فصل دوم: عوامل موثر بر تعلیم و تربیت

خانواده

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

تربیت عملی کودکان

‏     ‏‏چون اطفال را حشر دائم یا غالب با پدر و مادر است، تربیتهای‏‎ ‎‏آنها باید عملی باشد؛ یعنی، اگر فرضاً خود پدر و مادر به اخلاق‏‎ ‎‏حسنه و اعمال صالحه متصف نیستند، در حضور طفل با تکلّف،‏‎ ‎‏خود را به صَلاح نمایش دهند تا آنها عملاً مرتاض و مربی شوند، و‏‎ ‎‏این خود، شاید مبدا اصلاح خود پدر و مادر نیز شود؛ زیرا که‏‎ ‎‏مجاز قنطره حقیقت و تکلف راه تخلّق است.‏

‏     و فساد عملی پدر و مادر از هر چیز بیشتر در اطفال سرایت‏‎ ‎‏کند. چه بسا که یک طفل، که عملاً در خدمت پدر و مادر بد تربیت‏‎ ‎‏شد، تا آخر عمر با مجاهدت و زحمت مربیان اصلاح نشود.‏

‏     و حسن تربیت و صَلاح پدر و مادر از توفیقات قهریّه و‏‎ ‎‏سعادات غیر اختیاریّه ای است که نصیب طفل گاهی می شود؛‏‎ ‎‏چنانچه فساد و سوء تربیت آنها نیز، از شقاوات و سوء اتفاقات‏‎ ‎‏قهریه ای است که بی اختیار نصیب انسان شود.(450)‏

‏ ‏

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تربیت الهی بچه ها

‏     ‏‏مواظب باشید که اعمالتان اعمال صالح باشد، قیامتان برای‏‎ ‎‏خدا باشد، اعمالتان برای خدا باشد. هر کدام بچه دارید تربیت‏‎ ‎‏کنید، تربیت الهی بکنید، تربیت شیطانی نکنید.(451)‏

19 / 11 / 57 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

شروع تربیت از دامن زنان 

‏     بچه در محیط خانوادگی، در دامن مادر و در محیط خانه مبدا‏‎ ‎‏تربیت اصلی اش است، اگر در محیط خانه و در دامن مادر، که‏‎ ‎


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 263

‏بالاترین محل تربیت است، بچه خوب از کار درآمد، این تا آخر ـ‏‎ ‎‏مگر یک عوامل بسیار قوی ای باشد که او را برگرداند ـ و الاّ تا آخر‏‎ ‎‏به همان تربیت بچگی و کوچکی که شده است تا آخر به همان‏‎ ‎‏تربیت باقی می ماند.(452)‏

11 / 4 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

توقع اسلام از زنان 

‏     ‏‏اسلام از شما این معنا را می خواهد که بچه های خودتان را‏‎ ‎‏در دامنهای خودتان مهذب کنید؛ و دامن خودتان را منوّر کنید‏‎ ‎‏به نور این بچه های اسلامی که اینها فرزندان اسلامند و بعد از این،‏‎ ‎‏مقدرات اسلام و مملکت خودتان به دست آنهاست.(453)‏

20 / 2 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

خانواده مانند مدرسه 

‏     ‏‏بانوان هم باید معلم باشند برای فرزندان خود، در دامن‏‎ ‎‏خود مثل استادان، مثل معلمان تربیت کنند. پدران باید معلم باشند‏‎ ‎‏از برای فرزندان خود. خانوادۀ شما باید مدرسه باشد، تعلیم‏‎ ‎‏احکام اسلام، تهذیب اخلاق نونهالان. شما باید نونهالانِ مهذب‏‎ ‎‏تحویل معلمان بدهید و معلمان باید آنها را بیشتر تهذیب‏‎ ‎‏کنند.(454)‏

7 / 2 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

زنان مسئول اعمال کودکان 

‏     شما این مسئولیت بزرگ را دارید که باید بچه های خودتان را‏‎ ‎‏که نوزاد هستند، و نفوسشان ... تربیت را زود قبول می کند، خوب‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 264

