لزوم عقد اجاره و وجوب عمل به شرط در ضمن آن

‏‏لزوم عقد اجاره و وجوب عمل به شرط در ضمن آن‏

‏‏[سؤال 7388]‏‏ ‏ ‏ 3796‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏در حومه ای از توابع زنجان معدن نمکی است که این جانب آن را از صاحبش به‏‎ ‎‏مدت دو سال اجاره نمودم که بعد از انقضای مدّت به صاحبش تحویل بدهم بعد از‏‎ ‎‏ایجاب و قبول مشغول فعالیت شده و مخارج زیادی را صرف کردم تا سنگ ها آماده‏‎ ‎‏فروش شد اما قبل از فروش صاحب معدن آمده بنده را از معدن اخراج کرده آیا‏‎ ‎‏صاحب معدن قبل از انقضای مدّت معین می تواند معدن را از من پس بگیرد یا نه؟ اگر‏
‏‎

‎‏حق پس گرفتنش را دارد مخارجی که این جانب به معدن گذاشته ام می رسد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که معدن مالک دارد و از مالکش اجاره کرده اید در‏‎ ‎‏بین مدّت بدون خیار فسخ حق ندارد پس بگیرد و در هر صورت مخارج را‏‎ ‎‏ضامن نیست و اگر مستأجر «عینی» در معدن دارد خود آن را مالک است.‏

‏‏[سؤال 7389]‏‏ ‏ ‏ 3797‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم رهبر عالی قدر انقلاب و مرجع تقلید، حضرت امام خمینی، مدّ ظله ‏

‏‏با نهایت احترام مالکی دکان ساخته و آن را با گرفتن سرقفلی به موجب فتوای‏‎ ‎‏شمارۀ 2852 توضیح المسائل آن امام بزرگوار، به اجارۀ شخصی واگذار می نماید و‏‎ ‎‏متعهد می شود که در تاریخ معینی دکان را تحویل دهد. با وعده غیر قابل اجرا از‏‎ ‎‏تحویل دکان خودداری می نماید. تکلیف شرعی چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض تحقق اجاره و رسیدن تاریخ تحویل که در ضمن عقد‏‎ ‎‏مشخص شده، عمل و وفای به عقد اجاره و تحویل آن، واجب است. ‏

‏‏[سؤال 7390]‏‏ ‏ ‏ 3798‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 6 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی دامت برکاته‏

‏‏به عرض مبارک می رساند این جانب قراردادی برای ساختن بیست کیلومتر راه در‏‎ ‎‏استان کهکیلویه و بویراحمد به مبلغ 27 میلیون تومان منعقد کردم و برای همین‏‎ ‎‏مبلغ  تضمین بانکی نیز داده ام، لکن بعد از مدتی مقداری از کار و مبلغ کسر کرده اند‏‎ ‎‏که  حدود مبلغ 15 میلیون تومان می باشد و تا امروز مبلغ هشت میلیون تومان‏‎ ‎‏خرج  شده است و اگر بخواهم به همین منوال ادامه دهم بیش از هفت میلیون تومان‏‎ ‎‏مغبون خواهم شد و مطلقاً قدرت انجام این عمل را ندارم و مدعی غبن شرعی‏‎ ‎‏می باشم. و کارشناس های خبره شهادت بر مغبونیت این معامله می دهند. بفرمایید‏
‏‎

‎‏وظیفه شرعی این حقیر چه می باشد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ثابت شود که در وقت قرارداد مغبون شده اید و جاهل به‏‎ ‎‏غبن بوده اید، در صورتی که خیار خود را اسقاط نکرده باشید حق فسخ‏‎ ‎‏دارید و در صورت فسخ فقط حق اجرت کاری را که انجام داده اید دارید.‏

‏‏[سؤال 7391]‏‏ ‏ ‏ 3799‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 12 / 1361‏

‏‏دفتر امام خمینی، با اظهار صمیمانه ترین سلام و آرزوی عمر طولانی برای حضرت‏‎ ‎‏امام عزیز و رهبر مستضعفین جهان.‏

‏‏خواهشمند است پاسخ سؤالات زیر را از حضرت امام استدعا نموده و برای‏‎ ‎‏این جانبان ارسال فرمایید.‏

‏‏اگر شخصی حقیقی یا حقوقی به طور قهری، موجر عده ای اجیر قرار گرفت؛ لیکن‏‎ ‎‏قرارداد بین اجیرها و موجر سابقشان را نتوانست قبول کند؛ آیا می تواند دستمزد یا‏‎ ‎‏حقوق آنان را به میل خود کسر نماید و قرارداد را به طور یک جانبه تغییر دهد؟‏‎ ‎‏تکلیف اجیرها چیست؟ تکلیف موجر قهری چیست؟ ‏

‏‏اگر اجیر، اجرت (حقوق) جدید را نپذیرد، تکلیف چیست؟ آیا می تواند شرایط‏‎ ‎‏سابق عقد اجاره را مطالبه کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، در مدت اجاره، اجاره به قوت خود باقی است و اجرت و‏‎ ‎‏شرایط همان است که در عقد اجاره مقرر شده است. ‏

‏‏[سؤال 7392]‏‏ ‏ ‏ 3800‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 10 / 1361‏

‏‏حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب، فقیه عالی قدر، آیت الله‌ العظمی امام خمینی ‏

‏‏زنی هستم خانه دار، یک قطعه زمین پدرم به من بخشیده است و با مهریه ای که‏‎ ‎‏شوهرم به من داده توانسته ام آن را بسازم و اجاره بدهم و مال الاجاره آن را برای‏
‏‎

‎‏مخارج مسافرت و سایر چنین مخارج به مصرف برسانم. آیا اگر ملک فوق را از‏‎ ‎‏مستأجر بگیرم و به شوهر خود به اجاره بسپارم این حق را دارم که از شوهرم همان‏‎ ‎‏قدر که از مستأجر قبلی اجاره می گرفتم از ایشان نیز همان مقدار حق الاجاره دریافت‏‎ ‎‏کنم؟ والسلام علیکم‏

‏‏بسمه تعالی، اختیار ملک شما با خود شما است، ولی در اثنای مدت اجاره‏‎ ‎‏نمی توانید از مستأجر بگیرید.‏

‏‏[سؤال 7393]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6717‏

‏‏2. مستأجر دکانی را با پرداخت سرقفلی و شرط عدم حق واگذاری به غیر، اجاره‏‎ ‎‏کرده، در صورت تخلف از شرط در مدّت و یا بعد از انقضای مدت اجاره، مالک به‏‎ ‎‏عنوان تخلف از شرط حقّ تخلیه مورد اجاره را دارد یا خیر؟ در صورت محقّ بودن‏‎ ‎‏مالک، سرقفلی پرداختی مستأجر قابل استرداد است یا خیر؟ و به میزان اولیه قابل‏‎ ‎‏پرداخت است یا به قیمت روز؟‏

