مبارزه تاریخی امام و پیروزی انقلاب اسلامی
این نوشتار مهمترین سرفصلهای مبارزات امام خمینی ـ قدس سره ـ و قیام اسلامی حاصل از آن را تا مقطع ارتحال امام در بردارد.
تا سال 1963 نام آیت‌الله روح‌الله خمینی به عنوان یک مخالف برجسته رژیم شاه بر سر زبانها افتاده بود. جلسات درسی ایشان در قم، انبوه دانشجویان را که مجذوب انتقادهایش از رژیم شاه می‌شدند، جلب می‌کرد. در مارس 1963 (اسفند 1342) فیضیه قم در سالگرد شهادت (امام) جعفر صادق(ع)، امام ششم مورد حمله نیروهای ساواک و چتربازان قرار گرفت و عده‌ای از دانشجویان کشته و آیت‌الله خمینی توقیف شد. وی پس از یک بازداشت کوتاه آزاد شد و به انتقاد از کنترل امریکا بر ایران ادامه داد.
امام بار دیگر در سالگرد شهادت امام حسین(ع) بازداشت شد. وقتی این خبر به مردمی که در خیابانها برای امام حسین(ع) عزاداری می‌کردند، رسید، تظاهراتی برای آزادی وی که در تهران، اصفهان، مشهد، شیراز و کاشان برگزار شد.
نیروهای امنیتی به 15 هزار نفر شلیک کردند. امام خمینی تا ماه اوت زندانی شد. وی پس از آزادی به پیروانش گفت انتخابات اکتبر را تحریم کنند و دوباره توقیف شد.
70 ـ 1964: آیت‌الله خمینی در مه 1964 (خرداد 1343) از زندان آزاد شد. در اکتبر، مجلس با تصویب لایحه‌ای به مشاوران نظامی امریکایی مصونیت دیپلماتیک داد و رأی به پذیرفتن یک وام 200 میلیون دلاری امریکا برای خرید تجهیزات نظامی داد. امام خمینی با صدور اعلامیه‌ای به این اقدامات مجلس حمله کرد و کمی بعد به ترکیه تبعید شد که در سال 1965 از آنجا به عراق رفت.
طی سیزده سال بعد، شهر مقدس نجف خانه وی بود و در آنجا خود را به عنوان یک شخصیت مذهبی برجسته تثبیت کرد. انتقادهای او از رژیم پهلوی مخفیانه در ایران انتشار می‌یافت و پیامهایش برای مسلمانان جهان در مراسم حج در مکه پخش می‌شد.
انتقادهای او از سیاستهای دولت ایران، اساسی بود. اصلاحات ارضی فاجعه از آب در آمد، باغهای میوه، مراتع، چراگاهها و کشاورزی مکانیزه را از قانون اصلاحات ارضی معاف کرده بودند و به مالکان بزرگ فرصت داده شده بود املاک خود را به طور
حضورج. 1صفحه 294
غیر قانونی به اقوام خویش انتقال دهند یا با تبدیل وضعیت آنها را در گروه زمینهای معاف از تقسیم قرار دهند. فقط 9 درصد کشاورزان ایران صاحب زمین شدند، و دولت حتی به همین عده هم برای افزایش تولید کمک نکرد.
گندم و سایر مواد غذایی از خارج وارد می‌شد، اما به کشاورز ایرانی کمک نمی‌شد. سیل مهاجرت روستاییان بیکار و بی‌زمین به نسبت 8 درصد در سال، در جستجوی کار به شهرها روان شد. استفاده از درآمدهای نفت، ثروتی بی‌حساب به ثروتمندان داد و این در شرایطی بود که اکثریت عظیم مردم با فشار روزگار می‌گذراندند و نارضایتیها افزایش یافت. در این حال، پس از شکست اعراب در جنگ سال 1967 از اسرائیل و امریکا، آیت‌الله خمینی برای احتمال آغاز تلاش مشترک علیه اسرائیل با آیت‌الله باقر صدر به مشورت پرداخت.
