وصیت در امور مالی و غیره و شرط نفوذ آن و محاسبۀ ثلث (سؤالهای 8638ـ8700)

‏‏وصیت در امور مالی و غیره و شرط نفوذ آن و محاسبۀ ثلث‏

‏‏[سؤال 8638]‏‏ ‏ ‏ 4717‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏این جانبان ورثۀ کسی هستیم که در مهرماه 1355 فوت نموده و در وصیت نامۀ‏‎ ‎‏عادی آن مرحوم ذکر شده است که: 1 ـ مبلغ پنجاه هزار تومان برای نماز و روزه و امور‏‎ ‎‏خیریه پرداخت شود. 2 ـ مبلغ ده هزار تومان ردّ مظالم با مشورت مجتهد ذی صلاح‏‎ ‎‏پرداخت گردد. با توجه به این که دو مورد نماز و روزه و امور خیریه از هم تفکیک‏‎ ‎‏نشده، خواهشمندیم ما را راهنمایی فرمایید.‏

‏‏در ضمن چون آن مرحوم در موقع فوت پول نقد نداشته است از آن سال (1355)‏‎ ‎‏تا حال، سه سال نماز و روزه در اصفهان با نظر عالم محلّ خریده شده است (از پول‏‎ ‎‏کرایۀ خانه آن مرحوم) و حالا یک قطعه ملک در حدود کمی بیش از 50000 تومان از‏‎ ‎‏املاک آن مرحوم به فروش رسیده است که نصف پول آن موجود و نصف دیگر به‏‎ ‎‏صورت چک می باشد، خواهشمندیم با توجّه به مراتب فوق این جانبان را در ادای‏‎ ‎‏وصیت نامه، راهنمایی فرمایید؟‏

‏‏بسمه تعالی، وصیّت در ثلث ترکۀ میت نافذ است، و پس از دادن مقدار‏‎ ‎‏واجب از نماز و روزه بقیّه باید در امور خیریّه مصرف شود، و اگر مقدار‏‎ ‎‏واجب معلوم نیست هر مقدار در نماز و روزه و خیرات صرف کنند مانع‏‎ ‎‏ندارد، و اگر بدانند مظالم به عهدۀ او است باید ادا کنند.‏

‏‏[سؤال 8639]‏‏ ‏ ‏ 4718‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر حوزۀ استفتائات حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏پس از ابلاغ سلام، فردی که چند ماه قبل در جبهه به شهادت رسید، در متن‏
‏‎

‎‏وصیت نامه میزان بدهی و حقوق مربوط به همسر و پدر خود را مشخص نموده که‏‎ ‎‏چندی است اختلافی در این رابطه ایجاد شده و همسر شهید که فرزندی داشته و قبل‏‎ ‎‏از شهادت شوهرش فوت نموده، صرف نظر از آنچه در وصیت نامه قید شده، به پدر‏‎ ‎‏شوهر خود می گوید: ماشین همسرم و مبلغ ده هزار تومان پول دستی هم که قبلاً به او‏‎ ‎‏داده بودم و همچنین مهریه ام را می خواهم.‏

‏‏برای حل این مشکل، پدر شهید خواستار عرض استفتا به محضر حضرت امام‏‎ ‎‏شد، که آیا آنچه در وصیت نامه آمده ملاک و صحیح است و یا آنچه همسر شهید‏‎ ‎‏مطالبه می کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، از تمام دارایی شهید تمام بدهی وی که از آن جمله مهریۀ‏‎ ‎‏زوجه است برداشت و پرداخت می شود. از باقیمانده ثلث بر حسب‏‎ ‎‏وصیت مصرف می شود و شهید اگر در زمان شهادت فرزند نداشته زوجه‏‎ ‎‏وی از یک چهارم باقیمانده ترکه ارث می برد و بقیه به پدر شهید می رسد.‏

‏‏[سؤال 8640]‏‏ ‏ ‏ 4719‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏همسر این جانب فوت کرده، قبل از فوتش که بیمار بود با هم صحبت می کردیم‏‎ ‎‏زبانی به من وصیت کرد که مبلغ بیست هزار تومان می دهی به پسر کوچکم که زندگی‏‎ ‎‏تشکیل بدهد. او دارای سه دختر و دو پسر است و قبلاً هم وصیت نامه نوشته که حج و‏‎ ‎‏پنج سال روزه و نماز و خمس و کفاره برای او بخرند و کلاً پول نقد او چهل هزار‏‎ ‎‏تومان است که برای حج و نماز و روزه هم کافی نیست و سه دانگ هم خانه دارد و مرا‏‎ ‎‏قیّم قرار داده، حالا من به وصیت زبانی که گفته عمل کنم یا به وصیت نامه نوشته شده،‏‎ ‎‏و پول نقد او در بانک است، اگر وراث بخواهند به وصیت عمل شود تکلیف من‏‎ ‎‏چیست؟ بنده را راهنمایی کنید، از لطف شما تشکر می کنم.‏

‏‏بسمه تعالی، از کل دارایی میت اعم از پول نقد و خانه و اثاث البیت پس از‏
‏‎

‎‏برداشت مقدار بدهی میت وصیت در یک سوم باقیماندۀ ترکه نافذ است و‏‎ ‎‏در زاید بر آن منوط به اجازۀ ورثه است و ورثه تا ثلث میت را تعیین نکنند‏‎ ‎‏نمی توانند در ترکه تصرف نمایند.‏

‏‏[سؤال 8641]‏‏ ‏ ‏ 4720‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏شخصی وصیت نموده، در صدر وصیت نامه تصریح می نماید که امورات واجبه، از‏‎ ‎‏قبیل نماز و روزه و مظالم و خمس و زکات و حج، بر ذمّه ندارم و در ذیل وصیت نامه‏‎ ‎‏به عنوان تبصره می نویسد: نماز و روزه و رد مظالم و زکات و خمس بملاحظه الأهم‏‎ ‎‏فالأهم به جا آورند و همچنین وصیت کرده اند نیابتاً از او زیارت کربلا به جا آورند و‏‎ ‎‏چهارده شبانه روز قرآن بر سر قبر بخوانند و در متن وصیت نامه مشخص نکرده اند که‏‎ ‎‏آیا این امورات از عین المال برداشته شود، فقط نسبت به دیون تصریح کرده اند از عین‏‎ ‎‏المال برداشته شود و لذا اکنون چند سؤال مطرح است:‏

‏‏با توجه به تضاد بین صدر و ذیل وصیت نامه، آیا طبق مقتضای صدر عمل شود یا‏‎ ‎‏ذیل؟ بر فرض لزوم عمل به ذیل با توجه به این که اسمی از ثلث برده نشده، آیا ثلث‏‎ ‎‏باید ملاک عمل قرار گیرد و یا این که امورات واجبه از عین المال و امورات مستحبه از‏‎ ‎‏ثلث ادا شود؟ در صورتی که امور واجبه از عین المال باید استخراج شود، با توجه به‏‎ ‎‏این که مقادیری که باید در این امور مصرف شود مشخص نشده، چه مقدار باید از‏‎ ‎‏اصل ترکه برداشته شود؟ انتظار داریم جواب تمام صور مسأله را به طور تفصیل مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید که ابهامی باقی نماند. ‏

‏‏خداوند سایه شریف آن وجود مقدس را بر سر مسلمین جهان مستدام بدارد.‏

‏‏بسمه تعالی، تضادی نیست و در غیر دین بقیه وصایا از ثلث ما ترک خارج‏‎ ‎‏می شوند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8642]‏‏ ‏ ‏ 4721‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر گران قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی جناب آقای حاج آقا روح‏‎ ‎‏الله‌ الموسوی الخمینی، داعی، که یکی از مقلدین آن جناب می باشم، چند مسأله‏‎ ‎‏شرعی برایم پیش آمده که محتاج به رأی و فتوای آن جناب می باشم، تا آن که خدای‏‎ ‎‏نخواسته عملی انجام ندهم که در قیامت گرفتار شوم. قبل از این که شرح واقعه را به‏‎ ‎‏عرض برسانم، اجازه می خواهم سلام و تحیّات حقیر را بپذیرید.‏

‏‏1. شخصی برای این که بعد از فوتش، ورثۀ خود را از ارث محروم کند و یا این که‏‎ ‎‏برای خود، در قیامت حسناتی به جا آورده باشد، مبلغی را در زمان حیاتش به من‏‎ ‎‏می داد و گاهی هم می گرفت و می گفت: من این پول را به تو می بخشم به دو شرط:‏‎ ‎‏الف. هر موقع این پول را خواستم، به خودم برگردانی ب. بعد از فوتم، این پول را به‏‎ ‎‏دو نفر (که تعیین کرده بود)، به یکی از آن ها بدهی و آن ها مخیّرند هر طور که صلاح‏‎ ‎‏دانستند خرج کنند. آخرین دفعه به اتفاق رفتیم در بانکی که حساب جاری داشت و‏‎ ‎‏کلیۀ موجودی خود را از حساب جاری در همان بانک، به حساب پس انداز به نام من‏‎ ‎‏ریخت و از آن تاریخ، این پول قانوناً و عرفاً در اختیار من قرار گرفت و از اختیار‏‎ ‎‏خودش بیرون آمد و دو روز قبل از فوتش، مبلغی از آن پول را برای حجّی که خریده‏‎ ‎‏بود خواست، که من از بانک گرفتم و به او دادم؛ بقیۀ پول در بانک موجود است و من‏‎ ‎‏هیچ گونه تصرفی در آن نکرده ام و چون این شخص فوت کرده است، تکلیف من‏‎ ‎‏چیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر پول را به ملک شما در نیاورده، به ورثه می رسد.‏

‏‏[سؤال 8643]‏

‏‏2. آیا این پول را ـ که تقریباً کلیۀ دارایی او است ـ باید به ورثه او بدهم، یا آن که‏‎ ‎‏طبق  وصیت شفاهی و کتبی او، به اشخاص نامبرده؟ و اگر ورثه از این موضوع،‏
‏‎

‎‏ناراضی  باشند چه صورتی دارد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت در زاید بر ثلث منوط به اجازۀ ورثه است.‏

‏‏[سؤال 8644]‏

‏‏3. اگر پول را به اشخاص مورد نظر بدهم، آیا مدیون ورثۀ او نیستم و از ورثه حقی‏‎ ‎‏ضایع نمی شود؟ و اگر اشخاصی که پول را باید به آن ها بدهم، از گرفتن پول خودداری‏‎ ‎‏کنند، کما این که یکی از آن ها ـ که از ائمۀ جماعت است و با سوابق و اخلاق و رفتار و‏‎ ‎‏خانواده متوفی آشنایی دارد ـ پول را نپذیرفت و گفت: من مرد میدان نیستم، در این‏‎ ‎‏صورت تکلیف من چیست؟‏

‏‏ضمناً آیا این بخشش که چیزی عاید من جز زحمت نشده و نفع مادی نداشته،‏‎ ‎‏نوعی کلاه شرعی برای فرار از رسیدن ارث به وراث نمی باشد و این بخشش،‏‎ ‎‏شرعی  است؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، اگر قصد جدّی بخشش نداشته، پول به‏‎ ‎‏ورثه  می رسد و در مورد وصیت، در زاید بر ثلث، موکول به اجازۀ ورثه‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 8645]‏

‏‏4. چون وصیت نامه، از نوع وصیت نامه های چاپی است و متوفی در مورد این که‏‎ ‎‏نوشته: (ثلث مال خود را تعیین نمود)، چیزی از ثلث تعیین نکرده و جلوی آن خط‏‎ ‎‏کشیده، آیا می شود ثلث این پول را در راه نیات او خرج کرد یا نه؟‏