‏‏3. مالک، دکانی را با دریافت سرقفلی اجاره داده، پس از انقضای مدت اجاره،‏‎ ‎‏مالک می تواند مستأجر را مجبور به تجدید تنظیم سند اجاره و یا اضافه نمودن اجاره‏‎ ‎‏بنماید یا خیر؟ و در صورت استنکاف مستأجر، مالک حق تخلیه محل را دارد؟ و در‏‎ ‎‏صورت محقّ بودن مالک، سرقفلی پرداختی چه وضعی پیدا می کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، 2 و 3، با فرض تخلف شرط، مالک حق فسخ اجاره را دارد و‏‎ ‎‏در صورت انقضای مدت اجاره، مالک حق تخلیه دارد و بدون رضایت‏‎ ‎‏مالک تصرف جایز نیست و حکم سرقفلی در ذیل سؤال اول ذکر شد.‏

‏‏[سؤال 7394]‏‏ ‏ ‏ 3801‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم دفتر امام خمینی دامت افاضاته‏

‏‏معروض می دارد پیرمردی 60 ساله هستم. 15 سال قبل یک باب مغازه را با‏
‏‎

‎‏سرقفلی و با داشتن جواز کسب و به علت نداشتن سند مالکیت رسمی با اجاره نامۀ‏‎ ‎‏غیر رسمی از دو شریک اجاره نمودم. از سال 1357 مزاحمت فراهم نموده اند آیا‏‎ ‎‏اجاره نامه فسخ می شود یا خیر؟ چرا 15 سال پیش به من نگفته فسخ می شود حالا‏‎ ‎‏می گوید؟ آیا باید از کاسبی دست کشید و یک خانواده را محروم کرد یا رضایت‏‎ ‎‏طرفین حاصل شود؟ استدعا دارم ای حامی مستضعفان نظر خود را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شرط خیار برای مالک نشده در اثنای مدت اجاره حق‏‎ ‎‏فسخ ندارد.‏

‏‏[سؤال 7395]‏‏ ‏ ‏ 3802‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 19 / 2 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏پس از تقدیم سلام و عرض ادب، به استحضار می رساند: فردی از کارمندان دولت‏‎ ‎‏که برای حسن انجام کار اداری خود، از بودجۀ بیت المال دوره های کارآموزی و‏‎ ‎‏تخصصی را گذرانده و یا دارای تجاربی در آن کار می باشد و در این زمینه‏‎ ‎‏فوق العاده های مالی نیز دریافت کرده و یا می کند، اگر بخواهد مسئولیت کاری که دورۀ‏‎ ‎‏آن را دیده، قبول نکند و کار دیگری انجام دهد که در انجام آن تخصص لازم را ندارد،‏‎ ‎‏آیا از نظر شرع مقدس اسلام به حسب فتوای حضرت عالی برای آن فرد جایز است یا‏‎ ‎‏خیر؟ و از نظر سرپرست فرد مزبور، قبول تعویض کار نامبرده جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خلاف مقررات نباشد و با او در استخدام قراردادی نشده،‏‎ ‎‏اختیار با خود او است. ‏

‏‏[سؤال 7396]‏‏ ‏ ‏ 3803‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 2 / 1361‏

‏‏مسئولین محترم دفتر حضرت امام‏

‏‏خواهشمندم اظهار بفرمایید: اگر چنانچه استخدام کننده ای پس از مدتی، مقداری از‏
‏‎

‎‏حقوق استخدام شونده را مطالبه کند، وظیفۀ شرعی استخدام شونده چیست؟ با توجه‏‎ ‎‏به این که مقدار حقوق، از طرف استخدام کننده تعیین شده باشد.‏

‏‏بسمه تعالی، استخدام شونده حقوق تعیین شده را حق دارد و می تواند‏‎ ‎‏مطالبه کند، و نمی توانند از او کسر نمایند.‏

‏‏[سؤال 7397]‏‏ ‏ ‏ 3804‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 7 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب، مدّ ظله العالی‏

‏‏به شرف عرض عالی می رساند: عقد اجاره ای بین مالک و مستأجر با حدود و‏‎ ‎‏شرایط خاص شرعی واقع شده، در حالتی که شهود به عددی که شرعاً معتبر است‏‎ ‎‏نبوده، آیا مالک می تواند طبق اجاره عمل ننماید و به شرایط واقعه در ضمن عقد خارج‏‎ ‎‏لازم عمل نکند؟ متمنی است حکم الله‌ را مرقوم که محل حاجت می باشد. ‏

‏‏بسمه تعالی، عمل به مقتضای اجاره واجب است و همچنین شرط واقع در‏‎ ‎‏ضمن عقد لازم، واجب الوفا است.‏

‏‏[سؤال 7398]‏‏ ‏ ‏ 3805‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 11 / 1361‏

‏‏جماران، دفتر امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏این جانب با یک شرکت بیمۀ داخلی قرارداد نمایندگی محضری نوشته ام که از‏‎ ‎‏محل حق بیمۀ دریافتی بیمه نامه های معرفی شده از طرف این جانب، مبلغی تحت‏‎ ‎‏عنوان کارمزد در وجه این جانب پرداخت دارند؛ حال می گویند که قسمتی از آن‏‎ ‎‏کارمزد پرداخت نمی شود و طبق گفتۀ آنان قانون عطف به ماسبق می شود؛ آیا شرعاً‏‎ ‎‏این کار صحیح است یا خیر؟ تقاضا دارد کتبی بنده را مطلع فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر حدود کار و کارمزد معلوم باشد، قرارداد مذکور صحیح‏‎ ‎‏است و شرعاً تمام کارمزد مقرر را حق دارید؛ مگر شرطی در بین باشد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7399]‏‏ ‏ ‏ 3806‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏ریاست محترم دفتر امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏محترماً؛ این جانب کارمند یکی از شرکت های دولتی می باشم که از ساعت 12 که‏‎ ‎‏اذان ظهر را می گویند جهت فریضۀ نماز به مسجد نزدیک اداره رفته و نماز را با‏‎ ‎‏جماعت به جا می آورم؛ البته در داخل اداره نمازخانه داریم ولی نماز جماعت برقرار‏‎ ‎‏نیست و نماز را فرادا می خوانیم و رفتن من به مسجد حداکثر 10 دقیقه بیشتر از نیم‏‎ ‎‏ساعت تعیین شده طول می کشد و در داخل اداره با ارباب رجوع هم کاری ندارم.‏‎ ‎‏خواهشمند است تعیین فرمایند آیا 10 دقیقه بیشتر از وقت تعیین شده برای ادای نماز‏‎ ‎‏جماعت از نظر شرعی اشکال دارد یا خیر؟ و من می توانم برای فیض بیشتر، ظهرها از‏‎ ‎‏نماز جماعت استفاده کنم؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بر خلاف قرار استخدامی شما نباشد مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 7400]‏‏ ‏ ‏ 3807‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. در شرکت نفت و سایر ادارات کارگران و کارمندانی هستند که پس از تمام شدن‏‎ ‎‏کارشان در کارخانه یا دفتر یا هر جای دیگری را که کار می کنند تعطیل کرده به منزل‏‎ ‎‏می روند. البته قبل از این که 8 ساعت وقت آن ها تمام شود، می گویند: ما کارمان را‏‎ ‎‏زودتر تمام می کنیم و زودتر می رویم. این زود رفتن باعث عدم دقت در کار و انجام‏‎ ‎‏کارهای محوله می شود به نظر حضرت عالی اشکالی در حقوق آن ها پیدا نمی شود و‏‎ ‎‏ساعاتی را که زودتر به منزل می روند حقوقشان حلال است یا حرام؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خلاف مقررات استخدامی عمل می کنند، نسبت به مقدار‏‎ ‎‏تخلف، از حقوق حق ندارند. ‏

