خمین بیت تاریخی امام خمینی(س)

در جنوبی ترین بخش استان مرکزی، شهری وجود دارد به نام خمین، که زادگاه بزرگترین و مهم ترین شخص تاریخ ایران است. خمین که قدمتی چهل هزار ساله دارد، دارای آثار باستانی و فاخر بسیاری است. امام خمینی(س) در این شهر چشم به جهان گشود.

ایشان که رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ بودند، نقش بسیار موثری در تاریخ معاصر ایران داشتند. در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به تاریخچه شهرستان خمین و پیشینه خانوادگی امام. در ادامه مطلب با ما همراه باشید. 

پیشینه تاریخی و علت نامگذاری شهرستان خمین 

خمین در همسایگی شهرهای اراک، گلپایگان، الیگودرز، محلات و شازند قرار دارد و در گذشته بخشی از اراک یا همان عراق عجم، که به بلاد جبال نیز گفته می شد، بوده است. این ناحیه در طول تاریخ نام های متفاوتی داشته است.

برای مثال، از آنجایی که این سرزمین اولین محل سکونت آریایی ها و پارس ها بوده است و همچنین مادها در آنجا زندگی می کرده اند، یونانیان به آن مدیا می گفتند. این سرزمین در متون جغرافیایی نام های دیگری چون کوهستان، جبال، جبل، قهستان، قوهستان و در نهایت عراق عجم داشته است.

بعدها به آن کمره می گفتند، که بخش عظیمی از کمره را تیمره یا همان شهرستان خمین کنونی تشکیل می دهد. نام خمین در برخی از منابع به شکل های مختلفی تلفظ شده است که شامل خمهی، خهبین و خماهین می باشند. جالب اینجاست که نام این شهرستان در کتاب تاریخ پادشاهان و پیامبران، اثر حمزه اصفهانی، نیز آمده است. 

موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی شهرستان خمین 

در شهرستان خمین، متوسط بارندگی ۲۹۶ میلی متر می باشد، که این میزان در سال ۸۰_۸۱ به بیشترین مقدار خود یعنی ۴۸۶ و در سال ۷۷_۷۸ به کمترین میزان خود یعنی 138 رسید.

در این شهر میانگین سالانه دما 13.6 درجه سانتیگراد می باشد. تیر ماه گرم ترین ماه سال در این شهرستان است که در این ماه میانگین دما به 21.1  درجه سانتیگراد رسیده و در دی ماه که سردترین ماه سال است، دما به ۶ درجه سانتیگراد می رسد.

در شهرستان خمین میانگین رطوبت  سالیانه ۵۱ درصد است. دی ماه مرطوب ترین ماه سال در این شهر است که میانگین ۶۳ درصد رطوبت داشته و این میزان در ماه شهریور به کمترین میزان خود یعنی 28 درصد می‌ رسد و باعث شده تا شهریور ماه خشک ترین ماه سال در این شهرستان باشد.

باد ۲۷۰ درجه غربی باد غالب خمین بوده، که بیشترین سرعت آن ۹۴ کیلومتر بر ساعت در اسفند ۱۳۹۶ می باشد. در خمین میانگین تبخیر سالیانه ۲۱۴۴ میلی متر است. بر اساس دو روش دوماراتن و آمبرژه، اقلیم شهرستان خمین به ترتیب نیمه خشک و نیمه خشک و سرد می ‌باشد. گرد و غبار های محلی و توده های غباری وارد شده از کشورهای عراق و عربستان، اغلب باعث آلودگی هوا در این شهر می شوند.

خمین از دیدگاه زمین شناسی 

 شهرستان خمین از دیدگاه زمین شناسی در دشتی نسبتاً هموار قرار دارد و اطراف آن را کوه های بسیاری احاطه کرده اند. از جمله معروف ترین این کوه ها می توان به کوه الوند، کوه انگشت لیس، کوه بوجه سلطان، کوه دز، کوه شنی و کوه هفت سواران اشاره کرد.

از لحاظ زلزله ‌خیز بودن، خمین در درجه نسبتاً متوسطی قرار دارد. چرا که از سال ۱۹۰۹ میلادی تا سال ۲۰۰۴، ۵۶ مورد زلزله به بزرگی حدود ۳ تا ۷ ریشتر در این منطقه به ثبت رسیده اند.

دلیل وقوع این زلزله ها در شهرستان خمین، عموماً گسل های این منطقه می باشد، که شامل گسل جنوب خمین، گسل فرنق و قره کهریز و گسل گلپایگان هستند.

