فهرست تفصیلی
مقدمه................................................................................................................................................3
فهرست اجمالی...................................................................................................................................7
زمان و مکان در روایات اهل بیت (ع)
پیشگفتار
گفتار اوّل: تاثیر زمان و مکان و محورهای بحث
(1 ـ 1) محورهای بحث زمان و مکان
(1 ـ 1 ـ 1) کامل بودن دین.....................................................................................................................12
(2 ـ 1 ـ 1) جاودانگی دین و احکام آن.......................................................................................................12
(3 ـ 1 ـ 1) تبعیت احکام از مصالح و مفاسد...............................................................................................12
(4 ـ 1 ـ 1) ناممکن بودن دستیابی به ملاکهای احکام.................................................................................13
(5 ـ 1 ـ 1) نفی قیاس..........................................................................................................................14
(6 ـ 1 ـ 1) تعبد به نص.........................................................................................................................14
(7 ـ 1 ـ 1)تنقیح مناط قطعی (قیاس قطعی).............................................................................................15
(2 ـ 1) مفهوم صحیح تاثیر زمان و مکان در احکام
گفتار دوّم: زمان و مکان در روایات اهل بیت
1 ـ رنگ کردن مو.................................................................................................................................21
2 ـ شکل لباس...................................................................................................................................21
3 ـ برخورد با اسیران............................................................................................................................22
4 ـ برخورد با مخالفان...........................................................................................................................23
5 ـ فروش ادوات جنگی به مخالفان.........................................................................................................23
6 ـ گوشت چهارپا................................................................................................................................23
7 ـ حجیّت خبر جدید............................................................................................................................24
8 ـ زمان ظهور.....................................................................................................................................24
9 ـ مصرف زکات...................................................................................................................................25