‏و بد را زود قبول می کند، شما از اول که این بچه ها در دامان شما‏‎ ‎‏بزرگ می شوند، مسئول افعال و اعمال آنها هم شما هستید. همان‏‎ ‎‏طوری که اگر یک بچۀ خوب تربیت کنید ممکن است که سعادت‏‎ ‎‏یک ملت را همان یک بچه تامین کند، اگر یک بچۀ بد هم ـ خدای‏‎ ‎‏نخواسته ـ در دامن شما بزرگ بشود، ممکن است که یک فساد در‏‎ ‎‏جامعه پیدا بشود. گمان نکنید که یک بچه است؛ یک بچه گاهی‏‎ ‎‏وقتها در جامعه، وقتی که وارد شد، در راس جامعه واقع می شود،‏‎ ‎‏و محتمل است که بچۀ یک فقیر، یکوقت در راس جامعه واقع‏‎ ‎‏بشود. اگر این بچه ای که شما تربیت کردید یک تربیت صحیح‏‎ ‎‏باشد و آن وقت آن بچه در راس جامعه واقع بشود، یک ملت را‏‎ ‎‏سعادتمند می کند؛ و آن شرفش مال شماست؛ یعنی شما این‏‎ ‎‏سعادت را برای یک ملت بیمه کردید. و اگر خدای نخواسته به‏‎ ‎‏عکس باشد: یک بچه ای در ‏‏[‏‏دامن‏‎ ‎‏]‏‏مادر تربیتش تربیت اسلامی‏‎ ‎‏نباشد، تربیت انسانی نباشد، انحراف داشته باشد، این ممکن‏‎ ‎‏است که بعدها یک جامعه را به فساد بکشد.(455)‏

24 / 2 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

اولین مدرسه 

‏     ‏‏اول مدرسه ای که بچه دارد، دامن مادر است. مادرِ خوب، بچۀ‏‎ ‎‏خوب تربیت می کند؛ و خدای نخواسته، اگر مادر منحرف باشد،‏‎ ‎‏بچه از همان توی دامن مادر، منحرف بیرون می آید. و چون بچه ها‏‎ ‎‏آن علاقه ای که به مادر دارند به هیچ کس ندارند، و در دامن مادر‏‎ ‎‏که هستند تمام ... آرزوهایی که دارند خلاصه می شود در مادر و‏‎ ‎‏همه چیز را در مادر می بینند، حرف مادر، خُلق مادر، عمل مادر،‏‎ ‎‏در بچه ها اثر دارد. لامحاله یک بچه در دامن مادر ـ که اول کلاس‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 265

‏است ـ این دامن اگر یک دامن طاهر پاکیزۀ مهذب باشد، بچه از‏‎ ‎‏همین اول که دارد رشد می کند، با آن اخلاق صحیح و با آن تهذیب‏‎ ‎‏نفس و با آن عمل خوب رشد می کند. بچه وقتی در دامن مادرش‏‎ ‎‏هست، می بیند مادر اخلاق خوش دارد، اعمال صحیح دارد، گفتار‏‎ ‎‏خوش دارد، این بچه از همان جا اعمالش و گفتارش به تقلید از‏‎ ‎‏مادر ـ که از همۀ تقلیدها بالاتر است ـ و به تزریق مادر ـ که از همۀ‏‎ ‎‏تزریقها موثرتر است ـ تربیت می شود.(456)‏

24 / 2 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

انعکاس تربیت فرد در جامعه 

‏     ‏‏شما تحویل مدرسه می دهید. اگر معلم یک معلم صحیحی‏‎ ‎‏باشد، از مدرسه این افراد صحیح بیرون می آیند؛ و یک جامعه‏‎ ‎‏صحیح می شود.‏

‏     شما بعدها معلم می شوید ان شاءالله ؛ حالا بعدها هر کدام مادر‏‎ ‎‏نیستید مادر می شوید ان شاءالله ، معلم می شوید. در مادری تان باید‏‎ ‎‏بچه ها را تهذیب کنید؛ در معلمی تان هم باید تهذیب کنید؛ یک‏‎ ‎‏افراد صحیح تحویل جامعه بدهید، یک جامعه را صحیح کنید. و‏‎ ‎‏اگر خدای نخواسته عکس این معنا باشد، وِزر آنها هم به عهدۀ‏‎ ‎‏شما می آید. همان طوری که هر کار خوبی که اینها بکنند ـ چون‏‎ ‎‏شما مبدا این کار خوب بودید ـ برای شما هم خوبی دارد، اجر و‏‎ ‎‏ثواب دارد، اگر خدای نخواسته یک قشر فاسدی شما تحویل‏‎ ‎‏جامعه بدهید، آنها بروند فسادکاری بکنند، این دودش به چشم‏‎ ‎‏شما هم می رود.(457)‏

