سخنرانی
زمان: صبح 11 تیر 1366 / 5 ذی القعده 1407
مکان: تهران، حسینیّۀ جماران
موضوع: لزوم شناخت معنویات و معارف اسلامی
حضار: مشکینی، علی (رئیس) و اعضای مجلس خبرگان
بسم الله الرحمن الرحیم
لزوم شناخت معنویات و معارف اسلامی
من تشکر می کنم از حضرات آقایان که عنایت کردند و اینجا تشریف آوردند تا از نزدیک خدمتشان برسیم و من دعاگوی همه هستم، خصوصاً این نخبگانی که از سراسر کشور بسیار مورد اهمیت هستند. من نباید به آقایان تذکر بدهم؛ لکن برای اینکه صحبتی شده باشد، دو ـ سه کلمه عرض می کنم.
عرض من این است که تمام تشکیلاتی که در اسلام از صدر اسلام تا حالا بوده است، و تمام چیزهایی که انبیا از صدر خلقت تا حالا داشتند و اولیای اسلام تا آخر دارند، معنویات اسلام است، عرفان اسلام است، معرفت اسلام است، در رأس همۀ امور این معنویات واقع است. تشکیل حکومت برای همین است، البته اقامۀ عدل است، لکن غایت نهایی معرفی خداست و عرفان اسلام. هیچ کتابی از کتب الهی و فلسفی مثل قرآن نیست که حقایق معارف را به طور صریح در بعضی جاها و به طور کنایه بسیاری جاها فرموده است. و آقایان باید توجه به این معنا داشته باشند که مردم را آشنا به معارف الهی کنند. اسلام بسیار غنی است، هم از حیث جهات معنوی که در رتبۀ عالی است، از جهت عرفانی که بالاتر از آن است و هم غنی است از حیث تشکیلات اداری. و البته آقایان می دانند این را، در عین حالی که عنایت به طبیعت نبوده است و عمده هدایت به غیب بوده، مع ذلک، می بینید که قرآن در بعضی جاها بر خلاف آن چیزی که در بین ـ مثلاً ـ هیئت دانهای سابق بوده است، بر خلاف آنها می گوید. قرآن اول کتابی است که حرکت
زمین را بیان کرده با صراحت. جبال را فرموده مثل ابرها حرکت می کنند خیال نکنید که اینها جامدند، منتها چون سابق هیئت بطلمیوس غلبه داشته است، بعضی از آقایان این را تعبیر کرده اند به حرکت جوهری و حال آنکه حرکت جوهری حرکتش مثل حرکت سحاب نیست؛ هیچ ربطی به او ندارد. و همین طور در بسیاری از جاها قرآن شریف مسائلی فرموده اند که در سابق نبوده است نظیرش؛ اصلش نبوده است. از این جهت، ما باید عمدۀ توجهمان به عرفان اسلامی باشد. اگر ملاحظه فرموده باشید در آیات شریفه ای که مربوط به معنویات و عرفان و ـ عرض می کنم که ـ سلوک و اینطور چیزهاست، در هیچ کتابی نظیر قرآن نیست و هیچ کتابی سابقه ندارد که این طور عرفان داشته باشد؛ این طور فلسفه داشته باشد. منتها از باب اینکه ما عقب بودیم و عقب هم هستیم، نمی توانیم این طوری که قرآن شریف فرموده است، ما هم بتوانیم آن طور بگوییم. همین قدر می دانیم که باید ما همّمان را صرف کنیم تا آن قدری که استعداد داریم، قدرت داریم تا آن اندازه ما معارف اسلامی را به مردم بفهمانیم. معارف اسلامی بسیار غنی است؛ بسیار بزرگ است و باید این را فهماند. مثلاً در عین حالی که توجه به مادیات نبوده است و عمده نظر روی معنویات است، مع ذلک، بر خلاف هیئت بطلمیوس، قرآن می گوید که تمام ستاره ها در آسمان پایین واقع شدند. در صورتی که هیئت سابق این طور نمی گفتند هرچه ستاره هست در آسمان پایین است و «سبع سموات» از اینجا معلوم می شود که غیر آن سبع سمواتی است که بطلمیوسیها گفته اند. آنها می گویند که هفت آسمان یکی اش کرۀ کذا دارد، یکی کرۀ کذا، یکی کرۀ کذا و آن آخریش عبارت از آنی است که ستاره ها را دارند. قرآن می گوید که نجوم در دنیای آسمانها واقع شده است، تمام نجوم این طور است. بنابراین، آن چیزی که ماورای
اینهاست ـ مثلاً سماءِ دوم ـ ما نمی دانیم چی است قصه اش، بالاترش هم ما نمی دانیم چی است. زَیَّنا السَّماءَ الدُّنْیا بِزینَةٍ الْکَواکِب، این آسمان پایین را تزئین به زینت کواکب کرده. در هر صورت آن چیزی که من توصیه می کنم به همۀ اهل علم و به همۀ آقایان، به همۀ دانشمندان اینکه دنبال این بروید که معارف اسلامی را در بین مردم تقویت کنید که رأس امور این معارف اسلامی است و اگر او درست بشود همۀ کارها درست می شود.
ضعف ایمان و نفسانیت منشأ اختلافات
اگر انسان معارف اسلامی را داشته باشد و حقیقتاً مؤمن به معارف اسلامی باشد، دیگر اختلاف پیدا نخواهد شد بین دستجات؛ اختلاف اساسی. البته اختلاف رأیی هست، اما اختلاف اساسی که بخواهد این دسته، دستۀ دیگر را محکوم کند یا فرض کنید که توهین کند آن دسته، دستۀ دیگر را، این برای این است که ما ضعیفیم در ایمان. اگر ما قوی در ایمان بودیم، شما ملاحظه می کنید اگر همۀ انبیا در یک روز جمع بودند هیچ همچو اختلافاتی نداشتند. خوب، البته ما این طور نیست که بتوانیم اختلافات آرا را رفع کنیم. اختلافات آرا هست و باید هم باشد. اما آن چیزی که لازم است این است که به مردم، به دستجات مختلف، به همۀ ائمۀ جمعه، ائمۀ جماعات، روحانیون سراسر کشور و سایر قشرها این معنا توصیه بشود که در سر یک چیزهایی که مربوط به نفسانیت است نزاع نکنند. آن طور نیست که بعضی نزاعها مربوط به اسلام باشد، به خداباشد. برای خدا انسان نمی شود اهانت کند به مؤمن، برای خدا انسان نمی شود که کشف ستر مؤمن بکند، اینها همه برای این است که نفسیت انسان این جوری است.
و امیدواریم که ما همه موفق بشویم که این پرده را، این حجاب را برداریم. خداوند ان شاءالله ، همۀ آقایان را حفظ کند، سالم نگه دارد و در خدمتشان مستدام نگه دارد و همه الحمدلله خدمتگزار اسلام هستند و همه متوجه به مسائل.
والسلام علیکم ورحمة الله