10 ـ کتمان عقیده................................................................................................................................26
مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س) «نقش زمان و مکان در اجتهاد» ـ جلد 2اجتهاد و زمان و مکان (2) مجموعه مقالاتصفحه 473 11 ـ گوشت قربانی..............................................................................................................................26
12 ـ ازدواج با کنیزان.............................................................................................................................27
13 ـ اجرای حدود.................................................................................................................................27
14 ـ پیاده روی برای رمی جمره
پاورقی
استنباط و زمان و مکان
مقدمه
بخش اوّل: زمان و مکان در اجتهاد
(1 ـ 1) احکام ثابت و متغیر
(1 ـ 1 ـ 1) رابطه بحث ثابت و متغیر با بحث زمان و مکان
(2 ـ 1 ـ 1) نظریه های موجود دربارۀ نقش زمان و مکان در اجتهاد
(2 ـ 1) ضرورت تحول در اجتهاد
(1 ـ 2 ـ 1) تاثیر زمان و مکان بر اجتهاد و استنباط از دو دیدگاه توصیفی و ارزشی
(2 ـ 2 ـ 1) ضرورت تحول تدریجی اجتهاد
(3 ـ 1) مقایسه تاثیر زمان و مکان در اسلام و مسیحیت
(4 ـ 1) میزان تاثیر زمان و مکان در عبادات و معاملات
(5 ـ 1) گونه شناسی تاثیر زمان و مکان در اجتهاد
(6 ـ 1) ملاک تاثیر زمان و مکان در اجتهاد
نتیجه
بخش دوّم: زمان و مکان و حوزه های معرفت سیاسی
(1 ـ 2) حوزه های معرفت سیاسی
(2 ـ 2) تاثیر زمان و مکان در حوزه های معرفت سیاسی
(3 ـ 2) زمان و مکان و فلسفه سیاسی اندیشمندان علم سیاست
(1 ـ 3 ـ 2) تاثیر زمان و مکان در اندیشه سیاسی فیلسوفان جهان
(2 ـ 3 ـ 2) تاثیر زمان و مکان در اندیشه سیاسی متفکران اسلامی
(3 ـ 3 ـ 2) گذار مغالطه آمیز از فلسفه به فلسفه سیاسی و سیاست
پاورقی...............................................................................................................................................87
نقش زمان و مکان در اجتهاد
مقدمه
مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س) «نقش زمان و مکان در اجتهاد» ـ جلد 2اجتهاد و زمان و مکان (2) مجموعه مقالاتصفحه 474 1 ـ معنای زمان و مکان
2 ـ معنای اجتهاد
3 ـ زیربنای مبنای تأثیر زمان و مکان در اجتهاد
4 ـ نقش زمان و مکان در سیرۀ معصومین (ع)
5 ـ نمونه های فقهی نقش زمان و مکان در اجتهاد
پاورقی
حجیة الاجتهاد المراعی للزمان و المکان
الفصل الاول: مصادر الاجتهاد
(2 ـ 1) العتره و القرآن
(1 ـ 2) العترة و السنة
(1 ـ 3) مع روایة ابن حنظله
(1 ـ 4) مع التوقیع الشریف
الفصل الثانی: الاجتهادالمراعی للزمان و المکان و النسخ
(2 ـ 1) الزمان و المکان فی القرآن
(2 ـ 2) لیس الاجتهاد هو النسخ
(2 ـ 3) بعض الامثلة
(2 ـ 4) نظریة الفیض الکاشانی
الفصل الثالث: جوهر الحکم الشرعی و تغیر الموضوعات
(3 ـ 1) حلال محمد (ص) هو الحلال:
(3 ـ 2)
الهوامش
زمینۀ تاریخی تجدید حیات اجتهاد اصولی در قرن سیزدهم
قتل نادر و پریشانی جامعه
کریم خان، امنیت و رونق کشاورزی و تجارت
قاجاریان به عنوان بازگشت صفویه
حکومت و پاسداری از حرمت شرع