این شهرستان دارای پوشش گیاهی یکسان و یک شکل بوده و بیشتر دارای پوشش بوته ای می باشد. این منطقه دارای گیاهان بومی مختلفی است، که از جمله آنها می‌ توان به خاکشیر، گون، کتیرا، پونه، کنگر، خارشتر، ملو، لاله سرخ و زرد اشاره کرد. 

خمین  امانت داری میراث تاریخی ۴۰ هزار ساله 

آثار تاریخی بسیاری که در شهرستان خمین وجود دارند، آن را به تاریخی ترین شهرستان استان مرکزی و البته کشور تبدیل کرده ‌اند. از جمله معروف ترین آثار تاریخی موجود در این شهرستان، می توان به بیت تاریخی امام خمینی (ره)، سنگ نگاره های ۴۰ هزار ساله و سکونتگاه های زیرزمینی چند صد ساله اشاره کرد. در ادامه در رابطه با هر یک از این آثار، توضیحاتی خواهیم داد. 

- بیت تاریخی امام خمینی (ره) 

خانه قدیمی رهبر معظم انقلاب اسلامی، که دوران کودکی و نوجوانی ایشان در آنجا سپری شده است، معروف ترین جاذبه گردشگری شهرستان خمین می باشد.

این خانه در محله قدیمی سرپل واقع شده و حدود ۱۵۰ سال قدمت دارد. پدربزرگ حضرت امام، این بنا را در سال ۱۲۵۵ از شخصی به نام محسن خان خریداری کرد. از جانب برادر بزرگ حضرت امام نقل شده است که این خانه در روزهای ناخوش حمله یاغیان به خمین، پناهگاه مردم این شهر بوده است. برخی از دروس مقدماتی حضرت امام و خواهرها و برادرهای ایشان نیز، در همین خانه آموخته شده است.

معماری این خانه دلیل دیگری است که آن را به یکی از جاذبه ‌های تاریخی و سیاسی شهرستان خمین تبدیل کرده است. مساحت این بنا ۲۵۰۰ متر مربع بوده و دارای پنج بخش است که عبارتند از: حیاط اندرونی، حیاط بیرونی، حیاط دارای شبستان، حیاط موروثی امام و واحدهای ارتباطی و خدمات.

در این بنا ابتدا دو درب ورودی و خروجی قرار داشته که بعدها، بنا بر ضرورت، ۵ ورودی دیگر نیز به آن اضافه شده است. مصالح ساختمانی به کار رفته در این بنا گل و خشت می‌ باشند و در نمای آن  نیز از سنگ استفاده شده است. 

- سنگ نگاره های ۴۰ هزار ساله خمین

دیگر اثر تاریخی شهرستان خمین، سنگ نگاره های ۴۰ هزار ساله آن می باشند. در این منطقه ۲۱ هزار سنگ نگاره وجود دارد، که حاوی نقاشی های منحصر به فرد و اسرار آمیز از زمانی هستند که تنها زبان انسان ها،  نقش و نگارهای روی سنگ ها بوده است.

این سنگ نگاره ها سندی تاریخی از چگونگی زندگی نیاکان ما و نحوه انتقال دانش شان به نسل های بعدی می باشد. بزرگ ترین سنگ نگاره در بین این آثار، مساحتی در حدود ۴۰ هزار متر مربع دارد، که حاوی ۱۵۰ نقش است. جالب‌ تر اینکه یک سوم الگوی کتیبه های خطی و تصویری حاضر در باغ کتیبه های کاخ نیاوران، متعلق به همین منطقه بوده است. 

- شهرهای زیرزمینی خمین 

دستکنده های موجود در شهرستان خمین که با نام شهر های زیرزمینی نیز شناخته می شوند، در دوران سلجوقیان و ایلخانیان، آن هم با هدف سکونت و البته محافظت در برابر ناملایمات مختلف ایجاد شدند. تاکنون ۱۱ مورد از این دستکنده ها شناسایی و به ثبت رسیده اند.

ظاهر این شهر های زیرزمینی بسیار مسحور کننده و اسرار آمیز می باشد و یکی از جذاب ترین جاذبه های تاریخی ایران به شمار می رود. این دستکنده ها شامل بخش های مختلفی  از جمله راهروها، دالان ها، آب انبارها و غیره هستند. 

خمین از دیدگاه سیاسی و مردم شناسی 

شهرستان خمین در گذشته بخشی از گلپایگان به شمار می رفته و پس از آن نیز، قسمتی از محلات را تشکیل می داده است. مستقل شدن خمین باعث شد تا این شهر و روستاهای اطراف آن، بخش کمره را تشکیل داده و به شهرستان حاضر تبدیل شوند.

