فصل دوم: عوامل موثر بر تعلیم و تربیت

فرهنگ، مکتب

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فرهنگ استعماری ام الامراض 

‏     ‏‏آنچه می توان گفت ام الامراض است، رواج روزافزون فرهنگ‏‎ ‎‏اجنبی استعماری است که در سالهای بسی طولانی جوانان ما را با‏‎ ‎‏افکار مسموم پرورش داده و عمال داخلی استعمار بر آن دامن‏‎ ‎‏زده اند و از یک فرهنگ فاسد استعماری جز کارمند و کارفرمای‏‎ ‎‏استعمارزده حاصل نمی شود. باید کوشش کنید مفاسد فرهنگ‏‎ ‎‏حاضر را بررسی کرده و به اطلاع ملتها برسانید و با خواست‏‎ ‎‏خداوند متعال آن را عقب زده، به جای آن فرهنگ اسلامی ـ‏‎ ‎‏انسانی را جایگزین کنید تا نسلهای آینده با روش آنکه انسان سازی‏‎ ‎‏و عدلپروری است، تربیت شوند.(417)‏

*  *  *28 / 2 / 50 


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 243

فرهنگ، مبدا همۀ خوشبختیها و بدبختیها 

‏     ‏‏فرهنگ مبدا همۀ خوشبختیها و بدبختیهای ملت است. اگر‏‎ ‎‏فرهنگ ناصالح شد، این جوانهایی که تربیت می شوند به این‏‎ ‎‏تربیتهای فرهنگ ناصالح، اینها در آتیه فساد ایجاد می کنند. فرهنگ‏‎ ‎‏استعماری، جوان استعماری تحویل مملکت می دهد. فرهنگی که‏‎ ‎‏با نقشۀ دیگران درست می شود و اجانب برای ما نقشه کشی‏‎ ‎‏می کنند و با صورت فرهنگ می خواهند تحویل جامعۀ ما بدهند،‏‎ ‎‏این فرهنگ فرهنگ استعماری و انگلی است. و این فرهنگ از‏‎ ‎‏همۀ چیزها، حتی از این اسلحۀ این قلدرها بدتر است. این قلدرها‏‎ ‎‏اسلحه شان بعد از چند وقت می شکند، و حالا هم شکسته، اما‏‎ ‎‏وقتی فرهنگ فاسد شد، جوانهای ما که زیربنای تاسیس همه چیز‏‎ ‎‏هستند از دست ما می روند و انگل بار می آیند، غربزده بار می آیند.‏

‏     اینها را از همان اول، از همان کلاسهای اول، توی ذهنهایشان‏‎ ‎‏هی مطالبی می کنند تا برسند به آن بالا. اگر فرهنگ فرهنگ صحیح‏‎ ‎‏باشد جوانهای ما صحیح بار می آیند. اگر فرهنگ فرهنگ حق‏‎ ‎‏باشد، فرهنگ الهی باشد، فرهنگی باشد که برای منفعت اهل‏‎ ‎‏ملت، برای منفعت مسلمین باشد، این افرادی که می بینید که الآن‏‎ ‎‏سر کار هستند، اینها از آنها بیرون نمی آمد. فرهنگ ما یک فرهنگ‏‎ ‎‏استعماری است، فرهنگ ما در دست صُلَحا نیست، صالح‏‎ ‎‏اداره اش نمی کند.(418)‏

دی 1356 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

سازندگی با فرهنگ خودی 

‏     ‏‏فرهنگ ما فرهنگ استعماری است. ما باید فرهنگ خودمان را‏‎ ‎‏داشته باشیم. این فرهنگها فرهنگهایی است که نمی گذارند‏‎ ‎‏بچه های ما با فرهنگ بزرگ بشوند. یک لوزه الآن می خواهد عمل‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 244

