آسیب ش‍ن‍اسی ن‍ه‍ض‍ت ه‍ای اس‍لامی م‍ع‍اص‍ر از دیدگ‍اه امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏رساله حاضر کوششی است در راستای آسیب‌شناسی نهضت‌های اسلامی‌ معاصر از دیدگاه امام خمینی که خود به بهترین وجه بزرگترین و پرثمرترین نهضت اسلامی ‌معاصر را با تحمل رنج‌ها و مرارت‌های فراوان رهبری نمود تا‌ اینکه بالأخره با درایت‌های مدبرانه و داهیانه خویش آن را به ثمر رساند. بر اساس ‌اندیشه امام خمینی رضوان الله علیه، تجربه و روند تاریخی، علل و زمینه‌های سیاسی ـ اجتماعی و فرهنگی، ماهیت و چیستی، و آسیب‌‌شناسی نهضت‌های اسلامی ‌از بعد (رهبری،‌ ایدئولوژی- فکری- فرهنگی و سیاسی- اجتماعی) مفاهیم مرتبط و همبسته‌اند: به عبارتی دیگر، همان خواسته‌ها و انگیزه‌هایی که باعث به چالش کشیده شدن یا سقوط نظام پیشین گردیده است، هویت نهضت اصلی نهضتهای اسلامی ‌بدون مطالعه و بررسی فرایند تاریخی، علل و زمینه‌های شکل‌گیری و فرایند و عوامل پیروزی آن، صبغه علمی ‌و آکادمیک نخواهد داشت. در این رساله پیشینه و فرایند تاریخی جنبش‌های اسلامی‌ معاصر، علل و زمینه‌های شکل‌گیری، ویژگی‌ها، تفاوت‌های بنیادین میان نهضت‌های شیعی و سنّی و آسیب‌های تهدید کننده‌ این نهضت‌ها، بر اساس دیدگاه‌های امام خمینی (ره)، در قالب تئوری و دیدگاه (تجدید حیات اسلامی) در مورد نهضت‌های اسلامی‌ معاصر برگرفته از‌ اندیشه‌های اصلاحی شهید مطهری، خورشید احمد، نویسنده و محقق شهیر پاکستانی و هرایر دکمجیان محقق مسیحی عرب تبار بررسی گردیده است: در فصل اول، به بیان مفاهیم کلیدی، تعاریف، چهارچوب نظری بحث «نظریات مربوط به چیستی جنبش‌های سیاسی- اجتماعی» و نظریه دیدگاه مختار، پیشینه تاریخی نهضت‌های اصلاحی در جهان اسلام، علل و زمینه‌های بروز و ظهور نهضت‌های اسلامی‌معاصر، ویژگی‌های نهضت‌های اسلامی ‌معاصر و تفاوت اساسی و بنیادی میان جنبش‌های اسلامی‌شیعی و اهل ‌سنت از نظر ‌اندیشه سیاسی، رهبری و جایگاه اجتماعی بر اساس اندیشه‌های امام خمینی مورد بحث قرار گرفته است. در فصل دوم، آسیب‌شناسی نهضت‌های اسلامی ‌معاصر از بعد رهبری، از دیدگاه امام خمینی (ره) به قرار ذیل مطرح گردیده است: ابتدا شاخصه‌های رهبری امام خمینی، اهمیت و جایگاه رهبری، شرایط رهبری، نقش تاریخی خواص و حکومت‌ها در انحطاط و پیشرفت جوامع اسلامی ‌و در نهایت آسیب‌های اسلامی ‌از بعد رهبری از دیدگاه امام خمینی بحث و بررسی گردیده است. در فصل سوم، آسیب‌شناسی نهضت‌های اسلامی معاصر از بعد ‌ایدئولوژی بررسی گردیده است: نخست، ویژگی‌های ‌ایدئولوژی نهضتی امام خمینی، سپس آسیب‌های‌ ایدئولوژیکی امریکایی، بروز تفکرات التقاطی و تفسیر به رأی از اسلام و آموزه‌های آن، نفوذ تفکرات بیگانه در مراکز فکری و عقیدتی جهان اسلام، بروز ضدیت و دوگانگی میان نیروهای فکری و عقیدتی در جهان اسلامی ‌با استفاده از دیدگاه امام خمینی، بررسی گردیده است. در فصل چهارم، آسیب‌شناسی فرهنگی نهضت‌های اسلامی ‌بیان می‌گردد: ابتدا ضرورت آسیب‌شناسی فرهنگی از دیدگاه امام خمینی، سپس علل و زمینه‌های آسیب‌دیدگی جوامع اسلامی‌ و در نهایت آسیب‌های فرهنگی نهضت‌های اسلامی‌ معاصر از دیدگاه امام خمینی بیان گردیده است. در فصل پنجم، به بیان آسیب‌های سیاسی نهضت‌های اسلامی ‌معاصر پرداخته شده است: ابتدا مشخصه‌های ‌اندیشه و تفکر سیاسی- انقلابی امام خمینی بیان گردیده است، در ادامه مهمترین آسیب‌های سیاسی نهضت‌های اسلامی ‌معاصر مانند غفلت از توطئه دشمنان، یا دست کم انگاشتن آن، وجود اختلاف در درون نیروهای فعال نهضت اسلامی، عارض شدن بی‌تفاوتی سیاسی در جامعه، وابستگی سیاسی به بیگانگان، قدرت‌طلبی سران نهضت‌ اسلامی، ملی‌گرایی، ناتمام گذاشتن نهضت، غفلت از برنامه‌ریزی منطقی و راه‌گشا برای‌ آینده، توطئه بین‌المللی استکبار جهانی علیه نهضت‌های اسلامی، محبوس ماندن نهضت در چهارچوب جغرافیایی خاص و غفلت از صدور آن، با توجه به ‌اندیشه‌های سیاسی تبلور یافته در نهضت امام خمینی، بحث و بررسی گردیده است. ‏

‏‎

‎