‏‏2. شرکت نفت مبلغی برای خرید خانه به کارگران وام می دهد؛ آیا وجوهات شرعیه شامل این وام که به‏‎ ‎‏تدریج از حقوقمان کسر می شود می گردد؟ ضمناً بعضی از کارگران که منزل سازمانی از طرف شرکت‏
‏‎

‎‏دارند خانۀ خریداری شده با وام را به دیگران نیز اجاره می دهند؛ حکم آن چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وام را در مؤونه صرف کنند، خمس ندارد. و در غیر این صورت هر مقدار قسط‏‎ ‎‏آن ادا شده خمس دارد.‏

‏‏3. شرکت نفت ماهانه مبالغ زیادی در حدود 800 تومان به نام مالیات بر درآمد به نسبت حقوق از تمام‏‎ ‎‏کارکنان اعم از کارگر و کارمند کسر می کند. ضمناً عده ای نیز دارای سال می باشند که خود حقوق شرعیه‏‎ ‎‏را سر سال می پردازند. آیا این مالیات ها را به جای وجوهات می توان حساب کرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، محسوب نمی شود.‏

‏‏4. بعضی از کارکنان به علتی نادر، مانند گرفتاری یا پیش آمد، در ماه یک یا دو روز را به سر کار نمی آیند؛‏‎ ‎‏آیا مسئول کار شرعاً می تواند و اجازه دارد مزد روزی را که آن کارگر یا کارمند نیامده، بدهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات استخدامی است. ‏

‏‏5. بعضی از روزها در بعضی از کارگاه ها و ادارات کاری نیست که کارکنان انجام دهند؛ آیا کارکنان آن جا‏‎ ‎‏می توانند به نام نبودن کار درکارگاه حاضر نشوند یا پس از یکی دو ساعت حضور در کارخانه به منزل‏‎ ‎‏برگردند؟ اصولاً به هر عنوان، قبل از تمام شدن کار کسی شرعاً اجازه دارد از محل کار خارج شود یا‏‎ ‎‏خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم مسأله قبل را دارد.‏

‏‏توفیق روز افزون آن پدر روحانی را از پروردگار بزرگ مسئلت دارم. ‏

‏‏[سؤال 7401]‏‏ ‏ ‏ 3808‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 6 / 1358‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر جهان تشیع و رهبر بزرگ اسلام حضرت آیت الله‌‏‎ ‎‏العظمی نایب الامام، امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏پس از ادای سلام، نظر به این که عدم مراعات مقررات راهنمایی و رانندگی هم‏‎ ‎‏رکورد قابل توجهی در امور جاری ایجاد می نماید و هم باعث بروز خسارت مالی و‏‎ ‎‏جانی فراوانی می شود. همچنین تأثیر به سزایی در بدبینی، دلسردی و افسردگی عموم‏‎ ‎‏مردم نسبت به پیشرفت انقلاب اسلامی کشورمان دارد. از طرف دیگر تا کنون ارشاد و‏‎ ‎‏تذکرات عادی به نحو مطلوب نتیجه بخش نبوده است؛ لذا ایجاب می نماید که ایاب و‏
‏‎

‎‏ذهاب وسایط نقلیه، تحت مقررات مشخص و شرایط معینی و با پشتوانۀ اجرایی‏‎ ‎‏صحیحی کنترل گردد.‏

‏‏ما در شرکت سهامی ذوب آهن اصفهان ـ که حدود چهل هزار کارگر و کارمند دارد‏‎ ‎‏و از نقاط مختلف اطراف کارخانه از شعاع صد کیلومتری که استان های اصفهان و‏‎ ‎‏چهارمحال و بختیاری را در بر می گیرد، رفت و آمد می نمایند ـ نزدیک به دو هزار‏‎ ‎‏خودروی سبک، مینی بوس و اتوبوس کرایه ای و دولتی داریم که با برنامه های‏‎ ‎‏پیش بینی شده ای هم امور داخلی کارخانه و هم ایاب و ذهاب به نقاط مسکونی‏‎ ‎‏کارکنان را انجام می دهند. در اثر نبودن جریمه، بی نظمی ها و نابسامانی هایی به وجود‏‎ ‎‏آمده است؛ لذا این جانب برای برقراری انضباط بیشتر و جلوگیری از بی توجهی های‏‎ ‎‏رانندگان و با مراعات کامل حقوق عموم افراد، از آن پیشوای محبوب استفتا می نمایم:‏‎ ‎‏چنانچه با تعیین مبلغ و مشخص نمودن نوع خلاف ـ مانند جرایمی که شهربانی کشور‏‎ ‎‏معین کرده ـ رانندگان متخلف جریمه شوند. آیا اجازه می دهید یا خیر؟ و در صورت‏‎ ‎‏اجازه دادن، وجه دریافتی به چه حسابی منظور شود و در چه موردی مصرف گردد؟‏‎ ‎‏استدعا دارد، نظرتان را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که وسایل نقلیه، مربوط به ذوب آهن و راننده ها در‏‎ ‎‏استخدام ذوب آهن هستند؛ متصدیان مربوط، با مراعات مقررات‏‎ ‎‏می توانند در ضمن استخدام رانندگان، شرط رعایت ضوابط رانندگی و‏‎ ‎‏جریمه مخصوص در صورت تخلف را بنمایند و می توانند با شرط،‏‎ ‎‏مصرف معینی برای وجه جریمه تعیین کنند.‏

‏‏[سؤال 7402]‏‏ ‏ ‏ 3809‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏‏سماحة السید، حضرت آیت الله‌ العظمی، رهبر عظیم الشأن، امام خمینی، دام‏‎ ‎‏ظله  العالی، بعد آلاف التحیة والسلام محضر مبارک حضرت عالی، چند مسأله‏
‏‎

‎‏شرعیه  عرضه می شود:‏

‏‏1. در یک محکمه، دو نفر مشغول کار هستند که پست ایشان مساوی است، ولیکن‏‎ ‎‏حقوق ایشان مساوی نیست، نفری که حقوق زیاد می گیرد یک علت دارد، مثلاً با مدیر‏‎ ‎‏محکمه، خویش و قبیله می باشد یا یک قومیت دارند، و نفر دیگر از حقوق خویش‏‎ ‎‏کمی محروم می باشد. آیا در شریعت اسلامی، این گونه نظام طبقاتی روا است یا خیر؟‏‎ ‎‏حکم این مدیر اداره که قائل به نظام طبقاتی است چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، بستگی به مقررات محکمه و استخدام اشخاص دارد. ‏