‏کند، همین خود یکی از چیزهایشان این بود که از اروپا آوردند این‏‎ ‎‏لوزه را عمل کرد! خوب، تویی که می گویی که ما دیگر مملکتمان‏‎ ‎‏را بردیم تا آنجا! لوزه تان را هم دارید جای دیگر عمل می کنید! پس‏‎ ‎‏معلوم می شود که شما هیچی ندارید!(419)‏

19 / 7 / 57 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

فرهنگ صحیح و تربیت صحیح 

‏     ‏‏... مطالعه کردند که اگر فرهنگ اینها یک فرهنگ مستقل‏‎ ‎‏صحیح باشد، از توی اینها یک جمعیتهای سیاسی مستقل و امین‏‎ ‎‏پیدا می شود و این هم برای آنها مضر است. بِناءً عَلَیه، در جانب‏‎ ‎‏اسلام و روحانیت، دو چیز را سد می دیدند: یکی اصل اسلام را، و‏‎ ‎‏یکی هم روحانیت را؛ و در جانب دیگر باز احتمال این را که اگر‏‎ ‎‏این فرهنگ یک فرهنگ مستقلی باشد، در بین اینها تربیت‏‎ ‎‏می شوند یک جوانهایی و یک رجالی ‏‏[‏‏که‏‏]‏‏ اگر اینها تربیت بشوند،‏‎ ‎‏لا محاله مقدرات مملکت دست اینها می افتد، باز هم مانع‏‎ ‎‏می شوند از اینکه اینها برسند به آمال خودشان.(420)‏

23 / 7 / 57 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

هماهنگی فرهنگ با تمدن 

‏     ‏‏فرهنگ یک ملت در راس تمدن بزرگ واقع شده که فرهنگ‏‎ ‎‏باید یک فرهنگی باشد موافق با تمدن؛ و فرهنگ ما وقتی که‏‎ ‎‏ملاحظه می کنید یک فرهنگ وابستۀ غیرمترقیِ منحط که جوانهای‏‎ ‎‏ما را نگذارند یک قدم بالاتر از یک حدی ـ تا یک حدی ـ یک قدم‏‎ ‎‏بالاتر بروند.(421)‏

*  *  *11 / 8 / 57 


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 245

فرهنگ برای تربیت جوانان مستقل 

‏     ‏‏این فرهنگ باید متحول بشود. فرهنگ استعماری فرهنگ‏‎ ‎‏استقلالی بشود. باید معلمینی که در این فرهنگ یا در تمام‏‎ ‎‏قشرهای اساتید و ـ عرض می کنم ـ اینها باشد انتخاب بشوند و‏‎ ‎‏اشخاص صحیح، سالم. کسانی که جوانهای ما را تربیت صحیح‏‎ ‎‏بکنند نه اینکه یک تربیت انگلی بکنند؛ چنانچه تا حالا بنا بر این‏‎ ‎‏بوده است که اینها را غربی بار بیاورند، غربزده کنند. باید استقلال‏‎ ‎‏داشته باشید.(422)‏

29 / 12 / 57 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

فرهنگ اساس ملت 

‏     ‏‏فرهنگ اساس ملت است، اساس ملیت یک ملت است،‏‎ ‎‏اساس استقلال یک ملت است و لهذا آنها کوشش کرده اند که‏‎ ‎‏فرهنگ ما را استعماری کنند. کوشش کردند که نگذارند انسان پیدا‏‎ ‎‏بشود. آنها از انسان می ترسند، از آدم می ترسند. آنها کوشش‏‎ ‎‏کردند در این سالهای طولانی، و خصوصاً در این پنجاه و چند‏‎ ‎‏سال، که رجال در ایران پیدا نشود. تحصیلات را به طوری قرار‏‎ ‎‏دادند که رشد تحصیلی و انسانی پیدا نشود. ما را همچو‏‎ ‎‏ترساندند، همچو با تبلیغات خودشان ماها را ترساندند که از‏‎ ‎‏خودمان می ترسیدیم، به خودمان اعتماد نداشتیم. اگر یک کسی‏‎ ‎‏مریض می شد می گفتیم باید برود به خارج، در صورتی که طبیب‏‎ ‎‏داشتیم. همچو با ما رفتار کردند و ما را لرزاندند و ما را تهی کردند‏‎ ‎‏که اگر می خواستیم یک راهی را اسفالت کنیم می گفتیم باید از‏‎ ‎‏خارج بیاید با آنکه داشتیم باید ارتش ما را خارجیها اداره کنند،‏‎ ‎‏باید نفت ما را خارجیها بیایند اداره کنند با آنکه ما داشتیم همه‏‎ ‎‏چیز؛ این برای این بود که ما را از اینکه بودیم تهی کردند؛ مغزهای‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 246

