فصل دوم: عوامل موثر بر تعلیم و تربیت

ایام‌الله‌، شعائر مذهبی، عزاداریها

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

اهمیت مجالس روضه 

‏     ‏‏مجالسی که به نام روضه در بلاد شیعه به پا می شود با همۀ‏‎ ‎‏نواقص که دارد باز هر چه دستور دینی و اخلاقی است و هر چه‏‎ ‎‏انتشار فضایل و پخش مکارم اخلاق است در اثر همین مجالس‏‎ ‎‏است. دین خدا و قانونهای آسمانی که همان مذهب مقدس شیعه‏‎ ‎‏است که پیروان علی(ع) و مطیعان اولوا الامرند در سایۀ این‏‎ ‎‏مجالس مقدس که اسمش عزاداری و رسمش نشر دین و احکام‏‎ ‎‏خداست تا کنون به پا بوده و پس از این هم به پا خواهد بود وگرنه‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 114

‏جمعیت شیعه در مقابل جمعیتهای دیگر در اقلیت کامل واقع شده‏‎ ‎‏و اگر این تاسیس که از تاسیسات بزرگ دینی است نبود تا کنون از‏‎ ‎‏دین حقیقی که مذهب شیعه است اثری به جا نمانده بود و‏‎ ‎‏مذهبهای باطل که شالوده اش از ثقیفه بنی ساعده ریخته شد و‏‎ ‎‏بنیانش بر انهدام اساس دین بود جای گیر حق شده بود.‏

‏     خدای عالم چون دید بنای دین را ماجراجویان صدر اول‏‎ ‎‏متزلزل کردند و جز چند نفر معدودی به جا نماند حسین بن علی‏‎ ‎‏رابرانگیخت و با جانفشانی و فداکاری ملت را بیدار کرد و ثوابهای‏‎ ‎‏بسیار برای عزاداران او مقرر کرد تا مردم را بیدار نگه دارند و‏‎ ‎‏نگذارند اساس کربلا که پایه اش بر بنیان کندن پایه های ظلم و جور‏‎ ‎‏و سوق مردم به توحید و معدلت بود کهنه شود، با این حال لازم‏‎ ‎‏است که برای عزاداری که شالوده اش بر این اساس ریخته شده‏‎ ‎‏چنین ثوابهایی مقرر شود که مردم با هر فشار و سختی هم هست‏‎ ‎‏از آن دست برندارند وگرنه با سرعت برق زحمتهای حسین بن‏‎ ‎‏علی را هم پایمال می کردند که به پایمال کردن آن زحمتهای پیغمبر‏‎ ‎‏اسلام و کوششهایی که برای تاسیس اساس تشیع کرده بود بکلی‏‎ ‎‏پایمال می شد.(203)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

روضه برای ریشه کنی مفاسد اخلاقی 

‏     ‏‏همین مجالس و روضه و یادبودها که شما بیخردان آن را بیهوده‏‎ ‎‏می دانید و ما هم آن را ناقص می دانیم با همۀ نقصانها باز خدمتهای‏‎ ‎‏خوب می کند. در همین مجالس کم و بیش سخنرانیهای مفید و‏‎ ‎‏گفتگوهای اخلاقی که در کمک کاری به حس نیکی خواهی‏‎ ‎‏مدخلیت بزرگ دارد می شود و در اثر آن توده توجه به معنویات‏‎ ‎‏پیدا می کند و به واسطۀ آن بسیاری از مفاسد اخلاقی ریشه کن‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 115
‏می شود.(204)‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

استفادۀ تبلیغاتی از اجتماعات مذهبی 

‏     ‏‏اسلام ترتیباتی داده که هرکس خودش آرزو می کند به حج‏‎ ‎‏برود و راه افتاده به حج می رود. خودش با اشتیاق به نماز جماعت‏‎ ‎‏می رود، باید از این اجتماعات به منظور تبلیغات و تعلیمات دینی و‏‎ ‎‏توسعۀ نهضت اعتقادی و سیاسی اسلامی استفاده کنیم.(205)‏

‏ ‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

نشر حقایق در اجتماعات بزرگ اسلامی 

‏     ‏‏در مجامع شهر مبارک رمضان و دیگر اجتماعات بزرگ‏‎ ‎‏اسلامی مانند اجتماع جمعه و مراسم حج حقایق را به گوش عموم‏‎ ‎‏مسلمین برسانند و پیروان قرآن را به وحدت کلمه و تشریک‏‎ ‎‏مساعی، برای آزادی فلسطین و حل مشکلات خانمانسوزی که‏‎ ‎‏گریبانگیر ملت اسلام است، دعوت نمایند.(206)‏

19 / 7 / 51

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

گریه بر سیدالشهدا علیه السلام 

‏     ‏‏این اجتماعات است که ما را نگه داشته. این هماهنگیها هست‏‎ ‎‏که ما را نگه داشته. گولشان می زنند این جوانهای عزیز صافدل را.‏‎ ‎‏می آیند توی گوشش می خوانند، خوب دیگر گریه می خواهیم چه‏‎ ‎‏کنیم؟ گریه می خواهیم چه کنیم یعنی چه؟ ما تا ابد هم اگر برای‏‎ ‎‏سیدالشهدا گریه بکنیم، برای سیدالشهدا نفعی ندارد، برای ما نفع‏‎ ‎‏دارد، همین نفع دنیایی اش را شما حساب بکنید، آخرتی اش جای‏‎ ‎‏خودش، همین نفع دنیایی اش را حساب کنید و همین جهت روانی‏‎ ‎‏مطلب را که قلوب را چطور به هم متصل می کند.(207)‏