24 / 2 / 58 

*  *  *


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 266

توطئه حذف نقش تربیتی زن 

‏     ‏‏بعد دیدیم که قضیۀ کشف حجاب، قضیه ای نبود که اینها‏‎ ‎‏بخواهند برای خانمها خدمت بکنند، اینها می خواستند که این ‏‏[‏‏را‏‏]‏‎ ‎‏طبقه هم با زور و با فشار نابود کنند. آن مآثری که اینها دارند، آن‏‎ ‎‏خدمتهایی که این قشر می توانند به ملت بکنند، آن خدمتهای‏‎ ‎‏ارزنده ای که بانوان ما عهده دار آن هستند، از دستشان گرفته بشود؛‏‎ ‎‏و نگذارند اینها آن خدمت اصیلی که باید بکنند و آن تربیت‏‎ ‎‏بچه ها، که بعدها مقدرات مملکت به دست آنهاست، اینها‏‎ ‎‏نگذارند که این خدمت انجام بگیرد؛ مبادا بچه ها در دامن اینها تقوا‏‎ ‎‏پیدا بکنند؛ در دامن اینها تربیت اسلامی بشوند؛ تربیت ملی‏‎ ‎‏بشوند؛ و بعد در دبستانها که آمدند و بعد در دبیرستانها که رفتند،‏‎ ‎‏نتوانند آنها با تبلیغاتی که آنجا می کنند و استادهایی که از خودشان‏‎ ‎‏آنجا می گذارند و مبلغینی که در آنجا دارند نتوانند اینها را‏‎ ‎‏برگردانند.‏

‏     از این جهت، نقشه این بود که این بانوان را از آن مقام اصیل‏‎ ‎‏بزرگی که دارند کنار بزنند، و به خیال خودشان نیمی از این‏‎ ‎‏جمعیت ایران را آزاد کنند!(458)‏

 

26 / 2 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

زن مربی جامعه 

‏     ‏‏زن انسان است؛ آن هم یک انسان بزرگ. زن مربی جامعه‏‎ ‎‏است، از دامن زن انسانها پیدا می شوند. مرحلۀ اولِ مرد و زن‏‎ ‎‏صحیح، از دامن زن است. مربی انسانها زن است. سعادت و‏‎ ‎‏شقاوت کشورها بسته به وجود زن است. زن با تربیت صحیح‏‎ ‎‏خودش انسان درست می کند؛ و با تربیت صحیح خودش کشور را‏‎ ‎‏آباد می کند. ... زن مبدا همۀ سعادتها باید باشد.(459)‏

*  *  *26 / 2 / 58 


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 267

از دامن زن مرد به معراج می رود 

‏     ‏‏روز بزرگ و اجتماع عظیم و محل مبارک، روز ولادت زهرای‏‎ ‎‏مرضیه که روز زن است، روز پیروزی زن است و روز نمونۀ زن در‏‎ ‎‏عالَم است. زن نقش بزرگی در اجتماع دارد. زن مظهر تحقق آمال‏‎ ‎‏بشر است. زن پرورش دِه زنان و مردان ارجمند است. از دامن زن‏‎ ‎‏مرد به معراج می رود. دامن زن محل تربیت بزرگ زنان و بزرگ‏‎ ‎‏مردان است. روز بزرگی است، یک زن در دنیا آمد که مقابل همۀ‏‎ ‎‏مردان است. یک زن به دنیا آمد که نمونۀ انسان است. یک زن به‏‎ ‎‏دنیا آمد که تمام هویت انسانی در او جلوه گر است. پس روز، روز‏‎ ‎‏بزرگی است؛ روز شما زنان است.(460)‏