‏‏[سؤال 7403]‏

‏‏2. در مثل قضیۀ مذکوره آیا بین مسلم و غیر مسلم نظام طبقاتی روا می باشد یا نه؟‏‎ ‎‏در شرع مقدس اسلامی چه حکم دارد و چه فرق دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم همان است که در سؤال قبل ذکر شد. ‏

‏‏[سؤال 7404]‏‏ ‏ ‏ 3810‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 5 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏اگر شخص مستأجری شرط و تعهد نماید که عین مستأجره ای را در فلان وقت‏‎ ‎‏تخلیه و به مالک تحویل نماید و در صورت عدم ایفای تعهد و شرط مقرر، فلان مبلغ‏‎ ‎‏را به عنوان وجه التزام به مالک پرداخت نماید، ذیلاً مرقوم فرمایید: اولاً؛ یک چنین‏‎ ‎‏شرط و تعهد وجاهت شرعی دارد یا خیر؟ ‏

‏‏ثانیاً؛ چنانچه مستأجر در زمان معینه، عین مستأجره را تخلیه ننماید، شرعاً ملزم به‏‎ ‎‏پرداخت وجه التزام مقطوعه مقرره خواهد بود یا نه؟ ‏

‏‏از خداوند متعال سعادت و سلامت آن رهبر عزیز را مسئلت دارم‏

‏‏بسمه تعالی، شرط مذکور مانع ندارد و چنانچه در ضمن عقد باشد، عمل به‏‎ ‎‏آن واجب است. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7405]‏‏ ‏ ‏ 3811‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 6 / 1361‏

‏‏حضور محترم حجت الاسلام والمسلمین، آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی علی رؤوس المسلمین‏

‏‏به شرف عرض عالی می رسانم که مغازه ای را مستأجری در حدود 22 سال در‏‎ ‎‏اجاره دارد و هر چهار سال یک بار، اجاره نامۀ آن تمدید می شده است. در اجاره نامۀ‏‎ ‎‏آخری ـ که خدمتتان داده می شود ـ موجر به مستأجر حق داد که بعد از انقضای مدت‏‎ ‎‏اجاره، با اختیار خود یا تخلیه کند و مغازه را با شرایطی مسترد دارد و یا بماند و‏‎ ‎‏اجاره نامه تجدید شود و مبلغ اجاره بر حسب دید کارشناس و عرف محل و یا تراضی‏‎ ‎‏طرفین تعیین گردد. حالیه مستأجر که از نظر شغل کسبی ناگزیر است اجارۀ مغازه را‏‎ ‎‏تمدید نماید، آیا موجر می تواند بدون رضایت مستأجر، مغازه را از او بگیرد و اجاره را‏‎ ‎‏تمدید نکند یا خیر؟ متمنی است اجاره نامه را که به حضورتان تقدیم می شود، مطالعه‏‎ ‎‏فرموده و حکم الله‌ را مرقوم دارید، که محل حاجت است. ‏

‏‏بسمه تعالی، اجاره نامه به تنهایی میزان نیست، اگر در ضمن عقد اجاره،‏‎ ‎‏شرط شده که در پایان مدت دوباره برای مستأجر تجدید اجاره نماید، لازم‏‎ ‎‏است بر طبق شرط عمل نماید؛ در غیر این صورت، اختیار ملک با مالک‏‎ ‎‏است. ‏

‏‏[سؤال 7406]‏‏ ‏ ‏ 3812‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ هفتم صفر 1402 ق‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ آقای روح الله‌ خمینی، دام بقائه ‏

‏‏محترماً؛ معروض می دارد: شخصی، جوانی را برای این که فقط روزها در کارهایش‏‎ ‎‏به او کمک نماید با حقوقی که راضی می شود به کار می گیرد. این جوان بعد از مدتی‏‎ ‎‏کار، تقاضای اضافه حقوق می کند و آن شخص حقوق او را اضافه و او را راضی‏
‏‎

‎‏می کند. این عمل سال ها تا مدت به قریب ده سال تکرار می شود و حقوق، از ماهی‏‎ ‎‏سیصد تومان به پنج هزار تومان می رسد و آن شخص در این مدت، غیر از حقوق‏‎ ‎‏مقرره از هرگونه کمکی به آن جوان دریغ ننموده و اضافه بر آن هر سال برابر یک ماه‏‎ ‎‏حقوق هم به او عیدی می دهد. اکنون آن شخص در اثر کهولت سن و ضعف مزاج‏‎ ‎‏خود را بازنشسته می کند و چون طبعاً دیگر به آن جوان هم احتیاجی ندارد، او را با‏‎ ‎‏این که در عرض این مدت مبلغ هفتاد هزار تومان هم اضافه از مبالغ یاد شده گرفته و‏‎ ‎‏بدهکار است و مقداری هم پس انداز دارد، جواب می کند. آیا این جوان شرعاً هم‏‎ ‎‏می تواند ادعای دریافت پولی بنماید یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه در عقد قرارداد، شرط دریافت چیزی بعد از پایان‏‎ ‎‏قرارداد و عمل نشده، حقی ندارد. ‏

‏‏[سؤال 7407]‏‏ ‏ ‏ 3813‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 12 / 1361‏

‏‏دفتر حضرت امام، دامت برکاته‏

‏‏محترماً به عرض می رساند: وزارت آموزش و پرورش در برخی از شهرستان ها و‏‎ ‎‏مناطق کشور منازلی برای سکونت کارمندان غیر بومی احداث نموده و طبق ضوابط‏‎ ‎‏مصوب شورای انقلاب به کارمندان فاقد خانه واگذار می نماید تا در مدت خدمت در‏‎ ‎‏آن محل از آن ها استفاده نمایند.‏

‏‏شمار کارمندان غیر بومی نسبت به تعداد خانه های مورد بحث پیوسته بیشتر بوده و‏‎ ‎‏لذا از بین واجدین شرایط سکونت در این منازل، همیشه عده ای بدون منزل سازمانی‏‎ ‎‏می مانند و ناگزیر به دنبال اجارۀ منزل از اشخاص می گردند که تفاوت اجاره بهای منزل‏‎ ‎‏سازمانی و اجاری قابل توجه است. برای جبران این تفاوت در آیین نامۀ واگذاری‏‎ ‎‏منازل سازمانی در نظر گرفته شده که استفاده کنندگان از این خانه ها 5 % (پنج درصد) از‏‎ ‎‏حقوق گروه و پایۀ خود را به ادارۀ مربوط پرداخت نمایند تا به نفع دستۀ دوم از آن‏
‏‎

‎‏استفاده و به صورت کمک اجاره به آنان داده شود. وصول 5 % یاد شده مورد ایراد‏‎ ‎‏برخی از استفاده کنندگان منزل سازمانی است.‏

‏‏مستدعی است اعلام فرمایید آیا رضایت مستأجران منازل سازمانی در خصوص‏‎ ‎‏کسر 5 % که در آیین نامۀ مصوب شورای انقلاب مندرج است، ضروری است؟ و یا‏‎ ‎‏قبول سکونت در خانۀ سازمانی مُشعر و مُثبِت قبول کسر 5 % نیز می شود؟‏

