امام خمینی(س)؛ اسوۀ مردم‌داری آرمانی
هوشمند سفیدی
تأمل در شخصیت، گفتار و کردار حضرت امام خمینی(س) رهبر فقید جمهوری اسلامی ایران و مردی که تأثیر عمیقی بر تاریخ این مرز و بوم بر جای گذاشته است، ما را با ابعاد دیگر شخصیت ایشان آشنا می‌کند که از مایه‌های مردم‌داری و روابط عمومی ایده‌آل بهره می‌برد. افزون بر آن باورهای امام(س) باورهایی هستند که در محتوای روابط عمومی آرمانی و ارزش‌های حاکم بر آن بخوبی می‌توان آنها را به تماشا نشست. نکته برجسته اندیشه امام(س) را باید در نوع رابطه با مردم جستجو کرد. وقتی امام(س) مردم را «ولی نعمت» می‌نامد، و مسئولان را خدمتگزار مردم، در واقع جهان‌بینی روابط عمومی مردم‌گرا را ارائه می‌کند و به همین دلیل است که آنان را آگاه انتخاب‌گر، دارای حق انتقاد، و شایسته خدمت می‌دانند.
از ویژگی‌های بارز دیگر اندیشه و رفتار امام(س) که ملازمت بیشتری
همایش بررسی اندیشه های ارتباطی حضرت امام خمینی (س)اندیشه های ارتباطی امام خمینی (س)صفحه 1
با روابط عمومی دارد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1ـ گفت وگو با مردم با زبان مردم: حضرت امام(س) زبانی عامه فهم، ساده، صریح، قبل از پیروزی و پس از پیروزی انقلاب اسلامی داشتند، به گونه‌ای که مردم به راحتی منظور امام را درک می‌کردند و با جان دل می‌پذیرفتند.
2ـ حضور در بین مردم و تکیه بر نیروی لایزال ملت: حضرت امام(س) وقتی 12 بهمن ماه سال 57 به کشور آمدند و رهبری را عملاً به دست گرفتند، در «مدرسه علوی» سکنی گزیدند. و به این ترتیب نشان دادند که تمایل دارند با مردم و در متن مردم باشند.
3ـ سادگی و زندگی به سبک توده مردم: که این ویژگی خود در تجانس بیشتر مردم با امام(س) تأثیر بسیار زیادی بر جای گذاشت.
4ـ استفاده از تکنیک‌های روابط عمومی: همچون ابلاغ پیام از طریق ابزارهای مختلف مثل کاست، صدور اطلاعیه و سخنرانی و ارسال پیام که از عوامل مهم پیروزی انقلاب و تداوم آن و ارتباط مستمر با توده مردم به حساب می‌آیند.
5ـ تأکید بر رعایت اخلاق در روابط اجتماعی و توصیه به عدم بزرگنمایی غیرواقعی رویدادها: که آن را حرام می‌دانستند. این رویکرد ملازم با اخلاق در روابط عمومی بوده و گویای لزوم پرهیز از «تحریف معنوی» است، پرهیز از شگرد کسانی که در پی فریب افکار عمومی هستند. در اینجا، حضرت امام(س) صداقت و راستی را عامل یک ارتباط واقعی و اثرگذار می‌دانند.
6ـ باور به نگرش انتقادی توسط مردم: امام(س) در این خصوص می‌فرمایند: ما باید تحمل انتقاد را، چه حق و چه ناحق،
همایش بررسی اندیشه های ارتباطی حضرت امام خمینی (س)اندیشه های ارتباطی امام خمینی (س)صفحه 2
داشته باشیم.
از دیدگاه امام(س)، سبب استقرار بقای نظام، مردم هستند و انسان در متن نظام اسلامی، دارای حق آزادی اندیشه، بیان و نیز انتقاد است و آن یک هدیه الهی به شمار می‌رود. همچنین می‌فرمایند: انتقاد باید باشد، زیرا یک جامعه تا انتقاد نشود، اصلاح نمی‌شود.
در واقع تأکید امام(س) در این زمینه، روی جنبه‌ای از ارتباط اجتماعی است که موکد حق انتقاد و اظهار نظر از طرف مردم است، همان‌طور که صاحبنظران روابط عمومی یکی از ابعاد روابط عمومی آرمانی را، انتقادی بودن آن دانسته‌اند.
حضرت امام(س) در جای دیگری می‌گویند:
جامعه فردا، جامعه ارزیاب و منتقدی خواهد بود که در آن تمامی مردم در رهبری امور خویش شرکت خواهند جست.
پیش‌تر گفتیم که امام(س) بحث اخلاق را در اطلاع‌رسانی و ارتباط اهمیت می‌دادند و علی‌رغم تأکیدی که بر انتقادی بودن جامعه و رسانه‌ها داشتند، بر حرکت در مسیر صلاح عمومی پا فشاری می‌کردند. برای مثال در جایی می‌گویند: مطبوعات باید مسائلی را که مضر به وحدت جامعه و مضر به آن انگیزه‌هایی که جامعه برای آن قیام کرده است و در حقیقت مضر برای اسلام است، از او پرهیز کنند.
حضرت امام در بحث اطلاع‌رسانی همیشه، روی «موضوع» تأکید
همایش بررسی اندیشه های ارتباطی حضرت امام خمینی (س)اندیشه های ارتباطی امام خمینی (س)صفحه 3
داشتند تا روی منبع، به‌طوری که همیشه می‌فرمودند رسانه‌ها از وی نگویند و عکس ایشان را چاپ نکنند، بلکه به کشاورزی اهمیت بدهند که با زحمت فراوانی، محصولی را به بار می‌نشاند.
از دیگر ویژگی‌های مهم حضرت امام(س) این بود که می‌گفتند در ارتباط، نباید با کسی صورت مخاطب داشته باشید، بلکه باید صورت ارشاد غالب باشد. در واقع، در اینجا تأکید امام(س) بر پرهیز از ارتباط مکانیکی و فاقد کیفیت بوده و حضرت امام(س)، ارتباط را فراتر از نقش ارتباط دانسته و بر تأثیرگذاری و اثربخشی آن تأکید دارند، نکته‌ای که در «روابط عمومی آرمانی» مورد تأکید بوده و امروزه بسیاری از محققان ارتباطی بر آن تأکید دارند. از نکات مهم دیگر در اندیشه امام(س) در باب ارتباط با مردم، تأکید بر «نقش تربیتی» است که در واقع کیفیت مورد نظر در عبارات قبلی را یادآوری می‌کند و اینکه هدف ارتباط باید فراتر از اطلاع‌رسانی بوده و در تعالی انسان، نقش بارزی را بعهده گیرد.
نتیجه‌گیری
نتیجه آنکه حضرت امام(س) را باید مظهر مردم‌داری اسلامی و اسوۀ روابط عمومی آرمانی دانست، بزرگمردی که عملاً با روابط عمومی خوب خود، اسباب مهرورزی را در دست گرفت و در ادامه راه، با استفاده از ابزارهای ارتباطی مناسب و کیفیت برتر ارتباطی، در قلب مردم نفوذ پیدا کرد و با کلام نافذ استدلال قوی و نگاه صمیمی و حرکات معنی‌دار دست خود، ارتباط مناسبی را با مردم برقرار کرد.
همایش بررسی اندیشه های ارتباطی حضرت امام خمینی (س)اندیشه های ارتباطی امام خمینی (س)صفحه 4