‏‏در خاتمه، بعضی از روحانیون عقیده دارند که چون پول را به حساب شما ریخته و‏‎ ‎‏در قبض شما نیست بخشش درست نیست، در صورتی که این پول در اختیار من‏‎ ‎‏است.‏

‏‏بسمه تعالی، ثلث را باید بدهید به کسانی که تعیین کرده تا با نظر خود در‏‎ ‎‏خیرات برای میت صرف کنند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8646]‏‏ ‏ ‏ 4722‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، مرجع عالی قدر و رهبر شیعیان جهان، سلام‏‎ ‎‏علیکم، خداوند به شما سلامت و طول عمر عنایت فرماید، این جانب دو مسأله دارم:‏

‏‏1. پدرم در سال 1334 هجری قمری وصیت نموده که دو دانگ از یک ملک و دو‏‎ ‎‏دانگ از ملک دیگر به عنوان ثلث قرار داده شود و درآمد آن صرف خیرات و موارد‏‎ ‎‏عام المنفعه گردد و پس از سی سال، دو دانگ ملک اول را وقف نمایند ـ که وصی ها‏‎ ‎‏پس از سی سال وقف مسجد جامع نمودند ـ و دو دانگ ملک دوم را تا سی سال به‏‎ ‎‏همان طریق مصرف نمایند و پس از سی سال، به هفت فرزند صغیری که در زمان خود‏‎ ‎‏داشته بدهند. وصی ها هم طبق وصیت نامه عمل نمودند و در دفترخانۀ رسمی به نام‏‎ ‎‏همان هفت نفر واگذار نمودند. آیا در این خصوص، موافقت و امضای ورثۀ دیگر لازم‏‎ ‎‏است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ملکِ موضوع وصیت به مقدار ثلث مجموع دارایی‏‎ ‎‏شخص وصیت کننده بوده، اجازۀ سایر ورثه شرط نیست.‏

‏‏[سؤال 8647]‏

‏‏2. یکی از ورثۀ صغار به نام رضا قبل از انقضای سی سال فوت نمود و ورثۀ او‏‎ ‎‏مادرش بود. آیا سهم رضا ارث مادر است یا به شش نفر دیگر می رسد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر منظور، انتقال ملک به ورثه بعد از سی سال بوده، وارثی که‏‎ ‎‏در خلال سی سال فوت کرده، از آن سهمی ندارد.‏

‏‏[سؤال 8648]‏‏ ‏ ‏ 4723‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏مدتی است که شوهرم فوت کرده است هرچه داشتم بر سر بنایی و تعمیر خانه ای‏‎ ‎‏که داشتیم گذاشتم و در اوایل فوت شوهرم انحصار وراثت به دارایی و دادسرا دادم و‏
‏‎

‎‏تحقیق شد که غیر از من شوهرم وارثی ندارد و اجازه دادند که به ثبت بروم و این خانه‏‎ ‎‏را به نام خودم سند بگیرم و چون احتیاج داشتم گفتم حتماً به ثبت برسد و پولی از‏‎ ‎‏بانک بگیرم و تعمیرش کنم اما ادارۀ ثبت به من می گوید که این خانه یک ثلثش به شما‏‎ ‎‏می رسد بقیه را باید دولت بگیرد، من که تمام دارایی و امیدم همین به اصطلاح سایۀ‏‎ ‎‏بالا سر است متحیر و پریشان دست به دامان شما امامم شدم، اگر واقعاً حق من نیست‏‎ ‎‏که نمی خواهم این دو روز عمر در جایی که حق من نیست زندگی کنم، اما خدا‏‎ ‎‏خودش می داند که نصف پول این خانه از زحمت خودم و ارث پدرم بوده است، حالا‏‎ ‎‏شما هر امری می فرمایید به دیده منّت دارم چون ادارۀ ثبت یک آقایی مرا بستوه آورده‏‎ ‎‏که این حق دولت است و باید به نام مستضعفین ثبت شود به عقیدۀ پزشکان بر اثر‏‎ ‎‏نداشتن اسپرم همسرم، ما بچه دار نشدیم فتوکپی وصیت نامه را که از دادسرا گرفته ام‏‎ ‎‏ضمیمۀ نامه است که شما ملاحظه بفرمایید. این جانب تمنّا دارم که من مدت چهار‏‎ ‎‏سال و نیم است سرگردانم هر چه زودتر جواب بدهید. ‏

‏‏بسمه تعالی، بر فرض ثبوت وصیت در تمام خانه و نبود وارثی در هیچ‏‎ ‎‏یک از طبقات، نفوذ وصیت در زاید بر ثلث مربوط به اجازه حاکم شرع‏‎ ‎‏است و شما مجازید در تمام خانه تصرف کنید.‏

‏‏[سؤال 8649]‏‏ ‏ ‏ 4724‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 12 / 1361‏

‏‏حضور مبارک فقیه و دانشمند عالی قدر عالم تشیع و رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار‏‎ ‎‏جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، محترماً به عرض عالی‏‎ ‎‏می رسانیم:‏

‏‏پدر ما در سن 87 سالگی در دو سال قبل فوت می کند. از او دو پسر و همسر مجدد‏‎ ‎‏باقیمانده است. برادر همسرش وصیت نامه ای پس از فوتش ارائه داده است که طبق‏‎ ‎‏آن: پدر ما تمام اموالش را برای مدت پانزده سال بعد از فوتش حبس شرعی کرده که‏‎ ‎‏عواید آن به مصارف متعدد و عمومی برسد. ‏

‏
‏‎

‎‏پدرمان در زمان حیاتش ـ چه خودش شخصاً و چه با دادن وکالت به شخص‏‎ ‎‏وصی ـ کلیه اموال خویش را که حبس شرعی کرده بود فروخته است. فقط یک قطعه‏‎ ‎‏زمین زراعتی دیمی در تاکستان قزوین باقیمانده که آن را هم یک سال قبل از فوتش (با‏‎ ‎‏وکالتی که برای فروش به وصی داده بوده) قول نامه کتبی می کند که بفروشد، ولی موفق‏‎ ‎‏نمی شود و خریدار هم تقاضای خسارت کرده است. حال وصی ادعا می کند که این‏‎ ‎‏قطعه زمین هم بایستی مدت پانزده سال در اختیار او باشد؛ در صورتی که با توجه به‏‎ ‎‏مسأله 2707، احکام وصیت رسالۀ شریفۀ عملیه که می فرماید: «اگر موصی کاری کند‏‎ ‎‏که معلوم شود از وصیت خود برگشته ـ مثلاً خانه ای را که وصیت کرده به کسی بدهند،‏‎ ‎‏بفروشد یا دیگری را برای فروش آن وکیل نماید ـ وصیت باطل می شود».‏

‏‏استدعا داریم از نظر شرعی معین فرمایند:‏

‏‏1. چون پدرمان تمام آن چیزهایی را که وصیت کرده بعد از فوتش پانزده سال‏‎ ‎‏حبس شرعی باشد فروخته است؛ فقط این قطعه زمین باقیمانده که آن را هم قول نامه‏‎ ‎‏کتبی برای فروشش تنظیم کرده بود که موجود است؛ آیا وصیت نامه با معاملاتی که‏‎ ‎‏رویش انجام داده ـ با توجه به مسأله 2707 ـ باطل است یا نافذ می باشد؟ ‏

‏‏2. آیا موصی می توانسته کلیه اموالش را وصیت کند یا فقط تا ثلث مالش حق‏‎ ‎‏داشته؟‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت در ثلث ترکه نافذ است و در بقیه موقوف است به‏‎ ‎‏اجازۀ ورثه و چنانچه موصی در مال مورد وصیت تصرف کرده ـ به طوری‏‎ ‎‏که با وصیت منافی است ـ وصیت باطل شده است. ‏

‏‏[سؤال 8650]‏‏ ‏ ‏ 4725‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عظیم الشأن مستضعفان جهان، حضرت آیت الله‌ العظمی نایب‏‎ ‎‏الامام، امام خمینی‏

‏‏احتراماً؛ به استحضار می رساند: پدرمان در سال 1343 قبل از فوت ـ که دارای‏
‏‎

‎‏همسر و چهار پسر و سه دختر بود ـ در حضور همسر، فرزندان و بستگان شفاهاً‏‎ ‎‏فرزند ارشد خود را وصی و فرزند دیگر را وکیل تعیین و ضمن وصیت، ثلث از ماترک‏‎ ‎‏خود را جهت مخارج کفن و دفن و ایام ثلاث و نماز و روزه اختصاص داد که با تأیید‏‎ ‎‏وراث ـ ضمن تنظیم صورت جلسه مورخ 25 / 3 / 1343 به خط و گواهی روحانی‏‎ ‎‏محل  ـ مطابق شرع مقدس، دو هکتار از زمین متصرفی متوفی به مبلغ (شصت هزار‏‎ ‎‏ریال) آن روز، تحویل چهار فرزندان آن مرحوم داده شد و بقیۀ ماترک بین ورثه ـ یازده‏‎ ‎‏سهم ـ تقسیم گردید؛ اکنون پس از گذشت نوزده سال، یکی از دختران وصیت پدرش‏‎ ‎‏را نفی نموده و مطالبه دو هکتار زمین که به عنوان ثلث، تعیین و طبق قانون اسلامی‏‎ ‎‏برای متوفی در 19 سال قبل خرج شده، از وصی و سایر ورثه مطالبه می کند؛ اینک از‏‎ ‎‏محضر مبارک آن امام استدعا داریم با توجه به فرمان اخیر آن رهبر مبنی بر اجرای‏‎ ‎‏قوانین اسلامی در مورد وصیت مرحوم پدرمان و همچنین هزینه هایی که انجام شده،‏‎ ‎‏آیا خوشایند خدا و موافق شرع انور است که یکی از دخترها هزینۀ کفن و دفن و ایام‏‎ ‎‏ثلاث را که از محل ماترک متوفی صرف شده است، نفی و موجب بی حرمتی آن‏‎ ‎‏مرحوم را فراهم نماید؛ با وجودی که در ذیل صورت جلسه، اثر انگشت او موجود‏‎ ‎‏است؟ تقاضا داریم دستور صریحی در مورد وصیت و هزینه های انجام شده با توجه‏‎ ‎‏به عرایض فوق مرقوم فرمایند که محل حاجت است. ‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که وصیت نموده و برای مورد وصیت، ثلث تعیین‏‎ ‎‏کرده و بیش از ثلث نبوده، وصیت نافذ است و وارث حق مزاحمت ندارد.‏

‏‏[سؤال 8651]‏‏ ‏ ‏ 4726‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران امام خمینی،‏‎ ‎‏دام ظله، بدین وسیله از محضر آن حضرت استفتا می نماییم:‏

‏‏شخصی مصارفی را معین نموده که از ثلث مالش خرج شود، پس از انجام تمام‏
‏‎

‎‏موارد وصیت، مقداری از ثلث باقیمانده که میت مطلبی در این مورد نفرموده. آیا این‏‎ ‎‏مقدار باقیمانده از ثلث جزو ماترک محسوب می شود و به ورثه می رسد یا خیر؟‏

‏‏والسلام علی عباد الله‌ الصالحین‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در تمام ثلث وصیت نکرده به ورثه می رسد.‏

‏‏[سؤال 8652]‏‏ ‏ ‏ 4727‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 4 / 1361‏

‏‏مقام والای ولایت فقیه، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏با تقدیم فتوکپی دو برگ وصیت نامۀ یکی از اعضای جمعیت خیریه و یک طومار‏‎ ‎‏تنظیم شده به وسیلۀ اعضای جمعیت خیریۀ اسلامی، توجه حضرت عالی را به مطالب‏‎ ‎‏زیر معطوف می دارد:‏