هم اکنون این شهرستان بخشی از استان مرکزی به شمار می رود، که البته تا دی ماه سال ۱۳۵۸، که استان تهران به عنوان استان مرکزی نامیده می شد، این شهرستان بخشی از استان تهران بوده است.

طبق آخرین سرشماری های انجام شده در این شهرستان، جمعیت این شهر بیش از ۷۴ هزار نفر می باشد. مردم این شهر به زبان و لهجه فارسی اصیل صحبت کرده و آداب و رسوم خاص خود را دارند. نشریات متعددی نیز در شهرستان خمین فعالیت دارند که از جمله آنها می توان به هفته نامه های آوای خمین و خبر خمین اشاره کرد.

پرطرفدارترین ورزش در این شهر فوتبال می باشد، که البته در کنار آن کشتی نیز به منزله سنتی بودن آن، طرفداران بسیاری دارد. مراکز مختلف دیگری نیز به منظور انجام ورزش های دیگری چون اسکی، پاراگلایدر، شطرنج و دوچرخه سواری در این شهر ایجاد شده ‌اند. 

^{دستکنده های خمین متعلق به چند صد سال پیش است.}

ساختار شهری شهرستان خمین 

عوامل جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی و تاریخی باعث شده تا نمای شهرستان خمین در نقاط مختلف، متفاوت باشد. برای مثال خیابان ها و کوچه ها در جنوب شهر شیب دار تر و در شمال شهر هموارتر هستند.

از آنجایی که بخش‌ های جنوبی و جنوب شرقی شهر از لحاظ ساخت جدیدتر هستند، ساختار ساختمان های آنها اصولی تر بوده و شاهد خیابان ها، کوچه‌ ها، پارکینگ ها و فضای سبز های بزرگتری هستیم. همچنین بیشتر ادارات و ساختمان های دولتی نیز در این بخش و در بخش مرکزی شهر واقع شده اند.

در حالی که در بخش شمالی، بیشتر شاهد حضور بناهای تاریخی و سنتی هستیم. این شهرستان اولین کارخانه برق خود را در نزدیکی امامزاده ابوطالب احداث کرده است. بیش از ۴۰ هزار نفر از ساکنین این شهر از مشترکین برق می باشند و همچنین در این شهر بیش از ۲۱ هزار مشترک آب نیز وجود دارد.

شهرستان خمین دارای یک تصفیه خانه آب با ظرفیت ۱۸۲ لیتر در ثانیه و یک تصفیه خانه فاضلاب در حال احداث نیز می باشد. خطوط تلفن ثابت نیز در این شهرستان احداث شده اند و در حدود ۴ هزار مشترک اینترنت ADSL هم اکنون در این شهر وجود دارند. گاز رسانی نیز در این شهر به صورت کامل انجام گرفته است.

اقتصاد و صنعت شهرستان خمین 

از گذشته تا به کنون مردم شهرستان خمین اکثرا مشغول کشاورزی و دامپروری بوده اند. از جمله محصولات کشاورزی این شهرستان می‌ توان به لوبیا، عسل، انگور، سیب زمینی و پیاز، لبنیات، خشکبار، زعفران و غیره اشاره کرد.

هرچند که بخش کشاورزی این شهرستان بسیار مهم و فعال است، اما از لحاظ صنعتی کارخانه های نسبتاً کمی دارد. از جمله این کارخانه ها می توان به کارخانه آرد و سیلوی آفتاب هفت سواران، کارخانه نخ طلا، کارخانه ویستا اعتماد ایرانیان، کارخانه رینگ آلومینیومی گام آفرین، کارخانه ذوب بریس، نوین پرشین پرچم خمین، کارخانه تولید فروسیلیس و غیره اشاره کرد.

هرچند که سال های اخیر کاهش بارندگی باعث شده تا میزان تولیدات کشاورزی شهرستان خمین کاهش یابد، اما همچنان تولید لوبیا و گل های زینتی در این شهرستان در صدر قرار دارد. 

آموزش و پژوهش در شهرستان خمین 

در شهرستان خمین مراکز آموزش عالی، حوزه علمیه و دانشگاه های متعددی وجود دارند. همچنین این شهرستان دارای ۲۴۰ مدرسه نیز می باشد. در این شهرستان دو حوزه علمیه، یکی برای بانوان و یکی برای آقایان، وجود دارند.

همچنین این شهرستان دارای دانشگاه پیام نور، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه جامع علمی کاربردی، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه علوم و معارف قرآنی و موسسه قرآنی و دانشکده آموزش عالی آفتاب می باشد.

