حضرت امام خمینی رضوان الله علیه در این زمینه می فرمایند:" حجاج محترم ایران و زائران حرمین شریفین بدانند که آنها از کشوری که برای اهداف اسلامی و بیرون راندن ستمگران از کشور عزیز خویش [قیام کرده است‏] به سوی خانه خدا و حرم شریف رسول الله - صلی الله علیه و آله و سلم - و قبور معظّم و فرزندان پیامبر- علیهم صلوات الله - می‏روند، تحت مراقبت برادران اسلامی سراسر جهان هستند؛..."(صحیفه امام؛ ج 18، ص 96)

شما امروز در این سفر در بوته امتحان قرار دارید، چون نمونه و الگویی از ملت ایران هستید. و باید بدانید که چشمان کنجکاو صدها هزار زائر، که از اطراف جهان حول مرکز وحی گرد آمده‏اند، با دقت حرکات و اعمال شما را تحت نظر دارند. دوستان شما، که زائرین بیت الله هستند، با کمال اشتیاق می‏خواهند ببینند این تحول عظیمی که در ملت ایران در ابعاد مختلف، بویژه بُعد اخلاقی و معنوی، تحقق پیدا کرده است، (همان؛ ج 19، ص 339 – 338)

امام در پیامی دیگر به جایگاه معنوی این سفر پرداخته و می فرمایند: میلیونها مسلمان هر سال به مکه می‏روند و پا جای پای پیامبر و ابراهیم و اسماعیل و هاجر می‏گذارند، ولی هیچ کس نیست که از خود بپرسد ابراهیم و محمد- علیهم السلام- که بودند و چه کردند؛ هدفشان چه بود؛ از ما چه خواسته‏اند؟ (همان؛ ج 21، ص 78)

امام با این سخنان، وظایف و اهداف سنگینی را متوجه حجاج و زائران ایرانی می نماید که به بخشی از آنها می پردازیم.

1- اخلاص و خودسازی

امام خمینی با الهام از قرآن، سفر "حج و عمره" را یک سفر سیاحتی نمی داند، بلکه این سفر را مهاجرت به سوی خدا و رسول خدا تلقی نموده و هدف نهایی را خدایی شدن، و به خانه دل رسیدن می داند. ولذا می فرمایند: در فریضه حج که لبیک به حق است و هجرت به سوی حق تعالی ..... حجاج بیت الله الحرام از خانه تن و دنیا مهاجرت الی الله و رسوله، که خانه دل است، می‏کنند. که خانه دل است. (ر. ک: همان؛ ج 20، ص 88- 89)

برخی ناآگاهان، یا تحلیلگران مغرض، یا جیره خواران می گویند: حج عبارت است از یک عبادت دسته جمعی، و یک سفر زیارتی و سیاحتی برای دیدار از قبله و مدینه و بس! و حال آن که، حج برای نزدیک شدن و اتصال انسان با صاحب خانه است. حج کانون معارف الهی است. حج تنها حرکات و اعمال و الفاظ نیست. با کلام و لفظ و حرکت خشک نمی توان به خدا رسید. (ر. ک: همان؛ ج 21، ص 77)

"شما حجاج محترم! باید بدانید که کجا می روید؟ چگونه می روید؟ با چه دعوتی این سفر را آغاز کرده اید؟ مهمان چه کسی هستید؟ آداب و شرائطش چیست؟ (ر.ک: همان؛ ج 19، ص 337)

آنگاه ابزار و اسباب این جایگاه را تعیین نموده، و "اخلاص و تزکیۀ نفس" را وسائل رسیدن به این حالت می دانند و می فرمایند:

عامل بزرگ در کمال عبادات و اعمال، نیت صادقه و ارادۀ خالصه است، هر قدر عبادات از"تشریک" خالص تر باشند، کامل ترند، و هیچ چیز در عبادات به اهمیت"اخلاص" نمی رسد.(ر.ک: همان: چهل حدیث؛ ص 325)

از مهمات در عبادات، از جمله در حج، اخلاص در عمل است، اگر خدای نخواسته، کسی عملی را برای خودنمایی انجام دهد باطل است، حجاج محترم بدانند که خودبینی و خودخواهی، با خداخواهی مخالف است، و با هجرت الی الله، و سیر الی الله نمی سازد. (ر.ک: همان؛ ج 19، ص 337)