‏‏ ‏ ‏ اکبر پرورش، وزیر آموزش و پرورش‏

‏‏بسمه تعالی، اگر اجازۀ سکونت در خانه ها با شرط مذکور باشد، بدون عمل‏‎ ‎‏به شرط نمی توانند سکونت نمایند.‏

‏‏[سؤال 7408]‏‏ ‏ ‏ 3814‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 1 / 1361‏

‏‏دفتر استفتای رهبر عالی قدر جهان اسلام و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران،‏‎ ‎‏حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی، روحی فداه .‏

‏‏قطعه زمینی برای ایجاد محل سکونت خود و عایلۀ 12 نفری بچه هایم، از ادارۀ‏‎ ‎‏اوقاف شیراز ـ با رعایت جمیع مقررات شرعی و قانونی ـ اجاره کرده و متصرف‏‎ ‎‏شده ام و سند اجارۀ رسمی به مدت 3 سال تنظیم و متعاملین امضا کرده اند. آیا موجر‏‎ ‎‏می تواند بدون هیچ گونه دلیل و عذری، در حالی که در زمین، ایجاد هزینه کرده و‏‎ ‎‏متصرف هستم، یک جانبه دستور فسخ اجاره زمین را قبل از انقضای مدت قانونی به‏‎ ‎‏دفترخانه بدهد؟ و آیا کسی که در تمام ایران یک آلونک هم برای زیستن و سکونت‏‎ ‎‏ندارد حق داشتن یک خانۀ مسکونی را دارد یا خیر؟ و آیا باید تا آخر عمر مستأجر و‏‎ ‎‏بدبخت باشد؟ ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، حکم مسأله معلوم است و در مورد نزاع باید به محاکم شرعیه‏‎ ‎‏مراجعه شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7409]‏‏ ‏ ‏ 3815‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏با درود به رهبر کبیر انقلاب میهن عزیز اسلامی و مرجع تقلید شیعیان جهان و با‏‎ ‎‏آرزوی موفقیت سریع برای نیروهای سلحشور جبهۀ گسترده حق علیه باطل.‏

‏‏از محضر حضرت امام استدعا دارد: استفتای زیر را از نظر موازین شرعی پاسخ‏‎ ‎‏فرمایند. ‏

‏‏اگر شخصی (اعم از حقیقی یا حقوقی) به عنوان پیمانکار، با یکی از سازمان های‏‎ ‎‏دولتی به عنوان کارفرما، قراردادی جهت احداث ساختمان منعقد نماید و یکی از‏‎ ‎‏شرایط قرارداد، پرداخت رقمی به عنوان پیش پرداخت به پیمانکار باشد؛ ولی پس از‏‎ ‎‏انجام قسمتی از کار، کارفرما اعلام نماید که قانوناً نمی تواند ـ فرضاً ـ بیش از نصف‏‎ ‎‏رقم مذکور را پرداخت نماید؛ با وجود آن که اولاً در قرارداد شرط شده که تمامی رقم‏‎ ‎‏باید پرداخت گردد. و ثانیاً دستورالعمل قانونی هم که سازمان دولتی را مکلف به عدم‏‎ ‎‏پرداخت تمامی مبلغ می نماید، قبل از انعقاد قرارداد، آن هم فقط به عنوان سازمان های‏‎ ‎‏دولتی صادر شده و در حقیقت سازمان مزبور از وجود چنین دستورالعملی بی اطلاع‏‎ ‎‏بوده و در نتیجه قراردادی منعقد نموده که خلاف دستورالعمل لازم الاجرا بوده است؛‏‎ ‎‏در چنین شرایطی آیا:‏

‏‏1. پیمانکار می تواند شرعاً به عنوان خیار تخلف شرط یا خیار غبن و یا سایر‏‎ ‎‏موازین شرعی، تقاضای تغییر سایر شروط قرارداد ـ که مستقیم یا غیر مستقیم به شرط‏‎ ‎‏انجام نشده مربوط می گردد ـ را بنماید و یا معامله را به هم بزند؟‏

‏‏2. در صورتی که شرعاً اثبات شود که در اثر عدم اجرای شرط فوق الذکر توسط‏‎ ‎‏کارفرما، زیان قابل ملاحظه ای به پیمانکار وارد شده، آیا پیمانکار مجاز خواهد بود‏‎ ‎‏تقاضای جبران خسارت وارده را بنماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شرط شده که مبلغ معینی به پیمانکار داده شود، باید همۀ‏‎ ‎‏مبلغ داده شود و با تخلف، خیار تخلف شرط ثابت می شود و در صورت‏
‏‎

‎‏فسخ، پیمانکار نسبت به کاری که انجام داده، استحقاق اجرت المثل دارد؛‏‎ ‎‏ولی چنانچه در اثر فسخ معامله زیانی بر او وارد شود، حق مطالبۀ آن را‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏[سؤال 7410]‏‏ ‏ ‏ 3816‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 31 / 3 / 1361‏

‏‏حضور محترم حضرت امام خمینی، رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی‏‎ ‎‏ایران، محترماً؛ مستدعی است به مسأله شرعی زیر پاسخ لطف فرمایید. جزاک الله‌ خیراً‏

‏‏اگر کسی محل کسبی را از کسی کتباً اجاره کرده باشد و در آن جا مشغول به کسب‏‎ ‎‏مشروع باشد؛ آیا قبل از انقضای مدت اجاره، مالک و یا کس دیگری می تواند مزاحم‏‎ ‎‏او شده و محل کسب را از او بگیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در اثنای مدت اجاره، مالک بدون حق فسخ نمی تواند از‏‎ ‎‏مستأجر درخواست تخلیۀ محل کند. ‏

‏‏[سؤال 7411]‏‏ ‏ ‏ 3817‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی جناب آقای امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏شرکتی برای مدت دو سال، شش دانگ منزل که متعلق به این جانب و دیگری بوده‏‎ ‎‏از قرار ماهی، بیست هزار ریال اجاره نموده و در اجاره خط تنظیمی چنان تعهد نموده‏‎ ‎‏«چون موجرین نسبت به مال الاجاره تخفیف کلّی نسبت به مستأجر قائل شده اند،‏‎ ‎‏مستأجر متعهد گردید چنانچه در انقضای مدت، مورد اجاره را به تصرّف موجرین‏‎ ‎‏نداد تا زمان تخلیه و ختم عملیات اجرایی به قرار ماهی سی هزار ریال اجاره محل را‏‎ ‎‏از قرار مدت دو سال باید بپردازد و هیچ عذری مسموع نخواهد بود» معذلک در پایان‏‎ ‎‏مدت، منزل مورد اجاره را تخلیه ننموده و نیز تعهد خود را (پرداخت ماهی سی هزار‏‎ ‎‏ریال) را انجام نداده و همان اجارۀ قبل ماهی بیست هزار ریال را تودیع نموده،‏
‏‎

