فلسفه تاریخ از دیدگاه امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏تاریخ واژه‌ای است دارای معانی متعدد که به تناسب معنا هر کدام به رشته‌های مختلف وابسته به دانش کلی تاریخ مربوط می‌گردند. ‏‎‎‎‏۱‏‏) ‏‏مجموعه حوادثی که در طول زمان‌های پیشین بر بشر گذشته است و موضوع علم تاریخ می‌باشد. ‏‎‎‎‏۲‏‏) ‏‏معرفت‌شناسی علم تاریخ و آن‌چه مورخان انجام می‌دهند که به آن فلسفه نفدی، تحلیلی یا فلسفه تاریخ گفته می‌شود. ‏‎‎‎‏۳‏‏) ‏‏به مجموع تاریخ نظر داشته، آهنگ و قوانین کلی که بر مجموع تاریخ حاکم است را به دست می‌آورد، و از آن تعبیر به فلسفه نظری تاریخ می‌شود. این تحقیق بر آن است دیدگاه امام خمینی را درباره فلسفه نظری و فلسفه تحلیلی تاریخ مورد بررسی قرار دهد. لذا پرسش اصلی پایان‌نامه ‌این است که: دیدگاه امام خمینی درباره فلسفه تاریخ چیست؟ برای نیل به ‌این مهم مراحل زیر در ‌این تحقیق طی شده است: بعد از فصل مقدماتی در فصل اول با عنوان مفاهیم و چهارچوب نظری بعد از تعریف مفاهیم در بخش اول ‌این فصل، در بخش دوم که به چهارچوب نظری اختصاص داده شده است. سعی شده با آوردن سابقه تاریخی و دیدگاه‌های کلی که در حوزه‌های فلسفه نظری و فلسفه تحلیلی تاریخ وجود دارد جایگاه دیدگاه امام خمینی را ـ چنان‌چه در فصل‌های بعدی می‌آید ـ مشخص سازد. فصل دوم نیز در دو بخش تنظیم شده است که بخش اول آن با عنوان فلسفه نظری تاریخ از دیدگاه امام خمینی می‌باشد که بعد از طرح سؤالات اساسی که در فلسفه نظری تاریخ مطرح است، با استفاده از دیدگاه‌های شهید مطهری و شهید صدر، دیدگاه امام خمینی در ‌این‌باره توضیح و شرح داده شده است. در بخش بعدی نیز با عنوان فلسفه تحلیلی تاریخ از دیدگاه امام خمینی با طرح سؤالات اساسی مطرح در فلسفه تحلیلی تاریخ، تاریخ‌نگری امام خمینی نسبت به فلسفه علم تاریخ را مورد بررسی قرار می‌دهد. ‏

‏‏فصل سوم نیز به‌عنوان تکمله‌ای بر دو بخش فصل پیشین است که با عنوان فلسفه تاریخ در تحلیل‌های تاریخی امام خمینی به بیان و شرح بیشتر دیدگاه‌های ‌ایشان درباره فلسفه تاریخ از زاویه تحلیل‌های تاریخی‌ ایشان جهت آگاهی بیشتر از روش و محدوده بحث‌های تاریخی که در ‌این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته آمده است می‌پردازد. در نهایت، ‌این تحقیق با‌ این پاسخ به سؤال اصلی خود که: امام خمینی تاریخ، ضمن داشتن هویت مستقل دارای حرکتی استکمالی است، و جریانی از خدایی و به سوی خدایی دارد، که غایت آن رسیدن به کمال مطلق به لحاظ مادی و معنوی است؛ و مسیر حرکت تاریخ صحنه مبارزه دو گروه حق و باطل است که در نهایت غلبه با گروه حق می‌باشد. و عامل محرک تاریخ نیز فطرت کمال‌جوی انسان‌ها است؛ و نیز ‌این‌که معرفت تاریخی با بکارگیری روش‌های خاص امکان‌پذیر است و اثبات فرضیه‌های ارائه شده به پایان می‌رسد.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