مجله نوجوان 44 صفحه 22

ایرج بسطامی صدایی که از دست رفت ایرج بسطامی که متولد 1336 در شهر بم بوده و در فاجعه زلزله سال 1382 در همین شهر درگذشت، یکی از ÷دیده های آواز ایرانی در سالهای بعد از انقلاب بود. او که مدتی زیر نظر استاد شجریان به فراگیری زیر و بم آواز مشغول بود از اواخر دهه شصت با نوار "کنسرت افشاری مرکب" اثر پرویز مشکاتیان صدای خود را به گوش مردم رساند. صدایی پراحساس و بلند که دامنه نتهای آن از بم تا اوج از تمام خوانندگان حا حاضر وسیع تر بود. صدایی بدوی و غریزی که دارای زنگ فوق العاده ای بود و در عین حال پرتحریر و با انعطاف به نظر می آمد. "موسم گل" ساخته محمدرضا درویشی، "مژده بهار"، "وطن من" و "افق مهر" پرویز مشکاتیان، "بوی نوروز" کیانی نژاد و متبسم، ظهور" اصغر محمدی و "تحریر خیال" پرنیا ازآثار بسطامی هستند. همچنین کنسرت ضبط شده "مقام صبر" مشکاتیان که یک بار با صدای علیرضا افتخاری منتشر شده بود، به همراه کنسرت "افق مهر" در قالب دو کاست، پس از مرگ دلخراش بسطامی منتشر شد. کسانی که صدای بسطامی را در زمان حیات او از نزدیک شنیده بودند معتقدند که این صدا هنگام ضبط در استودیو بیش از نیمی از مرغوبیت خود را از دست می دهد و می بایست آن را ب صورت زنده و از نزدیک شنید پس حساب کنید وقتی صدای ضبط شده بسطامی که این گونه در آدم نفوذ می کرده، صدای زنده او چه با گوش و قلب و روح شنونده می کرد است! بسطامی در جاهایی تحریر می زد که شنونده انتظار آن را نداشت و به خوبی از عنصر اتفاق غیر منتظره در هنر استفاده و همه را غافلگیر می کرد. درست مثل "تحریر دادن در تکرار کلمه "مرغ" در نصنیف "نصیحت یار" در نوار "ظهور". در صدای بسطامی نوعی سادگی و بی تکلفی دیده می شد که از شخصیت محجوب او سرچشمه می گرفت. به دلیل همین ویژگیها او نتوانست آنچنان که لازمه کار حرفه ای است از صدایش استفاده مادی بکند و اصولا خیلی آدم ÷ر مدعایی نبود. بسطامی در زمان حیات خود آن قدرها که زیبنده صدایش بود شناخته نشد و عمده شهرت خود را پس از مرگ به دست آورد. پرفروش ترین نوارهای سنتی بعد از انقلاب پس از انقلاب اسلامی، موسیقی اصیل ایرانی در کشور ما رونق زیادی گرفت. آنچنان که هر نواری که در این زمینه منتشر می شد از یک فروش معقولی برخوردار بود و دست کم خرج و هزینه تولید خود را بر می گرداند. بیشترین استقبال درطول نزدیک به سه دهه از پیروزی انقلاب به صورت مداوم از آثار استاد محمدرضا شجریان صورت گرفته است. به این معنی که نواهای ایشان در بعضی از سالها در جایگاه پرفروش ترین اثر سال و گاه در جای پایین تر قرار می گرفته است؛ اما شجریان هیچ گاه طرفداران همیشگی خود را از دست نداده است، در صورتی که نوارهای افرادی نظیر شهرام ناظری، علیرضا افتخاری و حسام الدین سراج گاه پرفروش و گاه کم فروش و نوسان زیادی داشته اند. از نوارهای پرفروش شجریان می توان به بیداد، نوا مرکب خوانی، دستان، آستان جانان، آسمان عشق، یاد ایام، جان عشق، دودعود و شب سکوت کویر اشاره کرد. شهرام ناظری نیز با نوارهایی مانند گل صد برگ، آتش در نیستان، صدای سخن عشق و علیرضا افتخاری با نیلوفرانه، یاد استاد، افسانه، هنگامه و مستانه، مثلث طلایی فروش را در سالهای بعد از انقلاب برای شرکتهای تهیه و توزیع نوار موسیقی تشکیل داده اند. در این میان گروه کامکارها (به خوانندگی بیژن کامکار) و همچنین خوانندگانی مانند حسام الدین سراج، صدیق تعریف، علی رستمیان، استاد صدیف، داود آزاد، شاپور تعریف، علی رستمیان، استاد صدیف، داود آزاد، شاپور رحیمی، رضا رضایی پایور و ... هر کدام، یک یا چند نوار پرفروش در کارنامه خود دارند. آخرین چهره پرفروش آواز ایرانی، همایون فرزند خلف استاد شجریان پس از اجرای مشترک با پدرش در "آهنگ وفا"، نخستین کاست خود را با آهنگسازی محمد جواد ضرابیان به نام "نسیم وصل" روانه بازار کرد که باعث زنده شدن خاطره فروش آثار پرشنونده دهه های شصت و هفتاد شد. همایون در نوارهای بعد نیز این موفقیت را کم و بیش تکرار کرده و پی در پی مشغول ضبط آثار جدید است. البته بازار موسیقی سنتی از نیمه دوم دهه هفتاد به این سو دچار رکود زادی شده و به غیر از چند خوانند ه شاخص که تعداد آنها از انگشتان یک دست فراتر نمی رود، آثار خوانندگان جوان به ندرت با استقبال رو به رو می شود و به قول معروف این آلبومها، آهسته می آیند و آهسته می روند.