‏‏1. پس از فوت آن مرحوم بلافاصله مراسم اولیه انجام و امضا کنندگان زیر برای‏‎ ‎‏پیاده کردن و اجرا نمودن مطالب مندرج از طرف نامبرده ـ با در نظر گرفتن خدا و شرع‏‎ ‎‏مقدس اسلام ـ اقدام نموده ایم. ‏

‏‏2. مرحوم، به جز همسرش، وارث درجۀ یک ندارد، ولی وارث درجه دو دارد. ‏

‏‏3. وراث نامبرده در بند دو برای انجام نیات متوفی، مشکلاتی پیش پای امضا‏‎ ‎‏کنندگان قرار داده اند. ‏

‏‏4. سعی و کوشش فراوان به عمل آمده که هرچه زودتر خواسته متوفی اجرا شود.‏‎ ‎‏به علت مشکلات مذکور تا به امروز توفیقی حاصل نشده است. ‏

‏‏5. متوفی پس از تنظیم وصیت نامه در حضور پانزده نفر، بعد از برگشت از قم، در‏‎ ‎‏جلسۀ عمومی جمعیت خیریۀ اسلامی ـ که خود نیز یکی از اعضای آن جمعیت بوده ـ‏‎ ‎‏اقرار و اعتراف دایر به تأیید وصیت نامه و تکمیل دقیق آن در حضور حدود پانصد نفر‏‎ ‎‏اظهار داشته است: چون این جانب اولاد ندارم؛ همه اعضا ورثۀ بنده هستند. کل ماترک‏‎ ‎‏خودم را در اختیار جمعیت خیریۀ اسلامی قرار می دهم. خیریه در نگهداری آن ها‏
‏‎

‎‏کوشش نموده، درآمد آن را در راه های خیر عمل نمایند. ‏

‏‏استدعای امضا کنندگان این است: تکلیف شرعی ما را در مورد اظهارات و وصیت‏‎ ‎‏متوفی روشن فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، شخص متوفی اگر در حال حیات دارایی و اموال را از ملک‏‎ ‎‏خود خارج کرده و در ملک شخص یا اشخاص یا جهتی درآورده و به‏‎ ‎‏دنبال آن قبض و اقباض در خارج هم متحقق شده، ورثه در آن حقی‏‎ ‎‏ندارند، ولو این که در اسناد رسمی انتقال حاصل نشده باشد. ولی اگر نقل و‏‎ ‎‏انتقال شرعی و قبض و اقباض خارجی در حیات نامبرده متحقق نشده‏‎ ‎‏باشد، فقط وصیت مشارالیه در ثلث مجموع ترکه نافذ است و امر بقیۀ‏‎ ‎‏اموال با ورثه است. ‏

‏‏[سؤال 8653]‏‏ ‏ ‏ 4728‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏شوهر این جانب فوت نموده و وصیت کاملی ننموده است؛ او با توجه به داشتن‏‎ ‎‏شش فرزند و با توجه به این که سه دانگ خانه را به ما داده، در وصیت گفته است که دو‏‎ ‎‏دانگ را خرج من کنید؛ که یک دانگ آن برای من و فرزندانم خیلی کم است. آیا‏‎ ‎‏اشکال ندارد که ما کمتر خرج ایشان کنیم؟‏

‏‏خداوند سایه مبارکتان را بر سر همه مسلمین جهان مستدام بدارد. ‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت اگر به وجه شرعی ثابت باشد، در مقدار یک سوم‏‎ ‎‏مجموع ترکه نافذ است؛ و در زاید بر آن، موکول به اجازۀ ورثه است.‏

‏‏[سؤال 8654]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6408‏

‏‏4. آیا موصی می تواند از سهم ثلث، بیشتر وصیت نماید؟ چون وصیت کرده 20‏‎ ‎‏سال نماز و روزه برای وی خریداری شود، اما ثلث وی کفاف نمی دهد. ‏

‏‏بسمه تعالی، در زاید بر ثلث، موقوف بر اجازۀ ورثه است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8655]‏‏ ‏ ‏ 4729‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏با سلام و درود خدمت رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران می خواستم سؤالی را‏‎ ‎‏مطرح کنم و جواب بشنوم:‏

‏‏ما پنج برادر و چهار خواهر هستیم و پدرمان در موقع رفتن، هیچ وصیتی نکرد و‏‎ ‎‏فقط وصیت نامه ای پیدا کردیم که مربوط به چندین سال قبل است؛ یعنی از ده سال هم‏‎ ‎‏بیشتر می باشد؛ و وقتی این وصیت نامه را می نوشت، یک برادر و دو خواهر بودند و‏‎ ‎‏اموالش را بین این سه نفر تقسیم کرد؛ تعجب این جا است که آن مرحوم، اموال یکی از‏‎ ‎‏خواهرانمان را که قطعه ای زمین بوده فروخته است و الآن نزدیک به چهار سال از‏‎ ‎‏فوت آن مرحوم می گذرد، ولی هنوز اموالش رسیدگی نشده؛ البته ما با چند روحانی‏‎ ‎‏تماس گرفته ایم و حتی جلسه ای در منزل تشکیل دادیم، ولی هیچ نتیجه ای حاصل‏‎ ‎‏نشده. لطفاً جواب را برایم بفرستید. ‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت مزبور اگر به تقسیم ترکه برگردد، اعتباری ندارد و باید‏‎ ‎‏طبق موازین شرعی بین ورثه تقسیم شود؛ و اگر نسبت به مقداری یا تمام‏‎ ‎‏مال وصیت نموده که به کسی داده شود، به مقدار ثلث نافذ است و مابقی‏‎ ‎‏بین ورثه تقسیم می شود.‏

‏‏[سؤال 8656]‏‏ ‏ ‏ 4730‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 7 / 1361‏

‏‏محضر مقدس رهبر کبیر انقلاب اسلامی و سرور محترم حضرت مستطاب نایب‏‎ ‎‏الامام، الامام خمینی ادام الله‌ ظلاله الشارفه‏

‏‏اگر انسانی در جبهه شهید شود و در وصیت نامه خود قید فرماید که مثلاً بنده پنج‏‎ ‎‏سال تمام نماز و روزه قضا دارم و به جا بیاورید و از او تنها دو فرزند باقیمانده باشد و‏‎ ‎‏یک همسر و در ضمن دارایی هم نداشته باشد و فقط مثلاً ماهیانه از طرف دولت‏
‏‎

‎‏اسلامی، مبلغی به عنوان مخارج روزانۀ همسر شهید و دو فرزند ایشان به ایشان بدهند‏‎ ‎‏و از طرفی فقط مقداری وسایل خانه از قبیل فرش، یخچال، گاز و غیره دارد و آن نیز‏‎ ‎‏چون فرزندانش خردسال می باشند و احتیاج به وسایل خانه دارند مورد نیاز است.‏‎ ‎‏حال اگر بعضی از بستگان او بخواهند که وسایل خانه را بفروشند و نماز و روزۀ او را‏‎ ‎‏ادا نمایند آیا چنین کاری امکان دارد و درست است یا خیر؟ حال با این وضعیت‏‎ ‎‏چگونه این پنج سال روزه و نماز را ادا نماید و تکلیف در این مورد چیست؟ والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت او نسبت به ثلث ترکه اش نافذ است و اگر بر ثلث‏‎ ‎‏اضافه ای دارد بر عهده پسر بزرگ تر است.‏

‏‏[سؤال 8657]‏‏ ‏ ‏ 4731‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مبارک امام امت یاور مستضعفان جهان ‏

‏‏مستحضر می دارد: شخصی که در وصیت نامۀ ثبتی اقرار نماید که من خودم‏‎ ‎‏شاه پرست هستم و به فرزندانم نیز توصیه می کنم که در تحت امر شاه باشند؛ در غیر‏‎ ‎‏این صورت از املاک من چیزی به آنان تعلق نمی گیرد، و آن ها فرزندان من نیستند و‏‎ ‎‏اقرار نماید که برای من پنجاه سال اُجرت بگیرید نماز و روزه بخوانند و از سران‏‎ ‎‏حکومت طاغوتی دستور العملی داشته باشد که هرچه املاک به دست بیاورد تعلق به‏‎ ‎‏خودش است، قانون شرع اسلام در مورد املاک ایشان چه حکمی را صادر می نماید؟‏

‏‏بسمه تعالی، هرچه از اموال شرعاً مال او بوده، بعد از عمل به وصیت، اگر‏‎ ‎‏بیش از ثلث نباشد، بین ورثه او تقسیم می شود و توصیۀ خلاف شرع او‏‎ ‎‏اثری ندارد. ‏

‏‏[سؤال 8658]‏‏ ‏ ‏ 4732‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محترماً معروض می دارد: این جانبه طبق یک برگ فتوکپی وصیت نامۀ مرحوم پدرم‏
‏‎

‎‏که به امضای چهار نفر از علمای وقت بروجرد ممهور شده است و به پیوست تقدیم‏‎ ‎‏می شود، چهار دانگ از خانۀ مسکونی اش را در حیات خود هنگام تقسیم اموال بین‏‎ ‎‏فرزندانش به این جانبه داد و دو قطعه از املاکش را ثلث خود معین نموده است؛ و‏‎ ‎‏چون دو برادر این جانبه در آن وصیت نامه وصی معین شده اند، برای این که حق‏‎ ‎‏این جانبه را به نفع خود کنند و ثلث را هم از بین ببرند، آن را کأن لم یکن نموده اند، به‏‎ ‎‏این عنوان که چون این وصیت نامه محضری نیست قبول نمی باشد؛ و حال این که‏‎ ‎‏سهمیۀ خود آن ها و سایر ورثه ـ از خانه و مستغلات ـ در زمان حیات پدر، محضری به‏‎ ‎‏آن ها انتقال داده شد، این وصیت نامه جهت تکمیل آن انتقال ها بوده. چون این مسأله‏‎ ‎‏شرعی است، از محضر مبارک استدعای عاجزانه دارم که در جواب این جانبه مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید: این وصیت نامه ـ که مدرک این کمینه باشد ـ شرعی و صحیح است یا نه؟ و به‏‎ ‎‏دادگستری شهرستان بروجرد هم امر فرمایید که به این موضوع رسیدگی کنند تا حق را‏‎ ‎‏به صاحب حق برگرداند، که این جانبه با چهار سر عایله حقّم تضییع و درمانده نگردم.‏‎ ‎‏در خاتمه، از درگاه خداوند یکتا خواستارم که سایۀ بلند پایۀ مستطاب عالی را از سر‏‎ ‎‏مستضعفین، مخصوصاً مستضعفین ایران کم و کوتاه نفرماید.‏

‏‏بسمه تعالی، هر چه که محرز شده شخص در زمان حیات به فرزندش‏‎ ‎‏واگذار نموده و تسلیم او کرده، سایر ورثه در آن حقی ندارند؛ ولی اگر‏‎ ‎‏وصیت نموده که بعد از وفات، چیزی از مالش به یکی از فرزندانش برسد‏‎ ‎‏وصیت در ثلث ترکه نافذ و در زاید بر آن موقوف بر اجازۀ ورثه است. و در‏‎ ‎‏لزوم عمل به وصیت اگر ثابت باشد، ثبت در محضر دخالت ندارد.‏

‏‏[سؤال 8659]‏‏ ‏ ‏ 4733‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏چه می فرمایید در این مسأله که شخصی فوت نموده و وصیت می نماید که بعد از‏
‏‎

