تجلیل خاک کربلا در قصاید فضولی و سخنی از
امام راحل(س)در شهادت
سید محمودخسروانی شریعتی
به استناد قرآن کریم خداوند انسان را از خاک آفرید و از روح خود در او دمید، بدین سبب در فضیلت خاک سخنانی رفته است، از جمله کنیه ابوتراب که از جانب پیامبراکرم(ص) به حضرت علی(ع) داده شد، تأکیدی استوار بر اهمیت خاک است.
جمعی از مفسران نیز در تفسیر آیۀکریمۀ: «و یقول الکافر یا لیتنی کنت تراباً» نوشته اند: وقتی روز قیامت می شود و کافران عزت و کرامت شیعیان علی(ع) را می بینند، می گویند: «یا لیتنی کنت تراباً ای شیعۀ علی»، خاک کربلا نیز به واسطۀ واقعۀ جانگداز عاشورا جایگاه والایی دارد، تا آنجا که بابی در کتاب گرانقدر بحار الانوار به تربت سیدالشهدا اختصاص یافته است. از آن میان به نقل حدیثی از امام جعفر صادق (ع) اکتفا می شود: «ان الله جعل تربۀجدی الحسین شفاءًمن کل داء واماناًمن کل خوف»
حادثۀ خونبار کربلا در نفوس حق طلبان اثری عمیق نموده و انعکاس آن در شعر شاعران به فراخور استعداد آنان در دیوانها جلوه گر است که نمونۀ آن از این قرار است:
حبذا کربلا و آن تعظیم کز بهشت آورد به خلق نسیم
(حدیقۀالحقیقۀ سنایی)
صد هزاران جان پاک انبیا صف زده بینم به خاک کربلا
(مصیبتنامۀ عطار)
کجایید ای شهیدان خدایی بلاجویان دشت کربلایی
(کلیات شمس)
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 299 توصیف حماسۀ کربلا سرآغاز مبارکی در شعر فارسی است که در دوران حکومت صفویه رونقی بسزا یافت. شاعران به فرمان دل و از روی اعتقاد قصایدی در منقبت رسول اکرم(ص) و ائمۀ طاهرین(ع) سرودند. از جمله فضولی بغدادی شاعر شیعی دوازده امامی به این نوع شعر اهتمامی بلیغ داشت، او دلباختۀ تربیت پرموهبت سرور شهیدان حضرت اباعبدالله(ع) بود و به خاک کربلا می نازید و می سرود: «خاکست شعر بنده ولی خاک کربلاست» در دیوان او مدح پیامبر اکرم(ص)، منقبت ائمۀ هدی، تجلیل خاک نجف وکربلا فراوان به چشم می خورد. فضولی در رثای شهیدان کربلا شعرهای جانسوزی سروده است که به عنوان نمونه مطلع چند قصیدۀ او ارایه می گردد:
طاعتی کان در حقیقت موجب قرب خداست
طوف خاک درگه مظلوم دشت کربلاست
السلام ای ساکنان محنت سرای کربلا
السلام ای مستمند مبتلای کربلا
روی الم باز سوی کربلاست
رغبت بیمار بدارالشفاست
* * *
جانهای پاکی که درطول تاریخ برای تحقق مفاهیم قرآنی و اجرای فرامین اسلام به فیض شهادت رسیدند به نوعی ازگرمی وتابش معنوی عاشورای حسینی برخوردارند، جوشش انقلاب اسلامی از پرتو خورشید عاشورا و به برکت مجالس عزاداری ایام محرم تحقق یافت. به استناد حدیث شریف: «ان لقتل الحسین حرارۀ فی قلوب المؤمنین لا تبرد ابداً» شور حسینی در دلهای مؤمنان جاودانه در جریان است و چشمه جوشان کربلا پایان پذیر نیست، چون:
هر صبحدم زخون شهیدان کربلا
خورشید می کشد علم آل مصطفی
سخن امام راحل(س) نیز از این کانون نشأت گرفته است که فرمود:
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 300 «باکی از این نداریم که شهادت نصیب عزیزان ما شده است. این یک شیوۀ مرضیه است که در شیعۀ امیرالمؤمنین از اول پیدایش اسلام تاکنون بوده است.»
دومین کنگره بین الملی امام خمینی (س) و فرهنگ عاشوراچکیده مقالاتصفحه 301