اماکن تفریحی گردشگری شهرستان خمین 

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، شهرستان خمین دارای مراکز گردشگری و تاریخی بسیاری است، که ارزش فرهنگی بالایی دارند. در این شهرستان موزه ای به نام موزه مردم شناسی خمین وجود دارد، که در آن لوازم و ابزار معیشتی مردم خمین، از گذشته تا به کنون، به نمایش گذاشته شده ‌اند.

این موزه در واقع قلعه سالار محتشم بوده است، که در دوره قاجاریه به دست میرزا علی خان سالار محتشم ساخته شده و هم اکنون به موزه تغییر کاربری داده است.

علاوه بر این موزه و آثار باستانی که پیشتر به آنها اشاره شد، مکان های گردشگری دیگری همچون تیمچه بازار خمین، مسجد جامع خمین، کوه بوجه، عمارت کشاورز صدر و غیره نیز در شهرستان خمین وجود دارند، که از جمله جاذبه های گردشگری این شهرستان و کشور به شمار می روند.

پیشینه خاندان امام خمینی (ره) 

اجداد پدری امام خمینی (ره) در ابتدا اهل نیشابور بودند. سید حیدر موسوی اردبیلی کردی سیزدهمین جد ایشان می شود، که از سوی دایی خود به منظور تبلیغ اسلام به کشمیر هند سفر کرد.

این هجرت باعث می شود تا  نوادگان ایشان در هند ادامه یابند. اما در نهایت پدر بزرگ امام، یعنی سید احمد، از کشمیر راهی سفر می شود. پدر بزرگ امام خمینی (ره)، سید احمد، معروف به سید هندی می باشد.

ایشان در بین سال های ۱۲۴۰ تا ۱۲۵۰ هجری قمری از کشمیر به منظور سفر عتبات عالیه عازم صفر شد و زمانی که در آنجا اقامت داشته اند، با یوسف خان فرفهانی، از اهالی  و اعیان خمین، آشنا می شود.

این آشنایی منجر به دعوت یوسف خان از سید احمد برای سفر به خمین می شود، تا که ایشان اهالی خمین را ارشاد کند. این سفر به ازدواج سید احمد با دختر محمد حسین بیگ، که همان خواهر یوسف خان است، منجر شد.

حاصل این ازدواج سه دختر به نام ‌های سلطان خانم، صاحب خانم و آغا بانو خانم و همچنین یک پسر به نام سید مصطفی بود، که پدر امام خمینی (ره) می باشند.

سیداحمد در اواخر سال ۱۲۸۶ هجری قمری درگذشت و پیکر وی را به کربلا منتقل کردند، تا در آنجا دفن گردد. پسر ایشان سید مصطفی در ۲۹ رجب ۱۲۷۸ هجری قمری به دنیا آمد.

ایشان تحصیلات اولیه خود را در مکتب خانه های خمین آموخت و همچنین زبان عربی را نزد آقا میرزا احمد فرا گرفت. وی سپس برای ادامه تحصیل خود ابتدا به اصفهان و سپس به نجف اشرف عازم شد.

آن زمان که در نجف عهد میرزای شیرازی بود، ایشان تحصیلات خود را نزد وی دنبال کرده و به یکی از علما و مجتهدین عصر خود تبدیل شد. سید مصطفی تا سال ۱۳۱۲ هجری قمری در نجف ماند و پس از آن در همین سال به خمین بازگشت. از آنجایی که ایشان در نجف شاگرد میرزای شیرازی بودند، اثرات افکار و اندیشه های او، همچنان در وی مانده بود.

همین امر باعث شد تا سید مصطفی، پدر امام خمینی (ره) پس از بازگشت به خمین، رهبری مردم خمین را به دست گرفته و علاوه بر اینکه برای هدایت معنوی، مذهبی و دینی آنها می کوشید، با ظلم و ستم خوانین آن منطقه نیز، مبارزه کرد.

در آن زمان به ایشان لقب فخرالمجتهدین را داده بودند. سید مصطفی قبل از سفر خود به نجف، با دختر میرزا احمد مجتهد، یعنی هاجر آغا خانم ازدواج کرده بود. همسر وی نیز در سفر ایشان همراهشان بودند و نتیجه ازدواج آن دو، سه دختر به نام های مولود آغا؛ فاطمه و آغازاده خانم و سه پسر به نام‌ های سید مرتضی، سید نورالدین و سید روح الله بود.

