توضیحات کارشناس:
غسل یا واجب است و یا مستحب؛ و واجب آن شش تا است: جنابت، حیض، نفاس، استحاضه، مس میت، و غسل اموات؛ امام ره در تحریر الوسیلة؛ بعد از ذکر این‌ها به ترتیبی که گذشت می‌فرماید: «و الأقوى عدم الوجوب الشرعی فی غیر الأخیر» (ج 1، کتاب الطهارة، فصل فی الاغسال)؛ و در حاشیه بر عروه نیز همین مطلب را به شکل جامع‌تری بیان داشته و فرموده‌اند:
«غیر غسل الأموات لایجب شی‌ء منها وجوباً شرعیّاً، نعم ما عدا الواجب بالنذر ونحوه واجب شرطاً، و أمّا فی المنذور فالواجب- کما مرّ- هو عنوان الوفاء بالنذر لا عنوان الغسل أو الزیارة، ویکون إتیان الغسل واجباً عقلیّاً.» (العروة الوثقى مع تعالیق الإمام الخمینی؛ ص: 135)
بنابر این ایشان از نظر فنی تنها در غسل اموات قائل به وجوب شرعی است و پنج غسل دیگر را واجب شرطی می‌دانند. در باره غسلی که نذر شده است نیز اساسا متعلق وجوب به نظر ایشان وفا به نذر است نه غسل.
به هر حال با قطع نظر از نگاه علمی، در فقه هر گاه سخن از غسل واجب می‌شود هر شش مورد ممکن است مد نظر باشد چه واجب شرعی باشد یا شرطی.
غسل مستحبی در زمان حیض صحیح است
حال سؤال مورد بحث آن است که: خانمی که در حال حیض است و قاعدگی او قطع نشده است، اگر غسل واجب یا مندوب انجام دهد، غسلش صحیح است یا خیر؟
پوشیده نیست که مراد از غسل واجب در این فرع، همه موارد آن به غیر از غسل حیض و غسل اموات است.
امام خمینی ره در خصوص صحت غسلهای مستحبی در حال حیض، با صاحب عروه که می‌گوید: «یستحبّ لها الأغسال المندوبة کغسل الجمعة و الإحرام و التوبة و نحوها، ...» هم نظر بوده و آن را صحیح می‌دانند. (العروة الوثقى مع تعالیق الإمام الخمینی؛ ص: 170، مسأله 43)
غسل واجب در زمان حیض به احتیاط واجب صحیح نیست
اما در صحت غسل واجب برای حائض، نظر صاحب عروه را دارای اشکال دانسته‌اند. آنجا که سیّد بعد از بیان فتوا بر صحت اغسال مندوبه برای حائض می‌نویسد:
«و أمّا الأغسال الواجبة فذکروا عدم صحّتها منها و عدم ارتفاع الحدث مع الحیض، و کذا الوضوءات المندوبة، وبعضهم قال بصحّة غسل الجنابة دون غیرها، والأقوىٰ صحّة الجمیع و ارتفاع حدثها و إن کان حدث الحیض باقیاً، بل صحّة الوضوءات المندوبة لا لرفع الحدث.» (همان)
در حاشیه بر همین مطلب است که امام ره، ذیل کلمه "الاقوی" می‌فرمایند: «لایخلو من إشکال.» (همان)
بنابر این به نظر امام (س) غسلهای جنابت، استحاضه و نفاس و مس میت در حال حیض به احتیاط واجب صحیح نمی‌باشد. لذا اگر بانویی به تصور پاک شدن از حیض، همراه غسل حیض یکی از این غسل‌ها، مثلا جنابت را انجام داده و بعد از آن لک ببیند، همان‌گونه که تکرار غسل حیض لازم است، تکرار غیر آن نیز واجب می‌باشد.
1392/11/07