‏ما را شستشو کردند. اعتماد به نفس را از بین بردند.(423)‏

29 / 1 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

غنی ترین فرهنگها 

‏     ‏‏در هر صورت، آن چیزی که وظیفۀ همه ما مسلمین هست،‏‎ ‎‏وظیفۀ علمای اسلام است، وظیفۀ دانشمندان مسلمین است،‏‎ ‎‏وظیفۀ نویسندگان و گویندگان در بین طبقات مسلمین است، این‏‎ ‎‏است که یک هوشیار بدهند به این ممالک اسلامی که ما خودمان‏‎ ‎‏فرهنگ داریم، ما خودمان فرهنگ غنی داریم. فرهنگ ما طوری‏‎ ‎‏بوده است که صادر شده است به خارج، و آنها گرفتند از ما. کُتبی‏‎ ‎‏که در ایران و در ممالک اسلامی نوشته شده کُتبی بوده است که‏‎ ‎‏آنها گرفتند و از آن استفاده کرده اند. فرهنگ این شرق؛ یعنی شرق‏‎ ‎‏اوسط، چون که ما هستیم در آن، فرهنگ مسلمین، غنی ترین‏‎ ‎‏فرهنگها بوده و هست، مع الاسف مسلمین نتوانستند از آن استفاده‏‎ ‎‏کنند.(424)‏

30 / 2 / 59 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

کارخانه آدم سازی 

‏     ‏‏پس فرهنگ یک کارخانۀ آدم سازی است؛ چنانکه انبیا هم‏‎ ‎‏برای همین معنا آمدند آدم درست کنند.‏

‏     «تعلیم» سرمشق همۀ انبیاست که از طرف خدای تبارک و‏‎ ‎‏تعالی به آنها ماموریت داده شده؛ ماموریت خدا به انبیا همین‏‎ ‎‏است که بیایند و آدم درست کنند. و آنهایی که به انبیا نزدیکترند‏‎ ‎‏آنها به مقام آدمیت نزدیکترند.(425)‏

*  *  *1 / 3 / 58 


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 247

حل عقده ها با فرهنگ 

‏     ‏‏فرهنگ می تواند حل عقده ها را بکند. اگر فرهنگ، یک‏‎ ‎‏فرهنگی شد که انسان بارآورد، متعهد بارآورد، معتقد به یک ماورا‏‎ ‎‏بارآورد، معتقد به اینکه اگر این از دیگری باشد این مسئولیت‏‎ ‎‏دارد، اگر این دزدی باشد مسئولیت دارد، آنکه اعتقاد به این معنا‏‎ ‎‏دارد و ایمان دارد به یک پرده ماورای این عالم، آن است که‏‎ ‎‏می تواند مملکت حفظ بکند؛ آن است که اگر در مقابل اینکه یک‏‎ ‎‏خیانت بکند همۀ چیزها را بهش بدهند زیر بار نمی رود.(426)‏