‎‏فوت، املاک و مجاری آن تحویل همسرش باشد و از درآمد آن بهره برداری نماید تا‏‎ ‎‏فوت نماید. حال با توجه به این که سنّ آن خانم کمتر از شصت سال نیست و آن‏‎ ‎‏مرحوم، یک پسر بزرگ و چند دختر داشته و خود بانوی نامبرده توانایی دخالت کردن‏‎ ‎‏در املاک را ندارد مگر این که ادار‏‏ۀ‏‏ آن به وسیل‏‏ۀ‏‏ چند کارگر انجام شود ـ چون احتمال‏‎ ‎‏می دهد دامادان قصد دارند در املاک و مجاری تصرف نموده و بعد از او حق پسر‏‎ ‎‏بزرگش را تضییع نمایند ـ آیا پسر بزرگ می تواند سهمی‏‏ۀ‏‏ ارث پدری خود را با نظر‏‎ ‎‏کارشناس محلی و روحانی محل، تصرف نماید و تا مادرش حیات دارد، درآمد آن‏‎ ‎‏ملک و مجاری را طبق وصیت به مادرش بدهد ـ که بعداً باعث اختلاف نباشد ـ یا باید‏‎ ‎‏در تصرف مادر بوده باشد؟ استدعا می شود مشروحاً مرقوم فرمایید تا روشن گردد.‏‎ ‎‏بسمه تعالی، پسر سهم الارث خود را می تواند مطالبه نماید.‏

‏‏[سؤال 8660]‏‏ ‏ ‏ 4734‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 4 / 1361‏

‏‏محضر مقدس رهبر عالی قدر انقلاب امام خمینی، در تاریخ 29 / 2 / 1361 نامه ای‏‎ ‎‏به آن محضر مقدس ارسال گردید تا به حال جواب نفرموده اید و به این جانب نرسیده.‏‎ ‎‏پیرمردی هستم 84 ساله، پسری داشتم که در جبهه شهید شده و حالیه وصیت نامه از‏‎ ‎‏طرف برادرانش و مادرش درآورده و می گویند هرچه ارث دارد به مادر حلال کرده‏‎ ‎‏چون مادر شریک ما نیست و ما با زن دیگر زندگی می کنم آیا این وصیت نامه صحیح‏‎ ‎‏است یا پدر هم از ارث حقی می برد؟ و در این جا کسانی بوده اند که جواب می دهند و‏‎ ‎‏یکی رساله خود امام هم در این جا است ولی به این ها اعتنا نمی کنم مگر از دفتر امام.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شهید اموال خود را در زمان حیات به مادر بخشیده و به‏‎ ‎‏قبض او درآورده دیگران در آن حقی ندارند ولی اگر وصیت کرده اموال او‏‎ ‎‏را بعد از فوت به مادرش بدهند وصیت در ثلث ترکه نافذ است و بقیه به‏‎ ‎‏ورثه می رسد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8661]‏‏ ‏ ‏ 4735‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 12 / 1360‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله ‏

‏‏با نهایت احترام و ادب به عرض می رسد: این جانب ساکن یکی از محله های‏‎ ‎‏شهرستان ساری هستم، در آن جا پیرمردی سکونت داشت که از طبقات سه گانه وارثی‏‎ ‎‏نداشت. قبل از فوت، من را که روحانی محل بودم وصیّ خود قرار داد و وصیت‏‎ ‎‏نامه ای نیز تنظیم کرد که بعد از فوت او طبق آن وصیت رفتار نمایم. وصیت موصی به‏‎ ‎‏شرح زیر بود: 1 ـ مراسم کفن و دفن سوم و چهلم معمول شود. 2 ـ از اموال موجود‏‎ ‎‏داده شود. 3 ـ پنج سال صوم و صلاة داده شود. بقیه اموال او به مصرف خیرات و‏‎ ‎‏مبرّات برسد. بنده با حضور عدول مؤمنین اموال منقول و غیر منقول متوفی را‏‎ ‎‏صورت برداری کردم بجز مقداری از اثاث البیت و خانه و زمین خانه سرا و مقداری از‏‎ ‎‏زمین مزروعی. و از آن جایی که زمین های مزروعی متوفی در حال حیات ـ چون‏‎ ‎‏خودش پیرمرد بود قدرت کارکردن نداشت ـ به صورت مزارعه ای و نصفه کاری در‏‎ ‎‏دست چند نفر از اهل همان محل بود هر ساله طبق قرارداد مقداری از محصول را به او‏‎ ‎‏و مقداری را خود برمی داشتند، بعد از فوت بنا شد تا ده سال اموال مرحوم نگهداری‏‎ ‎‏شود، پس از آن در معرض فروش قرار گیرد چند نفری که قبلاً زمین متوفی را داشتند‏‎ ‎‏آمدند درخواست کردند به همان صورت سابق زمین را به صورت مزارعه ای زراعت‏‎ ‎‏نمایند، در دادستانی شهرستان ساری قراردادنامه ای از آن ها اخذ شد آن ها یکی دو‏‎ ‎‏سال مقداری از محصول را دادند، سپس از استرداد زمین و محصول خودداری‏‎ ‎‏می کنند و اظهار می نمایند که در زمین حق تصرف پیدا کردند و مال آن ها شده نظریه‏‎ ‎‏حضرت عالی در این مورد چیست؟ اگر حق پیدا کردند مال آن ها محسوب می شود‏‎ ‎‏وظیفه بنده در قبال وصیت چیست؟ و اگر حق پیدا نمی کنند باز هم وظیفه بنده‏‎ ‎‏چیست؟ از محضر آن رهبر عزیز تقاضا می شود نظرات خود را کتباً مرقوم فرمایید.‏
‏‎

‎‏عظمت اسلام و مسلمین و طول عمر آن رهبر عالی قدر را از خداوند مسئلت دارم.‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت در ثلث ترکه میت نافذ است و در مورد نزاع مذکور به‏‎ ‎‏محاکم صالحه مراجعه نمایند. ‏

‏‏[سؤال 8662]‏‏ ‏ ‏ 4736‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مقدس رهبر عالی قدر انقلاب جمهوری اسلامی ایران ‏

‏‏1. شخصی فوت شده است و قلیل املاکی دارد در مرض موتش وصیت نموده‏‎ ‎‏است و یکی از دخترانش را وصی خود قرار داده، آیا وصیت بر ثلث بدون رضایت‏‎ ‎‏وارث صحیح است و یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت در مقدار ثلث مجموع ترکه نافذ است و در زاید بر آن‏‎ ‎‏موقوف بر اجازۀ ورثه است. ‏

‏‏2. در ضمن وصیت نامه مقداری از اموال خودش که نخیله به عنوان بخشش و حق خدمت در مرض‏‎ ‎‏موتش به همان وصیّ داد آیا این بخشش و حق خدمت در مرض موت صحیح است و یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در حال حیات مالی به کسی بخشیده و در زمان حیات خود تحویل موهوب له‏‎ ‎‏داده هبه صحیح است. ‏

‏‏3. باز همان شخص موصی در مرض موتش پنج اصله نخل وقف ابا عبدالله‌ الحسین علیه السلام نموده است،‏‎ ‎‏آیا این وقف در مرض موت بدون رضایت وارث صحیح است؟ حکم الله‌ جاری فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف و تحویل جهت وقف در زمان حیات شخص انجام گرفته صحیح است و‏‎ ‎‏رضایت وارث شرط نیست. ‏

‏‏[سؤال 8663]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6138‏

‏‏5. شهید از خود اموالی بر جای گذاشته و در ضمن مقداری هم مقروض است؛ آیا‏‎ ‎‏این اموال (که شامل مقداری وسایل زندگی و یک اتومبیل است) به ورثه تعلق می گیرد‏‎ ‎‏یا باید به فروش برسد و قرضش ادا شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اول باید قرض او از اموالش ادا شود و اگر وصیتی کرده به آن‏‎ ‎‏عمل شود و آنچه باقی بماند به ورثه می رسد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8664]‏‏ ‏ ‏ 4737‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 1 / 1362‏

‏‏جناب مستطاب، نایب الامام، حاج سید روح الله‌ الموسوی الخمینی، دامت‏‎ ‎‏افاضاته، محترماً به عرض می رساند که:‏

‏‏رونوشت وصیت نامه ای خدمتتان ارسال می گردد. موصی در تاریخ 7 / 11 / 1361‏‎ ‎‏فوت نموده است و دارای دو زن و سه پسر و هفت دختر می باشد که دو پسر و یک‏‎ ‎‏دختر صغیر می باشند. این وصیت نامه، سه هفته بعد از فوت موصی، توسط زن های‏‎ ‎‏ایشان ظاهر شده، که غیر از زن ها و یک پسر، هیچ یک از فرزندان از این وصیت نامه‏‎ ‎‏اطلاعی نداشته اند و به آن راضی نیستند. پس از مطالعه موارد مندرج در وصیت نامه،‏‎ ‎‏واضح گردید که چند مورد از موارد موجود در وصیت نامه را فروخته، و یا کارهایی‏‎ ‎‏انجام داده که روی آن قسمت ها شماره گذاری شده، که به اطلاع می رساند: سؤال این‏‎ ‎‏است که: ‏

‏‏1. آیا وصیت نامه کلاً باطل می شود، یا این که همان قسمت های فروخته باطل‏‎ ‎‏می شود، و یا این که به قوت خود باقی است؟ حکم شرعی آن را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، بر فرض ثبوت وصیت شرعاً، نسبت به مقداری که یقین به‏‎ ‎‏فروش آن دارند، وصیت باطل، و در بقیه باقی است.‏

‏‏[سؤال 8665]‏

‏‏2. آن مواردی که وصیت شده، تقریباً دو ثلث از بهای کل ثروت موصی را تشکیل‏‎ ‎‏می دهد؛ حکم شرعی این سؤال را هم بیان دارید.‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت، در ثلث ترکه نافذ است.‏

‏‏[سؤال 8666]‏‏ ‏ ‏ 4738‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر عظیم الشأن، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی ‏

‏
‏‎

‎‏پس از تقدیم سلام و عرض ادب، به عرض می رسد که زن پدری داشتم که بدون‏‎ ‎‏اولاد بوده؛ او در زمان حیات خودش وصیت کرده که چهار تکه فرش که زیر پایش‏‎ ‎‏بوده، به مسجد حاج عباس در آستانه داده شود؛ البته ناگفته نماند که این فرش ها پنجاه‏‎ ‎‏یک ثروتش هم به شمار نمی آمده است؛ که ما طبق گفتۀ خودش، بعد از او آن ها را به‏‎ ‎‏مسجد تحویل داده ایم و الآن دو ـ سه سال است که تحویل مسجد است؛ حالیه‏‎ ‎‏خواهرزاده اش اظهار می دارد که می بایستی آن قالی ها به ما داده شود؛ ما چون طبق‏‎ ‎‏وصیت خودش عمل کرده ایم می خواهیم بدانیم که حقیقت امر از نظر شرعی چیست؟‏‎ ‎‏اگر کار ما بر خلاف بوده، قالی ها را از مسجد گرفته و به ورّاث تحویل دهیم؟‏‎ ‎‏می خواهیم دین مرحومه بر گردن نباشد. ‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، وصیت نافذ است و باید به آن عمل شود.‏

‏‏[سؤال 8667]‏‏ ‏ ‏ 4739‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 5 / 1361‏

‏‏مدیریت محترم دفتر امام خمینی، رهبر عظیم الشأن انقلاب و بنیان گذار جمهوری‏‎ ‎‏اسلامی ایران، السلام علیکم، ضمن آرزوی طول عمر امام امت و تداوم انقلاب‏‎ ‎‏اسلامی تا انقلاب جهانی حضرت مهدی (عج)، یک سؤال شرعی از محضر شریفتان‏‎ ‎‏داشتم؛ امیدوارم عنایت فرموده و پاسخ آن را مرقوم فرمایید.‏

