برای پسرم
متن نامه خانم فاطمه طباطبایی(عروس حضرت امام و همسر مرحوم حاج سید احمد خمینی) به فرزندش (حجت الاسلام و المسلمین سید حسن خمینی)
برای پسرم حسن
پسرم؛
سلام گرم مادرانه‌ام را پذیرا باش.
سلامی که افزون بر گرمای عشق مادری، در بردارنده نکاتی است که خوش دارم آن را با تو درمیان بگذارم و خاطراتی را برایت بازگو کنم.
از جدت شنیدم که «انتظار فرج از نیمه خرداد» می کشد به راستی ماه خرداد ماه عجیب و بزرگی است و نیمه آن نیز به همین سان.
در سالروز رحلت امام عزیز با احساساتی عجیب و گونا‌گون در مرقد آن پیر سفرکرده حاضر شدیم. آرامگاهی که برای من آرام جای است. با اشتیاق به انتظار دیدارت بودم، شنیده هایم از مسئولان حرم، مضطربم ساخته بود. از حضور هماهنگ شده کسانی در حرم آگاه شده بودم. کسانی که جز شعار دادن در مواقع مشخص و در حضور سخنرانان خاص رسالت دیگری ندارند. در آن لحظات از روح پدرم و امام خواستم تا از خدا بخواهند، قلب این خفتگان را بیدار سازد، مگر نه آنکه او مقلب القلوب است، اما هنوز درخواستم را بر زبان جاری نساخته بودم، که خاطره ادب ورزی امام چون صاعقه ای قلب و ضمیرم را درهم کوبید. از‌آن‌‌رو گفتم: خدایا تو خود هرچه صلاح می دانی، همان کن. فرزندم با اخلاص در پی نشر آثار جدش است. پس تو او را یار باش.
آری عزیزم، لحظه های انتظار دیدنت سخت و دشوار سپری می شد. احساس می کردم در آن فضای گسترده هوایی برای تنفس وجود ندارد.
برخلاف سالهای گذشته شمار اندکی از دوستانمان در جایگاه حاضر شده بودند. برخی از آنان نیز به «مصلحت» واژه‌ای که هیچگاه نفهمیدم طول و عرضش چقدر است، می اندیشیدند.
در لحظه ای که در جایگاه قرار گرفتی، بی‌اختیار همه برخاستیم و ایستاده تو را نگریستیم. گروه اندکی نیز برخاستند و هیاهویی به پا کردند، می دانستم که اینگونه بادها ترا نخواهد لرزاند؛ زیرا که من مادرم و دل مهربانت را به خوبی می شناسم، کوچه باغ های وجودت را بارها و بارها پیموده‌ام و به تأثیر آموزه های پدرم که در نوجوانی منطق گفت و گو را به تو آموخت، ایمان دارم. دیدم که چه با وقار و باشکوه درخشیدی. شعاع طلایی و گرمابخش نور خورشید نیز بر زیباییت افزوده بود. کریمانه در برابر شماری خفته ایستادی. احساس کردم، در سکوت برایشان دعا می کنی. آری، احساسم به باور تبدیل شد و تو آنها را نیز به دعا و ثنا و صلوات فرا خواندی، اما در گوشهای بسته و چشمان خفته تأثیری حاصل نمی شود. تو باز هم سکوت کردی و فقط لبانت را گزیدی.آری، از تو که بر دست و روی عاشق به «معشوق» رسیده؛ عارف به منزل «اطمینان» قدم گذاشته، بوسه‌زده‌ای جز این انتظاری نداشتم.
عزیزم سکوت تو زیبا بود و ژرف. تو با جمله‌ای کوتاه اما پرمعنا - که دل هر بیداری را به درد آورد - هجرت بیست ساله مرادت را یادآور شدی. نامهربانی روزگار را گوشزد کردی و با وقار «مکان»ات را ترک کردی، اما «مکانت» تو ظهور یافت.