1 / 3 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

ضرورت تحول در فرهنگ 

‏     ‏‏بزرگترین تحولی که باید بشود در فرهنگ باید بشود؛ برای‏‎ ‎‏اینکه بزرگترین موسسه ای است که ملت را یا به تباهی می کشد، یا‏‎ ‎‏به اوج عظمت و قدرت می کشد. برنامه های فرهنگی تحول لازم‏‎ ‎‏دارد، فرهنگ باید متحول بشود. این غیر از سایر ادارات است.‏‎ ‎‏فرهنگ؛ غیر جاهای دیگر است. بنابراین، مشکلات زیاد است و‏‎ ‎‏در عین حال که من تشکر می کنم از اینکه شما برای مستمندان‏‎ ‎‏حاضرید اینکه هر جور خدمتی را بکنید و این هم ارزش دارد پیش‏‎ ‎‏خدا و خلق، لکن کار شما، کار اساسی شما، آن است که در‏‎ ‎‏فرهنگ است. این یک امر مادی است؛ یک فقر مادی است؛ که‏‎ ‎‏البته ارزش دارد که کمک می کنید؛ ارزش هم، ارزش معنوی دارد‏‎ ‎‏این؛ ارزش اخلاقی دارد؛ لکن آن کار مهم شما آن کارهای معنوی‏‎ ‎‏است که باید فرهنگ را یکجوری درست بکنید، فرهنگی را‏‎ ‎‏یکجوری بار بیاورید، که برای ملت شما مفید باشد؛ و این‏‎ ‎‏نمی شود جز که ایمان باشد.(427)‏

*  *  *3 / 3 / 58 


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 248

فرهنگ و تربیت خدمتگزار 

‏     ‏‏قضیۀ تربیت یک ملت به این است که فرهنگ آن ملت فرهنگ‏‎ ‎‏صحیح باشد. شما کوشش کنید که فرهنگ را فرهنگ مستقل‏‎ ‎‏اسلامی درست کنید. جوانهایی که در این فرهنگ تربیت می شوند‏‎ ‎‏همانهایی هستند که مقدرات کشور در دست آنهاست. اگر اینها‏‎ ‎‏درست بار بیایند، همه خدمتگزار به مردم؛ امین به بیت المال؛ و‏‎ ‎‏همۀ اینها در تحت رهبری اسلام تحقق پیدا می کند.(428)‏

21 / 3 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تربیت انسان امین 

‏     ‏‏اگر ما موفق بشویم به اینکه فرهنگمان یک فرهنگ اسلامی‏‎ ‎‏بشود، مدارسمان یک مدارس اسلامی بشود، آن وقت افرادی که‏‎ ‎‏از آن تحقق پیدا می کند و افرادی که تربیت می شود در آن فرهنگ‏‎ ‎‏و در آن مدارس، انسان هستند. انسان امین است، انسان رحیم‏‎ ‎‏است، انسان رفتارش با برادرها و خواهرهای خودش رفتار‏‎ ‎‏رحیمانه است؛ با عطوفت است.(429)‏

21 / 3 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

غرب انسان درست نمی کند 

‏     ‏‏غرب انسان درست نمی کند، آنکه انسان درست می کند آن‏‎ ‎‏مکتبهای الهی است.(430)‏

21 / 3 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تنها مکاتب انسان ساز 

‏     ‏‏برخلاف تمدن که مکتبهای الهی می خواهند انسان درست‏‎ ‎‏کنند که همه در کنار هم آسوده و آرام باشند، مکتبهای اینها‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 249

‏همه اش دنبال این معناست که باید این آنجا را بگیرد و آنجا را‏‎ ‎‏بگیرد، بزند، بکشد، چه بکند.(431)‏

21 / 3 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

جبران غربزدگی 

‏     ‏‏این مصیبت بزرگی که بر ایران و ممالک شرقی، مطلقاً، وارد‏‎ ‎‏شده است که گوششان به این است که غربیها چه می کنند و چه‏‎ ‎‏می گویند و چه عمل می کنند، و خودشان را از دست بکلی‏‎ ‎‏داده اند. استقلال فکری خودشان را، محتوای خودشان را، از‏‎ ‎‏دست داده اند. این ضرری است که بالاتر از ضرر نفت ـ و نمی دانم‏‎ ‎‏امثال این ـ است. این را باید فرهنگ جبران بکند که فرهنگ ما‏‎ ‎‏طوری باشد که بعد از ان شاءالله چند سال دیگر افرادی که از‏‎ ‎‏فرهنگ بیرون می آیند یک افرادی متکی به نفس که خودشان را‏‎ ‎‏ببینند؛ نه تبع ببینند؛ نه دنباله ببینند؛ و گمان کنند که هر چه آنها‏‎ ‎‏کردند، ما باید دنبال آنها باشیم. باید مملکت خودشان را و‏‎ ‎‏خودشان را مستقل ببینند، و خودشان اداره بکنند مملکتشان را.‏‎ ‎‏خودشان با استقلال فکری خودشان، دنبال مملکت و مصالح‏‎ ‎‏مملکت باشند.(432)‏

