توضیحات کارشناس:
نقش تغذیه درست و سالم در حفظ سلامت و رشد و تعالی جسم و روح انسان به اندازه‌ای واضح و روشن است که جای هیچ تردیدی در آن باقی نمی‌ماند.
اسلام از این موضوع مهم و آثار وضعی آن در حفظ و ارتقاء قوت جسمی و قدرت معنوی انسان غفلت نورزیده است؛ شارع مقدس با در نظر گرفتن واقعیت‌های آفرینش و با اطلاع دقیق از چگونگی تاثیر و تاثر موجودات و اجزاء هستی در یکدیگر، احکام خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها را در کتار دیگر مسائل به انسان تکلیف نموده و بعضی را حلال و مستحب و بعض دیگر را حرام یا مکروه شمرده است. و در این امر جز مصلحت و سعادت انسان را مد نظر نداشته است. پس باید دانست که در توجه و پایبندی و عدم پایبندی به این دستورات جز خود انسان نفع و ضرر نمی‌بیند.
یکی از موضوعاتی که بحث از آن در این دایره می‌گنجد حکم اسلام در باره خوردن خرچنگ است.
خرچنگ‌ها حیواناتی هستند از دسته سخت پوستان که روی بدن آنها را پوسته‌ای سخت پوشانده است؛ و در دسته بندی حیوانات، جزء انواع دریایی آن قرار می‌گیرند.
ملاک حلیّت و حرمت حیوانات دریایی
امام خمینی (س) در باره حلال و حرام بودن حیوانات دریایی و ملاک آن در تحریرالوسیله می‌فرمایند:
«لا یؤکل من حیوان البحر إلا السمک و الطیر فی الجملة، فیحرم غیره من أنواع حیوانه حتی ما یؤکل مثله فی البر کبقرة علی الأقوی» (ج 2، کتاب الاطعمة و الاشربة، مسأله 1)
بنابر این:
در نظر ایشان نوع حلال حیوانات دریایی منحصر می‌باشد در ماهی و برخی از پرنده‌ها؛ و غیر آنها از انواع حیوان دریایی حرام است، حتی اگر حیوانی باشد که نظیر آن در خشکی مانند گاو دریایی حلال گوشت است و خورده می‌شود، بنابر اقوا.
و از انواع ماهی‌ها حلال نیست مگر نوعی که ذاتا دارای فلس و قشر باشد اگر چه فلس آن باقی نمانده و به علت عارضی از بین رفته باشد. و میگو چون از جنس ماهی فلس‌دار می‌باشد پس خوردن آن جایز است. (همان، مسأله 2 و 3)
خوردن خرچنگ حرام است
در نتیجه:
گرچه در مکتوبات فتوایی منتشر شده از امام خمینی (س) نسبت به حکم "خوردن خرچنگ" اظهار نظر صریح مشاهده نمی‌شود، لیکن با وجود تصریح ایشان به انحصار حیوانات دریایی حلال گوست در ماهی فلس‌دار و بعض پرنده‌ها و حرام بودن بقیه؛ و به لحاظ دریایی بودن و پرنده و ماهی نبودن خرچنگ، حرام بودن خرچنگ در نظر ایشان ظاهر است و محل تردید نمی‌باشد. عرضه و فروش آن نیز، هرچند در کشورهای مسلمان، دلیل حلال بودن و مجوز مصرف نمی‌شود.
و می‌توان مؤید آن گرفت استفتائی را که در آن واژه خرچنگ به کار رفته و امام (س) در جواب، قید "به طور حلال و جایز" را مرقوم فرموده است؛ و متن کامل آن به شرح ذیل می‌باشد:
«س 19- با توجه به نظریه وزارت صنایع در صلاح نبودن اجرای طرح کنسرو خرچنگ توسط بخش خصوصی جهت کنترل دولت بر بهره‌برداری، مذاکراتی در باب شراکت پنجاه درصد با بانک تجارت صورت گرفته و موافقت به عمل آمده لذا از محضر آن رهبر عظیم الشأن استدعا دارد نظر خود را در مورد شراکت پنجاه درصد سرمایه‌گذاری و مسئولیت از طرف بانک تجارت و پنجاه درصد سرمایه‌گذاری و مسئولیت از طرف شرکت زریواران صادر نمایید.
ج- اگر شرکت و قبول مسئولیت برای انجام کار است به طور حلال و جایز که در استفتاء دیگر بیان شده اشکال ندارد.»
(استفتاءات امام خمینی؛ ج2، ص: 251)
1392/10/16
موضوعات مرتبط:
خوردن گوشت خرگوش حرام است یا مکروه؟ و آیا بدن، خون و فضولات آن نجس است؟
خوردن دنبلان حیوانات حلال گوشت مثل گوسفند، گاو چه حکمی دارد؟ حلال است یا حرام؟
خوردن خاویار و کنسرو و ماهی هایی که از نوع حلال بودن (فلس دار) آن ها معلوم نیست و در بازار مسلمانان و غیر مسلمانان و رستوران ها عرضه می گردد و یا در مهمانی ها می‌آورند، حلال است یا حرام؟