حذف اخباریگری و احیای اجتهاد اصولی
پاورقی144
مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س) «نقش زمان و مکان در اجتهاد» ـ جلد 2اجتهاد و زمان و مکان (2) مجموعه مقالاتصفحه 475
دیدگاهها دربارۀ تأثیر عنصر زمان و مکان بر اجتهاد
پیشگفتار
گفتار اوّل: کلّیاتی دربارۀ زمان و مکان
الف) معانی زمان و مکان
ب) عوامل تشکیل دهندۀ زمان و مکان
ج) عوامل مؤثر در شناخت زمان و مکان
ح) معنای تاثیر چگونگی تاثیرپذیری از زمان و مکان
گفتار دوّم: قلمرو تاثیر زمان و مکان
الف) تاثیر زمان و مکان در فهم انسان از دین
1 ـ تاثیر زمان و مکان در فهم قرآن
2 ـ تاثیر زمان و مکان در فهم انسان از حدیث
3 ـ دیدگاهها در مورد قلمرو تاثیر زمان و مکان در فهم دین
ب) تاثیر زمان و مکان بر مصادیق، موضوعات و متعلقات احکام
1 ـ تاثیر زمان و مکان بر مصادیق
2 ـ اقسام موضوع در بررسی تاثیر زمان و مکان بر آنها
3 ـ شیوه های تاثیر زمان و مکان بر موضوعات
4 ـ تاثیر زمان و مکان بر متعلقات احکام
ج) تاثیر زمان و مکان بر احکام
1 ـ تقسیمات احکام شرعی
2 ـ دیدگاهها در زمینۀ تاثیر زمان و مکان بر احکام
3 ـ شیوه های تاثیر زمان و مکان بر احکام
د) تاثیر زمان و مکان در اجتهاد و استنباط احکام
1 ـ اقسام اجتهاد
2 ـ جهات تاثیر در اجتهاد
پاورقی
انواع و اقسام اجتهاد
مقدمه
(1) واژه اجتهاد
1 ـ 1 ـ واژۀ اجتهاد در لغت
مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س) «نقش زمان و مکان در اجتهاد» ـ جلد 2اجتهاد و زمان و مکان (2) مجموعه مقالاتصفحه 476 1 ـ 2 ـ واژۀ اجتهاد در قرآن
3 ـ 1 ـ واژۀ اجتهاد در حدیث
4 ـ 1 ـ واژۀ اجتهاد نزد علما و فقهای اسلامی
(2) بستر و زمینه های پیدایش اجتهاد
1 ـ 2 ـ اجتهاد در زمان پیامبر (ص) در مدینه
2 ـ 2 ـ اجتهاد در دورۀ امامان (ع)
(3) تقسیمات اجتهاد
1 ـ 3 ـ تقسیم اجتهاد به نظری و عملی
2 ـ 3 ـ تقسیم اجتهاد به لحاظ راهها و حجتها
3 ـ 3 ـ تقسیم اجتهاد به اعتبار کاشفیت آن
4 ـ 3 ـ اجتهاد انقطاعی و غیرانقطاعی
5 ـ 3 ـ اجتهاد معتبر و غیرمعتبر
6 ـ 3 ـ اجتهاد مطلق و متجزی
7 ـ 3 ـ تقسیم اجتهاد به اعتبار ابزار و وسائل آن
8 ـ 3 ـ تقسیم اجتهاد به اصولی و فقهی
9 ـ 3 ـ اجتهاد نصّی و نظری
10 ـ 3 ـ تقسیم اجتهاد به اعتبار طبیعت راهها و حجتهای آن
(4) انواع اجتهاد
1 ـ 4 ـ انواع اجتهاد از دیدگاه اهل سنت
2 ـ 4 ـ انواع اجتهاد از دیدگاه شیعه
(5) شرایط اجتهاد از دیدگاه امام خمینی(ره)
کتابنامه
خاتمیت و نقش زمان و مکان در اجتهاد
مقدمه
1 ـ خاتمیت و ضرورت دخالت نقش زمان و مکان در اجتهاد
(1 ـ 1) خاتمیت و اثبات اسلام بعنوان دینی جامع و کامل
(2 ـ 1) خاتمیت و ضرورت اجتهاد
(3 ـ 1) رهبری و اجتهاد
2 ـ نظریه های موجود دربارۀ تاثیر زمان و مکان بر احکام شرعی
(1 – 2) نظریه افراطی
مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س) «نقش زمان و مکان در اجتهاد» ـ جلد 2اجتهاد و زمان و مکان (2) مجموعه مقالاتصفحه 477 (2 - 2) نظریه تفریطی........................................................................................................................283
(3 ـ 2) ـ نظریه اعتدالی
(4 ـ 2) نظریه قابل قبول و ردّ سایر انظار
(5 ـ 2) ادلّه امکان تغییر برخی از احکام
(1 ـ 5 ـ 2) اصل تبعیت احکام از مصالح و مفاسد واقعی