‎‏مستدعی است حکم الله‌ را بیان فرمایند که آیا با چنین تعهدی مدیون و ملزم به‏‎ ‎‏پرداخت ماهی سی هزار ریال می باشد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، شرط مذکور در ضمن عقد اجاره، نافذ و عمل به آن لازم است.‏

‏‏[سؤال 7412]‏‏ ‏ ‏ 3818‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏مرجع عالی قدر شیعه و رهبر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، مدّ ظله‏

‏‏احتراماً؛ استدعا دارد نسبت به دو مسألۀ زیر حکم الله‌ را بیان فرمایید:‏

‏‏1. ملک موقوفه ای برای مدت 9 سال از طرف موجر یا متولی به شخصی به اجاره‏‎ ‎‏داده شده و در ضمن سند اجاره قید شده: «پس از مدت 9 سال اخیر با همین شروط،‏‎ ‎‏مستأجر حق دارد 9 سال دیگر، ضمن تجدید نظر در مبلغ اجاره طبق نظر کارشناسان‏‎ ‎‏اوقاف و دادگستری، برای 9 سال اجاره را تمدید نماید». پس از انقضای مدت 9 سال‏‎ ‎‏اول هر گاه کارشناسان نظریه ای دادند آیا موجر یا متولی وقت می تواند از نظر آن‏‎ ‎‏کارشناسان عدول نموده و از جهت رعایت غبطۀ وقف، از طریق مزایده آن را با قیمت‏‎ ‎‏بیشتری به همین افراد یا اشخاص دیگر اجاره دهد یا خیر؟ و هر گاه شخص ثالثی‏‎ ‎‏داوطلب اجاره به مبلغ بیشتری از نظریۀ کارشناسان بشود آیا در این مورد عدول از‏‎ ‎‏نظریۀ کارشناسان جایز است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در ضمن عقد اجاره شرط شده که برای مستأجر پس از‏‎ ‎‏پایان مدت، تجدید اجاره شود، در صورتی که در پایان مدت، مستأجر‏‎ ‎‏خواهان تجدید اجاره به قیمت عادله باشد متولی وقف مکلف است بر‏‎ ‎‏طبق شرط، به همان مستأجر اجاره دهد.‏

‏‏[سؤال 7413]‏

‏‏2. ملک موقوفه ای از طرف موجر یا متولی برای مدت 9 سال به شخصی به اجاره‏‎ ‎‏واگذار شده؛ در خلال مدت، اشخاص ثالث و بعضی از کارگران کشاورزی همان‏
‏‎

‎‏ملک، داوطلب اجارۀ آن می شوند؛ آیا شرعاً موجر سند اجاره می تواند نسبت به بقیۀ‏‎ ‎‏مدت، اجاره را فسخ و به ازای عین، قرارداد اجاره تنظیم نمایند یا بایستی مدت اجاره‏‎ ‎‏سپری گردد؟‏

‏‏از خداوند متعال سعادت و سلامت آن رهبر عزیز را مسئلت دارم‏

‏‏بسمه تعالی، عقد اجاره عقد لازم است و بدون حق فسخ، قابل فسخ‏‎ ‎‏نیست؛ مگر از راه اقاله که منوط به توافق طرفین است.‏

‏‏[سؤال 7414]‏‏ ‏ ‏ 3819‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 8 / 1362‏

‏‏دفتر استفتا امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏آب موقوفه ای را با اراضی تابعۀ وقف، ادارۀ اوقاف به فردی اجاره می دهد. آیا‏‎ ‎‏جایز است برای مستأجر زمین موقوفه را بیندازد و آب وقف را در زمین ملکی‏‎ ‎‏خودش شرب نماید و زمین موقوفه را به صورت بایر درآورد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر آب موقوفه در اختیار مستأجر قرار داده شده که در زمین‏‎ ‎‏وقف مصرف شود، باید در همان زمین مصرف کند و صرف در غیر آن‏‎ ‎‏جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 7415]‏‏ ‏ ‏ 3820‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏‏حضور محترم حضرت حجت الاسلام والمسلمین آیت الله‌ العظمی الامام‏‎ ‎‏الخمینی، ادام الله‌ عمره الشریف تقدیم می دارد:‏

‏‏1. اگر بنّایی ساختن خانه ای را از شخصی مقاطعه کرد و در حین قرارداد، با‏‎ ‎‏صاحب خانه شرط کردند که اگر اختلافی راجع به ساختمان و بنّایی آن به وجود آمد به‏‎ ‎‏فلان معمار مشخص مراجعه نمایند تا ایشان حل اختلاف کنند، آیا می شود در مورد‏‎ ‎‏اختلاف، از نظریۀ معماری که مورد شرط است خودداری کنند؟‏

‏
‏‎

‎‏بسمه تعالی، باید بر طبق شرط، بر حکمیت معماری که تعیین نمودند‏‎ ‎‏راضی شوند.‏

‏‏[سؤال 7416]‏

‏‏2. اگر صاحب خانه به مقاطعه کار گفت: هر کجای ساختمان که امکان دارد، در‏‎ ‎‏مصرف آهن صرفه جویی شود؛ آهن مصرف مکن. و بنّا به گفتۀ صاحب خانه اعتنا نکند‏‎ ‎‏آیا ضامن آهن های بیجا مصرف شده هست یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بنّا خلاف شرط عمل نموده صاحب ساختمان حق دارد‏‎ ‎‏قرارداد را فسخ کند و در این صورت مقاطعه کار بابت مصالح و کار انجام‏‎ ‎‏شده، استحقاق قیمت المثل و اجرت المثل دارد.‏

‏‏[سؤال 7417]‏

‏‏3. اگر مقاطعه کار حیاط منزل را طبق نظر صاحب خانه نساخت، مالک اجرت‏‎ ‎‏هست یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شرطی در ضمن قرارداد نمودند و از آن تخلف شده،‏‎ ‎‏صاحب شرط، حق فسخ دارد و در این صورت برای کار انجام شده‏‎ ‎‏اجرت المثل تعیین می شود.‏

‏‏[سؤال 7418]‏

‏‏4. آیا صاحب کار می تواند در مورد اجناسی که مقاطعه کار خریده، خواهان مدارک‏‎ ‎‏معموله مانند فاکتور و غیره شود یا باید حرف ها و نوشته های او را بدون مدارک‏‎ ‎‏معموله بپذیرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مقاطعه کار، وکیل در خرید بوده قول او معتبر است؛ مگر‏‎ ‎‏آن که اَماراتی دال بر خلاف گویی او در بین باشد.‏

‏‏[سؤال 7419]‏

‏‏5. اگر مقاطعه کار تکمیل ساختمان را از مدت معمول به تأخیر انداخت آیا منافع‏
‏‎

‎‏خانه را در صورتی که از اول اختلاف، حاضر به عمل طبق موازین شرعیه نباشد ضامن‏‎ ‎‏است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن نیست. ‏