*  *  *27 / 2 / 58 

‏ ‏

‏ ‏

بچه داری شریفترین شغل 

‏     ‏‏این مادر که بچه در دامن او بزرگ می شود بزرگترین مسئولیت‏‎ ‎‏را دارد؛ و شریفترین شغل را دارد: شغل بچه داری. شریفترین‏‎ ‎‏شغل در عالم بزرگ کردن یک بچه است، و تحویل دادن یک انسان‏‎ ‎‏است به جامعه. این همان بود که خدای تبارک و تعالی در طول‏‎ ‎‏تاریخ برایش انبیا فرستاد، در طول تاریخ از آدم تا خاتم. انبیا آمدند‏‎ ‎‏انسان درست کنند. شغل مادری؛ که مع الاسف اجانب این شغل را‏‎ ‎‏پیش ما مبتذل کردند؛ و مادرهای بچه های ما را از بچه ها جدا‏‎ ‎‏کردند، نه همه، مقداری را؛ این شغل بزرگ را مبتذل کردند که از‏‎ ‎‏دامن این مادر، بچه ـ بچۀ صحیح بیرون نیاید. و بعد که به دبستان‏‎ ‎‏می رود و بعد که تحت حمایت پدر می آید، پدر را هم یک کاری‏‎ ‎‏بکنند که توجهش به بچه نباشد؛ تربیت نکند. بعد هم در دبستان؛‏‎ ‎‏بعد هم در دبیرستان؛ بعد هم در همه جای دیگر؛ در بالاتر از این.‏‎ ‎‏اینها می خواهند که انسان در این کشورها نباشد.(461)‏

*  *  *2 / 3 / 58 


کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 268

خانواده محل تربیت علمی و دینی 

‏     ‏‏بانوان محترم! مسئولید همه؛ مسئولیم همه. شما مسئول تربیت‏‎ ‎‏اولاد هستید؛ شما مسئولید که در دامنهای خودتان اولاد متقی بار‏‎ ‎‏بیاورید، تربیت کنید، به جامعه تحویل بدهید. همه مسئول هستیم‏‎ ‎‏که اولاد را تربیت کنیم؛ لکن در دامن شما بهتر تربیت می شوند.‏‎ ‎‏دامن مادر بهترین مکتبی است از برای اولاد. مسئولیت دارید‏‎ ‎‏نسبت به فرزندان خود، مسئولیت دارید نسبت به کشور خودتان. و‏‎ ‎‏شما می توانید بچه هایی تربیت کنید که یک کشور را آباد کنند. شما‏‎ ‎‏می توانید بچه هایی را تربیت کنید که حفاظت از انبیا بکنند؛‏‎ ‎‏حفاظت از آمال انبیا بکنند. شما هم خود حافظ باید باشید و هم‏‎ ‎‏نگهبان درست کنید. نگهبان، اولاد شما هستند؛ آنها را تربیت کنید.‏‎ ‎‏خانه های شما باید خانۀ تربیت اولاد باشد. منزل علماست منزل‏‎ ‎‏شما؛ و منزل تربیت علمی، تربیت دینی، تهذیب اخلاق. توجه به‏‎ ‎‏سرنوشت اینها بر عهدۀ پدران است و بر عهدۀ مادرها. مادرها‏‎ ‎‏بیشتر مسئول هستند؛ و مادرها اشرف هستند. شرافت مادری از‏‎ ‎‏شرافت پدری بیشتر است. تاثیر مادر هم در روحیۀ اطفال از تاثیر‏‎ ‎‏پدر بیشتر است.(462)‏

5 / 3 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

عقده بچه ها از دوری مادر 

‏     ‏‏بچه ها از اول که در دامن مادر نباشند عقده پیدا می کنند و اکثر‏‎ ‎‏مفاسد از این عقده هایی است که بچه ها پیدا می کنند.(463)‏

10 / 4 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

توطئه جدایی 

‏     در این طول سلطنت، اینها کوشش کردند که مادرها را از بچه ها‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 269

‏جدا کنند. به مادرها تزریق کردند که بچه داری چیزی نیست، شما‏‎ ‎‏توی ادارات بروید. جدا کردند این بچه های معصوم را که باید‏‎ ‎‏تربیت بشوند از دامنهای مادر و بردند در پرورشگاهها و جاهای‏‎ ‎‏دیگر و اشخاص اجنبی، اشخاص غیر رحیم، آنها را تربیت‏‎ ‎‏می کردند، تربیت فاسد. بچه ایی که از مادرش جدا شد پیش هر که‏‎ ‎‏باشد عقده پیدا می کند، عقده که پیدا کرد، مبدا بسیاری از مفاسد‏‎ ‎‏می شود. بسیاری از این قتلهایی که واقع می شود روی عقده هایی‏‎ ‎‏است که پیدا می شود.(464)‏

26 / 4 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

مبدا خیرات 

‏     ‏‏لهذا در آیۀ شریفه تزکیه را مقدّم ذکر کرده اند بر «تعلیم» کتاب و‏‎ ‎‏حکمت، بلکه تعلیم کتاب و حکمت مقدمۀ تزکیه است.‏