‏‏پدر مرحوم این جانب در وصیت نامه ای که نوشته اند، ابتدا این جانب را قیّم و ناظر‏‎ ‎‏تعیین کرده؛ سپس در وصیت نامه شان این جمله را می نویسند: «... و بعد، ثلث ماترک‏‎ ‎‏خود را به خود اختصاص می دهم که از آن، پنج سال قضای ماه رمضان و ده سال‏‎ ‎‏قضای نماز یومیه و دویست نماز آیات و مبلغ پانصد تومان ردّ مظالم و یک دوره‏‎ ‎‏حزب یک صد و بیست جلدی برای قرائت در تعزیه های مسلمین در مسجد خانگاه و‏‎ ‎‏همچنین مدت چهار روز تعزیۀ حضرت سیدالشهدا در محرم الحرام در مسجد خانگاه‏
‏‎

‎‏برپا دارند و ...». و اما سؤال بنده از محضرتان این است که آیا وقتی موارد ذکر شده در‏‎ ‎‏بالا انجام گرفت، مابقی ثلث را می توان به پسران و یا در حالت کلی به فرزندانی که‏‎ ‎‏جهت تأمین زندگی و حفظ آبرو نیاز دارند بخشش کرد؟ (البته با نیت این که این‏‎ ‎‏بخشش از جانب مرحوم پدرم است).‏

‏‏و دیگر این که چهار روز تعزیۀ حضرت سیدالشهدا باید فقط یک بار صورت گیرد‏‎ ‎‏یا هر سال باید تکرار شود؟ مجدداً با عرض معذرت از مزاحمت و سلامتی برای رهبر‏‎ ‎‏کبیرمان، منتظر دستورات شما هستم.‏

‏‏بسمه تعالی، در برپا کردن مجلس روضه خوانی، تابع کیفیت وصیت است‏‎ ‎‏و چنانچه در وصیت، تکرار قید نشده باشد، یک بار کفایت می کند و مازاد‏‎ ‎‏ثلث، با اجازۀ ورثه صرف خیرات شود.‏

‏‏[سؤال 8668]‏‏ ‏ ‏ 4740‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 1 / 1362‏

‏‏حضور محترم حضرت مستطاب حجت الاسلام والمسلمین، رهبر عزیز جناب‏‎ ‎‏آقای روح الله‌ الموسوی الخمینی، زید عمره‏

‏‏فدایت شوم، مقداری کتاب مذهبی و غیر مذهبی، بعد از فوت مرحوم پدرم‏‎ ‎‏موجود بود؛ آیا این کتاب ها جزء اموالی است که بین ورثه تقسیم می شود؟ و اگر‏‎ ‎‏تقسیم می شود، اول باید ثلث مرحوم را جدا کنیم؟‏

‏‏ناگفته نباشد پنج ساعت قبل از فوت که کاملاً حالش خوب به نظر می رسید، در‏‎ ‎‏حضور یکی از روحانیون و یکی از فرزندان خود وصیت نمود که از جمع اموال خود،‏‎ ‎‏ثلث اموالم را خرج خیرات نمایید و دستوری در این مورد اظهار نمود؛ مشکل ورثه‏‎ ‎‏این است: آیا کلیۀ کتاب ها به پسر ارشد مرحوم می رسد یا این که جزء اموال به حساب‏‎ ‎‏می آید؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، ثلث از کتاب هم خارج می شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8669]‏‏ ‏ ‏ 4741‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 6 / 1361‏

‏‏محضر مرجع عالی قدر جهان، رهبر انقلاب، حضرت امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏پس از ابلاغ سلام و تحیّت، معروض می دارد: مردی در حال صحت و اختیار، به‏‎ ‎‏صورت وصیت می نویسد: «چون وارثی ندارم، تمام اموالم ـ از منقول و غیر منقول ـ‏‎ ‎‏مادام الحیات مربوط به خودم و اگر زودتر از عیالم مردم، همۀ اموالم را به همسرم‏‎ ‎‏بدهید»؛ آیا پس از مرگ او، تمام اموال، مال عیالش می شود یا خیر؟ حکم الله‌ را‏‎ ‎‏مرحمت فرمایید و فتوکپی وصیت نامه را ضمیمۀ نامه کردم.‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت در ثلث مجموع ترکه نافذ است؛ و در زاید بر آن،‏‎ ‎‏موقوف بر اجازۀ ورثه است.‏

‏‏[سؤال 8670]‏‏ ‏ ‏ 4742‏

‏‏ ‏ ‏ بسم الله‌ الرحمن الرحیم‏

‏‏سماحة آیة الله‌ العظمی الإمام القائد، السید روح الله‌ الموسوی الخمینی، دام ظله،‏‎ ‎‏السلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته، نرجو من سماحتکم الجواب علی الاستفتاء‏‎ ‎‏مشکورین:‏

‏‏أوصی رجل قبل وفاته بسنین لوصیّه أن یخمّس جمیع ما ترک، وفی الحادی عشر‏‎ ‎‏من المحرّم وفی مجلس عزاء الحسین علیه السلام فجأةً انتقل إلی رحمة الله‌...؛ وبعد وفاته قال‏‎ ‎‏أحد السادة بأن لیس علی المرحوم خمس؛ لأنّه کان یعطی کلّ شهر ألف دینار‏‎ ‎‏ووصولاته موجودة ویدّعی السیّد أنّ بعد إتمام خمسه أعطی ألف دینار هدیة؛ فما هو‏‎ ‎‏تکلیف الوصیّ؟ وإن تعیّن الإعطاء، فهل یعطی لمقلَّد الموصی أم لمقلّد الوصیّ؟ وهل‏‎ ‎‏یعطی من أصل الترکة أم من الثلث؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، لابدّ للوصیّ من العمل بالوصیة إلاّ إذا علم بعدم اشتغال ذمّة‏‎ ‎‏الموصی بالخمس، وفی فرض عدم العلم یخرج من أصل الترکه ویعطی‏‎ ‎‏للمجتهد الذی یجب تقلیده أو وکیله.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8671]‏‏ ‏ ‏ 4743‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 10 / 1361‏

‏‏پیشگاه مبارک و مبارز عالی قدر و پیشوای بزرگ شیعیان و رهبر انقلاب اسلامی،‏‎ ‎‏امام خمینی‏

‏‏به عرض آن مقام می رسانم: این جانب پدرم در سال 1351 فوت نموده و اموال‏‎ ‎‏مرحوم طبق دستور شرع اسلام رسیدگی شده و یک قطعه زمین ـ تقریباً یک قفیز و نیم ـ‏‎ ‎‏ثلث مرحوم شده و به مبلغ دو هزار تومان در سال 1351 قیمت شده و با رضایت کلیۀ‏‎ ‎‏وارثین، تحویل وصی مرحوم گردیده است؛ ولی من وصی تا این ساعت، بیش از مبلغ‏‎ ‎‏بیست هزار تومان بابت دو هزار تومان ثلث مرحوم خرج نموده ام و مدرک هم در دست‏‎ ‎‏دارم. آیا من ـ از لحاظ شرع اسلام ـ باز هم بابت ثلث این مرحوم بدهکار هستم یا خیر؟‏‎ ‎‏تقاضا دارم فتوای خود را در این موضوع به این جانب اعلام دارید تا من از شک درآیم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در وقت تحویل زمین با نظر وصی و سایر ورثه معامله ای‏‎ ‎‏به قیمت معیّن واقع شده همان قیمت تعیین شده را باید بدهید و در غیر‏‎ ‎‏این صورت زمین به قیمت فعلی آن، ثلث محسوب است.‏

‏‏[سؤال 8672]‏‏ ‏ ‏ 4744‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی رهبر عظیم الشأن امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏اگر کسی نسبت به ثلث ماترک خود وصیت کند که آن را از اصل مال، اخذ و به‏‎ ‎‏مساکین بدهند، آیا وصیّ شرعی و قانونی می تواند بعد از او بدون عذر از این امر‏‎ ‎‏منصرف بشود؟ و آیا برای ورّاث جایز است بدون ادای حق موصی لهم، کلّ مال را بین‏‎ ‎‏خود تقسیم کنند؟ تقاضا از آن فقیه العصر، این که حکم مسأله را مرقوم و با مهر شریف‏‎ ‎‏مزیّن فرمایند. أطال الله‌ بقاء حضرتکم‏

‏‏بسمه تعالی، تا به وصیت عمل نشده، ورثه حق تصرف در ترکه را ندارند؛ و‏‎ ‎‏بر وصی لازم است بر طبق وصیت عمل نماید.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8673]‏‏ ‏ ‏ 4745‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 9 / 1361‏

‏‏خدمت حضرت امام خمینی، با عرض سلام‏

‏‏پدرم مدت یک سال پیش فوت نموده و اموال او شصت هزار تومان است که‏‎ ‎‏بیست هزار تومان، خرج نماز و روزۀ او گردیده است و چهل هزار تومان مانده است؛‏‎ ‎‏او دو فرزند دارد؛ یکی نوزده ساله که ازدواج نکرده و دیگری ده ساله که به مدرسه‏‎ ‎‏می رود. آیا مبلغ مانده را می توانم خرج مدرسۀ فرزند دیگر نمایم؟ در ضمن مادرم‏‎ ‎‏سیده است؛ آیا می شود خمس را حساب کرد و به او داد؟ و آیا می توانم مبلغ باقیمانده‏‎ ‎‏را به راه خیر، مثلاً پل سازی و جاده سازی خرج نمایم؟ کدام راه را از نظر شرعی اجازه‏‎ ‎‏دارم؟ عمر طولانی رهبر انقلاب را خواستارم. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر میت وصیت کرده، ثلث ترکه باید در مصارفی که تعیین‏‎ ‎‏کرده مصرف شود؛ و چنانچه مصرف به خصوصی تعیین نکرده باشد،‏‎ ‎‏صرف در مطلق خیرات مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 8674]‏‏ ‏ ‏ 4746‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 21 / 1 / 1362‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی، سلام علیکم‏‎ ‎‏ورحمة الله‌، خداوند متعال وجود مقدس شما را برای ملّت مسلمان و مستضعفین تا‏‎ ‎‏قیام حضرت مهدی علیه السلام سلامت بدارد.‏

‏‏شخصی فوت نموده و دارای زن و دو دختر در منزل می باشد؛ وصیت نموده است‏‎ ‎‏که ثلث مالم را به امور خیریه اختصاص دهید؛ اگر به وصیت ایشان عمل شود، بایستی‏‎ ‎‏منزل مسکونی به فروش برسد و در تهران با عیال و دو دختر باقیمانده، اجاره نشینی و‏‎ ‎‏خرج زندگی خیلی مشکل است. آیا می توانند مبلغ ثلث را به طور اقساط بپردازند؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر میت مال دیگری دارد، می توانند ثلث را از آن مال بدهند و‏
‏‎

‎‏اگر غیر از خانه، مال دیگری ندارد و اگر بخواهند ثلث را از خانه بدهند،‏‎ ‎‏ورثه در حرج واقع می شوند، می توانند در خانه تصرف کنند و ثلث قیمت‏‎ ‎‏را به اقساط بدهند.‏

‏‏[سؤال 8675]‏‏ ‏ ‏ 4747‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏به عرض عالی می رساند: وصیت نامه ای از شخصی باقیمانده؛ مواردی چند از‏‎ ‎‏وصیت نامه، در زمان حیات فروخته شده؛ در حال فوت، از آن مرحوم یک قطعه زمین‏‎ ‎‏زراعتی به مساحت تقریبی صد هکتار و یک باب خانه که در وصیت نامه قید شده‏‎ ‎‏باقیمانده؛ زمین زراعتی در زمان حیات قولنامۀ عادی شده، ولی به فروش نرفته و خانه‏‎ ‎‏هم باقی است؛ از طرفی از آن مرحوم اموال دیگری هم هست که در وصیت نامه قید‏‎ ‎‏نشده. حال از محضر مبارک، فتوای شرعی می خواهم:‏