77ـ 1970: با افزایش شدید قیمت نفت شاه اعلام کرد که ایران به زودی یکی از پنج قدرت بزرگ جهان خواهد شد! او و واقعیت کمبود مواد غذایی، راه‌بندیهای شدید و زیادی جمعیت در تهران را نادیده می‌گرفت، جهان غرب دلارهای نفتی شاه را به اسلحه تبدیل می‌کرد، به طوری که ایران بیش از انگلیس، تانکهای «چیفتن» انگلیسی داشت و امریکا هواپیماهای جنگی خود را قبل از این که به خط تولید بیفتد یا کارساز بودن آنها تأیید شود، به شاه می‌فروخت. فروشندگان تسلیحات امریکا دارای موقعیت مهم در اقتصاد ایران بودند، سیمان و مصالح ساختمانی صرف ساختن پایگاههای نظامی می‌شد و برای ساختن خانه، مردم با کمبود مصالح روبرو بودند. نفت، بانکداری و تسلیحات ایران به شدت تحت کنترل امریکا بود، تاجگذاری در سال 1971 (1350) و مراسم پرخرج برای خیالپردازیهای شاه در زمینه اثبات این قضیه که تاریخ شاهنشاهی ایران به 2500 سال پیش برمی‌گردد، شکاف عظیم بین فقیر و غنی را در ایران علنی‌تر کرد. آیت‌الله خمینی از این اقدامات به شدت انتقاد می‌کرد.
حضورج. 1صفحه 295
سرکوب هرگونه آزادی بیان، مطبوعات و حتی مخالفت بالقوه به تمرکز مخالفان در خارج از کشور منجر شد. توزیع پیامهای آیت‌الله خمینی به شکل نوار کاست، این مخالفان را تشویق می‌کرد. امام خمینی از علما در ایران خواست خفقان سیاسی و بر باد دادن منابع ایران را محکوم کنند. شاه وقتی در سال 1977 برای دیدار با کارتر به واشنگتن رفت با تظاهرات خصومت‌آمیز عظیمی مواجه شد. در ایران زنان دانشجو مجدداً شروع به استفاه از حجاب کردند و یک مخالفت مذهبی شروع به خودنمایی کرد. در اکتبر 1977 (1356) مأموران ساواک (آقا) مصطفی پسر امام خمینی را به شهادت رساندند.
سال 1978: در ژانویه به تحریک شاه، مقاله‌ای در روزنامه اطلاعات انتشار یافت که در آن به شدت به آیت‌الله خمینی حمله شده بود.
روز بعد طلبهها در قم یک اعتراض مسالمت‌آمیز ترتیب دادند و اقدام به تحصن کردند، مأموران امنیتی با خشونت واکنش نشان دادند و عده‌ای را شهید کردند. تظاهرات به سراسر کشور انتشار یافت. آیت الله خمینی از مردم خواست برای سرنگونی شاهنشاهی به سود یک دولت اسلامی مبارزه کنند.
در هر یک از مراسم چهلم شهدا، عده بیشتری به وسیله مأموران امنیتی شهید می‌شدند. مردم در تظاهرات خود در مقابل سربازان مسلح خواستار بازگشت آیت‌الله خمینی شدند.
سپتامبر: شاه به این امید که نداشتن یک پایگاه موجب نابودی قدرت رهبری امام خمینی خواهد شد از عراق خواست آیت‌الله را اخراج کند. آیت‌الله خمینی گفت آماده است به کشوری برود که تحت نفوذ شاه نباشد، اما هیچ دولتی پیشنهاد پذیرفتن و تضمین ادامه فعالیت وی را نداد.
اکتبر: امام خمینی وارد «نوفل لوشاتو» در نزدیکی پاریس شد.