در آن لحظه به یاد نامه جدت حضرت روح‌الله افتادم که ترا «حسن» نام نهاد و خُلق حَسَن، نام حسن و خَلق حسن را برایت آرزو کرد. آن روز دیدم که چه‌سان دعای آن پیر فرزانه در حق تو مستجاب گشته است. تو با خُلقی حسن و خَلقی حسن در‌حالی‌که بغضت را از نامهربانی دوستان خفته، فرو می بردی به خیر و صلاح دعوتشان کردی، احساس کردم تو با اشک هایی که از سر مهر و آشتی و نه از سر کین و قهر در درونت جاری شد، عطرآگین شدی و من آن عطر را استشمام کردم و آرزو کردم هرگز چشمه اشک مهرت خشک مباد.
پسرم حسن!
من نیز گریستم. از غم و اندوه اینکه پس از سی سال از گذشت انقلاب شکوهمند منطق علیه
زور، هنوز شماری، یارای بیان اعتراض خود را ندارند؛ از مفاهمه و گفت و گو ناتوانند و همچون کودکان خواسته خود را ابراز می کنند و از اینکه چه سان گروهی عزت و کرامت نفس افراد را به قربانگاه می کشانند، اشک حسرت ریختم.
تماشای قامت کشیده و سرافراز تو روزهایی را به یادم آورد که با کمک پدر نازنین و جدت حضرت روح‌الله روی پای خود ایستادی و با کمک و تشویق آنها شیوه راه‌رفتن‌آموختی. هرگز خنده شیرین و نمکین و نیز نشاط آنان را از اینکه روی پایت ایستادی و با اتکا به زانوان خود گام های لرزانت را ثبات و اقتدار بخشیدی، آنها را فراموش نمی کنم.
آری عزیزم در یک سالگی با دستگیری «روح خدا» گام هایت را محکم کردی و در نوجوانی نیز مخاطب توصیه های آن پیر ره یافته بودی که تو را به اتکا و اتکال به خدا دعوت می کرد و از تو می خواست خدا را در لحظه لحظه زندگیت حاضر و ناظر ببینی.
به راستی عزیزم، در پیشگاه خدا همه عزیزند، همه مخلوق اویند و حق تعالی نسبت به مخلوقات خود غیور است. پس همچنان شکیبا باش و حرمت همه مردم را از آن رو که مخلوق معبودند، پاس بدار. مبادا حق را در امور به ظاهر کوچک، به بهانه اینکه بی بهایند، نادیده انگاری و خدا را در دور دست ها و امور به ظاهر بزرگ جست و جو کنی. خدا در همین نزدیکی است و من شکوه و عظمت او را در آن روز به خوبی حس کردم.
فرزندم!
تو با شعر و شور و شعور پرورش یافته‌ای؛ شیر عشق در رگ های تو به خون تبدیل شده و زندگانیت را عاشقانه ساخته است. پس مهربانیت را همچون آفتاب بر همه بتابان. مباد آن روز که دل دریاییت کدر شود. پسرم از تو می خواهم شکیبا باشی، عاشق باشی و پر فروغ بمانی و از اینکه رخدادها، شکیبایی و راستی تو را ظهور و بروز بخشید، شکر گزار باش.
شنیدم گفته‌ای دائم نفس خود را در ترازوی رضای الهی می سنجی و مدام انگیزه کارهایت را رصد می کنی که مبادا از رضای محبوبت فاصله بگیرد. همیشه همینطور باش؛ زیرا در دام نام و ترس و طمع، نه خدا را می توان دید و نه مردم را. در این دام تنگ و تاریک جز خواهش های نفس
چیزی دیده نمی شود. ترس و طمع شجاعت و عشق را می میراند و چراغ روشن آگاهی را خاموش می کند. آنکه می ترسد و طمع می ورزد، سنگ واره می شود. سنگ وارگی برای انسان، دوزخ است و خدا کسی را به چنین دوزخی دچار نکند. پس همچنان تهی باش از خود و سرشار باش از خدا که در این حال هرگز مردم را از یاد نخواهی برد. شادی هایت را با آنان تقسیم کن و درد و غم هایشان را متحمل شو، سزا و ناسزا را در راه حقیقت بشنو، روا و ناروا را اگر رضایت محبوب است به جان بخر، تا خورشید حقیقت بر جان و قلبت بتابد و «ارض وجودت» به «ارض بیضاء» مبدل گردد.