‏‏1. با قولنامه شدن زمین و به فروش نرفتن آن و بودن یک باب خانه آیا وصیت نامه‏‎ ‎‏می تواند باطل باشد و آیا به زمین قولنامه شده ثلث تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏2. آیا به اموال دیگر هم که در وصیت نامه قید نشده و در حال فوت موجود بوده،‏‎ ‎‏ثلث تعلق می گیرد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در وقت قولنامه معامله تمام نشده و مجرد قولنامه بوده،‏‎ ‎‏زمین و خانۀ مورد وصیت از ثلث میت محسوب می گردد.‏

‏‏[سؤال 8676]‏‏ ‏ ‏ 4748‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏با عرض سلام خدمت کارگزاران دفتر امام، محترماً به عرض شما می رسانم: مطلبی‏‎ ‎‏دربارۀ شهید برای ما مشکل شده است که از شما آقایان می خواهیم راه حل آن را برای‏‎ ‎‏ما روشن سازید. ‏

‏
‏‎

‎‏مشکل دربارۀ وصیت شهید است که وصیت کرده: برای من دو ماه و نیم روزه‏‎ ‎‏بگیرید؛ و او گفته است که روزه ها را مادرم بگیرد، ولی مادر شهید مریض است و‏‎ ‎‏روزه های خودش را هم نمی تواند بگیرد؛ راهنمایی فرمایید. و دیگر، یک ماه نماز‏‎ ‎‏وصیت کرده است؛ آیا مادرش می تواند انجام دهد یا نه؟ ‏

‏‏یک مسأله دیگر: شهید پنج هزار تومان از مادرش می خواهد که او گفته: به حساب‏‎ ‎‏دولت واریز کنید، ولی ما نمی دانیم که آن پول را به چه کسی و چه ارگانی بدهیم.‏‎ ‎‏خواهش می کنم راهنمایی فرمایید.‏

‏‏در ضمن، چون دست ما خالی است آیا می شود هر موقعی که پول داشتیم، به هر‏‎ ‎‏جایی که شما راهنمایی فرمایید پرداخت کنیم؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، بر مادر که نمی تواند روزه بگیرد، عمل به وصیت واجب‏‎ ‎‏نیست و اصولاً اگر شهید بابت قضای روزه پولی از مال خود تعیین نکرده،‏‎ ‎‏چنین وصیتی وجوب عمل ندارد؛ و مادر می تواند نماز قضای فرزندش را‏‎ ‎‏به جا آورد؛ و پول مورد وصیت را هر وقت توانستید می توانید به حساب‏‎ ‎‏جاری نخست وزیری مربوط به بازسازی مناطق جنگی واریز نمایید.‏

‏‏[سؤال 8677]‏‏ ‏ ‏ 4749‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏1. شخصی وصیت می کند خمس و سهم امام علیه السلام تمام اموالم را بدهید؛ بعضی از‏‎ ‎‏ورثه مدعی هستند که متوفی خودش خمس و سهم امام را داده و بعضی بدون مدرک،‏‎ ‎‏مدعی هستند که متوفی نداده است. تکلیف وصی متوفی چیست؟ آیا موظف است‏‎ ‎‏تمام سهمین اموال را بدهد یا وظیف‏‏ۀ‏‏ دیگری دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض ثبوت وصیت به خمس، باید خمس را ادا کنند و از‏‎ ‎‏اصل ترکه خارج می شود؛ و اگر شرعاً ثابت شود که بدهکار خمس نیست و‏‎ ‎‏وصیت نموده، وصیت او در ثلث ترکه اش نافذ است.‏

‏‏2. اموال و ماترک متوفی که باید تخمیس گردد، معیار پرداخت سهمین، برحسب قیمت روز خرید‏
‏‎

‎‏شخص متوفی است یا بر حسب قیمت روز فوت متوفی است یا بر حسب قیمت روز تقسیم ماترک‏‎ ‎‏می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، میزان، قیمت روز ادای خمس است.‏

‏‏3. اگر متوفی قبل از فوت، ملکی را خریده و در هنگام خرید، قبالۀ عادی یا محضری را به نام شخصی‏‎ ‎‏دیگر ـ از قبیل زن یا فرزند خود ـ کرده، آیا به صرف قباله به نام دیگری کردن، آن دیگری مالک خواهد‏‎ ‎‏بود یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد این کار موجب ملکیت نیست و اگر اختلافی هست، باید در محکمۀ شرعیه‏‎ ‎‏حل شود.‏

‏‏[سؤال 8678]‏

‏‏4. شخصی در وصیت خود ذکر می کند که حضرت ابا الفضل علیه السلام در اموال من‏‎ ‎‏شریک است و یک سوّم آن، مال حضرت ابا الفضل علیه السلام است و بعداً مواردی دیگر را‏‎ ‎‏ذکر می کند؛ سؤال این است: ثلث مال که وصیت در او نافذ است، آیا به حضرت علیه السلام‏‎ ‎‏اختصاص دارد یا با موارد دیگر تقسیم می شود یا حضرت ابا الفضل در این وصیت،‏‎ ‎‏حقی ندارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در مقام وصیت به نحو مذکور بیان نموده، ثلث مال او‏‎ ‎‏متعلق به حضرت است که باید صرف در امور مربوط به ایشان بشود و‏‎ ‎‏می توانند در مطلق خیرات، به قصد اهدای ثواب آن به حضرت صرف‏‎ ‎‏نمایند و نفوذ سایر وصایا موقوف است به اجازۀ ورثه.‏

‏‏[سؤال 8679]‏‏ ‏ ‏ 4750‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏محترماً به استحضار می رساند که شوهر این جانب در تاریخ 22 / 11 / 1351‏‎ ‎‏وصیت نامه ای تنظیم نموده، که از جملۀ آن این است که مبلغ هفتاد هزار ریال بابت‏‎ ‎‏نماز و روزه به مدت ده سال و اعمال حج عمره پس از فوتش از محل ثلث ماترک‏
‏‎

‎‏پرداخت شود؛ نامبرده در سال 1355 به رحمت ایزدی پیوسته و در زمان وصیتش،‏‎ ‎‏خانه ای به ارزش تقریبی پانصد هزار ریال داشته، و امروزه خانۀ مذکور بیش از آن‏‎ ‎‏موقع ارزش دارد؛ با توجه به این که این جانب از متوفی دارای اولاد نبوده و زنی مسن‏‎ ‎‏و بدون کار و شغل و درآمد می باشم و هیچ گونه امرار معاشی ندارم و پسری دارم از‏‎ ‎‏شوهر قبلی که خودش جداگانه زندگی می کند و قادر به کمک این جانب نیست و در‏‎ ‎‏حقیقت شخصاً مستحق هستم، لذا از محضر امام بزرگوار استدعا دارد در این مورد،‏‎ ‎‏نظر شرعی صادر فرمایند.‏

‏‏ضمناً با توجه به مراتب بالا و وضع زندگی خودم، پول نماز و روزه و حج از ثلث‏‎ ‎‏ماترک، به ارزش زمان وصیت و حیات متوفی است یا به نرخ فعلی؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ثلث اخراج نشده، باید به وصیت متوفی به قیمت فعلی‏‎ ‎‏ترکه عمل شود.‏

‏‏[سؤال 8680]‏‏ ‏ ‏ 4751‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 22 / 12 / 1361‏

‏‏حضور رهبر انقلاب اسلامی، امام خمینی، دامت برکاته، با سلام و درود‏

‏‏در قسمتی از وصیت نامۀ شوهرم نوشته شده: عاید سه دانگ دیگر دکان، برای‏‎ ‎‏معاش و تحصیل ورثۀ صغیر و بدون سرپرست این حقیر می باشد. آیا این قسمت، طبق‏‎ ‎‏قوانین اسلام قابل اجرا است یا نه؟ خواهشمند است مرا راهنمایی فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مجموع وصایای مالی میت به مقدار ثلث مجموع ترکه‏‎ ‎‏باشد، وصیت نافذ و لازم الاجرا است؛ وگرنه در زاید بر ثلث، منوط به‏‎ ‎‏اجازۀ ورثه است.‏

‏‏[سؤال 8681]‏‏ ‏ ‏ 4752‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 10 / 1361‏

‏‏دفتر استفتائات آیت الله‌ العظمی حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏به عرض می رساند: برادری شهید شده و در وصیت نامه اعتراف کرده است: «هر‏
‏‎

‎‏آنچه از منقول و غیر منقول متعلق به من می باشد؛ در موقع تقسیم، ابتدا دو نصف کرده،‏‎ ‎‏نصف آن متعلق به همسرم است که به او تعلق دارد و از نصف بقیه، دیونم را پرداخت‏‎ ‎‏نمایید...» پس از شهادت، پدر و همسر شهید هم وصیت نامه را امضا کرده اند و فعلاً در‏‎ ‎‏موقع تقسیم ماترک، پدر شهید منکر مالکیت همسر شهید نسبت به نصف اموال‏‎ ‎‏می باشد. اکنون با ارسال فتوکپی وصیت نامه استدعا می شود مرقوم فرمایید، آیا این‏‎ ‎‏انکار مسموع است یا خیر؟ و اموال موجود ـ با توجه به وصیت نامه ـ به چه نحوی باید‏‎ ‎‏تقسیم گردد؟ من الله‌ التوفیق‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، بر نصف مزبور حکم وصیت مترتب است‏‎ ‎‏که پس از اخراج دیون با بقیه وصایا در ثلث ترکه نافذ است. مگر آن که به‏‎ ‎‏طریق شرعی اثبات شود که متوفی اعتراف به ملکیت مقرّلها نموده است. ‏

‏‏[سؤال 8682]‏‏ ‏ ‏ 4753‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 28 / 9 / 1361 ‏

‏‏حضور مبارک حضرت امام، دام ظله‏

‏‏محترماً به عرض می رساند: از مرحوم ابوی، وصیت نامه ای موجود است که در آن‏‎ ‎‏ثلث ماترک وی و چگونگی مصرف آن تعیین گردیده. علاوه بر ثلث، موصی‏‎ ‎‏بخشش هایی به دختر و دو پسر خود نموده که در آن نوشته گردیده: دختر وی از‏‎ ‎‏ماترک او سهم پسری ببرد و به دو پسر خود نیز مبلغ هفتصد هزار ریال به احدی و‏‎ ‎‏مبلغ یک میلیون ریال به احد دیگری ـ علاوه بر سهم الارث ـ بخشش نموده است.‏‎ ‎‏لطفاً وظیفۀ شرعی ما نسبت به عمل به این وصیت نامه را بیان فرمایید. ضمناً در‏‎ ‎‏وصیت نامه اسمی از وصی برده نشده است و معلوم نیست وصی چه کسی است.‏

‏‏بسمه تعالی، بخشش هایی که در وصیت نامه مرقوم شده، چنانچه مورد آن‏‎ ‎‏را به موهوب له تحویل نداده، صحیح نیست و وصیت در ثلث ترکه نافذ‏‎ ‎‏است و چنانچه وصی معلوم نشده به حاکم شرع مراجعه شود و وصیت به‏‎ ‎‏این که دختر سهم پسر ببرد، نافذ نیست. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8683]‏‏ ‏ ‏ 4754‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت مستطاب آیت الله‌ العظمی امام خمینی، جعلت فداه‏