‏     انبیا آمده اند که انسان درست کنند، انبیا مامورند که افراد را‏‎ ‎‏ـ افرادی که بشر هستند و از همین با حیوانات فرق ندارند ـ آمده اند‏‎ ‎‏که اینها را انسان کنند؛ تزکیه کنند، مزکّی کنند؛ پاکیزه کنند. شغل‏‎ ‎‏انبیا همین است و باید شغل مادرها همین باشد نسبت به بچه هایی‏‎ ‎‏که در دامنشان هست. بچه ها را از آن اول که در دامنشان هست‏‎ ‎‏تزکیه کنند. آنها با اخلاق خوب، با اعمال خوب در آنجا بچه ها بهتر‏‎ ‎‏تربیت می شوند. در دامن مادر، بچه ها بهتر تربیت می شوند تا در‏‎ ‎‏پیش استاد. آن علاقه ای که بچه به مادر دارد به هیچ کس ندارد. و‏‎ ‎‏آن چیزی که در بچگی از مادر می شنود یا می بیند، آن نقش‏‎ ‎‏می بندد در قلبش؛ و تا آخر همراهش هست. مادرها باید توجه به‏‎ ‎‏این معنا بکنند که این بچه ها را خوب تربیت کنند، مزکّی تربیت‏‎ ‎‏کنند؛ یک مدرسۀ علمی ـ ایمانی باشد دامنهایشان، و این یک‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 270

‏مطلب بسیار بزرگی است که از مادرها می آید. و از کس دیگر‏‎ ‎‏نمی آید. آنقدری که بچه از مادر چیز می شنود از پدر نمی شنود.‏‎ ‎‏آنقدری که اخلاق مادر تاثیر دارد در بچۀ کوچولوی نورس و به او‏‎ ‎‏منتقل می شود از دیگران نمی شود، مادرها مبدا خیراتند و اگر‏‎ ‎‏خدای نخواسته مادری باشد که بچه را بد تربیت کند، مبدا‏‎ ‎‏شرورند.‏

‏     یک مادر ممکن است که بچه را تربیت کند و خوب تربیت کند،‏‎ ‎‏و آن یک بچه یک امت را نجات بدهد و ممکن است که بد تربیت‏‎ ‎‏کند و موجب هلاکت یک امت بشود.(465)‏

26 / 4 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

منشا همۀ مفاسد 

‏     ‏‏بچه هایی که از دامن مادر جدا شده اند و در پرورشگاهها رفتند‏‎ ‎‏اینها چون پیش اجنبی هستند و محبت مادر ندیده اند، عقده پیدا‏‎ ‎‏می کنند. این عقده ها منشا همۀ مفاسدی است، یا اکثر مفاسدی‏‎ ‎‏است، که در بشر حاصل می شود. این جنگهایی که پیدا می شود از‏‎ ‎‏عقده هایی است که در قلوب این خونخوارها هست. این دزدیها،‏‎ ‎‏این خیانتها، اینها اکثراً از عقده هایی است که در انسان هست.‏‎ ‎‏بچه های شما را اگر از شما جدا کردند، به واسطۀ نداشتن محبت‏‎ ‎‏مادر، عقده پیدا می کنند؛ به فساد کشیده می شوند. مامورند اینها،‏‎ ‎‏مامور بودند این دستگاه به اینکه بچه های ما را به فساد بکشند؛ از‏‎ ‎‏آن اول نگذارند در یک دامن محبت بزرگ بشود، تربیت بشود تا‏‎ ‎‏عقده پیدا بشود. بعد هم زیردست معلمهایی که خودشان تعیین‏‎ ‎‏کردند، و بعد هم در دانشگاهی که خودشان تاسیس کردند، از این‏‎ ‎‏پایین تا آن بالا فساد؛ «اخراج من النور الی الظلمات»، نگذاشتنِ‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 271

‏اینکه یک تربیت انسانی پیدا بشود.(466)‏

27 / 5 / 58 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

خدمت مادر بالاتر از خدمت معلم 

‏     ‏‏نقش زن در جامعه بالاتر از نقش مرد است؛ برای اینکه بانوان‏‎ ‎‏علاوه بر اینکه خودشان یک قشر فعّال در همۀ ابعاد هستند،‏‎ ‎‏قشرهای فعّال را در دامن خودشان تربیت می کنند. خدمت مادر به‏‎ ‎‏جامعه از خدمت معلّم بالاتر است، و از خدمت همه کس بالاتر‏‎ ‎‏است. و این امری است که انبیا می خواستند. می خواستند که‏‎ ‎‏بانوان قشری باشند که آنها تربیت کنند جامعه را، و شیر زنان و‏‎ ‎‏شیر مردانی به جامعه تقدیم کنند.(467)‏