23 / 4 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

امتیاز مکتب توحید 

‏     ‏‏از امتیازات مکتب توحید با تمام مکتبهایی که در عالَم هست‏‎ ‎‏این است که در مکتبهای توحید، مردم را تربیت می کنند و آنها را از‏‎ ‎‏ظلمات خارج می کنند و هدایت به جانب نور می کنند. تمام‏‎ ‎‏مکتبهایی که مکتب غیر توحیدی هستند، مکتبهای مادی هستند و‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 250
‏این مکتبهای مادی یا مردم را از عالم نور برمی گردانند به سوی‏‎ ‎‏عالم ظلمت و دعوت می کنند به مادیگری و ماده و از عالم نور‏‎ ‎‏منصرف و منحرفشان می کنند؛ یا آنها را همان دعوت به ماده‏‎ ‎‏می کنند و دیگر آن طرفش را کار ندارند. نسبت به عالم نور و‏‎ ‎‏ارجاع مردم به عالم نور بیطرف هستند و ـ علی'ایّ حال ـ هر دو‏‎ ‎‏مکتب، چه آن مکتبهای ضد توحیدی و چه آن مکتبهایی که نسبت‏‎ ‎‏به توحید کاری ندارند، بیطرفند نسبت به توحید. اینها کارهایی که‏‎ ‎‏می کنند، تعلیم و تعلمهایی که دارند، تعلیم و تعلمهایی است که‏‎ ‎‏مربوط به ماده است و مردم را در مادیات و در ظلمات مُنغَمِر‏‎ ‎‏می کنند، و از توحید و از نور آنها را باز می دارند. ‏

‏     لکن مکتبهای توحیدی ـ که در راس آنها مکتب اسلام است ‏‎ ‎‏در عین حال که به مادیات و با مادیات سر و کار دارند، لکن مقصد‏‎ ‎‏این است که مردم را طوری تربیت کنند که مادیات، حجاب آنها‏‎ ‎‏برای معنویات نباشد. مادیات را در خدمت معنویات می کِشند؛ به‏‎ ‎‏خدمت معنویات می کشند، در عین حالی که نسبت به مادیات نظر‏‎ ‎‏دارند، نسبت به زندگی دنیا نظر دارند، در عین حال مردم را متوجه‏‎ ‎‏به معنویات می کنند و از ظلمت ماده نجات می دهند. توجه به ماده‏‎ ‎‏و به مادیات به طوری که تمام توجه به مادیات باشد، ظلمت است؛‏‎ ‎‏ظلمات است، و انسان را به ظلمات می کشد، و به چیزهایی‏‎ ‎‏می کشد که شما مشاهده می کنید که در همۀ مکتبها که هست؛‏‎ ‎‏مردم را می کِشند به جنگها، به خونریزیها. مکتب کمونیست،‏‎ ‎‏مکتب خونریزی است، مکتب اختناق است، تمام اختناق در آنجا‏‎ ‎‏حکمفرماست؛ و خونریزی در آنجا هست؛ به طوری که سران آنها‏‎ ‎‏در اول امری که سلطه پیدا کردند، هزاران نفر، بلکه صدها هزار‏‎ ‎‏نفر را به قتل رساندند. مادیتی که در امریکا و امثال آن ممالک‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 251