سپتامبر: در پایان ماه رمضان یک تظاهرات اعتراض‌آمیز عظیم منجر به اعلام حکومت نظامی در ایران شد. صبح روز بعد وقتی مردم بی‌خبر از اعلام حکومت نظامی در میدان ژاله اجتماع کردند، نیروهای امنیتی به روی آنها شلیک کردند و هزاران نفر را کشتند. یک ملت وحشتزده علیه شاه قیام کرد و اعتصابها، بازارها، مدارس، دانشگاهها، ادارات، کارخانهها و حوزههای نفت را به تعطیل کشاند و اقوام و دوستان ثروتمند شاه، طی سه ماه با 5 / 1 میلیارد دلار به غرب گریختند.
آیت‌الله خمینی از پاریس پیامهای خود را برای پخش به ایران می‌فرستاد.
10 و 11 دسامبر (9 و 10 محرم): تقریباً چهار میلیون نفر به خیابانها آمدند و خواستار تشکیل یک دولت اسلامی تحت رهبری امام خمینی شدند. هزاران نفر از تظاهر کنندگان
حضورج. 1صفحه 296
غیر مسلح کشته شدند. بازداشت‌شدگان شکنجه می‌شدند، و مجروحان را در تختهای بیمارستانها قتل عام می‌کردند. فشار تحمل ناپذیر و بی‌پایان افکار عمومی، امریکا را وادار کرد تا شاه را تشویق به انتخاب یک نخست‌وزیر (شاپور بختیار) برای خنثی کردن نفوذ امام خمینی کند.
16 ژانویه 1979: شاه از ایران فرار کرد و به مصر رفت و یک دولت بی‌قدرت و مردمی بپاخاسته را در خیابانها رها کرد.
اول فوریه: امام خمینی با استقبالی بی‌سابقه به ایران آمد. امام دستور داد دولت موقت اسلامی تشکیل شود. پس از این که صدها نفر از اعضای نیروی هوایی از امام حمایت کردند، یک پادگان نظامی تهران ناگهان مورد هجوم گارد شاهنشاهی قرار گرفت. انبوه مردم بی‌سلاح به تقاضای کمک نیروی هوایی پاسخ دادند و گاردیها را مجبور به بازگشت به سربازخانههایشان کردند. با پذیرفتن رهبری امام خمینی از طرف بیشتر نیروهای امنیتی، کلیه پاسگاههای پلیس، زندانها، پایگاههای ارتش و ادارات دولتی به تصرف انقلابیان در آمد.
11 فوریه: سرانجام رژیم شاه سقوط کرد.
16 فوریه: چهار نفر از محافظان شاه سابق تیرباران شدند.
اول مارس: امام خمینی تشکیل دولت اسلامی را اعلام کرد.
اول آوریل: هویدا نخست‌وزیر شاه اعدام شد.
5 ژوئیه: صنایع بزرگ خصوصی ملی شد.
و پیروزی انقلاب اسلامی
9 ژوئیه: امام به استثنای جنایتکاران و شکنجه‌گران، دیگران را عفو کرد.
23 اکتبر: شاه سابق در یک بیمارستان نیویورک بستری شد.
4 نوامبر: دانشجویان ایرانی در نیویورک علیه حضور شاه مخلوع در امریکا تظاهرات کردند.
سفارت امریکا در تهران، معروف به «لانه جاسوسی» به وسیله دانشجویان پیرو خط امام تصرف شد. آنها 52 امریکایی را مدت 444 روز در مقابل تحویل شاه و برگرداندن داراییهای دزدیده شده ایران، گروگان نگه داشتند.
6 نوامبر: بازرگان از نخست‌وزیری استعفا داد.
23 نوامبر: وزارت خارجه و اقتصاد، کلیه بدهیهای خارجی ایران را «کان لم یکن» اعلم کرد.
4 دسامبر: به دنبال رفراندم، قانون اساسی تصویب شد.
15 دسامبر: شاه سابق پس از این که نتوانست به مکزیک برود، از امریکا عازم تبعید در پاناما شد.
4 ژانویه 1980: «کورت والدهایم» دبیرکل سازمان ملل به دنبال عدم موافقت با
حضورج. 1صفحه 297
تقاضایش برای ملاقات با گروگانهای امریکایی، مأموریتش را در ایران ناتمام گذاشت.
