راه نوشتن کتاب
کتاب اخلاق، موعظۀ کتبیّه باید باشد و خود معالجه کند دردها و عیبها را، نه آنکه راه علاج نشان دهد.
ریشه های اخلاق را فهماندن و راه علاج نشان دادن، یک نفر را به مقصد نزدیک نکند و یک قلب ظلمانی را نور ندهد و یک خُلق فاسد را اصلاح ننماید. کتاب اخلاق آن است که به مطالعۀ آن، نفس قاسی نرم، و غیر مهذّب مهذّب، و ظلمانی نورانی شود؛ و آن، به آن است که عالِم در ضمن راهنمایی، راهبر و در ضمن ارائۀ علاج، معالِج باشد و کتاب، خود، دوایِ درد باشد نه نسخۀ دوانما.
طبیب روحانی باید کلامش حکمِ دوا داشته باشد نه حکم نسخه. و این کُتب مذکوره نسخه هستند نه دوا، بلکه اگر جرات بود می گفتم: «نسخه بودن بعضی از آنها نیز مشکوک است»، ولی از
کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 318
این وادی صرف نظر کردن اولی است.
نویسنده، راه نوشتن کتاب اخلاق را باز کردم که اگر عالمی نویسنده و قادر بر تقریر و تحریر پیدا شد، این طرز بنویسد؛ نه آنکه خودِ من را چنین قدرت یا قلم شکسته ام را این توانایی یا قلب ظلمانی ام را این بینایی است.(553)
* * *
قلم باید در دست اشخاص صالح باشد
اسلحه دست بی اصل و دست غیرصالح است. همۀ اسلحه ها را ملاحظه کنید، یک نظر عمومی بکنید. قلم خودش یکی از اسلحه هاست؛ این قلم باید دست اشخاص صالح و دست افاضل باشد. وقتی که قلم دست اراذل افتاد، مفسده ها زیاد خواهد شد. الآن قلم دست اراذل است، در یک محیطهایی و در یک جنبه هایی. و این اراذل هر چه آن رذلِ فوقشان انجام می دهد، به یک صورت زیبایی، با یک قلم شیوایی، اینها خوب بزک کرده نشان می دهند. این جنایتی است که از قلم به این ملت می خورد. مفسده هایی که آنها می کنند، جنایاتی که آنها می کنند، خونریزیهایی که آنها می کنند، این اهلِ قلم غیر صالح که این حربه در دستش است، این با قلم فرسایی خودش، و می نشیند توی خانه اش و قلم فرسایی می کند و همۀ چیزها را وارو نشان می دهد، هر مطلبی شده باشد عکسش می کند. این هم یک رشته است که قلم باید دست اشخاص صالح باشد.(554)
دی 1356
* * *
اداره جامعه توسط رهبران فکری
در دنیای امروز، که گفته می شود دنیای صنعت است، رهبران
کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 319
فکری می خواهند جامعۀ بشری را نظیر یک کارخانۀ بزرگ صنعتی اداره کنند؛ در حالی که جامعه ها از انسانها تشکیل شده است که دارای بُعد معنوی و روح عرفانی است.(555)
19 / 10 / 57
* * *
نویسندگان و رشد جوانان
نویسندگان و گویندگان ما ملت را با قلمها و زبانهای خود به پیش ببرند و جوانان برومند ما را از این پیشامدهای ناچیز نترسانند که جوانان ما مرد شهادت و شهامتند و از قلمهای مزدور آسیب برنمی دارند.(556)
10 / 2 / 59
* * *
رشد فکری بشر و نتیجه آن
ما امیدواریم که بشر به رشدی برسد که مسلسلها را به قلم تبدیل کند. آن قدری که قلم و بیان به خدمت بشر بوده است مسلسلها نبوده اند.(557)
6 / 10 / 59
* * *
سازندگی قلم و بیان
قلم و علم و بیان است که می تواند بشر را بسازد، نه مسلسل و نه سایر قوای تخریب کننده. مسلسلها هم و همۀ آلات حربی هم در سایۀ علم تحقق پیدا کردند. منتها گاهی مسلسلها و سایر ابزار باصطلاح تمدن را اشخاصی ایجاد کرده اند که موجب تخریب بلاد و عباد شده است. و گاهی اشخاصی ایجاد کرده اند که موجب تایید انسان و ساختن انسان و آرامش در بین انسانها بوده است و
کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 320
در این خدمت بوده است. شما کوشش کنید که با بیان و قلم مسلسلها را کنار بگذارید و میدان را به قلمها و به علمها و به دانشها واگذار کنید.
بشر تا در سایۀ مسلسل و توپ و تانک می خواهد ادامۀ حیات بدهد، نمی تواند انسان باشد، نمی تواند به مقاصد انسانی برسد. آن وقتی مردم به مقاصد اسلامی و انسانی می رسند و به کمال دانش و علم می رسند که قلمها بر مسلسلها غلبه کند، و دانشها در بین بشر به آنجا برسد که مسلسلها را کنار بگذارد، و میدان، میدان قلم باشد، میدان علم باشد.(558)
6 / 10 / 59
* * *
پالایش ذهن جوانان
باید خیلی جوانها و دانشمندها و آنهایی که نویسنده وگوینده هستند، خیلی کوشش کنند که آن کدورتهایی را که در ذهن جوانهای ما در طول حکومت آن نظام فاسد پیدا شده است، جبران کنند.(559)
2 / 4 / 60
* * *
استفاده نویسندگان از موعظه حسنه
در این محیط باید به حسب فرهنگ الهی ـ اسلامی، در مقابل این توطئه های دامنه دار استقامت کرد و از این فرصت الهی که به دست آمده است نویسندگان متعهد و گویندگان و هنرمندان استفاده کرده و به مدد روحانیونِ آشنا به فقه اسلام و قرآن کریم، احکام الهی را که برای همۀ قرون است با اجتهاد صحیح از قرآن کریم، سنّت نبی اکرم (ص) و اخبار سرشار از معارف الهی و فقه
کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 321
سنتی استخراج کرد و به عالَم عرضه داشت و از خرده گیری کج روشان و آخوندهای درباری و وعاظ السّلاطین نهراسید و به آن روحانی نمایان یا روحانیانی که از روی عمد یا کج فهمی، یا حسد و دسیسه های شیطانی [مخالفت می کنند]، با موعظۀ حسنه و طریقۀ نبی اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلم و امیرالمومنین و سایر ائمۀ معصومین ـ علیهم صلوات الله فهماند که این کجرویها اگر خدای ناخواسته بجایی برسد و خللی در جمهوری اسلامی ـ که می خواهد اسلام مظلوم در طول تاریخ را تجدید کند ـ وارد شود، اسلام چنان سیلی از غرب و شرق و وابستگان به آنان می خورد که قرنها فسادی بالاتر از عصر ستمشاهی را شاهد خواهیم بود.(560)
* * *
کتابتعلیم و تربیت از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 322