توجه داشته باشید که سفر حج، سفر کسب نیست، سفر تحصیل دنیا نیست، سفر الی الله است، شما رو به سوی خانه خدا سفر می کنید، باید تمام امورتان الهی باشد، مثل انبیا و سایر بزرگان دین، که یک قدم تخلف نمی کردند، چون سفر الی الله است. (ر.ک: همان؛ ج 10، ص 175)

اکنون بازارهای مکه و سایر مشاهد مشرفۀ حجاز که مرکز وحی و نزول ملائکه است، پر از کالاهای بیگانگان، و بازار برای دشمنان اسلام و پیامبر بزرگ گردیده، و کثیری از حجاج بیت الله الحرام که برای فریضه حج می روند و باید در آن مکان مقدس از توطئه بیگانگان به یاری مسلمین برخیزند، ولی غافلانه در بازارها به جستجوی کالاهای امریکایی، اروپایی، ژاپنی و ... پرسه می زنند، و دل صاحب شریعت را با این عمل که با حیثیت حج و حجاج بازی می کنند به درد می آورند! (ر.ک: همان؛ ج 19، ص 344)

2- تفاهم و حفظ وحدت

زائران ایرانی باید بدانند که مراسم "حج و عمره" بزرگترین تجمع مسلمانان از کشورهای جهان، و زیباترین نماد وحدت مسلمین است، بنابراین باید با تدبیر و برنامه ریزی صحیح، اخلاق حسنه، همبستگی خویش را به نمایش بگذارند و در این راه، با نگرش مثبت و محبت آمیز به یکدیگر بنگرند، از هرگونه رفتارهای حساسیت برانگیز حذر کنند، و در برابر توطئه های اختلاف برانگیز هوشیار باشند.

امام خمینی می فرمایند: یکی از فلسفه های مهم اجتماع عظیم از سراسر جهان در این مقام مقدس و مهبط وحی، به هم پیوستن مسلمانان جهان، و تحکیم وحدت بین پیروان اسلام و قرآن کریم، در مقابل طاغوت های جهان است. (ر.ک: همان؛ ص340)

لازم است برادران ایرانی، و شیعیان سایر کشورها از اعمال جاهلانه، که موجب تفرق صفوف مسلمین است احتراز کنند، در جماعات اهل سنت حاضر شوند، از انعقاد و تشکیل نماز جماعات در منازل، و گذاشتن بلندگوهای مخالف رویه، اجتناب نمایند. و از افتادن روی قبور مطهره، و کارهایی که گاهی مخالف شرع است، جداً اجتناب نمایند. (ر.ک: همان؛ ج 10، ص 62)

امام با این پیام موکد، هم انعطاف خود و پیروان مکتب اهل بیت را می رساند، و هم جلوی حساسیت های دیگران را می گیرد، و هم توطئه های دشمنان را، در ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی خنثی می نماید. حتی برای رسیدن به وحدت و تفاهم که از اهداف مهم "حج و عمره" است، دستور می دهند:

به حجاج محترم ایرانی سفارش کرده و می کنم که: در آن مواقف شریفه، چه در مکه معظمه، و چه در مدینه منوره، مدارا با مسلمین و مسالمت با مأمورین آنجا را از دست ندهید، و در آن مراکز که محل امن است، به مقابله برنخیزید، و با همه با اخلاق اسلامی و انسانی برخورد کنید، و با دقت متوجه حرکات و سکنات خود و دوستان باشید، و اگر مخالفان شما برخلاف دستورات قرآن کریم با شما بدرفتاری کردند مقابله به مثل نکنید، تا در پیشگاه خداوند تعالی آبرومند و مطیع باشید. (ر.ک: همان؛ ج 19، ص 29)

اگر چه رسیدن به وحدت و تفاهم، طرفینی است، و باید پیروان سایر مذاهب اسلامی نیز چنین رفتارهای اخلاقی و اسلامی را مراعات نموده، و از هرگونه اعمال حساسیت برانگیز اجتناب نمایند، و توجه داشته باشند که به حکم قرآن همۀ مومنین برادران یکدیگر و هیچ کس حق ندارد، دیگری را تکفیر نموده و غیر مومن بداند. ولی امام امت با این سخنان وحدت بخش، شیعیان جهان و به ویژه ایرانیان بزرگوار را به انعطاف بیشتر و جهاد نفس در برابر بی ادبان و بداندیشان مأمور می سازد، تا وحدت مسلمین در این اماکن مقدس خدشه دار نگردد!

