تفسیر حضرت امام از انسان کامل یا حقیقت محمدیه (ص)
حضرت امام در تعریف انسان کامل می نویسد: انسان کامل، کون جامع است و آیینۀ تمام نمای همه اسما و صفات الهیه می باشد. او همان حقیقتی است که
دربردارندۀ حقایق است، «و همان کتاب الهی است که همۀ کتابهای الهی در آن است».
حقیقتی است که دایرۀ وجود با او تمام می شود و اوست اول و آخر، و ظاهر و باطن، و اوست کتاب کلی الهی، انسان به اعتبار تکثرّش فرقان است یعنی جدا کنندۀ حق و باطل است و به اعتبار وجود جمعی اش قرآن
کتابیک ساغر از هزار: سیری در عرفان امام خمینی (س)صفحه 129 است.
به تعبیر حضرت امام(س) انسان کامل مَثَل اعلای اللّه تعالی است و بزرگترین آیه و نشانۀ اوست. اوست که به صورت حق آفریده شده خلق آدم علی صورته؛ خلیفه خدا بر خلق است و کلید باب معرفت خدای تعالی است. هر کس او را بشناسد، خدای را نیز شناخته است. او در هر صفتی از صفاتش و از هر تجلی ای از تجلیّاتش، نشانه ای از نشانه های اللّه است.
بنابراین، همان گونه که در اسمای الهیه، اسم «اللّه » کاملترین اسماست، در مظاهر نیز انسان کامل، کاملترین مظاهر است، و در میان شرایع، شریعت او کاملتر است؛ و کمال شریعت او با ولایت است، و نسبت ترتیب او به دیگر شریعتها مانند نسبت خود اوست به دیگر صاحبان شرایع، و مانند اسم جامع است و سایر اسما. پس شریعت او تحت دولت اسم اللّه است که حکومتش ابدی و ازلی است، و دیگر شرایع نیز مظاهر شریعت او هستند و شریعت او کمال دیگر شرایع است. از این روست که پیامبر(ص) می فرماید: «من پیامبر بودم، در حالی که آدم هنوز در میان آب و گل بود».
با توجه به آنچه گفته شد اگر، سخنان بانوی بزرگ اسلام را دربارۀ پیامبر اکرم(ص) مرور کنیم، خواهیم دید که چگونه سابقه و لاحقۀ پدر را با کوتاهترین عبارت مطرح کرده و از حقیقت محمدیه سخن رانده است.البته بیانات ایشان در تعریف حضرت رسول(ص)، تنها به این بُعد از شخصیت ایشان منحصر نمی شود و در جای جای خطبه، از پدر و
کتابیک ساغر از هزار: سیری در عرفان امام خمینی (س)صفحه 130 خدمات و زحمات ارزنده ایشان یاد می کنند.
و در قسمتی دیگر از خطبه، به «فلسفه احکام» و بیان «اسرار عبادات» می پردازند.
باری، حضرت زهرا(س) در این بُعد نیز آنچنان دقیق و عمیق سخن رانده اند که گویی این بخش خطبه، سرمشقی برای همه بزرگان اهل معرفت و اولیای دین در بیان فلسفه احکام بوده و آثاری چون «اسرارالحکم» و «نبراس» سبزواری و «اسرار الصلوة» شهید مرحوم ملکی و «سرّالصلوة» و «آداب الصلوة» حضرت امام خمینی و صدها کتاب دیگر در اسرار عبادات همه بیانگر همان حقیقت است.
فَجَعَل اللّٰهُ الایمان تطهیراً لکمْ من الشِرک و الصلوة تنزیهاً لکم عن الکبر.
آری، لطایف و حِکم و نکات و دقایق بیشمار دیگری در این خطبه نهفته یا عیان است که حتی اشاره ای گذرا به همۀ آنها، در یک مقاله و گفتار ناممکن است و باید کتابها در شرح این خطبه نوشته شود که بعضی از بزرگان ما نوشته اند، و ما باید اعتراف کنیم که آنچه در این مقاله آوردیم مصداق سخن مولاناست که:
گر بریزی بحر را در کوزه ای چند گنجد قسمت یک روزه ای من چه گویم یک رگم هشیار نیست مدح آن یاری که او را یار نیست مدح تعریف است و تخریق حجاب فارغ است از مدح و تعریف آفتاب والسلام
1368
کتابیک ساغر از هزار: سیری در عرفان امام خمینی (س)صفحه 131
کتابیک ساغر از هزار: سیری در عرفان امام خمینی (س)صفحه 132