25 / 12 / 59 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

افتخار مادران شهید 

‏     ‏‏همان طوری که جوانان را تربیت کردند و به جبهه فرستادند و‏‎ ‎‏در عین حالی که مادران جوانانشان در جبهه شهید شده اند، با کمال‏‎ ‎‏خوشرویی وافتخار، افتخار می کنند بر اینکه جوان آنها در راه‏‎ ‎‏اسلام شهید شده است و باز هم پیشنهاد می کنند که جوانان دیگر‏‎ ‎‏هم داریم و به اسلام تقدیم می کنیم.(468)‏

2 / 3 / 60 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تربیت در خانۀ کوچک حضرت فاطمه(س) 

‏     ‏‏این خانۀ کوچک فاطمه ـ سلام الله علیها ـ  و این افرادی که در‏‎ ‎‏آن خانه تربیت شدند که به حسب عدد، چهار ـ پنج نفر بودند و به‏‎ ‎‏حسب واقع، تمام قدرت حق تعالی را تجلی دادند، خدمتهایی‏

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 272

‏کردند که ما را و شما را و همۀ بشر را به اعجاب درآورده‏‎ ‎‏است.(469)‏

18 / 12 / 60 

*  *  *

‏ ‏

‏ ‏

تجلیل از مادران شهید 

‏     ‏‏افرادی آگاهانه یا از روی ناآگاهی در میان مردم این مسئله را‏‎ ‎‏مطرح نمایند که ثمرۀ خونها و شهادتها و ایثارها چه شد. اینها یقیناً‏‎ ‎‏از عوالم غیب و از فلسفۀ شهادت بیخبرند و نمی دانند کسی که‏‎ ‎‏فقط برای رضای خدا به جهاد رفته است و سر در طبق اخلاص و‏‎ ‎‏بندگی نهاده است حوادث زمان به جاودانگی و بقا و جایگاه رفیع‏‎ ‎‏آن لطمه ای وارد نمی سازد. و ما برای درک کامل ارزش و راه‏‎ ‎‏شهیدانمان فاصلۀ طولانی را باید بپیماییم و در گذر زمان و تاریخ‏‎ ‎‏انقلاب و آیندگان آن را جستجو نماییم. مسلّم خون شهیدان،‏‎ ‎‏انقلاب و اسلام را بیمه کرده است. خون شهیدان برای ابد درس‏‎ ‎‏مقاومت به جهانیان داده است. و خدا می داند که راه و رسم‏‎ ‎‏شهادت کور شدنی نیست؛ و این ملتها و آیندگان هستند که به راه‏‎ ‎‏شهیدان اقتدا خواهند نمود. و همین تربت پاک شهیدان است که تا‏‎ ‎‏قیامت مزار عاشقان و عارفان و دلسوختگان و دارالشفای آزادگان‏‎ ‎‏خواهد بود. خوشا به حال آنان که با شهادت رفتند! خوشا به حال‏‎ ‎‏آنان که در این قافلۀ نور جان و سر باختند! خوشا به حال آنهایی که‏‎ ‎‏این گوهرها را در دامن خود پروراندند!(470)‏‎[1]‎*  *  *29 / 4 / 67 

‎ ‎

کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 273

  • علاوه بر موارد مذکور برای اطلاع بیشتر در این مبحث رجوع کنید به:1. شرح حدیث جنود عقل و جهل؛ ص 153 ـ 156.2. صحیفه امام؛ ج 6، ص 501 .3. همان؛ ج 7، ص 239 .4. همان؛ ج 1، ص 283ـ284 .5. همان؛ ص 284ـ286 .6. همان؛ ج 7، ص 461ـ464، 7. همان؛ ص 504ـ505 .8. همان؛ ج 8، ص 90ـ91 .9. همان؛ ج 9، ص 135ـ137 .10. همان؛ ص 292ـ295 .11. همان؛ ج 10، ص 267ـ268 .12. همان؛ ج 6، ص ،299ـ302 .13. همان؛ ج 14، ص 197ـ198 .14. همان؛ ج 13، ص 410ـ411 .15. همان؛ ج 14، ص 355ـ356 .16. همان؛ ص 356 .17. همان؛ ج 16، ص 192ـ193 .