17 فوریه: دبیرکل سازمان ملل تشکیل کمیسیونی برای بررسی فعالیتهای شاه سابق را تکمیل کرد.
10 مارس: یک سخنگوی خط امام گفت وقتی کمیسیون سازمان ملل نتایج بررسیهای خود را انتشار داد و نشان داد که طرفدار ایران و درستکار است می‌تواند به ایران برگردد و با گروگانها ملاقات کند.
مارس، مه: اولین انتخابات مجلس.
23 مارس: شاه سابق درست 24 ساعت قبل از این که قرار بود، ایران استرداد او را تقاضا کند، از پاناما به قاهره رفت.
9 آوریل: روابط دیپلماتیک امریکا با ایران قطع شد.
25 آوریل: حملۀ کوماندویی امریکا برای نجات گروگانها در یک طوفان شن شکست خورد. امام خمینی گفت این مأموریت اقدامی احمقانه بود.
30 آوریل: مردان مسلح عرب، بیست ایرانی را در سفارت ایران در لندن گروگان گرفتند.
5 مه: نیروهای امنیتی انگلیس به سفارت ایران در لندن حمله کردند و چهار نفر از پنج مرد مسلح را کشتند.
11 مه: گور رضاخان پدر شاه سابق در نزدیکی تهران ویران شد.
27 ژوئیه: شاه سابق در قاهره مرد.
11 اوت: محمد علی رجایی نخست‌وزیر شد.
22 سپتامبر: عراق علی رغم تعهد اعلام شده‌اش به منشور سازمان ملل و برخلاف عبارت اول ماده 33 منشور فوق که به حل مسالمت‌آمیز اختلافات بین دولتها اشاره کرده است، به ایران حمله کرد.
24 سپتامبر: عراق به آبادان و خرمشهر حمله کرد و پالایشگاه نفت آبادان را به آتش کشید.
2 نوامبر: مجلس چهار شرط پیشنهادی امام را برای آزادی گروگانهای امریکایی تصویب کرد.
2 ژانویه 1981: در آخرین روز ریاست جمهوری کارتر گروگانهای امریکایی آزاد شدند.
10 ژوئن: امام خمینی بنی‌صدر را از فرماندهی کل قوا خلع ید کرد.
20 ژوئن: استیضاح بنی‌صدر آغاز شد.
21 ژوئن: بنی‌صدر از ریاست جمهوری عزل شد.
28 ژوئن: 72 مقام برجسته کشور در انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی در تهران شهید شدند.
24 ژوئیه: محمد علی رجایی به ریاست جمهوری انتخاب شد.
29 ژوئیه: بنی‌صدر به فرانسه فرار کرد.
30 اوت: انفجار بمب، محمد علی رجایی
حضورج. 1صفحه 298
و جواد باهنر نخست‌وزیر او را به شهادت رساند.
29 سپتامبر: چهار تن از فرماندهان نظامی ایران در سقوط هواپیما کشته شدند.
اکتبر: آیت‌الله علی خامنه‌ای به ریاست جمهوری انتخاب شد و میر حسین موسوی را به نخست‌وزیری منصوب کرد.
28 مارس 1982: ایران در شدیدترین نبردهای جنگ به پیروزیهای با ارزشی دست یافت.
24مه: نیروهای انقلابی وارد خرمشهر شدند. بیشتر قسمتهای ایران که در مراحل اولیه جنگ به تصرف عراق درآمده بود، باز پس گرفته شد.
14 ژوئیه: امام خمینی در پیامی از مردم عراق خواست قیام کنند و صدام را سرنگون نمایند. نیروهای ایران به عراق حمله کردند و تا حدود پانزده کیلومتری بصره پیش رفتند.
اول اکتبر: با شروع سومین سال جنگ، ایران حمله علیه عراق را آغاز می‌کند.
2 اکتبر: در یک انفجار تروریستی در تهران 60 نفر کشته و 700 نفر مجروح شدند.
