توحید خداوند و کثرت عالم از منظر امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏با عنایت به ‌این‌که بشر امروز در بسیاری از حوزه‌های علمی ‌و پژوهشی پیشرفت شایانی نموده است لیکن در موضوع مسائل دینی و عرفانی به‌ویژه در با اهمیت‌ترین آن‌ها یعنی مسأله توحید و چگونگی خلقت عالم و پیدایش کثرت در جهان اطلاعات دقیق و یا گسترده‌ای ندارد. کسانی که در این میدان وارد شده‌اند ‌اندکند و لیکن از همین افراد‌ اندک که عمدتاً از مشاهیر و زبدگان عرصه‌ی عرفان و فلسفه‌اند می‌توان توشه برگرفت و با تشریح و توضیح دیدگاه آنان قدمی ‌هرچند کوتاه به جلو برداشت. از جمله کسانی که در این خطه گام برداشته است و با تجزیه و تحلیل‌های دقیق در مسائل توحیدی و چگونگی کثرت جهان نقش مؤثری در پیشبرد تحقیقات عرفانی و فلسفی داشته‌اند امام خمینی است. لذا با مطالعه دقیق کتب و رسائلی که در خصوص توحید خداوند و کثرت عالم نگاشته‌اند آرا و نظرات ‌ایشان را به صورت ‌این رساله در معرض صاحب‌نظران و‌ اندیشمندان قرار دادم. امام خمینی در باب توحید خداوند هم در آثار مختلف خود و هم در خطابات عمومی ‌اشارات فراوانی به مسأله توحید داشته‌اند. بررسی همه سخنان ‌ایشان و بازخوانی و بازسازی آثار وی به‌گونه‌ای که اولاً با کثرت مخلوقات منافاتی نداشته باشد، ثانیاً تصویر ‌ایشان را از مسأله توحید با ذکر همه مؤلفه‌ها به دست دهد، مسأله ‌این تحقیق است. در نهایت منظور از این تحقیق ‌این است که نگارنده دریابد که امام خمینی چگونه توانسته‌اند بزرگترین مشکل و مسأله یعنی چگونگی تکثر جهان و ارتباط آن با خداوند متعال که وجودش وحدت صرف است، حل نماید. افزون بر این امام خمینی به لحاظ عرفانی متعلق به مشرب ابن عربی و به لحاظ فلسفی صدرایی ملک است. البته هم به ابن عربی و هم به ملاصدرا در موارد جزئی نقدها و اشکالاتی دارد. تفاوت عمده امام خمینی به‌ویژه با ابن عربی در تأکید ‌ایشان بر احادیث ائمه معصومین (ع) و الهام گرفتن از آن‌ها در نظریه‌پردازی و خداشناسی و جهان‌شناسی است. یعنی امام با استفاده از مشرب عرفانی و فلسفی خدایی را معرفی می‌کند که در احادیث ائمه هدی (ع) به تصویر کشیده شده است. بازخوانی و بازسازی دیدگاه امام در ارتباط با موضوع ‌این پایان‌نامه از آن جهت اهمیت دارد که امام بیشتر به عنوان یک سیاستمدار و رهبر سیاسی شناخته شده است تا یک ‌اندیشمند صاحب‌نظر. در حقیقت شخصیت علمی ‌ایشان به‌ویژه در بعد عرفانی و فلسفی تحت‌الشعاع شخصیت سیاسی ‌ایشان قرار گرفته است.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