عزیزم!
آشیان ساختن در بلندای فراغت و استغنا را از امام بیاموز همان گونه که پدرت نیز به‌خوبی آموخت. جوانمردانه زیست و در اوج عزت و سربلندی بر دستان که نه بر قلب های عاشقان و راست قامتان تاریخ کشورمان بدرقه شد.
دلبندم!
به خاطر آوردم که گهگاه با هم به حسینیه جماران می رفتیم و با شنیدن سخنان دلنشین پدربزرگ مسرور می شدیم و تماشای شور و عشق و شیدایی مردم، طراوت بخش روح و دلمان می گشت. یک روز که هشت، نه ساله بودی از امام شنیدم که شخصی به خواجه نصیرالدین طوسی نامه نوشت و ضمن بیان اشکالاتی به او جسارت کرد و او را «کلب» نامید اما خواجه حکیمانه اشکالات او را پاسخ داد و در پایان افزود: و اما اینکه شما مرا «کلب» خواندید متذکر می شوم که من سگ نیستم؛ زیرا اوصاف و خواص من با سگ متفاوت است. و همچنین داستان دیگری نقل کردند که شخصی نا آگانه به مالک اشتر اهانت کرد و پس از آنکه او را شناخت در پی او به مسجد برای طلب بخشایش رفت، ولی او بزرگوارانه گفته بود: من در اینجا برای تو دعا می کردم.
پسرم حسن!
مباد ذره‌ای از مهرت نسبت به مردم حتی خفتگانی که به تو ناسزا گفتند خرداد کم شود. مباد از دعای خیر برایشان غفلت کنی، از غفلت مردم نیز لحظه‌ای رنجیده مشو که در فرهنگ پدر و
پدربزرگت گناهی ناپسند است.
از پدربزرگت شنیدم که می گفت: «من اکثر اوقات برای مردم دعا می کنم» پس با دل و جان در هر حال و گام برای آنان خیر بخواه و در خدمت به آنها بکوش و تا می توانی گره از رشته ها بگشا و از اینکه فرصتی برای خدمتگزاری به آنان پیدا می کنی منت پذیر باش.
فرزندم!
ضمن تقدیر و سپاس از همه بزرگانی که از تو پشتیبانی کردند به تو می گویم - اگر چه نیک می دانی - این راستی و پایداری و شکیبایی تو بود که همه آن را ستودند. پس تلاش کن همواره در راه راست، ثابت قدم بمانی و حقیقت را فدای مصلحت نکنی؛ زیرا که هیچ مصلحتی با حق و حقیقت هم سنگ نیست.
پسرم!
تو از تبار مردی هستی که ذهنی صاف، سینه‌ای پیراسته، قلبی مطمئن و روحی زکی داشت. تو نیز باید اینچنین باشی که خداوند لیاقت آن را در تو نیز نهاده است.
حسن عزیزم!
از پیر و مرادمان آموختیم که عالم محضر خداست. پس در پیشگاه معبود و معشوق باید سراپا چشم شد تا زیبایی های او را دید. چرا که جز زیبایی دیدن خسارت است. اتصال به حقیقت و ناظر و حاضر دانستن خدا، -حتی در کوران حوادث - انسان را ثابت و استوار و مقتدر دارد و دوری از حقیقت و ندیدن خدا - حتی در اوج قدرت و دولت - انسان را متزلزل و مضطرب می گرداند.
عزیزم!
این دلنوشته مرا در آستانه تولدت بپذیر و همچنان خالی باش از هوی و در هوای خدایی تنفس کن و جز رنگ خدا، رنگی را مپسند که رنگ خدا در بیرنگی است.
همچنان خوش بدرخش
مادرت فاطمه - تیرماه 1389