11 ژوئن: عملیاتی برای آزادی قسمتهای دیگری از خاک ایران آغاز و 50 هزار سرباز عراق به اسارت درآمدند.
22 ژوئیه: حمله ایران نیروهای عراق را از حاج عمران در کردستان بیرون کرد.
آوریل 1984: انتخابات مجلس دوم انجام شد. حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی 5 / 1 میلیون رأی آورد.
12 ژوئن: «پرزد کوئیار» دبیر کل سازمان ملل از عراق خواست حمله به مناطق مسکونی ایران را قطع کند.
18 مارس 1985: نیروهای ایران در حمله ای در شمال بصره از خطوط نیروهای عراقی گذشته و جاده بغداد را به خطر انداختند.
14 اوت: آیت‌الله علی خامنه‌ای برای بار دوم به ریاست جمهوری انتخاب شد.
19 فوریه 1986: نیروهای ایران در یک حمله یازده روزه شبه جزیره فاو را گرفتند. عراق در این حمله از گاز خردل استفاده کرد.
2 ژوئیه: ایران شهر مرزی مهران را پس گرفت.
4 نوامبر: رسوایی ایران گیت، معامله امریکا برای تبادل اسلحه در برابر آزادی گروگانه برملا شد.
18 ژانویه 1987: نیروهای ایران به بصره رسیدند.
17 ژوئیه: سفارت فرانسه در تهران تعطیل شد.
20 ژوئیه: شورای امنیت سازمان ملل با قطعنامه 598 خواهان آتش‌بس فوری شد اما ایران که خواهان معرفی عراق به عنوان متجاوز بود، آن را نپذیرفت.
31 ژوئیه: بیش از 400 زایر که 275 نفرشان ایرانی بودند، در مراسم حج به شهادت رسیدند.
حضورج. 1صفحه 299
29 سپتامبر: به دنبال رهگیری هلیکوپترهای امریکایی در تنگه هرمز و بازرسی کشتی ایران اجر؛ ایران کشتیهای خود را در تنگه هرمز افزایش داد.
18 اکتبر: چهار ناوشکن امریکایی دو سکوی نفتی ساحلی ایران را با شلیک هزار گلوله به آتش کشیدند و خسارات سنگینی به آنها وارد کردند.
28 فوریه 1988: جنگ شهرها با شلیک 135 موشک به تهران تشدید شد.
17 مارس: بمباران شیمیایی عراق بیش از پنج هزار نفر را در حلبچه کشت و متجاوز از هشت هزار نفر دیگر را به شدت مجروح کرد.
18 آوریل: امریکا چند کشتی ایران را در خلیج فارس غرق کرد، هلیکوپترهای توپدار امریکا در حمله عراق به فاو به کمک عراقیها رفتند.
2 ژوئن: هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس، کفیل فرماندهی نیروهای مسلح شد.
3 ژوئیه: ناو امریکایی به هواپیمای ایرباس مسافربری ایران حمله کرد و 290 سرنشین آن را به شهادت رساند.
18 ژوئیه: ایران با بی‌میلی قطعنامه 598 را پذیرفت. امام خمینی گفت برای او این تصمیم کشنده‌تر از سرکشیدن زهر است.
20 اوت: آتش بس در جبههها و مذاکره بین ایران و عراق شروع شد. موسوی نخست وزیر گفت درهای ایران به روی بازرگانی و نفوذ غرب بسته خواهد ماند.
15 فوریه 1989: امام خمینی اعلام کرد «سلمان رشدی» به خاطر کفرگویی در کتاب «آیههای شیطانی» خود، باید کشته شود.
7 مارس: روابط دیپلماتیک انگلیس و ایران قطع شد.
19 مارس: رفسنجانی نامزد ریاست جمهوری شد.
24 آوریل: اعضای کمیته اصلاح قانون اساسی انتخاب شدند.
23 مه: امام خمینی به علت خونریزی داخلی تحت عمل جراحی قرار گرفت.
3 ژوئن: امام خمینی درگذشت.
مسلم مدیا ـ چاپ لندن
حضورج. 1صفحه 300