در آن زمان خاندان امام خمینی (ره) جایگاه والایی در میان مردم خمین داشتند. سید مصطفی، پدر امام بزرگوار، به دلیل ظلم و ستم مأموران دولتی با مردم خمین، با آنها بسیار به مقابله پرداخت و همین امر هم موجب شد تا آنها سید مصطفی را مانعی در راه رسیدن به اهداف خود ببیند. حتی یکی از این خوانین به نام حشمت الدوله، ایشان را در جریان یکی از مقاومت های وی زندانی کرده و پس از مدتی آزاد کرد.

با افزایش ظلم خوانین بر مردم در سال ۱۳۲۰ هجری قمری، سید مصطفی تصمیم گرفت تا به اراک رفته و گزارش این وضعیت را به والی اراک، یعنی عضدالسلطان بدهد.

اما دو تن از خوانین خمین، به نام های جعفرقلی خان و میرزا قلی سلطان از عواقب این تصمیم سید مصطفی هراس برداشته و تصمیم به قتل وی گرفتند. آن دو در نهایت در دوازدهم ذیقعده ۱۳۲۰ هجری قمری، با شلیک گلوله ای بر قلب پدر بزرگوار امام خمینی (ره) در مسیر سفر او به اراک، ایشان را به شهادت رساندند.

پس از این حادثه، پیکر شهید سید مصطفی مدتی در اراک و به امانت گذاشته شد و پس از آن به نجف اشرف منتقل شده و در همانجا دفن گردید. فرزندان ایشان پس از جریان قتل سید مصطفی ساکت نمانده و در صدد دستگیری و قصاص قاتلان وی برآمدند و در نهایت در چهارم ربیع الاول ۱۳۲۳ هجری قمری، آنها را به سزای اعمال خود رساندند. 

مادر امام خمینی (ره)، هاجر خانم، دختر آیت الله میرزا احمد خمینی المسکن خوانساری الاصل بودند. ایشان همواره به دایه امام می گفتند که تا زمانی که دایه روح الله است، نیازمند هیچ خانه دیگری نخواهد شد.

ایشان در زمان پس از جنگ جهانی اول، که وبا و خشکسالی کشور را فرا گرفته بود، همواره از مردم حمایت کرده و به آنها ماست می رساندند. چرا که در آن زمان ماست تنها درمان وبا بوده و قشون روس، آن را از مردم دریغ می کردند. متاسفانه بیماری وبا باعث شد تا مادر بزرگوار امام و عمه ایشان، صاحبه خانم، در سال 1297، از دنیا بروند.

زندگی امام در خمین

امام خمینی(س) دوران کودکی و نوجوانی خود را در خمین سپری کرد. در همان سنین کودکی ایشان بود که پدرشان بدست خوانین ظالم خمین و اطراف آن، به شهادت رسیدند.

پس از آن، حضرت امام توسط مادر و عمه خود بزرگ شد و چیزهای بسیاری نیز از برادران و خواهران خود آموخت. تحصیلات ابتدایی امام در مکتب خانه های خمین و همچنین منزل ایشان صورت گرفت.

امام هنوز سنی نداشت که کشور درگیر جنگ جهانی اول شده و عواقب خسارت بار آن به خمین نیز رسیدند. قحطی و وبا در خمین گریبانگیر تمامی ساکنین شده بود.

در همین ایام که سربازان متفقین اموال مردم را به غارت می بردند، مادر و عمه امام شجاعانه به مردم کمک می کردند. حتی نقل شده است که مادر ایشان، به کودک خود مشک های ماست می داد تا برای درمان وبا به خانه همسایه ها ببرد.

خانه امام خمینی (ره) در طول کودکی و نوجوانی ایشان بارها پناهگاه مردم مظلوم بوده است. از خود امام نقل شده است که زمان هایی که یاغیان به خمین حمله می کردند، مردم در خانه پدری ایشان سرپناه گرفته و مردها، از جمله خود ایشان و برادرانشان، در برج های خانه بر یاغیان تیر می انداختند.

^{امام سنین کودکی و نوجوانی خود را در خمین سپری کردند.}

همسر و فرزندان آیت الله خمینی 

امام خمینی(س) ابتدا در سن ۲۵ سالگی از دختر سید محمد کمره ای خواستگاری کرد، که البته وی درخواست ازدواج با ایشان را نپذیرفت. امام سپس در سن ۲۷ سالگی با خانم خدیجه ثقفی، دختر مرحوم میرزا محمد ثقفی، ازدواج کرد.