*  *  *29 / 8 / 58


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 116

مجالس روضه مربی مردم 

‏     ‏‏... مجالس روضۀ سیدالشهدا بود که پیش ملت آنقدر اهمیت‏‎ ‎‏دارد و آنقدر مربی هست و آنقدر تربیت کرده است مردم را.(208) ‏

7 / 10 / 58

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

ماه رمضان و اصلاح نفس 

‏     ‏‏... که ماه مبارک رمضان است و درهای رحمت خدای تبارک و‏‎ ‎‏تعالی به روی همۀ گناهکاران باز است و شما تا دیر نشده است در‏‎ ‎‏این ماه رمضان خودتان را اصلاح کنید. ما همه باید خودمان را‏‎ ‎‏اصلاح کنیم؛ ما هیچ کداممان یک آدم حسابی نیستیم. پناه به خدا‏‎ ‎‏باید ببریم و خودمان را اصلاح کنیم و با این جریانی که خروشان و‏‎ ‎‏دریای مواج آدمهای متعهد است ما با آنها خودمان را در همان‏‎ ‎‏جریان بگذاریم.(209)‏

11 / 4 / 60

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

حیات ملت 

‏     ‏‏بدانید که حیات این ملت به همین روضه خوانیها، به همین‏‎ ‎‏اجتماعات، به همین دستجات است.(210)‏

4 / 8 / 60

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

نقش نماز جمعه در آگاهی مردم 

‏     ‏‏ امروز که این اختناق برداشته شده است باید ائمۀ جماعات و‏‎ ‎‏ائمه جُمعات همه شان توجه کنند به اینکه تکلیفشان این است که‏‎ ‎‏مسائل را به ملت بگویند. توجه بدهند مردم را به مسائل سیاسی،‏‎ ‎‏به مسائل اجتماعی، خصوصاً، ائمه جمعه که بحمدالله امروز در‏‎ ‎‏سرتاسر کشور جمعه ها بسیار خوب است و مردم هم باید بیشتر‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 117

‏باز توجه کنند. مردم خودشان را غنی ندانند راجع به مسائل. این‏‎ ‎‏مسائل، مسائلی است که باید بروند و گوش کنند و عمل کنند.(211)‏

18 / 9 / 60

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

درسهای انسان ساز

‏     ‏‏در آستانۀ چهارمین سال پیروزی انقلاب اسلامی ایران اگر‏‎ ‎‏نگاهی به نخستین سال نهضت تا پیروزی و نخستین روزهای‏‎ ‎‏پیروزی تا امروز بکنیم و نشیب و فرازها و تحولات چندین ساله،‏‎ ‎‏خصوصاً سالهای پیروزی را با دقت از نظر بگذرانیم و افکار‏‎ ‎‏طبقات مختلف و گروههای متعدد را سنجش نماییم، به‏‎ ‎‏برداشتهای ارزشمند و نتایج بسیار سودمندی می رسیم که برای‏‎ ‎‏نسل حاضر و نسلهای آینده درسهایی انسان ساز می باشد، و شاید‏‎ ‎‏تاریخ نویسان جامعه شناس و سیره نویسان روشنفکر و متعهد،‏‎ ‎‏برای نسلهای آینده عمیقاً به این کار سودمند برخیزند.(212)‏

21 / 11 / 60

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

الگوی جوانان 

‏     ‏‏در این مجالس عزا و سوگواری و نوحه سرایی برای سید‏‎ ‎‏مظلومان و اظهار مظلومیت؛ یک کسی که برای خدا و برای رضای‏‎ ‎‏او جان خودش و دوستان و اولاد خودش را فدا کرده است، اینطور‏‎ ‎‏ساخته جوانانی را که می روند در جبهه ها و شهادت را می خواهند‏‎ ‎‏و افتخار به شهادت می کنند و اگر شهادت نصیبشان نشود متاثر‏‎ ‎‏می شوند و آنطور مادران را می سازد که جوانهای خودشان را از‏‎ ‎‏دست می دهند و باز می گویند باز هم یکی دو تا داریم. این مجالس‏‎ ‎‏عزای سیدالشهداست و مجالس دعا و دعای کمیل و سایر ادعیه‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 118

‏است که می سازد این جمعیت را اینطور، و اساس را اسلام از اول‏‎ ‎‏بنا کرده است.(213)‏

31 / 3 / 61

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

روز زن و مسئولیت زنان 

‏     ‏‏اگر شما پذیرفتید که روز بیستم جمادی الثانیه که روز تولد‏‎ ‎‏حضرت زهراست، پذیرفتید که روز زن باشد، این روز را‏‎ ‎‏پذیرفتید، این به عهدۀ شما خیلی مسائل را می آورد. اگر یک ملتی‏‎ ‎‏پذیرفت که فلان روز، روز جهاد است، این باید در آن روز مشغول‏‎ ‎‏مجاهده بشود. اگر کسی مشغول مجاهده نشد، این نپذیرفته است‏‎ ‎‏که آن روز، روز جهاد است. اگر یک وقت یک ملتی پذیرفت که‏‎ ‎‏امروز روز جنگ است، اگر کسی پذیرفت که روز جنگ است و‏‎ ‎‏تخلف کند، برخلاف وظیفۀ انسانی خودش عمل کرده.(214)‏

11 / 12 / 64

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 119

‎ ‎

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 120