3- هوشیاری در مسائل سیاسی

دین مقدس اسلام آئینی جهانی و جاودانی است. به این جهت برنامه های آن براساس ادارۀ جهانی تدوین شده است. از سوی دیگر: ادارۀ جهان نیازمند مدیریت جهانی، و اعمال سیاستهای مناسب برای پیشرفت اسلام و مسلمین، و ستیز دفاعی در برابر تهاجم بدخواهان و دشمنان اسلام است. از این رو حضرت امام صادق (ع) می فرمایند:

زمانی فرا رسد که مردم به اوصاف گرگ در می آیند! چنانچه در برابر آنان گرگ نباشید، آنان شما را می خورند! (بحارالانوار، ج 77، ص 159، حدیث 140)

با این مقدمه روشن است که "سیاست" از دین جدا نیست، و حضرت امام خمینی خطاب به علما، فقها، طلاب علوم دینیه، می فرمایند: روحانیون و طلاب و علما باید کارهای اجرایی را برای خود یک امر مقدس، و ارزش الهی بدانند، و چنانچه احساس کنند: منصب امامت جمعه، و ارشاد مردم، یا قضاوت در امور مسلمین خالی است، با داشتن قدرت اداره، اگر مسئولیت نپذیرند، یقیناً در پیشگاه خداوند متعال مؤاخذه می شوند. (همان؛ ج 21، ص 292)

آنگاه در امور "حج و عمره" خطاب به زائرین می فرمایند:

فریضۀ حج از بزرگترین کنگره های جهان اسلام است، حجاج محترم جهان را دور هم گرد آورید، در مصالح اسلام و مشکلات مسلمین تبادل نظر فرمائید، و در حل مشکلات و راه رسیدن به آرمان مقدس اسلام، تصمیمات لازم اتخاذ نمائید، و راه های اتحاد همۀ طوایف و مذاهب اسلامی را بررسی کنید، و در امور سیاسی مشترک بین همه طوایف، مشکلاتی را که برای مسلمین پیش آمده است، چاره اندیشی نمائید. (همان؛ ج 19، ص 321)

قابل توجه است که ادارۀ چنین امور ضروری اسلام و مسلمین، بدون آشنایی به مدیریت و سیاست، امکان پذیر نیست. حضرت امام در سخنان دیگر به ابعاد سیاسی "حج و عمره" پرداخته و در این باره می فرمایند:

حج از مسائلی است که جنبۀ سیاسی اش، بسیار، بیش از عبادی آن است. و شما آقایان توچه داشته به این معنا داشته باشید. (رک: همان؛ ج 18، ص 53)

سپس می افزایند: یکی از فلسفه های مهم حج "بعد سیاسی" آن است. و اهمیت "بعد سیاسی" کمتر از "بعد عبادی" نیست! (حتی) "بعد سیاسی" علاوه بر سیاستش، خودش عبادت است. (ر.ک: همان؛ ص 51)

امام امت، زائران ایرانی را به هوشیاری سیاسی و اجتماعی دعوت نموده، و می فرمایند:

آقایان روحانیون کاروانها به مردم بگویند: در امور سیاسی و اجتماعی خیلی منظم باشند، از جانب خود کاری ننمایند، این که هر کس هر چه بخواهد بکند، هرج و مرج می شود، باید تمام کارها در کاروان براساس میزان و برنامه صورت پذیرد. (رک: همان؛ ج 16، ص 430)

از جمله سفارش های من برای مراسم "برائت از مشرکین" این است که در راهپیمایی ها، در عین حال که فریاد برائت از مشرکین و ستمکاران، کوبنده و با شرکت همگانی باشد، لازم است نظم و ترتیب و آداب اسلامی را به طور شایسته و دقیق مراعات نمایند، و از شعارهای خودساخته که ممکن است با القای مغرضان، برای ایجاد اغتشاش صورت بگیرد، جداً خودداری کنند. (ر.ک: همان؛ ج 19، ص 339 – 340)

حضرت امام در این پیامها وظایف مختلف زائران را تبیین نموده، و اهداف حج و عمره را بیان کرده، و ابعاد گوناگون سیاسی، عبادی، اجتماعی، معنوی و اخلاقی را گوشزد فرموده است تا حاجیان در تمام موارد سفر موفق باشند و با دست پر به وطن برگردند. 

. انتهای پیام /*