حاصل ازدواج آنان ۸ فرزند بود، که متاسفانه سه نفر از آنها در دوران کودکی جان خود را از دست دادند. پنج کودک باقی مانده، سه دختر به نام های خانم صدیقه مصطفوی، خانم فریده مصطفوی، خانم زهرا مصطفوی و دو پسر به نام های شهید آیت الله مصطفی خمینی و مرحوم حجت الاسلام و المسلمین احمد خمینی بودند.

در جریان خواستگاری امام خمینی (ره) از خانم خدیجه ثقفی، ذکر شده است که ایشان ابتدا درخواست خواستگاری امام را نپذیرفته و اصرار به ادامه تحصیل خود در دبیرستان در تهران داشتند. اما به گفته خودشان بنا به خوابی که دیدند، متوجه شدند که این ازدواج مقدر شده و تصمیم به ازدواج گرفتند. 

شخصیت علمی و فرهنگی آیت الله خمینی 

تحصیلات امام خمینی (ره) در دوران کودکی ایشان و در داخل منزل خود، تحت نظر میرزا محمود آغاز شد. ایشان پس از آن قرائت و تجوید قرآن را در مکتب ملا ابوالقاسم فراگرفته و نزد اساتید بزرگی چون شیخ جعفر و میرزا محمد، تحصیل خود را ادامه دادند.

امام پس از پایان دوره مکتب خانه، به مدرسه احمدیه رفت و تحصیل خود را در این مرکز جدیدالتاسیس ادامه داد. طبق متون تاریخی موجود، این مدرسه از جمله اولین مدارسی بود که به سبک فرانسوی محیط و شیوه تدریس خود را بنا نهاده بودند.

امام خمینی (ره) علوم اسلامی چون صرف و نحو و منطق را نزد حاج میرزا محمد مهدی که دایی ایشان بود و همچنین برادر خود یعنی سید مرتضی پسندیده و آقا نجفی خمینی شروع کرد.

تحصیلات مقدماتی ایشان تا سال ۱۲۹۹ شمسی به طول انجامید و در همان سنین، امام تمامی اخبار کشور و شهر خود را پیگیری می‌کردند و در فعالیت‌های مدافعانه جوانان شرکت می نمودند.

ایشان حتی جمعه ها در میدان مشق تیر حضور می یافتند، تا فنون دفاع را نیز بیاموزند. در سال ۱۳۳۹ هجری قمری، آوازه شیخ عبدالکریم حائری یزدی باعث شد تا امام خمینی (ره) به جای اصفهان به اراک رفته و تحصیلات خود را در آنجا تکمیل کند.

ایشان در همین مدت نزد اساتیدی چون شیخ محمد علی بروجردی، شیخ محمد گلپایگانی، آقا عباس اراکی حضور یافتند.

در سال 1301  هجری شمسی، انتقال حوزه علمیه اراک به قم توسط آیت الله حائری باعث شد تا امام خمینی (ره) نیز به این شهر سفر کند و تحصیلات خود را در آنجا و نزد اساتید بزرگی چون میرزا محمد علی ادیب تهرانی، سید محمد تقی خوانساری و میرزا علی یثربی کاشانی ادامه دهد. امام در سن ۲۵ سالگی دوره‌ های علمی و فقهی خود را به پایان رسانده و به درجه اجتهاد نائل گردیدند.

ایشان در همان سن ۲۷ سالگی تدریس کتب فلسفی را آغاز کرده و همچنین به تدریس علوم منقول و خارج فقه و اصول نیز می پرداختند. امام خمینی (ره) آثار مختلفی را نیز ارائه دادند. این آثار عبارتند از: 

• کشف الاسرار
• تحریر الوسیله
• شرح چهل حدیث
• ولایت فقیه
• جهاد اکبر
• مناسک حج
• آداب الصلاة
• سرّ الصلاة
• تفسیر سوره حمد
• طلب و اراده
• شرح دعای سحر
• کتاب البیع (۵ جلد)
• کتاب الطهاره (۴ جلد)
• استفتائات (۳ جلد)
• رساله توضیح المسائل
• وصیت نامه سیاسی الهی
• شرح حدیث جنود عقل و جهل
• صحیفه امام (صحیفه نور) ۲۲ جلد
• مصباح الهدایه الی الخلافة و الولایة
• مناهج الوصول الی علم الاصول (۲ جلد)
• تعلیقات علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس
• انوار الهدایه فی التعلیقة علی الکفایة (۲ جلد)

رسائل (شامل چند رساله در علم اصول مثل «لاضرر و لا ضرار»، استصحاب، تعادل و تراجیح، اجتهاد و تقلید، و تقیه)

فعالیت های سیاسی و اجتماعی امام خمینی (ره) 

وضعیت آشفته سیاسی و اجتماعی ایران، از همان دوران کودکی و نوجوانی امام خمینی (ره) باعث ایجاد حساسیت در ایشان شده بود. در دوران نوجوانی ایشان، حوادث سیاسی مهمی از جمله جنگ جهانی اول، نهضت مشروطه، نهضت دلیران تنگستان و میرزا کوچک خان جنگلی اتفاق افتادند.