‏‏شهیدی در وصیت نامه اش ثلث کلّیه ماترک خود را وصیت نموده که برای خودش‏‎ ‎‏خرج کنند. در حالی که ماترک او تنها یک منزل کوچک و حداقل اثاثیه لازم زندگی‏‎ ‎‏است. و نیز وصیت نموده که والده و همسرش هم تا وقتی خودشان مایلند در همان‏‎ ‎‏منزل بمانند و کسی متعرض آن ها نشود، در صورتی که ورثه ـ که عبارتند از مادر و‏‎ ‎‏همسر و یک پسر بالغ و یک دختر ـ هیچ یک وجه نقد برای خریدن ثلث ماترک را‏‎ ‎‏ندارند تا از این طریق به وصیت عمل کنند. وظیفۀ شرعی در قبال وصیت مذکور‏‎ ‎‏چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید به ثلث مورد وصیت عمل شود و در غیر این صورت‏‎ ‎‏نمی توانند در ترکه تصرف کنند.‏

‏‏[سؤال 8684]‏‏ ‏ ‏ 4755‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محترماً از حضور آن حضرت طلب فتوا و استعلام می نماییم که بعد از فوت‏‎ ‎‏شخصی بین وراث سؤالاتی مطرح می باشد.‏

‏‏1. آیا ثلث ذکر شده در وصیت نامه، مقداری از ثلث را در برمی گیرد یا شامل تمام‏‎ ‎‏ماترک می شود؟‏

‏‏2. آیا وراث می توانند بعد از انجام دادن بقیۀ وصایا، باقیماندۀ ثلث را بین خود‏‎ ‎‏تقسیم نمایند؟‏

‏‏3. اگر باید تمام ثلث به مصرف برسد، وارث می توانند این مصرف را خود برعهده‏‎ ‎‏گیرند؟‏

‏‏توضیح این که وصایای آن مرحوم، در موارد ثلث که شامل بیست سال نماز و روزه‏
‏‎

‎‏و نماز آیات، رد مظالم و اطعام به فقرا انجام گرفته و تنها قسمت باقیمانده از‏‎ ‎‏وصیت نامۀ آن مرحوم، کمک به تعمیر سه مسجد و یک حمام دایر واقع در قریۀ زادگاه‏‎ ‎‏آن مرحوم می باشد. ‏

‏‏در پایان، طول عمر و سلامتی آن حضرت را از خداوند متعال خواستاریم.‏

‏‏بسمه تعالی، پس از برداشت مخارج کفن و دفن از اصل ترکه و همچنین‏‎ ‎‏کسر بدهی میت از اصل ترکه، ثلث مورد وصیت از تمام باقیماندۀ ترکه‏‎ ‎‏میت برداشته می شود و وصی موظف است ثلث را در مصارفی که تعیین‏‎ ‎‏شده به مصرف برساند. ‏

‏‏[سؤال 8685]‏‏ ‏ ‏ 4756‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 5 / 1361‏

‏‏حضور مبارک امام امت، حضرت آیت الله‌ العظمی آقای خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏شخصی به طور مطلق وصیت کرد که شش هزار متر تقریبی باغ مرکبات خودش‏‎ ‎‏ـ  که یک طرف آن وصل به باغ اخوی زادگان او می باشد ـ از بابت ثلث مصرف شود،‏‎ ‎‏درصورتی که کل باغ در سه وهله به فاصله پنج یا شش سال درخت کاری شده و هر‏‎ ‎‏قطعه با درخت های تبریزی که دور هر قطعه می باشد منفک شده. باتوجه به این که‏‎ ‎‏مساحت قطعۀ اولی و دومی که یک طرف آن طبق وصیت متوفی مشخص شده، کمتر‏‎ ‎‏از شش هزار متر است، آیا می شود این مقدار را فقط برای ثلث خرج کرد یا برای‏‎ ‎‏تکمیل شش هزار متر باید مقداری از قطعۀ سوم بر آن افزود؟ چون مسأله یک بار به‏‎ ‎‏وسیلۀ نامه سؤال شد و جواب نرسید، متمنی است جهت رفع مشکل جواب را مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شش هزار متر باغ مرکبات از ثلث کل دارایی شخص‏‎ ‎‏متوفی بیشتر نباشد، باید از مجموع سه قطعه آن را جدا کنند و به مصرف‏‎ ‎‏مورد وصیت برسانند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8686]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3169‏

‏‏3. من در حدود سه سالم بوده که مادرم فوت کرده است. برای دایی های من از‏‎ ‎‏پدرشان زمین هایی به ارث مانده و تا چندی قبل، این زمین ها همین طور تقسیم نکرده‏‎ ‎‏مانده بود. الآن که تقسیم کرده اند، به ما می گویند که وصیت نامه داریم که به خواهرتان‏‎ ‎‏مبلغ صد تومان پول و مقداری زمین (که به نسبت زمین های آن ها بسیار کمتر است)‏‎ ‎‏بدهید. ما وصیت نامه را ندیده ولی خودشان می گویند 27 سال پیش نوشته شده. آیا‏‎ ‎‏این وصیت نامه بعد از 27 سال به این صورت قابل اجرا است.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وصیت محرز است، شرعاً باید به آن عمل شود. و بعد از‏‎ ‎‏عمل به وصیت در ثلث ترکه باقی ترکه باید بین تمام ورثه مطابق قانون‏‎ ‎‏ارث تقسیم شود.‏

‏‏[سؤال 8687]‏‏ ‏ ‏ 4757‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 8 / 11 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، روحی له الفداء، محترماً‏‎ ‎‏متمنی است پاسخ مسأله ذیل را مرقوم فرمایید.‏

‏‏شخصی فوت کرده و در وصیت نامه اش که حدود دو سال قبل از فوتش تنظیم‏‎ ‎‏نموده، نوشته است: مبلغ یک صد و بیست هزار تومان بابت سهم امام و سهم سادات و‏‎ ‎‏رد مظالم بدهکار است؛ و همسرش می گوید: حدود چهار ماه قبل از فوتش به من‏‎ ‎‏گفته: پنجاه هزار تومان حق الله‌ بدهکارم و پنج هزار تومان داده که به یک سید مستحق‏‎ ‎‏داده ام و می گوید: وقت اظهار این حرف کسی پیش ما نبوده است. ضمناً یک ماه قبل از‏‎ ‎‏وفاتش در قم به محضر شریف شما مشرف و مبلغی را تقدیم نموده است، ولی اولاً،‏‎ ‎‏معلوم نیست چه مبلغی تقدیم کرده و ثانیاً، نظر به این که وی شخصی روحانی بوده،‏‎ ‎‏محتمل است آنچه خدمت شما داده از مردم ـ یعنی از مقلدین حضرت عالی ـ باشد.‏‎ ‎‏اکنون لطفاً مرقوم فرمایید ـ باتوجه به مبلغی که در وصیت نامه نوشته و باتوجه به‏
‏‎

‎‏اظهارات همسر متوفی و باتوجه به شرفیابی آن مرحوم خدمت حضرت‏‎ ‎‏مستطاب عالی ـ : چه مقدار از ماترک وی را بابت وجوهات شرعیه باید جدا کرد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ثابت است که به مبلغ مرقوم وصیت کرده، نافذ است و‏‎ ‎‏باید به آن عمل کنند، مگر این که بدانند ذمه او به این مبلغ مشغول نبوده‏‎ ‎‏است که در این صورت، در ثلث ترکه نافذ است.‏

‏‏[سؤال 8688]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 586‏

‏‏2. برادر این جانب در جنگ تحمیلی شهید شده است و وصیت کرده که برای او‏‎ ‎‏نماز و روزۀ استیجاری به جای آورده شود. با توجه به این که در منطقه کسی نیست که‏‎ ‎‏نماز و روزۀ استیجاری به جای آورد و ضمناً در شهرهای دیگر، نماز و روزۀ هر سال،‏‎ ‎‏تقریباً 6 هزار تومان می باشد و اگر بخواهیم برای هر سال این مبلغ را پرداخت نماییم،‏‎ ‎‏حدود 60 هزار تومان می شود که امکان پرداخت این مبلغ وجود ندارد ـ زیرا شهید‏‎ ‎‏دارای سه فرزند و همسر می باشد ـ وظیفه چیست؟ لازم به یادآوری است که تا جایی‏‎ ‎‏که من می دانم، شهید نماز و روزه را به جای آورده است. خواهشمند است در این‏‎ ‎‏مورد هم وظیفۀ ما را روشن فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، مقداری که شهید از ثلث ترکۀ خود برای نماز و روزه تعیین‏‎ ‎‏کرده، باید بر طبق وصیت در آن عمل شود.‏

‏‏[سؤال 8689]‏‏ ‏ ‏ 4758‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ هفدهم ربیع الاول 1403 ق‏

‏‏محضر مبارک حضرت نایب الامام، روح الله‌ الموسوی الخمینی، مرجع عالی قدر و‏‎ ‎‏رهبر انقلاب اسلامی ایران، دام عمره الشریف، سلام علیکم ‏

‏‏حدود هشت سال پیش برادر دینی ما به رحمت ایزدی پیوسته و ارشد اولاد ذکور‏‎ ‎‏خود را وصی خود قرار داده و وصیت نموده که ثلث مال او را از منقول و غیر منقول‏‎ ‎‏برای وی به مدت 45 سال نماز و روزه بخرند. وصی تا کنون مدت شش سال نماز و‏
‏‎

‎‏روزه جهت او خریده است.‏

‏‏متوفی دارای سه اولاد ذکور و شش نفر اناث و همسر متوفی است. منزلی از‏‎ ‎‏مرحوم به جا مانده که بعد از فوت وی ابتدا برادر میت و خانواده اش در آن سکونت‏‎ ‎‏داشتند و یک نفر زن و مرد ـ که با اجازۀ میت در زمان حیاتش ـ در آن منزل ساکن‏‎ ‎‏بوده اند و اینک قریب به سی ماه است که فرزندان آن مرحوم که ساکن آبادان بوده و به‏‎ ‎‏علت جنگ عزیمت نموده اند، در آن منزل سکونت دارند. عده ای از وراث حقوق بگیر‏‎ ‎‏بوده و تمکن اجارۀ منزل را دارند. با عرض کلیات فوق، استدعای صدور فتاوی آن‏‎ ‎‏مقام در موارد زیر را دارد. ‏

‏‏1. عبادت برادر متوفی و خانواده اش ـ بعد از فوت مالک ـ در ملکی که ثلث آن‏‎ ‎‏جدا نشده چگونه است؟ ‏

‏‏2. شخصی که در حیات متوفی اجازۀ سکونت در ملک را از میت داشته، اجازۀ‏‎ ‎‏برای اقامت، بعد از فوت هم معتبر است یا خیر؟ ‏

‏‏3. ورثه می توانند تمامی منزل را که ثلث آن جدا و مفروض نشده اجاره نموده و‏‎ ‎‏ اجاره بها را به وصی بدهند تا نماز و روزه بخرد؟‏

‏‏4. ورثه می توانند به منظور رفاه زندگی، در ملک تصرف و لوله کشی، چاه کنی و‏‎ ‎‏تعریض شارع نمایند یا خیر؟‏

‏‏5. اجاره کنندۀ تمامی منزل ـ که ثلث آن تفکیک و جدا نشده ـ می تواند در تمامی‏‎ ‎‏ملک، اعمال واجب و مستحبی انجام دهد؟‏

‏‏6. در صورتی که حدود و ثغور ثلث میت مشخص نیست، اجارۀ آن از وصی‏‎ ‎‏ممکن است یا باید حدود تعیین و سپس اجاره شود؟‏

‏‏7. چنانچه وصی ثلث را از منزل جدا نکند و قیمت آن در زمانی که بایستی‏‎ ‎‏می فروخته گران بوده و اگر در اثر عدم فروش، قیمت ملک پایین بیاید، وصی نسبت به‏‎ ‎‏تفاوت بها مسئول است یا خیر؟ ‏