‏غربی غیرکمونیستی هست، آنها هم تمام جدال و نزاعشان سر‏‎ ‎‏مادیات است و با مادیات سر و کار دارند، و مردم را به خاک و‏‎ ‎‏خون می کشند. الآن در تمام دنیا که ملاحظه می کنید، این دو مکتب‏‎ ‎‏و این دو فرقه دست دارند، و مردم را به خاک و خون می کشند.‏‎ ‎‏یک طایفه در افغانستان و امثال اینها. یک طایفه دیگر در جاهای‏‎ ‎‏دیگر. مکتبهای توحیدی اینطور نیست. مکتبهای توحیدی‏‎ ‎‏نمی خواهند فتح کنند بلاد را؛ و نمی خواهند با مردم با خشونت‏‎ ‎‏رفتار کنند. آنها می خواهند مردم را از ظلمتهای ماده به نور بکشند؛‏‎ ‎‏به طرف خدا بکشند؛ توجه به خدا بدهند. و لهذا تا آنجا که امکان‏‎ ‎‏دارد در مکتبهای غیر مادی مدارا هست؛ خوشرفتاری هست؛‏‎ ‎‏دعوت هست. تا آنجایی که ممکن است با دعوت مردم را‏‎ ‎‏برمی گردانند به عالم نور و هیچ وقت درصدد جنگ و جدال‏‎ ‎‏نیستند، مگر اینکه احساس کنند توطئه است. اگر احساس توطئه‏‎ ‎‏کردند به حسب دستور قرآن و به حسب دستور اسلام با آنها با‏‎ ‎‏شدت رفتار می کنند. تا احساس توطئه نشده است همه را آزاد‏‎ ‎‏می گذارند هر چه می خواهند اختیار کنند. وقتی احساس توطئه‏‎ ‎‏شد، با شدت رفتار می کنند.(433)‏

27 / 5 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

طراحی فرهنگ صحیح 

‏     ‏‏طرح بدهید؛ تا ان شاءالله عمل بشود. و بلکه ان شاءالله ما بتوانیم‏‎ ‎‏[‏‏عمل کنیم‏‏]‏‏ البته با یک برنامۀ طولانی، به این زود‏‏[‏‏ی‏‏]‏‏ نمی شود.‏‎ ‎‏بتواند با یک برنامۀ طولانی متحول کند این فرهنگ را به یک‏‎ ‎‏فرهنگ صحیح. اگر علمش هست، یک علم صحیح باشد. نه این‏‎ ‎‏است یک علمی که برای ما آوردند که ما را تا یک حدودی نگه‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 252

‏دارند، و باز به ما نشان ندهند.(434)‏

14 / 7 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

توجه به ارزشهای فرهنگ اسلام 

‏     ‏‏این فرهنگهای غربی را بیش از پنجاه سال است که شما‏‎ ‎‏دیدید، و هرچه به سر این ملت آمد از این فرهنگ غربی آمد. هر‏‎ ‎‏انحرافی که برای جوانهای عزیز ما پیدا شد به واسطۀ این فرهنگ‏‎ ‎‏غربی بود. روشنفکرها توجه کنند به اینکه مهلت بدهند یک چند‏‎ ‎‏سالی هم فرهنگ اسلامی باشد. تجربه کنند ببینند که با فرهنگ‏‎ ‎‏اسلامی چه خواهد شد.(435)‏