ایشان در زمان آیت الله حائری از عقاید وی تبعیت کرده و معتقد بودند که اعتراضات به شرایط کشور باید به طور هماهنگ و توسط رهبری یک شخص صورت گیرد و نباید به صورت فردی باشد.

امام خمینی (ره) در ۱۵ اردیبهشت ماه ۱۳۲۳، که فضای آزادی نسبی پس از رضا پهلوی به وجود آمده بود، در پیامی ملت ایران را به قیام برای خدا دعوت کردند. در همین سال‌ها طلبه جوانی کتاب ۴۰ صفحه ای  به نام اسرار هزار ساله را منتشر کرد، که در آن شبهات اعتقاداتی بیان شده بودند.

ادامه اعتراضات امام خمینی (ره) 

• ۲ بهمن ۱۳۴۱: تحریم رفراندوم غیرقانونی شاه موسوم به انقلاب سپید از سوی امام خمینی (ره)
• ۲ فروردین ۱۳۴۲: واقعه فیضیه به دست رژیم شاه
• ۱۵ خرداد ۱۳۴۲:دستگیری شبانه امام و قیام مردم در اعتراض به دستگیری ایشان
• ۴ تیر ۱۳۴۲: انتقال امام از پادگان قصر به سلولی در عشرت آباد
• ۲۱ فروردین ۱۳۴۳: سخنرانی تاریخی امام خمینی (ره) در مسجد اعظم قم پس از آزادی از حبس و حصر
• ۴ آبان ۱۳۴۳: سخنرانی کوبنده به مناسبت طرح کاپیتولاسیون
• ۱۳ آبان ۱۳۴۳: بازداشت و تبعید به ترکیه
• ۲۱ آبان ۱۳۴۳: انتقال از آنکارا به بورسای ترکیه

• در تاریخ ۱۳ مهر سال ۱۳۴۴ : امام خمینی (ره) از ترکیه به بغداد منتقل شدند و در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۴۴، از سامرا به کربلا رفتند و در روز ۲۳ مهر ۱۳۴۴ وارد نجف شد. پس از دیدار ‌با علما و مراجع نجف، در ۲۳ آبان ۱۳۴۴، ایشان تدریس دروس‌ حوزه‏ خود را شروع کردند.
• ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ : پیام امام به مناسبت چهلمین روز شهدای قم
• ۲ مهر ۱۳۵۷ : محاصره منزل امام توسط نیروهای بعثی عراق
• ۱۰ مهر ۱۳۵۷:  هجرت از عراق به سوی کویت
• ۱۳ مهر ۱۳۵۷ : هجرت از عراق به فرانسه
• ۱۲ بهمن ۱۳۵۷:  بازگشت به میهن اسلامی پس از ۱۵ سال تبعید

^{امام خمینی (ره) در سال 1368 دار فانی را وداع گفتند.}

امام در کتاب کشف الاسرار خود جواب این پرسش های اعتقاداتی را داده و علاوه بر تاختن به رضاخان، حکومت اسلامی و ضرورت تشکیل آن را ارائه کردند. پس از رحلت آیت الله حائری، امام خمینی (ره) تلاش بی وقفه خود را به منظور به مرجعیت رساندن آیت الله بروجردی آغاز کردند.

در نهایت پس از تلاش‌های فراوان امام و نامه هایی که برای علما نوشتند، آیت الله بروجردی به مرجعیت رسید و امام خمینی (ره) را به عنوان شخص مورد اعتماد خود انتخاب کرد.

در زمان آیت الله بروجردی اقدامات مفید بسیاری صورت گرفتند، که از جمله آنها می ‌توان به تقریب بین مذاهب، فرستادن نماینده به الازهر، ساختن مسجد و مدرسه در خارج از کشور، اعزام مبلغ به کشورهای اسلامی، تشویق طلاب به آموختن دروس جدید از جمله انگلیسی و غیره اشاره کرد.

در سال ۱۳۲۸ امام خمینی (ره) نامه‌ ای به آیت الله بروجردی نوشتند و از ایشان خواستند که به شایعات تاسیس مجلس موسسان، که صرفاً طرحی برای  سوء استفاده حکومت از نفوذ روحانیت بود، خاتمه دهند.