‏‏[سؤال 7420]‏‏ ‏ ‏ 3821‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏1. این جانب کارگری هستم که در یک آهن فروشی کار می کرده ام (البته مدت 8‏‎ ‎‏سال  ) و بعد از 8 سال به علت اختلافی که با صاحب آهن فروشی پیدا کردم از آن جا‏‎ ‎‏بیرون آمدم و شکایت به ادارۀ کار کردم؛ آیا مبلغی که ادارۀ کار به عنوان عیدی و‏‎ ‎‏مرخصی و سابقۀ کار معلوم می کند، گرفتن آن وجه برای من حلال است یا خیر؟ البته‏‎ ‎‏عیدی و مدت مرخصی این جانب را نداده است.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر صاحب مال راضی است و یا استخدام شما از اول مبنی بر‏‎ ‎‏این بوده که عیدی و مرخصی و غیر آن به شما داده شود حلال است.‏

‏‏2. باغی است که زمین آن به ارث به ما رسیده و آن زمین مال مادرم بوده و پدرم برداشته آن را به‏‎ ‎‏صورت باغی احداث کرده و ما به او می گوییم که خمس درخت های آن را داده ای یا نه، می گوید: من‏‎ ‎‏سر سال که می شد مقدار 000 / 2 تومان هم بدهکار می شدم؛ چیزی برایم نمی ماند. آیا این درخت ها و‏‎ ‎‏دیوار باغ که آن را ساخته به چه صورت باید خمس آن را رد کنیم، یا خمس ندارد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، خمس دارد و چنانچه ‏‏ قیمت آن را بدهید کفایت می کند.‏

‏‏[سؤال 7421]‏‏ ‏ ‏ 3822‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 11 / 9 / 1361‏

‏‏به وسیلۀ دفتر پربرکت حضرت نایب الامام، امید مستضعفین ایران و جهان، امام‏‎ ‎‏خمینی، ادام الله‌ المسلمین بطول عمره و بقائه الشریف‏

‏‏محترماً، ضمن ادای کمال ادب و احترام، از محضر پربرکت و ساحت مقدس امام‏‎ ‎‏امت استفتا و استعلام می نماید: هر گاه شخصی طبق موازین شرعی و قانونی، به‏
‏‎

‎‏دیگری وکالت تام دهد که در زمین ملکی او ایجاد ساختمان نموده و کلیۀ مخارج‏‎ ‎‏ساختمان را از مال خود پرداخت و مادام که دین او از این بابت از طرف موکل‏‎ ‎‏پرداخت نشده، بر حسب توافق طرفین، وکیل تا زمان بازپرداخت مخارج انجام شده‏‎ ‎‏که از مال او پرداخت گردیده، به طور تبرّعی و مجانی در تمام یا قسمتی از ساختمان‏‎ ‎‏سکونت نماید و این که موضوع تبرّعی و مجانی بودن را شهودی عادل که از ماوقع‏‎ ‎‏مطلع هستند گواهی می نمایند و نیز عدم مطالبۀ اجور زمان تصرف در طی حدود شش‏‎ ‎‏سال، قرینۀ اثبات تبرعی بودن تصرفات است. بنا به «قاعدۀ عدم» که عدم پرداخت‏‎ ‎‏اجور طبق تراضی طرفین تا هنگام پرداخت مخارج ساختمان بوده، آیا مادام که مخارج‏‎ ‎‏مصروفه از طرف موکل به وکیل پرداخت نشده موکل (مالک زمین ساختمان شده)‏‎ ‎‏حق مطالبۀ مال الاجاره یا اجرت المثل و یا اجور تحت هر عنوان دیگر را، از وکیل دارد‏‎ ‎‏یا خیر؟ جواب استفتا راهنما و باعث افتخار و رعایت و عمل مسلمین عموماً و‏‎ ‎‏پرسش کننده خصوصاً خواهد بود. والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که به ازای تأخیر ادای دین، شرط سکونت مجانی‏‎ ‎‏شده، شرط باطل است و اجرة المثل خانه را نسبت به مدتی که در آن‏‎ ‎‏سکونت کرده اید یا بعداً ساکن می شوید باید بپردازید.‏

‏‏[سؤال 7422]‏‏ ‏ ‏ 3823‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏بعد التحیة والسلام، استدعا می شود حکم شرعی مسائل ذیل را تفصیلاً بیان‏‎ ‎‏فرمایند:‏

‏‏1. اگر واقف مقرّر کرده باشد که موقوفه برای مدت بیش از (مثلاً) بیست سال‏‎ ‎‏اجاره داده نشود و متولّی بر خلاف ترتیب مقرر از سوی واقف، موقوفه را برای مدت‏‎ ‎‏بیشتر (مثلاً سی سال) اجاره بدهد؛ آیا در فرض مذکور عقد اجاره از اصل و نسبت به‏
‏‎

‎‏تمام مدت باطل است یا این که نسبت به بیست سال که واقف اجازه داده صحیح است‏‎ ‎‏و نسبت به بقیه باطل یا فضولی است یا حکم دیگری دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اجاره نسبت به بیست سال صحیح است.‏

‏‏2. نهرهای عمومی که از وسط املاک و خانه های اشخاص در داخل شهرها عبور می کند آیا حریم دارد؟‏‎ ‎‏اگر حریم دارد چقدر است؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر نهر از اول در وسط املاک احداث شده حریم ندارد.‏

‏‏3. در صورت متروکه شدن نهرهای مذکور و اعراض همۀ صاحبان، اصل مجری (بستر نهرها) و حریم‏‎ ‎‏آن ها (اگر حریم دارد) ملک چه کسی است؟‏

‏‏بسمه تعالی، در صورت ثبوت اعراض صاحبان نهر، اگر بستر نهر از مرافق و حریم محله نباشد‏‎ ‎‏دیگران می توانند آن را حیازت نمایند.‏

‏‏[سؤال 7423]‏‏ ‏ ‏ 3824‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، محترماً؛ به عرض عالی‏‎ ‎‏می رساند: ‏

‏‏1. این جانب در اواخر تابستان 1358 دو قطعه باغ در محمودآباد ساوه ـ با در نظر‏‎ ‎‏گرفتن وضع قیمی آن ـ به مبلغ 123 هزار تومان اجاره کردم. چهل هزار تومان نقد و دو‏‎ ‎‏قطعه چک هر کدام به مبلغ چهل هزار تومان در تاریخ 30 / 7 / 1358 و 30 / 9 / 1358‏‎ ‎‏دادم. بنا به اظهار صاحب باغ که 250 خروار انار دارد، ولی بعد از چیدن معلوم شد‏‎ ‎‏حدود 100 خروار زیاد تخمین زده شده است و انار در حدود 150 خروار می باشد.‏‎ ‎‏در نتیجه، این اجاره نسبت به فروش 150 خروار، حدود سی هزار تومان از اصل ضرر‏‎ ‎‏می کند. آیا برای مستأجر مغبون، حق فسخ این اجاره هست یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر معامله مبنی بر موجود بودن مقدار معینی انار در باغ بوده‏‎ ‎‏که آن مقدار موجود نبوده، خیار ثابت است. اگر چه اصطلاحاً غبن نیست؛‏‎ ‎‏بلی اگر بنای معامله بر اسقاط خیار باشد، حق فسخ ساقط است. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 7424]‏