15 / 9 / 59 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

فرهنگ در راس مسائل کشور 

‏     ‏‏مسئلۀ فرهنگ و آموزش و پرورش در راس مسائل کشور‏‎ ‎‏است. اگر مشکلات فرهنگی و آموزشی به صورتی که مصالح‏‎ ‎‏کشور اقتضا می کند حل شود، دیگر مسائل به آسانی حل می گردد.‏‎ ‎‏صدماتی که کشور ما از فرهنگ رژیم شاهنشاهی خورده است‏‎ ‎‏قابل مقایسه با ضررهای اقتصادی و غیره نبوده است. متاسفانه در‏‎ ‎‏زمان این پسر و پدر دست اجانب باز گردید و مراکز آموزشی، که‏‎ ‎‏باید تکیه گاه ملت باشد، به ضدش تبدیل گردید. البته انحراف‏‎ ‎‏فرهنگ ما ریشۀ تاریخی دارد و ما امروز مواجهیم با استادان و‏‎ ‎‏معلمانی بر پایۀ همین تربیت و با فرهنگی غربی که با مصالح اسلام‏‎ ‎‏و کشور ما به هیچ وجه وفق نمی دهد. تمام وابستگان و انگلهای‏‎ ‎‏خارجی زاییده شده از این دانشگاه غربی بوده اند. اجانب با‏‎ ‎‏فعالیت خود، مدارس و دانشگاههای ما را از محتوا خالی‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 253

‏کردند.(436)‏

23 / 7 / 60 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

پایه آزادی و استقلال 

‏     ‏‏ایران امروز دیگر تحمل افکار غربزده و شرقزده مشتی خائن‏‎ ‎‏را ندارد. ما باید با تمام وجود به استقلال فرهنگی برسیم؛ که‏‎ ‎‏استقلال فرهنگی پایه و اساس کشوری آزاد و مستقل است.‏‎ ‎‏استادان عزیز باید خود این اعتقاد را بیابند که تنها فرهنگ ایران‏‎ ‎‏اسلامی است که نجاتبخش کشور و ملت ما می باشد.‏

‏     معلمان عزیز خود بهتر می دانند که فرهنگ استعماری در زمان‏‎ ‎‏این پسر و پدر چه به روز این کشور و ملت آورده است. به فرهنگ‏‎ ‎‏غنی ایران اسلامی تکیه کنید و مطمئن باشید که پیروزی از آن‏‎ ‎‏شماست. فرزندان عزیزتان را در سر کلاسها به صورتی تربیت‏‎ ‎‏نمایید که وقتی فارغ التحصیل می شوند جوانان برومندی تحویل‏‎ ‎‏جامعه گردند، که با تمام وجود معتقد باشند که آنچه بدبختی‏‎ ‎‏داشتند از ابرقدرتهای شرق و غرب و شرقزدگی و غربزدگی‏‎ ‎‏است.(437)‏

1 / 7 / 61 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

فرهنگ و تحول ملت 

‏     ‏‏پاسبانها که  باید پاسبانی کنند ازاین مردم و از این کشور، به‏‎ ‎‏جای پاسبانی یا زور می گفتند یا دزدی می کردند یا رشوه‏‎ ‎‏می گرفتند و فشار می آوردند به مردم. این وضع قوای نظامی و‏‎ ‎‏انتظامی ما بود که از این بدتر بود. حالا کسانی که اطلاعات عمیق‏‎ ‎‏دارند، از آنها باید بپرسید.‏


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 254

‏     این را مقایسه کنید با حالا و پاسداران عزیز ما و ارتش ما و‏‎ ‎‏ژاندارمری ما و شهربانی ما. چه شد که آنوقت آنطور بود، در‏‎ ‎‏مقابل اجنبی آنطور زبون بودند و اینوقت اینطور است که جوانها‏‎ ‎‏در مقابل امریکا ایستاده اند و شعار می دهند و می گویند که «مرگ‏‎ ‎‏بر امریکا»؟!‏

‏     نکتۀ اینکه این تحول در ارتش پیدا شد، این تحول در‏‎ ‎‏سپاه پاسداران پیدا شد، جوانهایی که قبل از این انقلاب در فکر این‏‎ ‎‏معنا نبودند اصلاً که جنگی کنند و جهات جنگی را داشته باشند و‏‎ ‎‏نظامی باشند، در بین مردم خودشان سربلند  بایستند و حفظ کنند‏‎ ‎‏مردم را، این چیست؟ فرق مابین این دو زمان چی است؟ این فرق‏‎ ‎‏در فرهنگ است. فرهنگ ما در آن زمان با زبان فرهنگ ما در این‏‎ ‎‏زمان فرق کرده است. شما از دانشگاه شروع کنید تا ادارات دولتی،‏‎ ‎‏تا ارتش، تا ژاندارمری آنوقت و تا همۀ اینها و تا توده های مردم،‏‎ ‎‏جوانها؛ ببینید که ارتش ما و سایر قشرهای ملت و دولتی، مجلس‏‎ ‎‏آنوقت و دولت آنوقت و همۀ اینها در اثر فرهنگ وارداتی چه‏‎ ‎‏بودند.(438)‏