امام بارها توسط آیت الله بروجردی مورد مشورت قرار گرفته و از ایشان درس های بسیار آموختند و پس از وی این درس ها را نوشته و تقریر کردند. در سال ۱۳۳۴ عدم توجه آیت الله بروجردی به درخواست امام خمینی (ره) مبنی بر اعتراض به حکم اعدام نواب صفوی و دوستانش و همچنین برخورد آیت الله بروجردی با مخالفان نخست وزیری زاهدی و عدم اعتراض ایشان به موضوع به رسمیت شناخته شدن اسرائیل، باعث ناراحتی شدید امام از ایشان شد

پس از آیت الله بروجردی، امام خمینی (ره) اعتراضات خود به دولت را به صورت آشکارا ادامه داده و با انتقادات تند و بی پروایانه خود به شاهنشاهی، باعث شد تا نگاه سایر علما به ایشان باشد.

پس از تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی در مهر ماه ۱۳۴۱، امام خمینی (ره) و سایر علما جلسه ای تشکیل داده و اعتراض رسمی و آشکار خود را به دولت اعلام کردند. طبق این لایحه، شرط مسلمان بودن، سوگند به کلام الله مجید و مرد بودن رای دهندگان و انتخاب شوندگان حذف می شد، که در نتیجه زمینه حضور بهایی ها به دولت فراهم می شد. 

ادامه اعتراضات امام خمینی (ره) 

• ۲ بهمن ۱۳۴۱: تحریم رفراندوم غیرقانونی شاه موسوم به انقلاب سپید از سوی امام خمینی (ره)
• ۲ فروردین ۱۳۴۲: واقعه فیضیه به دست رژیم شاه
• ۱۵ خرداد ۱۳۴۲:دستگیری شبانه امام و قیام مردم در اعتراض به دستگیری ایشان
• ۴ تیر ۱۳۴۲: انتقال امام از پادگان قصر به سلولی در عشرت آباد
• ۲۱ فروردین ۱۳۴۳: سخنرانی تاریخی امام خمینی (ره) در مسجد اعظم قم پس از آزادی از حبس و حصر
• ۴ آبان ۱۳۴۳: سخنرانی کوبنده به مناسبت طرح کاپیتولاسیون
• ۱۳ آبان ۱۳۴۳: بازداشت و تبعید به ترکیه
• ۲۱ آبان ۱۳۴۳: انتقال از آنکارا به بورسای ترکیه

• در تاریخ ۱۳ مهر سال ۱۳۴۴ : امام خمینی (ره) از ترکیه به بغداد منتقل شدند و در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۴۴، از سامرا به کربلا رفتند و در روز ۲۳ مهر ۱۳۴۴ وارد نجف شد. پس از دیدار ‌با علما و مراجع نجف، در ۲۳ آبان ۱۳۴۴، ایشان تدریس دروس‌ حوزه‏ خود را شروع کردند.
• ۱۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ : پیام امام به مناسبت چهلمین روز شهدای قم
• ۲ مهر ۱۳۵۷ : محاصره منزل امام توسط نیروهای بعثی عراق
• ۱۰ مهر ۱۳۵۷:  هجرت از عراق به سوی کویت
• ۱۳ مهر ۱۳۵۷ : هجرت از عراق به فرانسه
• ۱۲ بهمن ۱۳۵۷:  بازگشت به میهن اسلامی پس از ۱۵ سال تبعید

خاموشی نور ولایت 

امام خمینی (ره) در همان سال ‌های ابتدایی پس از انقلاب، دچار عارضه قلبی شدند و بارها به بیمارستان تهران منتقل شدند. پزشکان به ایشان توصیه کردند که ایشان در تهران اقامت گزیده و تحت نظارت بیمارستان باشند.

در فروردین ۱۳۶۵  برای لحظاتی قلب امام متوقف شد و در نتیجه تلاش ناامیدانه پزشکان، در آخرین لحظه ضربان قلب امام بازگشت. امام پس از این ماجرا نیز اتفاقات سخت بسیاری را از جمله قائم مقام رهبری، موضوع باند مهدی هاشمی، موضوع مربوط به قطعنامه و پایان جنگ، اختلافات در حزب جمهوری و مسئولان، کشتار حجاج ایرانی و غیره را مدیریت کردند.

در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۶۸ وجود سرطان معده توسط پزشکان در امام خمینی (ره) تایید شد. در دوم خرداد ماه، عمل جراحی بر روی ایشان صورت گرفت، اما در شبانگاه ۱۳ خرداد، این نور ولایت خاموش شد و روح ایشان برای همیشه به آرامش رسید.