نماز، نیایشی عاشقانه

‏‏نماز، نیایشی عاشقانه‏

‏‏حضرت امام عبادت را وسیلۀ رسیدن به‏‎ ‎‏عشق الهی و عشق ورزی با خالق می دانستند.‏

‏‎ ‎‏امام به صراحت بیان کرده اند که در وادی عشق، دیگر نباید به عبادت به‏‎ ‎‏چشم وسیله ای برای رسیدن به بهشت نگاه کرد. عبادت؛ با این نگاه دیگر‏‎ ‎‏از ترس جهنم نیست، بلکه نوعی معاشقه است؛ معاشقۀ عاشق است با‏‎ ‎‏معشوق خود. امام می گویند: این عبادتها که ما کردیم، خوبش کاسبی‏‎ ‎‏است.‏

‏‏     می گویند اگر تمام شروط عبادت را رعایت کنیم، تازه کاسبی کرده ایم؛‏‎ ‎‏در اینجا کاری می کنیم که آنجا جزایش را بگیریم. البته که عاشق این کار را‏‎ ‎‏نمی کند؛ به این معنی که عاشق برای عبادت جزا نمی خواهد، از این کار‏‎ ‎‏لذت می برد. امام بارها در صحبتهایشان گفته اند: ما چگونه باید شکر این‏‎ ‎‏نعمت را به جا بیاوریم که خداوند به ما اجازه داده است که نماز بخوانیم؛‏‎ ‎‏و اجازه داده است به کسی که در نهایت فقر و نیازمندی است در مقابل‏‎ ‎‏کسی که قدرت محض است بایستد و حرف بزند، از این رو نماز در نظر‏‎ ‎‏ایشان یک معاشقه با محبوب است، نه وظیفه ای که مجبور به انجام آن‏‎ ‎‏باشند و از نماز لذت می بردند، چون عبادت را ابراز عشق در برابر‏‎ ‎‏معشوق می دانند. زمان مناسب ابراز این شیفتگی برای امام، شب بود.‏‎ ‎‏اکثر آشنایان اینطور نقل می کنند که امام از سن جوانی نماز شب و تهجد‏‎ ‎‏جزو برنامه هایشان بوده است. من هم از وقتی ایشان را شناختم، شاهد‏
‏‎

‎‏این قضیه بوده ام. وقتی در ظلمت و تاریکی نیمه شب آهسته وارد اتاق‏‎ ‎‏ایشان می شدم، معاشقه امام با خدا را احساس می کردم، با چنان خضوع و‏‎ ‎‏خشوعی نماز می خواندند و قیام و رکوع و سجود می کردند که حقاً‏‎ ‎‏وصف ناپذیر است.‏

‏‏     اصلاً نمی توانم راجع به آن لحظات صحبت کنم. تنها احساس می کردم‏‎ ‎‏که در دل شب، با آن خضوع و خشوع، با چشمان اشکبار، به راز و نیاز با‏‎ ‎‏خدا مشغولند. باید بگویم که در آن لحظات، با معشوق حقیقی خودشان‏‎ ‎‏معاشقه می کردند. با دیدن آن لحظات، با خودم فکر می کردم که شبِ امام‏‎ ‎‏به راستی لیلة القدر است. این حالات امام نه یک شب و دو شب، بلکه‏‎ ‎‏یک عمر برقرار بود، چون می گویند که از جوانی این کار جزو‏‎ ‎‏برنامه هایشان بوده است. این را من بخصوص از رمضان سال قبل از‏‎ ‎‏رحلتشان، خوب به یاد دارم. بعضی وقتها، هر بار به دلیلی به نزد ایشان‏‎ ‎‏می رفتم و سعادت پیدا می کردم که با ایشان نماز بخوانم؛ وارد اتاق که‏‎ ‎‏می شدم، می دیدم که قیافه شان کاملاً برافروخته است و چنان اشک‏‎ ‎‏ریخته اند که دستمال، کفاف اشکشان را نمی داد و کنار دستشان حوله‏‎ ‎‏می گذاشتند. ایشان شبها چنین حالتی داشتند. در نامه هایشان به عبادت‏‎ ‎‏خیلی تکیه می کردند، می گفتند:‏

‏‏     عبادت یک سکوی پرش است. عبادت در واقع معاشقه است بین‏‎ ‎‏عاشق و معشوق. در عبادت از یک سو همه ناز است و از سوی دیگر همه‏‎ ‎‏نیاز؛ یعنی یک کسی که در نهایت فقر به سر می برد، می ایستد در مقابل‏‎ ‎‏کسی که کمال مطلق است و با او سخن می گوید.‏

‏‏     در حقیقت انسان عابد و عاشق، کسی است که شب در مقابل خدا‏‎ ‎‏می ایستد و می گوید: ای همه ناز! پاسخ بده به اینهمه نیاز. این عبادت‏
‏‎

‎‏عارفانه است. دیگر چنین کسی، چنین شخص دلباخته ای از همه چیز‏‎ ‎‏خودش می گذرد؛ نهایتاً از نام خودش و جان خودش نیز فراتر می رود و‏‎ ‎‏هستی خود را فنا شدن در معشوق می داند.‏

‏‏     در واقع ایشان به نماز با این دید نگاه می کردند: ما ناقص هستیم و هر‏‎ ‎‏کاری از ناقص سر بزند ناقص است. پس، در حیطه واجب که خداوند‏‎ ‎‏است، قرار نمی گیرد؛ یعنی راهی به ساحت او ندارد. بنابراین، وقتی نماز‏‎ ‎‏می خوانیم، نباید فکر کنیم کار مهمی، شایستۀ حضرت حق انجام داده ایم.‏‎ ‎‏پس، چگونه ناقص می خواهد به کامل مرتبط شود؟ این بابی است که خدا‏‎ ‎‏از روی رحمت خود باز کرده، و آن باب عبادت و نماز است. با دریچه‏‎ ‎‏نماز، انسان می تواند به خدا نزدیک شود. همین سوره حمد را ببینید. مگر‏‎ ‎‏ما عقلمان می رسد که چنین حمدی بگوییم؛ ولی خود خداست که اینها را‏‎ ‎‏به زبان ما آورده، و القا کرده، و گفته که وقتی می خواهید با من حرف‏‎ ‎‏بزنید، اینچنین حرف بزنید. در ادعیه هم که دقت کنید، می بینید که‏‎ ‎‏همه اش همین است. حضرت امام می گویند:‏

‏‏     ما اصلاً نمی توانیم شکر نماز را به جا آوریم. نماز نعمتی است که خدا‏‎ ‎‏داده تا ما بتوانیم به وسیله آن با ساحت قدس الهی ارتباط پیدا کنیم. از‏‎ ‎‏این رو گفته اند صلوة معراج مؤمن است و پیامبر اکرم(ص) فرموده اند: ‏‏قرة‏‎ ‎‏عینی فی الصلوة‏‏ چشم من در نماز به عالم غیب روشن می شود‏

‏‎ ‎

‏‎

‎