(2 ـ 5 ـ 2) اصل ولایت و اختیارات ولی امر مسلمین
(3 ـ 5 ـ 2) قاعده لاضرر
(4 ـ 5 ـ 2) قاعده نفی عسر و حرج
(5 ـ 5 ـ 2) اصل تقدیم اهم بر مهم در باب تزاحم
3 ـ موارد تغییر احکام بر اساس زمان و مکان
(1 ـ 3) احتکار
(2 ـ 3) شطرنج
(3 ـ 3) ازدواج موقت
(4 ـ 3) زکات
(5 ـ 3) وجوب قصر نماز و افطار روزه مسافر
پاورقی
اهتمام قرآن به عنصر زمان
مقدمه
1 ـ انسان در قرآن
2 ـ سنّت ارسال رسل
3 ـ تنزیل وحی
4 ـ ناسخ و منسوخ
5 ـ تکامل اجتماعی و ظهور دولت کریمه
استنتاج
پاورقی324
سیر تطور قوانین در نظام جمهوری اسلامی ایران
پیشگفتار
گفتار اوّل: سیر تطور مقررات کار
الف) اوّلین پیش نویس قانون کار
مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س) «نقش زمان و مکان در اجتهاد» ـ جلد 2اجتهاد و زمان و مکان (2) مجموعه مقالاتصفحه 478 ب) دوّمین پیش نویس قانون کار
ج) قانون کار
خلاصه و نتیجه گیری
گفتار دوّم: سیر تطور مقررات خسارت تأخیر تادیه
الف) خسارت تاخیر تادیه پیش از استقرار نظام اسلامی
ب) خسارت تاخیر تادیه پس از استقرار نظام اسلامی
ج) قانون نحوۀ وصول مطالبات بانکها
خلاصه و نتیجه گیری
گفتار سوّم: سیر تطور مقررات دیات
الف) سیر تدوین مقررات مربوط به دیات در نظام جمهوری اسلامی ایران
ب) روند تغییرات در نحوۀ تعیین مقدار دیه
ج) مقررات فعلی حاکم بر تعیین مقدار دیه
خلاصه و نتیجه گیری
گفتار چهارم:سیر تطور مقررات تجدیدنظر
الف) مفهوم حقوقی تجدیدنظر
ب) مقررات تجدیدنظر تا پیش از استقرار نظام اسلامی
ج) مقررات تجدیدنظر پس از استقرار نظام اسلامی
خلاصه و نتیجه گیری
خاتمه
پاورقی
دور الزمان و المکان فی الاجتهاد
المقدمه
(1) مهجوریةالدین
1 ـ 1 ـ الاجتهاد و معرفةالثابت و المتغیر
1 ـ 2 ـ الاسلام دین و دنیا
1 ـ 3 ـ التشریع و المقاصد الاجتماعیة
(2) العسر و الحرج للمکلفین
2 ـ 1 ـ الامام (قده) و عنصری الزمان و المکان
2 ـ 2 ـ التجارة العالمیة الیوم و الانفال و تحدید النسل
الهوامش
مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س) «نقش زمان و مکان در اجتهاد» ـ جلد 2اجتهاد و زمان و مکان (2) مجموعه مقالاتصفحه 479 نقش زمان و مکان در اجتهاد
مقدمه
1 ـ نگاهی به مسألۀ تأثیر زمان و مکان در اجتهاد
(1 ـ 1) فقیه نامدار، شهید اوّل در کتاب «قواعد» چنین آورده است
(2 ـ 1) کتاب الفروق، علامه قرافی
(3 ـ 1) کتاب جواهر الکلام
(4 ـ 1) کتاب تحریرالمجله، علامه محمدحسین کاشف الغطاء
2 ـ معانی معنای تأثیر زمان و مکان در اجتهاد
(1 ـ 2) تفسیر اول از «تاثیر زمان و مکان در اجتهاد»
(2 ـ 2) تفسیر دوّم از «تاثیر زمان و مکان در اجتهاد»
(3 ـ 2) تفسیر سوم از «تاثیر زمان و مکان در اجتهاد»
(4 ـ 2) تفسیر چهارم از «تأثیر زمان و مکان در اجتهاد» از نظر حضرت امام (ره)
3 ـ نمونه هایی از تأثیر زمان و مکان در اجتهاد
(1 ـ 3) موارد حرج
(2 ـ 3) موارد اهمّ و مهمّ
(3 ـ 3) مکیل و موزون
(4 ـ 3) سجده بر مأکول
(5 ـ 3) حِداد
(6 ـ 3) احکام حکومتی
(7 ـ 3) موارد ضرر
(8 ـ 3) نفقات، اوزان متداوله
4 ـ تفسیر مناسب از «تأثیر زمان و مکان در اجتهاد»
(1 ـ 4) موارد تاثیر شرایط زمانی و مکانی مقارن با صدور روایت
(2 ـ 4) پاسخ به برخی از ایرادها
پاورقی
مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی (س) «نقش زمان و مکان در اجتهاد» ـ جلد 2اجتهاد و زمان و مکان (2) مجموعه مقالاتصفحه 480