‏‏2. صاحب باغ در قبال ادعای غبن مستأجر، ادعا می کند: انار باغ 250 خروار بود،‏‎ ‎‏ولی شما صد خروار بیش از مقداری که ادعا می کنید فروخته اید، برداشت کرده اید.‏‎ ‎‏ولی مستأجر می گوید: اگر صاحب باغ با بیّنۀ شرعی این مدعا را اثبات کند، مورد قبول‏‎ ‎‏است؛ و الاّ مستأجر در مقام انکار این مدعا، حاضر است قسم شرعی یاد کند که بیش‏‎ ‎‏از مقدار فروخته شده و موجود که جمعاً حدود 150 خروار می شود، برداشت نکرده.‏‎ ‎‏حکم در مورد سؤال چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض وقوع معامله مبنی بر موجود بودن مقدار معین انار در‏‎ ‎‏باغ و وجود نزاع در موجود بودن این مقدار، در صورت مراجعه طرفین به‏‎ ‎‏حاکم شرع و نبودن بیّنۀ شرعیه برای فروشنده و قسم خوردن خریدار بر‏‎ ‎‏نبودن میوه به مقدار مذکور؛ خریدار می تواند معامله را فسخ کند. ‏

‏‏[سؤال 7425]‏

‏‏3. در صورتی که مستأجر در مورد مسأله اول، حق فسخ اجاره را داشته باشد و در‏‎ ‎‏مورد مسأله دوم، با نبود بیّنه، صاحب باغ حق قسم را داشته باشد، آیا اجرت کارگری‏‎ ‎‏مستأجر در جمع آوری انار و چیدن آن ها بر ذمۀ صاحب باغ می باشد؟ آیا او مدیون‏‎ ‎‏اجرت المثل این زحمات هست یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، صاحب باغ ضامن نیست.‏

‏‏[سؤال 7426]‏‏ ‏ ‏ 3825‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر رهبر عالم اسلام، الامام الخمینی، دام ظله علی رؤوس المسلمین‏

‏‏این جانب قبل از چهار سال مبلغ بیست و چهار هزار دینار کویتی از دولت خود،‏‎ ‎‏برای ساختن منزل، به عنوان قرض گرفتم. شخص مقاطعه کار با شریک مهندسش بنا‏‎ ‎‏شد این خانه را در حدود مبلغ قرض برای بنده بسازند «به حسب متداول در بازار» و‏
‏‎

‎‏آن ها هم قبول کردند؛ ولی به علت کمبود وسایل و ناشی گری مهندس، منزلی که باید‏‎ ‎‏در حدود یک سال تمام شود، به دو سال کشید.‏

‏‏پس از اتمام منزل، آقای مقاطعه کار مبلغ 000 / 52 دینار از من طلب کرد و‏‎ ‎‏این جانب به سبب گرانی مواد، تا حدود 000 / 45 به آن ها رد کردم؛ ولی چند نفر اهل‏‎ ‎‏فن را به خانه برده، جمله متفق شدند که این خانه بیش از چهل هزار نمی ارزد. مراجعه‏‎ ‎‏کردم به مقاطعه کار و از آن ها خواستم که رسیدهای موجود را به این جانب نشان‏‎ ‎‏دهند. اول قبول کرد؛ ولی بعد عذر آورد و به جای نشان دادن اسناد، خشمگین شد و‏‎ ‎‏گفت: تمام این مشکلات نتیجۀ اشتباهات مهندس شریک است و در نتیجه خرج منزل‏‎ ‎‏دو برابر شده است. در جواب گفتم: این انصاف است که اشتباه شریک شما را من‏‎ ‎‏متحمل شوم؟! ایشان باز به بنده پرخاش نموده و گفت: برو؛ من چیزی از شما‏‎ ‎‏نمی خواهم و در یکی از نامه هایی که برای این جانب نوشته، ذکر کرده: خرج خانه ات‏‎ ‎‏بسیار بیش از آنچه قرار گذاشته بودیم، شده و اگر هم نخواستی مبلغ اضافه را بدهی‏‎ ‎‏مختاری. ولی بعد از مدتی، تلفنی با من تماس گرفت و حقش را مطالبه کرد. به او گفتم:‏‎ ‎‏اهل فن می گویند این خانه کمتر می ارزد و باید حساب شود؛ اگر حقی نزد من داری به‏‎ ‎‏تو می دهم و اگر زیاد گرفتی، ارجاع دهی. دیگر به سراغ من نیامد.‏

‏‏حال این جانب در مقابل این شخص شرعاً مسئولیتی دارم یا خیر؟ و آیا نماز‏‎ ‎‏این جانب در این خانه اشکال دارد یا خیر؟ و دیگر آن که بر این جانب لازم است طرف‏‎ ‎‏را هر طور شده پیدا کنم یا خیر؟ و در صورتی که اهل فن گفتند ارزش خانه کمتر از‏‎ ‎‏مبلغی است که به او داده ام، آیا این حجت است که زیادی را از او مطالبه کنم یا خیر؟ با‏‎ ‎‏ملاحظه آن که اتفاق شفاهی بر این بود که تکلیف ساختمان 000 / 24 باشد و برای‏‎ ‎‏طرفین این مسأله روشن بود.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر قرارداد مشخصی بین شما و مقاطعه کار منعقد شده، تنها‏‎ ‎‏همان مبلغی که در قرارداد ملتزم شدید بدهکار هستید؛ در غیر این صورت‏‎ ‎‏قیمت مصالحی که به درخواست شما در ساختمان به کار رفته و اجرت‏
‏‎

‎‏المثل کارهایی که به درخواست شما انجام شده، ضامن هستید و با‏‎ ‎‏پرداخت آن، تصرف در خانه و ساختمان برای شما بی اشکال است.‏

‏‏[سؤال 7427]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3491‏

‏‏3. اگر شخص کارگری که در کارخانه کار می کند، ده روز بدون علت و بدون این که‏‎ ‎‏مریض باشد از کارخانه غیبت کرد و سر کار نیامد و خواستند که پارتی بازی کنند و‏‎ ‎‏حقوق آن ده روزی را که غیبت کرده است به او پرداخت کنند؛ آیا این پول حلال‏‎ ‎‏است؟‏

‏‏بسمه تعالی، تابع مقررات استخدام کارگر است و چنانچه در ضمن‏‎ ‎‏قرارداد کار، شرط مزد برای ایام غیبت نشده باشد، استحقاق مزد ندارد.‏

‏‏[سؤال 7428]‏‏ ‏ ‏ 3826‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏خدمت حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی‏

‏‏کارگری در کارخانه، دستش لای دستگاه رفته و قطع شده. آیا کارفرما بدهکار‏‎ ‎‏است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، ضامن نیست، مگر در صورتی که کارخانه برای استخدام‏‎ ‎‏مقرراتی در این باره داشته باشد که اگر استخدام مطابق مقررات بوده، باید‏‎ ‎‏بر طبق آن عمل شود.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