‏
‏‎

‎‏8 . رضایت وراث به منظور انجام عمل مستحبی در ملک مذکور، لازم است‏‎ ‎‏یا  خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، لازم است وصی، بر طبق وصیت عمل کند و تا عمل نشده،‏‎ ‎‏هیچ گونه تصرف در ترکه، برای هیچ کس جایز نیست. ‏

‏‏[سؤال 8690]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4274‏

‏‏2. شخصی از دنیا می رود و وصیت می کند یک مقدار از اموالش برای نماز و روزه‏‎ ‎‏باشد و در ضمن، همین شخص متوفی اهل ربا و سود بوده است که هرگاه کسی‏‎ ‎‏محتاج او می شد، قرض او همراه با ربا بوده است و دیگر این که وجوهات هم‏‎ ‎‏نمی پرداخته؛ آیا از این مقدار اموال بایست وجوهات و یا این که رد مظالم اخراج‏‎ ‎‏شود  یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید اوّلاً دیون او که از جملۀ آن، وجوه شرعیه و مظالم عباد‏‎ ‎‏است، داده شود و در باقیمانده به وصیت عمل شود و وصیت در ثلث نافذ‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 8691]‏‏ ‏ ‏ 4759‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 5 / 1361‏

‏‏محضر مبارک دفتر امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏احتراماً؛ با عرض سلام، به پیوست وصیت نامۀ شهید دکتر محمدعلی فیاض بخش‏‎ ‎‏تقدیم می گردد. بنابر وصیت ایشان ‏‏ ثلث باید خرج کفن و دفن و ایام ثلاثه که‏‎ ‎‏هفت و چهلم ذکر شده گردد. کل مخارج مبلغ 000 / 50 تومان شده است که ‏‏ ثلث‏‎ ‎‏بسیار بیشتر از آن می شود. آیا وصی می تواند مازاد ثلث را برای مخارج سال شهید و یا‏‎ ‎‏خیرات دیگری با نظر خود، مصرف کند؟ و اصولاً پدر شهید ـ بنابر ولایتی که دارد ـ‏‎ ‎‏اجازۀ تصرف در این مازاد ثلث را دارد. در غیر این صورت تکلیف چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، در مطلق خیرات صرف کنند و احتیاطاً از ورثه اجازه بگیرند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8692]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3387‏

‏‏3. اگر شخصی وصیت کند که مثلاً 40 سال برای او نماز و روزه بخوانند و اتفاقاً‏‎ ‎‏زودتر فوت نمود، باید به این وصیت عمل شود؟ (قبل از 40 سال فوت کرده) آیا‏‎ ‎‏زمانی که بالغ نبوده و نماز و روزه بر او نبوده، باید به حساب آورد؟‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت در ثلث نافذ و باید به آن عمل شود.‏

‏‏[سؤال 8693]‏‏ ‏ ‏ 4760‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 29 / 3 / 1361‏

‏‏حضور مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله الشریف‏

‏‏شخصی شهید شده که وصیت نامه ایشان پیوست عریضه است؛ آیا ثلث که وصیت‏‎ ‎‏کرده، ثلث صد هزار تومان است که نقد داشته یا ثلث تمام اموال؟ چون غیر از این صد‏‎ ‎‏هزار تومان که وصیت کرده وجوه شرعیۀ آن داده شود، اموال دیگری هم از قبیل منزل‏‎ ‎‏و اثاث منزل دارد؛ لذا چون عبارت وصیت نامه خوب روشن نیست و شهید، صغیر هم‏‎ ‎‏دارد، تقدیم حضور مبارک شد که هر طور باید عمل شود دستور فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، میزان، ظاهر الفاظ وصیت است؛ اگر نسبت به مبلغ خاصی از‏‎ ‎‏اموال خود وصیتی نموده، وصیت در مورد همان مال باید تنفیذ شود.‏

‏‏[سؤال 8694]‏‏ ‏ ‏ 4761‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر آیت الله‌ العظمی رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران دامت برکاته ‏

‏‏لطفاً به سؤالات این جانب جواب مرحمت فرمایید:‏

‏‏1. فرزند شهیدم وصیتی نموده که فتوکپی آن تقدیم می گردد، که چند سال نماز و‏‎ ‎‏روزه استیجار و نود روز کفاره روزه عمد برایش پرداخت گردد، اولاً چند سال چقدر‏‎ ‎‏است؟‏

‏‏وصیت نموده که از حقوقش استیجار و کفاره فوق پرداخت شود، و حقوق بعد از‏
‏‎

‎‏شهادت مربوط به ورثه است که از طرف اداره مربوطه خود تقسیم نموده و به حسابی‏‎ ‎‏که برای افراد تحت تکفل آن شهید واریز می نماید، آیا با این حقوق می شود آن نماز و‏‎ ‎‏روزه و کفاره را انجام داد؟ و در صورتی که بشود هرگاه بعضی از وراث مکلف مثل زن‏‎ ‎‏او موافقت نکند آیا می توان از سهمیه صغار نماز و روزه را استیجار و کفاره را پرداخت‏‎ ‎‏نمود یا نه؟ در صورتی که از این حقوق نشود، شهید مقداری ما ترک دارد که به‏‎ ‎‏اندازه ای است که تکافوی استیجار نماز و روزه و کفاره را می نماید، آیا می شود از آن‏‎ ‎‏پرداخت نمود یا نه و در صورتی که نشود این بنده که امکانات نداشته و نمی توانم به‏‎ ‎‏وصیت او عمل نمایم چه وظیفه ای برای من منظور می نمایید. تکلیف نماز و روزه و‏‎ ‎‏کفاره چه می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، وصیت او در حقوقی که بعد از شهادت او به خانواده داده‏‎ ‎‏می شود نافذ نیست و در ترکه او در مقدار ثلث آن نافذ است و اگر ثلث‏‎ ‎‏وافی به همه نیست تقسیط می شود و قدر متیقن از چند سال دو سال است.‏

‏‏[سؤال 8695]‏

‏‏2. فرزند شهید دیگرم وصیت نموده که یک ماه و نیم روزه برایش استیجار شود‏‎ ‎‏ولی ایشان نظر به این که بسیجی بوده و ماترکی نداشته و ندارد و این جانب هم فاقد‏‎ ‎‏امکانات مالی هستم تکلیفم در این مورد چیست و در رابطه با روزه هایی که نگرفته‏‎ ‎‏چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که ماترک ندارد وصیّت او نافذ نیست.‏

‏‏[سؤال 8696]‏‏ ‏ ‏ 4762‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 9 / 1358‏

‏‏دفتر حضرت آیت الله‌ امام خمینی، رهبر جمهوری اسلامی‏

‏‏شخصی در حیات خود مبالغی پول که کمتر از یک سوم مال خود می باشد برای‏‎ ‎‏مخارج ضروری، نماز و روزه در اختیار شخص سیدی گذاشته که تاریخ فوت سید‏
‏‎

‎‏27 / 4 / 1336 و تاریخ گواهی فوت آن شخص 29 / 4 / 1336 می باشد. آیا عیال ایشان‏‎ ‎‏که شوهر چهارم او می باشد و از او اولادی ندارد از آن پولی که برای مخارج ضروری‏‎ ‎‏و نماز و روزه در حیات خود جدا نموده، حقی دارد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، در صورتی که مجموع وصایای او زاید بر ثلث نباشد وصیت‏‎ ‎‏مذکور نافذ است و مبلغ مزبور به ورثه نمی رسد.‏

‏‏[سؤال 8697]‏‏ ‏ ‏ 4763‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر آیت الله‌ العظمی خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏اشخاصی که در مستشفی فوت می کنند بدون وصیت، آن میت را می شود از مال او‏‎ ‎‏کفن، و صرف خرج دیگر بکند.‏

‏‏بسمه تعالی، مصارف متعارفی غسل و کفن و دفن از اصل ترکه برداشته‏‎ ‎‏می شود و احتیاج به وصیت ندارد.‏

‏‏[سؤال 8698]‏‏ ‏ ‏ 4764‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 1358‏

‏‏محضر مرجع بزرگ عالم اسلام و تشیع حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی،‏‎ ‎‏دامت برکاته، مسائلی است به شرح ذیل:‏

‏‏1. شخصی در حالت مریضی، طی یادداشتی در حضور چند نفر که به امضای آنان‏‎ ‎‏نیز رسیده است، مبلغ کل موجودی پول خود را که بالغ بر سی و یک هزار تومان بوده‏‎ ‎‏است؛ با کسر مخارج کفن و دفن، بقیۀ پول را پس از حیات به عیال خود داده و توضیح‏‎ ‎‏داده است که ورّاث دیگر حقی به این پول ندارند. در صورتی که شخص متوفی دارای‏‎ ‎‏مادر و یک دختر از زن دیگری می باشد. آیا این ورّاث، از این پول حقی دارند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم وصیت را دارد که اگر پول مذکور از ثلث ترکه بیشتر‏‎ ‎‏نباشد نافذ است و در زاید بر ثلث، موقوف به اجازۀ ورثه است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8699]‏

‏‏2. شخص متوفی، حدود پانزده روز پس از این که در محل کشاورزی خود، حالش‏‎ ‎‏به هم می خورد؛ مجدداً در حضور چند نفر دیگر، شفاهاً وصیت می کند و باز عیال‏‎ ‎‏خود را به عنوان وصی معلوم می کند و مبلغ دو هزار تومان جهت مصرف در حسینیه و‏‎ ‎‏مسجد محله آن جا اختصاص می دهد که وصی بپردازد. ولی شخص متوفی اسمی از‏‎ ‎‏ثلث خود را نمی برد و ثلث خود را معلوم نمی کند. آیا متوفی حق ثلث خود را دارد؟ و‏‎ ‎‏اگر دارد، ثلث به دست کدام یک از وراث باید قرار گیرد: مادر، همسر، یا دختر؟ احکام‏‎ ‎‏شرعی را در این مورد بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، وصایایی که شخص کرده؛ در ثلث ترکۀ او نافذ است. چه اسم‏‎ ‎‏ثلث را ذکر کرده باشد یا نه. ‏

‏‏[سؤال 8700]‏‏ ‏ ‏ 4765‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 10 / 1361‏

‏‏محضر مقدس رهبر بزرگوار و نایب عالی قدر امام زمان و پیشوای مسلمانان‏‎ ‎‏جهان، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی با تقدیم ادب و احترام؛ به عرض آن‏‎ ‎‏پیشوای معظم می رساند:‏

‏‏شخصی در سال 1342 به خط و امضای خودش وصیت می کند که پس از وفاتش‏‎ ‎‏ثلث از اموالش به مصرف خیریه برسد ودر ذیل همان وصیت نامه اثاث خانه اش را به‏‎ ‎‏پسر منحصر به فردش واگذار می کند و دخترانش را از اثاث خانه اش که نسبتاً قابل‏‎ ‎‏توجه می باشد محروم نموده است. آیا سایر ورّاث و یا یکی دو نفر از آن ها می توانند‏‎ ‎‏ثلثیه مذکور را قبول و بر طبق وصیت نامه به مصرف برسانند و واگذار کردن اثاث‏‎ ‎‏خانه اش را به برادرشان رد نمایند و قبول نکنند؟‏

‏‏بسمه تعالی، بعید نیست صحت هر دو وصیت در ثلث ترکه، و توقف هر‏‎ ‎‏دو وصیت نسبت به زاید بر ثلث ترکه بر اجازۀ ورثه. اگر چه مسأله خالی‏‎ ‎‏از اشکال نیست و احتیاط ترک نشود.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