سال در  حوزه علمیه نجف به تدریس و تألیف مشغول شد و سرانجام در آبان 1356 به طرز  مرموزی به شهادت رسید.
  • . مصاحبه با حجت الاسلام سیدمحمد تقی حسینی، همان.