28 / 9 / 61 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

مبارزه با فرهنگ غرب

‏     ‏‏خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین شدن‏‎ ‎‏فرهنگ آموزندۀ اسلامی ـ ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه ها‏‎ ‎‏در سطح کشور آنچنان محتاج تلاش و کوشش است که برای تحقق‏‎ ‎‏آن سالیان دراز باید زحمت کشید و نفوذ عمیقِ ریشه دار غرب‏‎ ‎‏مبارزه کرد.(439)‏

*  *  *19 / 9 / 63 


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 255

جایگزینی ارزشها 

‏     ‏‏شما زائران عزیز از کشوری به سوی حق می روید که در سایۀ‏‎ ‎‏الطاف خداوند و برکت دعای ولی الله اعظم ـ روحی لمقدمه الفداء ‏‎ ‎‏سختیها و دشواریها و ستمکشیها را پشت سر گذاشته و بحمدالله ‏‎ ‎‏تعالی در تمام میدانها پیروز شده اید. و هنوز اول کار است. شما‏‎ ‎‏امروز از جهت فرهنگی بر فرهنگهای پوسیدۀ شرق و غرب و‏‎ ‎‏فرهنگ منحط عصر شاهنشاهی، که جوانان عزیز ما را فوج فوج به‏‎ ‎‏فساد می کشید و دانشگاههای ما را در خدمت غرب و احیاناً شرق‏‎ ‎‏به پیش می برد، پشت پا زده اید. شما امروز فرهنگهایی را که ملت‏‎ ‎‏ما را یک ملت وابستۀ مصرفی و خدمتگزار قدرتها بار آورده بود و‏‎ ‎‏فحشا و فساد و اعتیاد را گسترشی روز افزون داده بود و از انسانیت‏‎ ‎‏و اخلاق می رفت کناره گیری کند در زیر پای خود خرد کرده، و‏‎ ‎‏شرافت انسانی و تقوا و شهامت و شجاعت و صبر و سلحشوری و‏‎ ‎‏مروت و تعاون در برّ و تقوا و توجه به مصالح ملت و کشور را‏‎ ‎‏جایگزین آن نموده اید.‏

‏     و شما امروز سرافراز برای پیشرفت فرهنگ الهی به پیش‏‎ ‎‏می روید.(440)‏

25 / 5 / 64 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

نقش خانمها در زنده کردن فرهنگ اسلامی 

‏     ‏‏شما می دانید که فرهنگ اسلام در این مدت مظلوم بود، در این‏‎ ‎‏مدت چند صد سال، بلکه از اول بعد از پیغمبر ـ سلام الله علیه ـ تا‏‎ ‎‏برسد به حالا، فرهنگ اسلام مظلوم بود، احکام اسلام مظلوم‏‎ ‎‏بودند و این فرهنگ را باید زنده کرد. و شما خانمها همان طوری‏‎ ‎‏که آقایان مشغول هستند، همان طوری که مردها در جبهۀ علمی و‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 256

‏فرهنگی مشغول هستند، شما هم باید مشغول باشید.‏‎[1]‎‏(441)‏

11 / 12 / 64 

*  *  *

‏ ‏

‎ ‎

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 257

  • علاوه بر موارد مذکور برای اطلاع بیشتر در این مبحث رجوع کنید به:1. صحیفه امام؛ ج 3، ص 305ـ306 . 2. همان؛ ج 1، ص 415ـ416 . 3. همان؛ ص 101ـ102 .