ب‍ررسی ق‍رائ‍ت ه‍ای م‍خ‍ت‍ل‍ف از ن‍ظریه ولایت ف‍قیه امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏آن‌چه در فقه شیعه از دیرباز مطرح بوده و در آرا و نظریات اکثریت فقهای برجسته نیز آمده است، چگونگی ولایت و سرپرستی مسلمین و حجیت مشروعیت عمل سیاسی مؤمنین (شیعه) در غیاب معصوم (ع) است. مشهورترین نظریه شیعه در ارتباط با ‌این مسأله که جنبه عملی را با خود به همراه داشته است نظریه ولایت فقیه است. اصولاً نظریه‌های سیاسی ـ فقهی را بدون فهم جایگاه، دانش فقهی و بنیادهای عقلانی و کلامی ‌آن به روشنی نمی‌توان فهمید. ولایت فقیه به معنای حکومت و زعامت فقیه جامع‌الشرایط تا رسیدن به مرحله‌ای که ما شاهد جایگاه آن هستیم، مراحل تکوین خود را همراه با مقتضیات و تنگناهای زمانی و مکانی، در کنار تحول دانش فقهی شیعه طی کرده است. آن‌چه که ما به عنوان نظریه ولایت فقیه می‌شناسیم از پشتوانه علمی ‌و نظری گفته شده برخوردار است و با توجه به پویایی فقه سیاسی شیعه و قابلیت‌ها و پتانسیل‌های آن در هماهنگی و همراهی با‌ اندیشه‌های مطلوب در هر زمان بوده. این نظریه ولایت فقیه در‌ اندیشه‌ی فقهی ـ سیاسی امام خمینی (ره) به بار نشست و زوایای جدید و مختلفی از این ‌اندیشه نمایان شد. با توجه به نظریات و بیانات و عمل سیاسی امام خمینی (ره) در طول ‌این چند دهه مجموع ‌این نظرات و بیانات ‌این قابلیت را داشته است که از سوی صاحب‌نظران بعد از‌ ایشان مورد تأویل و تفسیر قرار گیرد. در این تحقیق سعی شده به ‌این مسائل پرداخته شود. این تحقیق شامل پنج فصل و هر فصل به چند گفتار و قسمت‌های دیگر تقسیم می‌شوند. در فصل اول به بحث در مورد کلیات و مفاهیم پرداخته شده است. در فصل دوم به مبانی و بنیادهای فقهی و کلامی‌ شیعه پرداخته شده است. همچنین به تحول دانش سیاسی شیعه در قالب اجتهاد ظنی به عنوان یکی از پایه‌های ‌این نظریه توجه شده است. فصل سوم تحول دانش فقهی علمای شیعه را به همراه تحول و نظر آن‌ها تا تحولات بعد از مشروطه در فقه سیاسی شیعه بررسی می‌کند. سپس بحثی در نظریه ولایت فقیه امام خمینی خواهیم داشت و زوایای قرائت‌پذیر آن را مورد توجه قرار می‌دهیم. در نهایت سه قرائت نام برده را مورد بررسی قرار می‌دهیم و میزان همراهی ‌این نظریه‌ها را با نظریه حضرت امام خمینی بررسی می‌کنیم.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